Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 2, 8 January 1904 — KAUNA WAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA. [ARTICLE]

KAUNA WAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS.

KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

MOKUNA IX. KE ALAHELE I KE KAKELA KOKIMA, M. k;i liooliakalia ole iho ua kani kapalili aku la ka o-le a*ke «» ke kauoha la a ke Kapena a holo-wawa aku, la kona leo i iloko o ia mau kualono. Aole no hoi i u iho ua kani mai la . ke kakela e hoike mai ana ua loheia ka makemake. i- no hoi i liuliu iho, ua hoea mai la lie waapa a o ke kau ii«« la o ke Kaunawaliine ame Hilda maluna o ka waa a o ke 1 ... au aku la iloko o, ka wai maluna o ko lakou mau lio no ],i;h». oiai kalii aoao riidi o ka muliwai ua kakela nei. • i lakou ma ia kapa ua kau hou ae waliine opio maluna .! mau lio a hoopii aku la ma ia walii aku, oiai he piina ia nku i ka hale, oiai, aia ua kakela nei iluna o ka puu kahi i"..īla mai ai. k<> lakou hiki ana aku i ka puka-pa ma ke kuleulu akau ua ;t,« la ka i>uka a komo ana ua poe nei iloko o ka malu no k/i a wale no nae. i ke ku!:tnīi o ke Kakela ua/kukuluia oia maluna o ke kahua e ~i ka ik<* la'<-la'e i ka maka no ka aina e wailio kahela mai aiia ]nti!u. a o ka muliwai hoi o Mose-le e kahe ana kona wai a ilin i kela o ka muliwai Rine. \ī walii ua maikai ka lakou malama ana ia lakou ilio no . a loa i loaa iki kekalii hooliupi inai na kamaaina mai o ua ; ! nt'i a ua liookipa maikai ia mai hoi lakoii apau. K,- kuuoha aku nei w T au ia oe, e malama pono oe i keia keoni- ' wahi a ke Kaunawahine i ke kauna o ke Kakela, "a aia a i Vnai ka Akihihopa alaila oia ka inanawa e lioololi ai oe i k;eia ;"iia a'u ia oe.' ? Ma ka aoao o ke kauwa ua kunou haahaa mai la oia i ke K. ni awahiiie ame Rodolofo. me ka pane leo ole no kekahi mau I! r ' V ]..-h< n ka loilii e kali aku ai kakou alaila hiki mai ka Mea i ninau aku ai ke kauwa. i; ]ulii' aku ana kakou mai iflia mai i ka la apopo. Ua makaut ;;.-i kou mau keena?" Kia ia k<* hoomakaukauia mai nei, a oiai aole lie kauolia i waiv.jai ia makou e maopopo mua ai ia niakou kou liiki mai, nolaila. . k. mai oe hi makou no keia ano liakalia ik." i pane aku ke Kaunawahiue, aka peahi aku la i ke kanaka ~i .. . . inoole ]»ili ana ma kona aoao. \ ' ivhea la. e liaalele anei na koa ianei i keia |po a i ole e hooauu;,,. ho ana lakou?" ) " • i"a nlel<» aku nei au i ko lakou Kapena e liooaumoe īlio a lMaka. Ina he elele ka ka Akibihopa e hoea mai ana i ka .a. V , i.. i l»nrutika, alaila, i ko'u mauao aole lakou e hoolale mai ana ā'iiiM i'ka manawa e hiki aku ai lakou nei. Aole e nele ko lakou l . i '«iai ia lakou nei. Ke manao nei au e haawi mai ana ka i ihopa i kana kauolia i ke-poo, oia hoi ke Kapena nei, alaila ua - > : ,oa ili kaua ke ike iho aole e liiki i kela elele ke hana aku 1 ;. < ~1:1 hana koe wale no o ke kali a hoea aku ka leo mana o ka \xii lhopa i ke kapena ma Burutika." . -Alaila e hoao aku oe e haawi kauoha i ke kiai o ke kakela nei i a niakaala ana aku i wahi moe no keia poe koa, i liiki ai ia ;ke ike aku i ka liooloheia uiai o kau mau kauoha. E hoao aku 3! io ma na mea ano mama." O ka pane keia a ka wahine opio a t k ; liooko koke aku la no ia o Rodolofo i ke noi a ke Kaunawahine. !*:» oluolu lea iho la ka.manao o na opio a elua i ka ike ana ua 3, :..:i-ia na kauoha a i ka liala ana aku o ke Kaunawahine ma ke n ana a ka malamahale no loko o ke kakela, ua hele holohoio ;.K ,:i o Rodolofo no ke kilo ana i ke kulana o ua kakela nei. Ua liik aia ke hoomaopopo aku i.ke Kakela o ke Kauna A\inepo.ka i k. kn niai iluna o kekahi puu e oioi ana hoi kona mau pu-o-a Uoko »» k.! i« wa pouli o ka po. . . Ma keia hele ana ana ua hiki loa iaia ke hoomaopopo īho ī Ka Ti,;ik.--h<wa loa io no o ka manao ana e komo kipi mai iloko o ke K;;k. i;i a i ole r.o ka manao ana e mahuka. i-:a no e hookuukuuia i kaula ma ka pa manoanoa, a ī ole e k alanuipii i ke ao, a i ka po paha he.mea paakiki no ka lanakii.i iiamua o ka ikeia ana. A ina no e pulelo ana mai ka pa aku iiiaīla he mau uiile ia e holo ai mamua o ke komo ana iloko o ka liiahiau. . l ka Emepera e ku ana ma ka'e o ka pa e nana ana ī ka nani <» ka muliwai Mose-le, ua hoopuiwaia oia i ka nakeke ana mai o k.•!-:;»li! niea a i kona alawa ana ae o ke kiai hale e hookolo mai ana i. .■ K'.iia ala. "He nanaina nani keia o ka aina," walii a ua malamaliale nei, ;i i tnianawa apau a'u e ike mau nei iloko o na makaliiki lie nu; i ae'nei aole i maalo ae ka haawi mahalo o ko'u manao no ia 7;i:. u .lanaina nani o ka aiua. O kekahi 110 lioi, he maikai maoli 110 ka « a o keia niiiu kualono e ola maikai ai no ke olakino o ka poe nawaiiwali no ka lioolana īna'i ana." - # -He kainahao io no keia mau nanaina," walii a ka Emepera, k a nav.aj n«j īioi e t le ka hoohihi o kekahtSnea ke maalo ma keia walu. ' a like ko kaua manao ma ia mea. a ke manao nei au o-kaln k'i]..iin ]<,a keia e loaa ai ka oluoiu i na uhane o ka poe .M , «-hea ke alanui a īuakou i hookolo mai nei, he moe loa anei id ! i kai?" i ninau aku ai'ke kanaka opio. "Aole. o kuu llakii," wahi a ka pane, "lie moe aku no keia alanui ■•■■• :.i kakela. Aia lie mau alanui poopoomoku, emoe ana malkahi: 1 .li • aku a kalii kauhale aku, eia nae aole wiiu i ike ia īuau ala- : ■' " ka niea ;»ole i pau loa keia wahi ia'u i ka ikeia." " !!»• nui anei na Kakela mai nei aku a liiki i ka muīiwai Kine?" He ,-koln a eha palia ko lakou nui e ku kokoke ana i ka muliwai - o ke kakela nui nae o lakou apau oia kela o Turona, ke K.-i.- m n ke Kaiyia Ilenei'ika Paele u ke'kauaka niaa i ka. powa ame 5 • '-vale. Ina aole kona kulana irja ua kuehu mua ia oia :hiho]ia. Ma kahi o *tia Kauna nei.aia he kaulaliao mai kalu ; kahi aoao. a o ; ka poe kalepa waiwai apau e maalo aua nia- '• ka holo loa aiia i kahi a lakou i inanao ai, aole lAkōu e puka ' • i :u;ii ja wahi mai mamua o ka liaawi mua ana i na. hookupu, j aeh- <, hanaia aku pela, alaila, e haoia no na waiwai apau loj,i I *oe kalep:? la e keia kanaka haowale, a e lioopaaia ua poe la! ka lua jK»uli no kekalii mau la, i mea* ka e a'o ai ī kanaka 11 5 '" 1 o ka malama ana i ka iliiihi o ua ; kauna nei. He kanaka -• '.''kīa loa oia i ka poe kaahele." "Alaila. pela.anei oia e liana aku ai i ka Emepei'a. 'i ka Einepena," i hooho ae ai ua mahunahale nei nie ke ano ■ -kmna o kona helelielena o keano makeinake ole. "Ua olelo- ! īa'u he wahi kanaka opio wale no ka oia i-puka mai kekaln ■ ' ; -i alii inai o ka Suisa, a aole he koko Kelemania iloko o kona i: . ;:koko. Ile inoa wale no kona aole nae ka mana ame ka ikaika •* i.iki ai ke ku aku imua o ka enemi ma ke kahua kaua ke hikj i ka " ka paio. He'mea maopopo loa aole e ike ilio ana keia Kauna - iaia ke maalo ae ma koua wahi." / ■/ . 'Alaila ke jnanao nei anei oe e komo like aku 110 ka hoaloha a ► w:ou.'ka Akihihopa ma keia haawina hookahi?" i ninau'hou aku ai "O. ka 1 Akihihopa, ka Mea Kiekie, e hooihaikaiia kona iUoa," i ii»»«»he hou ae ai ua malamahale nei, <l he mea lioopaapaa. ole ia 0 ka ike ole ia mai o ua Emepera nei, ina no e hele aku ana ua EmeP« ;-a nei imua «* koua alo, no ka mea, he hookahi wale nO mea nui maluna ae ona a aolie mea e ae oia no krf Pope, a i kekalii uianawa ««! mia nana ia mea. "E kala mai ia'u, e kuu Haku, ke lielfe loa nei ka'u kainailio īnawaho aku o'u—oia hoi, i ko ha'i a'u i kuleana ole ai. 7 ' "Aole ia he mea hoopilikia mai ia oe e like me ka lohe ole aku

owalio, no ka mea, ia kaua iho no a nalo ia mau mea. "Aia anei | ke Kakela Turona ma kahi aoao mai o ka muMwai.'" i; Aia ma kahi aoao mai oka muliwai. Aia ia ke ku la iluna 0 kekahi' wahi kiekie, e like nō paha me keia ke kiekie, eia nae, aole 1 like me ko Kokima nei, no ka mea, o keia kakela, he kulana kona! 0 ka lialealii ame ke anp pa-pu kaua kekahi, oiai o Kakela Turona, he kakela ia o ke ano pa-pu holookoa no ; apau, a he pa-pu ikaika maop<»po. Aia lie pa manoanoa ke hoopuni la i ke kakela a moe loa keia pa a hiki ike ka'e muliwai. Ua oleloia o kona alanui he puikaika i ko walio nei ke hoaano aku, a o kahi e hoolako ai me na mea ai, he wahi ma-lu ia e ike ole ia ai, a me ka maalahi no ka liana ana." "Alaila, i ka'u noonoo iho, o ka hana mua a kekahi poe e manao ana e komo kaua aku i ke kakela oia no ka wawahi ana i kela pa manoanoa." u Ae, «ka he maalalii loa ke kamailio ana, aka oka lioohana ana aku he mea paakiki loa. He pa manoanoa maoli kela ahe aiki ke ku aku i na oaip a ka enemi. Ua oleloia aia he mau pu-o-a n'unui elua i makaukau mau me na mea kaua e hiki ole ai ke lanakila ,ka enemi, a mawaho ae o ia aia he mikini nui o ke ano kakaka, he mikini hoolei pohaku iloko o ke kahua hoomoana o na enemi, a ua hiki ke hoo'lei i ka'pohaku nunui no kekahi niau wahi mamao. Ua loaa keia ike, ua lioouna aku ka Akihihopa i kana mau kiu a ua loaa paha iaia ka, ike o ke kulana piha o ua kakela nei, a ua manao oia e lawel)io iua kakela la, % eia nae, ua a'o ia oiā e kaomi ia ano niaini'o a e oluolu ilio no ma na mea i loaa, a oia ia a kuu Haku e nolio nei pela." V 'A ika nninawa 'e lioomaka ai ia hoao e pio, hauoli loa wau ina ōwau kekahi makaikai e hiki aku i kahi o ka hana," i pane ae ai ka Emepeia. - • "A," walii.hōu a ka mea malamahale, "aole i kupono ia ano lniawina ke hanaia mai maluna o Kokima nei/ no ka mea, aia lie iriin:u\a i hala aku nei i nianao ai ke Kauna Paele e komo kaua mai i keia kakela a lawe ae nona a mako.u hoi i hoomakaukau ai, aka īiiahope mai ua hoopau 01A IA MANAO ONA. He hana hoolele hauli loa ia ia'u, i keia manawa no ka mea ua elemakule au a pela iio h'oi me laiu Haku. Ke manao nei aii e lioi kaua ika hale, oiai ua makaukau aku la paha\ka papaaina nou." Alaila huli aku la l'aua, ka malamahale aine ka malihini no ke kakvla. MOKUNA X. HALAWAI HOU MA KE ALA. Iloko o na anoninoni iUiiki o ka manao no ke kulana o ka lakou huakai ua loaa keia manao ia Rodolofo e ala kak,ahiaka nuj ke ao ae, aka i kona hiamoe aua. ua pa'uhia loa ia oia e ka hiamoe, a i ke ala ana ae ua kiekie ka la. Aole no hoi keia o ka maa i keia kanaka opio—o ke kaka l|iaka nui oia ka manawa maa mau ona e ala ai, aka mamuli ualia 4 ka nui luhi o keia au ana mai kekahi kumu o ka liiainoe loa ana. Ua ike pu r>o hoi oia i ke koikoi o ko lakou malele mai ke kakela aku, a o ka la wale no-ia' ana i manaō ai oia ka manawa kupono a lakou e liooikaika ai no ka hiki aku i kahi i makemakeia manma o ka halawai mai o na/koa o ka Akibihopa ma ke ala, no ka m£a, walii a kana noonoo, eia paha lakou ma ke ala e hele mai nei. ]\ta ka aoao o ke KaunaWahine ua oi loa aku kona kuaki no keia ano hoohakalia o ka huakai. , •Maliope o ka ainakakahiaka ua lohe ilio la o Rodolofo i ke ala kakahiaka nui ioa ana o ke Kaunawahine; a i ka haalele ana iho o ua koa o ka Akibiliopa no Burutika, a i kona hele ana iwaho ua ike io aku la no oia i ua poe koa nei ma ko lakou ala huli lioi, e pii ana ma kekalii aoao o ke kualono. # No ka'puka nmlaelae ana o ka la ia kakahiaka ua hoouiahie īa ka noonoo o ua kanaka opio nei no ka nani o ka aina me ka pa pumehana ana iho o ka la maluna o ka papalina o ka lionua. A iaia e ku ana me ia mau haawina aia hoi ua la kona noonoo i ka hoea ana aku o ka mea malaniahale. Ua Kuli ae la ua kanaka op]o nei a ik'e i ka mea malamahale a h*aupu koke ae la iloko ona ina paha ua loaa iki iaia kekalii liooli,uoi no lakou, aka ua hopholo koke iho la oia iloko ona. ma ka hoao ana e maopopo a!i ka loaa io iaia KA HAAWINA HOOHUOI A AOLE PAHA. _ v He mea oiaio ua lohe aku ua kanaka malamahale la mai ke Kapena aku oka ppe koa —i ka hoea ana aku oke Kaunawaliiiie i Bui*utika ma ka waapa ame ka, loaa o kekahi haunaele mamua o ka hiki ana no Kokima Kakela.^ Ua maopopo pu no hoi i ua mea malamaliale la e lioohuoi ana ka Akibihopa ma /keia mea, oiai he haawina maa ia nona, a aia a hiki mai ia manawa e i)iaopopo loa ai na mea apau. "He la inaikai maoli no keia," w r alii a ka Emepera i pane aku ai, u e nele ole ai ka uilani o ka manao o ke kanaka lala ikaika e hoohala i kekahi manawa ma na hana ikaika a i ole ina ka auwana ana inr keiii mau kualono'e waiho mai nei. He mau lio anei ko ka Akihil-opa ianei, a he maa anei oia i ka malama lio ana ianei?" <l He mea miki<)i loa ka Mea Kiekie o Tarevis i ka wae lio ana nona a eia ike kakela nei kekalii mau lio maikai loa. Ua manao anēi kuu Haku e hololiolo lio i keia kakahiaka?" l He maluhia anei ka aina i keia manawa?" walii a ka ninau hooluioi a ,ka Emepei'a." Aole o'u makeniake 'e hopupioia mai au, he mea >lioopilikia,.wale lioi' i ka Haku Kie}de i ka liuli hele aku in'u. a ina. nei no ko'ū paapio iloko o kekalii alaila aole e nele ka hana nni o ka wawalii ana i ke kakela i l|fepio ai ke kanaka " "O, he maluhia loa ka aina," walii a ua malamaliale nei, aka he mea maikai ke komo ole aku iloko o na palena-aina o ke Kauna AN'iuepoka, aka i mniiao oe e hele ua liiki ia'u ke hoolawa aku ia oe īue na ukali īnakaukau e loaa ole ai ia oe na hōopilikiā ia_mai." "'AoIe," walii hou;a ke kanaka opio, "e waiho no i nā ukali no ke ku makaukau aku.no ka liookipa ana mai i ka Haku ka Akihiliopa i kona inanawa e liiki mai lii, olai ma ka'u noonoo iho he nianawa liiki wale niai' no nona, a he mea maikai loa kā liookipa hanohano ana niai iaia, oiai nae, aole oia i hoike mai ia'u pela." "Ae, he kanaka hoohalaliala loa o Anola Tona Iseneboga ke malama ole ia ka ihiihi o kona kulana ke puka oia i ke akea ma ka oiliana. Makemake anei. oe e ike ina lio?" Ma'keia kono a ka īnalamaliale ua ae'oluolu aku la.o Rodolofo a hele'aku la no lioi laua i ka halelio a wae ae*la oia he elia mau lio me ke kauoha pu.ana aku e lianaia maiane na lako lioiolio, elua. no na keonimana a elua no na lede. V <'He lede makaukau loa ke Kaunawaliine Tekela i ke kaulio, a ke manao nei au aole e nele kona makemake e liui'pu niai ma keia lioloholo, eia nae e hooko aku oe i na hana a e liele ae au e ike iaia no koiia makemake io. "'O keia na olelo aka Emepera a hele aku la e hui pu ine lee Kaumiwahine nie ka olu ana ilio o kona inanao.no ka holopono 6 keia mau hoolala ana. Iloko o ka Halehalawai i loaa āku ai ua Kaunawaliine opio" lā 1 ke kāua'ka opio maliope iho o ka pau ana' o kana haipule, a ua haaoli hoi ka waliine opio i kā ike ana māi ia Rodolofo, me lie la i ka nana aku e kau mai ana kona mau iiiaka iaia nei ma ke ano he puuhonua. "O, e ka Haku, e kuu Hak\i," walii a ka waliine opio me ka leo ikiiki o ke kaumaha anie ka.puiwa nui, "eia na koa o ka Akibihopa ke iho yiai nei ma kela-aoao oke awawa. Ua ike aku nei au ia'u e iioho ana ma ka pukaaniani?" No Keia leo nui o' Tekela ua pani ae la ke kanāka opio i ka pani-puka mahope ona i kuinu e lohe ole ia mai ai ka laua mau olelo. "Ke manao nei au," wahi a Rodolofo, "o kela poe koa au i īke aku nei o lakou me ka poe koa i haalele iho nei ia kakou i keia kakaliiaka nui. He inau koa io no lakou no kā Akibihopa aka e huli hōi ana no Burutika." | "Aole, aole, he auna koa okoa no kela. Ua hooiaio loa ia mai i nei keia'ike e Hilda, me he la, ua ike akii nei oia i ka halawai ana ! aku nei o keia me kela.' E hele*mai oe e nana nou iho i ike pono , , Ma kekahi pukaaniani o ua liale nei, he pukaaniani e huli pono ana,,i kahi o.ke alanui e moe ana, a malaila o Hikla kahi i noho ai e nana iwaho.. «I kekahi wahi mamao loa ua ike aku la o Rodolofo he īnau puali koa io no a elua, hookahi e hele aku ana j. hookalii e nee mal ana, a aole i liūliu loa qa hui a,e la lāua /'kahi hookahi. ( (Aole i pau.)