Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 52, 25 December 1903 — Makai Kiu KALOKE HOME AME KA Hihia i Huliia me ka Noeau [ARTICLE]

Makai Kiu KALOKE HOME AME KA Hihia i Huliia me ka Noeau

x MOKUNA 111. KA HAXA. <A<>!#?. O ke koko linoknhi i loaa aku.ia niakou oia o Kokeke kaviia. ka muli loa o nn lieikikane a o k* hipa efeeie iloko oia ohana. T'a puka mai ia mai ke kuko kahfKO o Basekaviia, a 4»a'iia mai hoi ia u oia no ke keiki i kulike loa me ko Hugo Basekayiia li»'le!ifl a nui kana mau hana ino i hana'i, a ua liiki ole iaia I,o;,o iho ma lVlekane ih-ī. no ia kumu ua bolo aku oia no Ame rika Waena, a make malaila i ka nia'i ftva lenalena i ka makahiki IMO. <> llanale oia ka panina o ka ohana o Basekavila. lloko o lie < kalii hora ame elima niinute e hui aku 110 wau me īa tua ke knhua hooluhi o Watalu. l a loaa mai ia'u he lono ma ka uwea leh'pona ua hiki ae oia ma Haukamaiona i keia kakahiaka, -\ IU S lyt)oke. ln alui kau i manao ai e haiia aku wau no ka'u maiiliini' * -lii Mha lioi ka mea e keakea ana iaia i kona hoi aku no kalii 0 koua maii nmkua?" . ; 'Ta |miiio it» iio ia, aka e iioonoo iho kaua, ona Basekavila apan i hoi aku no keia home o lakou ua halawai wale no me na haawina manaonao. Ke nmnaoio nei wau ina i hui kamailio hou 1 iaua me Sir Kale, ina no ua lia'i mai kela he meā pouo ole ka hoihoi ana aku ika liope loa oka ohana no ia wahi a lialaw r ai pu. ne ka hopena i ikeia iloko oia ohana. Ile mea oiaio oka holomua o; k«*ia wahi i kauia ka weli. aia no ia ma ka noho ana mai o ka hooilina fii;iio o ia -vvahi. a/iua aole pela, alaila o na haoa maikai a Sir Kalti hoomaka ai e lilo ana lakou i mau mea ole. Ua komo māi ka maka'u iloko o'u o hana aku wau mawaho o ka mea.pono, a oia iho la ke kumu o ko'u hele ana inai ia oe a e loaa mai hoi ke alakai ana no'u. ,J . - Va iioouoo iho la o Kaloke 110 kekahi mau minute a pane aku la: "Alaila, eia kou manao maoli aia 110 he uhane lapu e hokae liele iioi ma l>arnoa, aua hiki ole i kekalii ohana o Basekavila ke noho aku liialaila me ka pono ole o koua ola? ?? *'Me he mea la aia io 110 he man kumu e hiki ai ke manaoia aku oia iho la ke ano." . * "Pololei. Aka ina he uliane lapu io 3 ua like no n like ke ino e loaa aku ana i keia hooilina ina 110 ia ma Ladana a ma Devonakaia. O ke eliaholo me kona wahi mana wale no ma. Bas.ekayila a koe kekalii wahi okoa ae, he mea hou ia oiai ke kaapuni hei na diabolo ina weielau eha o ka houua." "Ke kamailio mai nei oe, e Kalolje, me kou noonoo ole ilio, ina paha o oe ma ia wahi, ina 110 ua loaa aku he walii nuuiao okoa ae. O kau i manao ai, ma ka'u hoomaopopo aku, ua pono no ke ola o ka. opio ina 110 ia e noho ana ma pevonakaea a i ole ma Ladana. E hiki | mai ana oia iloko o elima miiiute. Heaha kau i manao āi he mea j pono ia'u ke hana aku?" * ... , , "E pono ia oe e kii aku i kaa, kaliea mai oe i ko ilio e wa uwa u mai nei i kuu puka, a liolo aku 110 Watalu a hui aku nie Sir Hanale 15asokavila. a mai ha'i iki oe i kekahi mea iaia a hiki i ko'u liooholo ana i ko'u manao mahina o keia hana au." "I'eliea ka loilii a loaa kau hooholo no keia mea?" "Uoko o iwakalua-kmnamaha hora. Ma ka hora umi o ka la apopo, ina he mea oluolu ia oe ka liele hou anā niai, a he mea ma'kai loa iua no hoi oe e lawe mai ana ia Sir Hanale Basekavila ineoe. ? -i . <% E hana 110 wau pela, e Kaloke," wahi a Matimea nie ka hooponpono ana i ka pulima o kona palule a puka aku la a hele 110 kana huakai. .. Va ku iki iho la. oia me Kaloke ma ke anuu o ke alapn, a ninau aku la o Kaloke. 'Ta lia'i mai nei oe īuamua o ka make ana o Sir Kale. ua nui ka poe i ike i keia mea nana e hookau nei i ka weli ma ua kula 1a. ,? v "He ekolu poe i ike." a Ao\e anei i how i\k\A kekahi mea mahope pai?' ? '•'Aole wau i lohe iki mahope mai." "Kinikini. o hele. Aloha kaua." ' "" 11 oi aku la o Kaloke a noho iho la iluna o kona noho aia hoi KiaUuia o kona helehelena ka nanaina hoihoi me he mea la ke iini la kona naau i ka haua iwaiho ia aku imua o kona alo. '*E hele ana anei oe, e Wakekona?'' "Ina paha lie makemake kou ia ? u." "Aole, e kuu lioaloha, aka i ka wa 6 ka hana wau e inakemake ai ia oe. He niea maikai maoli no keia, lie mea'lioi i liala aku mawaho oka mea mau. lna oe e liele aku ana, e oluolu hoi oe e hele akn ia Baratlale a kauoha aku iaia e lioouna mai i hookahi paoua paka huluhulu. Mahalo. He mea pouo ia oe e hele aku ai mai hoi koke mai oe mamua o ke ahialii. Ina oe e liooko ana i keia kauoha, alaila ua hiki ia'u ke lioonohonoho ae i na mea e pili ana i keia hihiā ano nui a kaua hoi e hoike aku ai i ke kakahiaka o ka la apopo." l T a maopopo ia Wakekona keia mau mea apau. Ua maopopo iaia ke koikoi o ka hoohuihui ana ame ka hull ana i na mea alakai iloko o ua hiliia apau, a e like me ka mea i kauoliaia aku ai iaia pela iho la oia i hooko ai. Ika hora eiwa oiapo ua hiki aku la oia ika l'a hoopihoihoiia oia iaia i wehe aku ai i ka puka a puka mai la ka uwahi e like me ka puoho ana o ka uwalii o ka hale pauahi. \ r a komo koke aku la oia me ka tgviwi a ike aku la e kau ana uo ke kukui iluna o ke pakaukau, a e lewalewa ana lioi kekahi pakini maluna iho a mai keia pa ae e punohu ana ka uwahi iluna. Ia wa hoomauao ae la o Wakekona i ka paka x lniluhuUi. a hoomaka iho la no hoi oia kihe no ka iwikui paka. Ua ike aku ]a no lioi A oia iloko o ka punohu uwahi jf ke' kino o Kaloke e hiolani ana no me kena lole moepo.iluha o kekahi noho paipai. a o kona ipupaka e kau ana no ma kona waha. Ma kona mau aoao e wāiho mokaki ana kekahi mau ope pepa. , %% Ua anoe ot\ e Wakekona?' J i% Aoie paha no keia meu hohono pakui au ko'u kumu o ke kihe ana." • m i4 Alaila ua nui maoli no, iua aole pela aole 110 oe e hoopuka mai pela. %> "Auwe! he nui maoli. Aole maikai o keia mea. u lna |K 4 la e welie aku oe ika pukaaniani. Ma ka'u ike ika hale hui no oe a po keia la." kuu hoalohawahi »Wakekona me ka puiwa nui. u Aole anei ua pololei ka'u koho? ?? 4v Pela no, aka pehea oe " Ua aka aku la o Kaloke i ke pahaohao nui o kona hoaloha. '•Ke ike aku la wau i kou helelieiena hauoli, e Wakekona, ia ano wau i hiki ai ia'u ke koho aku. Ua hele aku nei oe i keia la pnaumuiu. Ua hoi mai nei oe i keia ahiahi me ka mau no oka pnlu o kou i>a[vale ame kou mau kamaapuki. Ua hoolilo oe i kou uianawa ma kekahi wahi. He mau hoiilohn kou. Oke kanaka i nele i keia mau mea iiiea oia e hele ai ? Aole anei keia he nmu mea maopopolea? u Well, ke ae aku nei wau i kan." v «Ua piha ka houha me na mea maopoi>olea, e hiki ole ai ke nalo aku mai na makn akn oka poe e manao ana e ike aku. Ihea wau ma kou mamio ana?" "I ka hale rut no hoi kalii i hoopau manawa ai. "Ua hewa oe mulaila, i oevosakaia aku nei wau. n ma ka uhane?" * : Maanei kou kino kahi i waiho ai, a ua pan ae nei iloko o ko'u wa e hiamoe ana he elua kikila kope a he.hapailui hoi o keia paka huluhulu. I kou hala ana aku, ua kauoha aku wau i Kana* foda e lawe mai i kda mau palapalaaimi o ua kula la, a malona o /na kula la ko'u uhane kahi i hele ai i keia la holookoa. Ke haaheo iiei wau i ko'u luki ana U&ila *

"Hp n«i niaoli no keia palapahiaina." **Pela io d»." wahi a Kaloke. a ia wa pu no lioi oia i woheweh»* ae ai a kau iho la iiuua o kona uha. "Maanei e ike ana i kahi a kaua e makemake uei. O l>iisekavila Hale keia iwaeua." **Oia keia e j>aa nei i ka laau apuni?" **I'oIo!eL Ke mauao nei wau eia ke alahele. eia nae hoi aole i kaaia ka iiioa. a ke liolo nei ina keia wahi a hiki aku i ke kula, e like me ia au e ike nei ma ka aoao akau. O kvia uiau pupupuhale oia no o Kalipena, kahi hōi o ka hoaloha Kauka Matimea e noho nei. Ma kalii o elima miie, a oia hoi keia ana e ike nei, ke ku nei he mau luile e kakaawaie ana. Eia o Uia Hale, e hoikeia ma kela moolelo. Eia he hale maanei. a me he mea la o kahi keia o ke kanaka kakau moolelo. o Bapeletoiia kona inoa. Eia he elna # hale maliiai. oTo Hai anie Eaukinuua. He unii-kumamaha mile mai nei aku oia ka halepaaliao o T}\oiurili. Mawaena o keia mau wahi oia ke kffla kanaka ole. O keia iho la ke kaliua s i hanaia ai 0 keia mau hana. a o keia ka kaua wahi e hele aku ai uui keia mua aku. '*fle koliu waoakua keia wahi." "He oiaio. a he wahi maikai i'o 110 keia ina na makemake na (liaholo e komo pu ae iloko o ke kuleana o ki* kanaka ola— " o oe kekahi e manaoio ana i na uhane daimoiiio/' i kahamaha aku ai o Wakekona. ■ 1 "Malia palia oia mau diabolo he uhane a lie koko 110 hoi ko lakou? Pehea iho la ia? He elua ninau nui a kaua e noonoo ai. O ka inua ina paha na lianaia kekahi hana kapainia; o ka lua, healia ua karaima !a a pehea la ia i hoohanaia ai? Ina lie oiaio kiyKauka hoonohonoho ana. a eia kaua ke paio nei ni/ kekahi mau mea i hiki ole i ke kanaka ke~ike aku alaila o ka pau keia o ka kana huli ana. Aka e hana mua kaua mā na mea ike maka ia a i hiki ole alaila e'hilinai aku kaiia i keia mau mauao a noonoo e like me ia i loaa ai ia Matiuiea. wau e pouo ia oeke pani i pukaaniani, ina no nae aole oete hoole inai ana. He mea ano ole 110 keia aka he mea no nae hoi e kokua mai i ka kaua hana a e ]>aa ai ko kaua mau noonoo maluna oia kumuhaua. Aole wau i hoolilo nui aku, i ko'u noonoo ma keia inea aka o keia ka hopena o ka ? u mea i huli ai. Ua noonoo anei oe i keia liihia a kaua?" "He oiaio ua nui koli noonoo no keia hihia i keia la." <; A heaha kau mea .i lōaa mai?" . "He liihia pahaohao maoli no keia." tl O keia ka ihiliia oia wale no i kona ano. Aia 110 lie nuiu lioike maopopolea. E nana ,ae kaua i kela moali' wawae. Heaha kou noonoo no ia mea?" , kk \Yahi a Matiinea ua hele aku ke kanaka maluna o kona mau mauamana w T aw"ae mai ka puka-pa aku." "O kana i lia'i mai ai he olelo ia na ka poe kamipulu i ha'i ai imua oka aha nieniele. Heaha ke kuniu e liele aku ai ke kanaka maluna o kona mau manamaua wawae?" "A'ina aole pela heaha iho.la?" <l E holo ana oia, e Waleekona —e liolo ana me ka maka'u 'nui no kona ola iho, ua holo aku oia a hiki i ka naha ana o kona puuwai i ka niaka'u a liaule iho la oia a make me ka liuli o leona alo ilala." "Heaha hoi kona mea i liolo aku ai?" ' "Oia ka kauA mea e huli ai. -Ma ko'u nianao, e like me na mea 1 ikeia ua pupule ka noonoo o ke kaualea a ua maka'irhoi mamua o kona liolo ana aku." <4 Peliea ilio la i hiki ai ia oe ke olelo mai pela? ,J "Ke manao nei wau o kahi i liiki mai ai o kona maka'u mai ke kula mai no ia. Ina pela iho la, a ma ka nana aleu oia maoli no, alaila o ke kanatā wale no i nalowale kona noonoo maikai oia ke liolo aku i ua luila la. a aole hoi i ka hale. Ina e noonoo ae ana kaua i ka hoike a ke kanaka kalewa lio e hoike ana ua oia i kekahi leo e ka-hea ana i mau kokua, alnila e loaa ana ia kaua ka ike i holo aku ai o Sii 4 Kale no kalii o kona hoaloha kalii hoi e loaa aku ai na kokua ana. Eia hou, owai leana e kali ana ma ia po, a lieaha la kana mea e kali ana ma ua alaliele la o kona pa?" Ke manao nei anei oe e kali ana o Sir Kale i kekahi mea? v "E hoomaopopo oe elemakule o Siv Kale aua palupalu lioi kona noonoo. Ua inaopopo ia kaua kona hele liololiolo niau ana ina ehiahi apau, eia nae. lie po ko'eko'e ua po la ana i hele ai. Ma ia ano aole oia e ku iho ana ma ia walii no na minute he umi, e like me ka Matimea mea j ha'i mai ai, e noonoo ilio kaūa ma kalii 0 ka lehu kika.' 7 <4 Aka lie niea maa mau iaia ka liele ana i na po apau ?''- • "Kē manao nei w r au aole oia i maa ike ku ana ma ua puka la i na po apau. Ona hoike i loaa mai he uiea maa iaia ka hele ole ana ma ua kula la. Ia po ua ku iho oia malaila. O keia no lioi kHa po mamua 6ka la ana i makemake* ai e hele aku no Laelana. Ma keia mau mea ke hui ae nei ka'u mau mea i manao ai. E noi aku ana wau ia oe e lawe mai i kuu pila vaiolina a e waiho ae kaua i ka noonoo ana i keia mea a liiki i ka la apopo." \ N . MOKUNA IV. SIR HANALE BASEKAVILA. J I ke kakahiaka o kekahi la ae, e nolio ana o ma kona lumi hookipa, mahope o-ka pau ana o ko laua paina kakahiaka. kali ana hoi o ka hoea mai o ka laua mau malihjni i ka wa i aelikeia. Ua liooko pono o Matimea i kana mea i ae ai, oiai ma ka hora i oleloia ua komo mai la oia ame kekahi opio mahope mai ona. O ka opio lie kanaka kino uuku, kulana eleu, maka poni eleele a. noini hoi na makahiki ma kahi oke kanakolu. He kino ikaika, he mau ku'eku'e maka hululiulu.% He 10le v mauoanoa kona e komo ana, «i maiuna o kona lielehelena ke ano i maa i ka noliona o ka poe mahiai, eia nae, aia no kekalii iuea maluna o kona helehelena e lioike ana he kulana keonmiana. "O Sir BasekaTila keia,' 7 wahi a Kauka Matimea. <4 0 ka mea apiki, v wahi ana opio la i pane aku ai. "e Mr. Kaloke, ina aole ko'u lioaloha e koi niai ia ? u i keia e hele pu mai me ia ina no ua liele wau ina ko'u manao ponoi. Ua lohe wau eia oe ke noonoo iiei i kēkahi mea pohiiiihi, a eia no hoi keia inea pohihihi a'u e makemake nei e hoike aku ia oe." "Ke noi aku nei wau ia oe. e Sir Hanale e noho iho ilalo. Ma kau mau olelo ua lioomaopopo aku nei wau ua halawai oe ine kekalii mau mea pohiliihi 1 kou wa i hiki mai nei mai Laelana mai." "Aole no he mea ano nui loa, e Mr. Kaloke Houie. Me he mea la lie mea paani wale iho no keia. O keia leka i loaa mai ia'u i keia kakahiaka oia ua mea Ia/ J * ' . Waiho iho la ua opio nei i ka wa-hi leta iluna o ke pakaukau a īa wa i naua like iha ai lakou. Maluna oka wa-lii leta e kau ana keia mau mamala olelo, "Sir Hanale Basekavila. Nokekamalena Hotvle/' a oke kuni e kau ana maluna, "Ke'a Kalalena, v a o ka wa Mioounaia ai oia no ke ahiahi mamua iho. "Owai ka mea i ike e hoi aku ana oe no Nokekamalena Holele?" 1 ninau aku ai o Kalok# nie ka leha ana aku o kona mau maka ma*una o ka opio. * 4 Aole anei o Kauka Matimea kekalii i noho pn me oe?" u Aole. me ko'n hoaloha wau i noho ai/" wahi a ke kanaka. "Aole no hoi he m<fu hoike e hoike ana i ko maua hoi aku no ka l\ot< U\ v % *lna pela eia kekahi mea ke noonoo nui nei i kou pono." wahi a Kaloke me kona wehe pu ana ae ika leta i opiia ina opi eha. O keiā kana i wehewehe ae ai a hohola iho la iluna o ke pakankau. Iwr»ena e kan ana k£kahi mau huaoielo i pa'iia a i hoopipiliia. a ]M'nei na mea i palapal&ia: *'Oiai he mea nui kou o!a ma kou uianao ano na kumu kupono e hookaawale oe mai ke kula aku. v o ka liuaolelo "kula" oia wale no ka mea i kakan lima maoli ia. ♦'Ano, e hiki ana paha ia oe e Kaloke e ha'i mai owai la keia mea e nana nui mai nei i ko'u pono?" , "Heaha lioi kau. e Matiniea? Me be mea la he mea pono ia oe e hoole ae aole he wahi lihi o na hana uhane lapu ma keta īuea.'"' * 4 Pela io no, aka me he niea la ua hoea mai kena leta mai kekahi mea i loaia aku iaia ka hilinai ana maluna o na mea uhane/' i4 Heaha keia mea uhane?* i ninau awiwi aku ai o Sir Hanale. "He he mea la o& ike oukou, e na keonimana, i kekahi mau mea e pili ana noW , (Aote i pau.)