Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 4, 22 January 1904 — Page 1

Page PDF (1.53 MB)

This text was transcribed by:  Maile Meyer
This work is dedicated to:  To my mother Emma Akana Aluli, beloved mother of seven

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

hoopukaia i na kkakahiaka Poalima a pau.

_________________________________

BUKE XLII HELU 4.  NUPEPA KUOKOA, POALIMA, IANUARI 22, 1904. NA HELU APAU 2999

_________________________________

REV. KEKELA MA KA HALE-

PAAHAO.

_____

Kana Uwati gula i Makana ia mai

sidena Linekona.

_____

UA HAPAUEA NO HOI KE KINO, LOAA I NA HAAWINA

OLALAU - HE MAKUA MISIONARI I MAMINA

NUI IA--NA HANA KOKUA NONA.

_____

 I ka Poalua nei ua laweia ae no ka hoopaa ana ma ka Halewai ka Rev. Mr. kekela, kekahi o na misionari kahiko i hoounaia ai i Fatuhiwa, no ke kumu ua uluahewa kona noonoo maikai, a wahi a ka olelo a ka mea nana ola i lawe aku e hoopaa, in a aole e haawiia aku iaia i kenikeni holokaa o ka wa ia e hoomaka ai kona ano e a uluahewa pu no hoi. A elike me ka mea mau o ka hulila o ke kino o kekahi mea e laweia ana e hoopaa, peia no hoi i hanaia maluna o keia makua o ka pono. ua lawela kana uwati ame ke kaula pu a no keia nei ua nui loa kona kue ana. Aole loa oia i ne e lawela kana uwati, ua hakaka oia no kona pono, a i ka hiki ole ana iaia ke paa iho ua hookuu aku ia ola me ka olelo ana: "Ina e nalowale e make no auanei au."

     A e hoopuka no oia i keia mau olelo a pono no ka mea, he moolelo kaulana ko ua uwati la.  O kona ola ame kona make aia lo no ia maluna ona. Mailoko mai o ka make i Loaa ai iaia ua uwati ia, a owai no hoi ia mea e pulama ole ana i kekahi mea haawila he panai hoi no kana mau hana kokua a hana mauna i ka hanu ola o kona kino holookoa? O ka hanaia a keia makua i hana ai. Ua mauna oia i kona ola. O ka uku panai keia he uwati gula ame kona kaula gula pu.

     He moolelo kaulana ko keia uwati a no ia mea ke kumu i pulamaia ai a i puka ai o ka oleo--"in a e nalowale e make no auanei au."

    O ka manawa no keia o na ia kinohi loa o ko Mr. Kekela noho ana aku ma ke ano he misionari no Fatuhiwa. O na la no hoi e hakoko ana oia ma ka aoao o ka malamalama a kue aku i ka pouli ame na hana pegana o na kanaka o ka aina. He mau ia ia e hakoko ikaika ana oia e hoopuehu liilii aku i ka pouli a e hoonoho aku malaila i ka malamalama o ka olelo a ke Akua, a ma na ano apau he mau ia ia o ka hakoko nui.

   I kekahi ia ua ku aku ia i Fatuhiwa he moku okohoia Amerika nona ka inoa Congress.  Ua ike mai na kanaka o uka i ke ku ame ka holo ana aku o kekahi mau sela ma ka waapa iuka.  Ua peelakou ma ke ano hoohalua, a i ke kokoke ana aku o na seia ua hoomaka mai ia lakou e alualu.  Ua pau aku ka h@@anui o lakou i ka pakele a koe hookahi, oia ka malamamoku.  Ua paa oia i ka hopuia.  Ua nakinakila a paa no ke kalua oia ana a no ka ai ana aku iaia.  Ua ho-a ia he imu nui a ua mau ka a ana o ke ahi a ao la po.  Alaila ua laweia aku ia ka lohe ia Kekela.  Ua hele koke oia no kahi o ka ahaaina nui e manaoia nei e malama.  Ua noi aku oia i ke alii o ia wahi e hookuu i ka haole, a ua hoole ia.  Ua kii aku oia i kona mau waiwai apau ame ko kekahi poe e iho i huli aku mahlope o kana mau a'o ana a lawe aku la a haawi.  O ka pakele wale no o ke oia o ka haole ko Kekeia manao nui i keia manawa.  Ua hooikaika oia ma na ano apau.  Ua molia oia i kona oia ame kona mau waiwai kino mahope o ka haole, a o ka hopena, ua lanakila oia.  Ua ae ia knna noi.  Ua haawila mai ma kona lima ke oia ame ka palekana pu o ka mea paa pio.  O ke kau aku iluna o ka moku a e palekana loa ai oia ka hana wale no i koe.  Ua kii koke aku o Kekeia i kekahi waapa, hookau iho ia i ke pio, a lawe aku ia iaia no ka moku.

   He makahiki mahope iho ua ku hou aku ia he moku i Fauhiwa a o ka ukana wale no i hooleleia ai he uwati gula me ka kaula, he waapa ame kekahi mau waiwai e ae nona ka Kuina waiwai io i hiki aku i ka $500, he makana hoi na ke aupuni nui o Amerika Huipuia ma o kona Peresidena la, Aberahama Linekona, ia Rev. James Kekela, ka hoola o ka malamamoku i paa pio ai.

  M keia hoopaaia ana o ka makua hapauea kekeia, ka makua hoi i piha na makahiki he 80, ua komo iho la ka manao aloha ia Kamu Kaimana a ua olelo ae in a e hoihoi io ia oia no ka halema'i pupule he mea pono e hoonoho kaawaieia oia ma kekahi hale ku kaawale, a nana ponoi e kokua i na lilio apau o kona malamala ana oiai he kamaaina kahiko loa oia no kona makuakane iloko o na makahiki loihi i hala.

_____

He Puu Lehu Nui ka Home Noho o

Geo. Hl Robertson.

_____

  O ka pau ana i ke ahi i ka Poaono o ka pule i hala ka home noho o Mr. Geo. H. Robertson (Lopikana) a hooilioia he puu lehu nui, he pau ana ia i manao paa ia he hana ha kekahi mea manao ino a manao lapuwale, a aia hoi maluna o kekahi Kepeni i paa i ka hopuia na hooili ana apau o na manao hoohuooi a ka ohana nona ka home i hooliloia i puu lenu ame ka oihana makai pu.  Mai poino pu paha na oia o ka poe liilii ma keia pauahi in a aole he mea o ka ohana i ala e i ka wa o ke ahi i hoomaka ai e a.

  Elike me ka mea i maa mau ia Mrs. Robertson o ke ala mua i na hora poniponi o ke kakahiaka pela no oia i hana ai i ke kakahiaka o keia la, a iaia i nana aku ai iwwaho ma ka pukaaniani ua ike aku la oia i kona keiki hana pa Kepani i hoopauia e holo puahia ana ma ka aoao mahope o ka hale no who o ka pa.  Ua komo koke iho la ka manao iloko on a e hele aku no ka halekuke a ma ia hana ana pela o ka wa no ia i puoho ae ai o kaula ahi mai lalo ponoi ae o ka halekuku.  Ua uwa leo nui ae la oia a holo aku la no mua o ka hale kahi e moe ana o ke kaikamahine ame ka hunona kane ma ka hale o luna.  Na kona leo uwa i hoala ae ai i ka poe apau mai ka nui a ka liilii, aole nae hoi mamua o ke komo ana o ka uwahi maloko o ke keena moe o na mea liilii.

  'Ua hoounaia mai ka lohe i ke kikowaena a ua hoikeia ae ka hoailona oeoe, a ma ka manawa i hiki aku ai o ke kaawai o Makiki a hoomaka e hoomoe i na iliwai, aia hoi ka hale holookoa iloko o kekahi ula ahi nui.  Ua hoaoia a me ka ikaika i ikela e kinai aku i na ula ahi lalapa e lele manamana ana ma o a maanei aka, aole he hiki, no ka mea, ua uuku ke kuleana wai, ua mui ka a ana o ke ahi, a he ikaika pu no hoi ka pa ana a ka makani ma ia manawa.  Na ka ikaika o ka makani i lawe aku i na momoku ahi a kau maluna o kekahi hale e ku pili pu ana, a na kei a popilikia hou ua mahele iho la ka oihana kinaiahi i kana mau hana oopakele kinai.

  Iloko o na hana hooikaika a ka oihana kinaiahi aole loa ia he mea nana e hoopakele ae ai i ka home noho o ka ohana o Lopikana, a no ka manawa hope ua lilo ae La ia he kahua puu lehu nui.

  He nui na waiwai makamae o na kulana like ole i lilo aku he ukana na ke ahi, oia hoi, na makana mare a Mr. ame Mrs. Dougherty ma ko laua ia mare, ame kekahi mau waiwai makamae e ae o na la o ke au Moi i hala hope ae.  Ua pani hakahakaia ka hale no $8000 a i ka wa iho la o ka pauahi aia i Hawii ke poo o ka ohana, Geo. H. Robertson.

_____

Ua Ku no Malalo o na Kanawai Federala.

_____

  I ka poakahi nei i hooloheia ai imua o ka Aha Federala ka hihia hoohalahala a Solomon Meheula ma o kona Loio la, c. W. Akepoka, no ka hiki ame ka loaa pu i ua aha ia ke kuleana hoolohe i ua hihia ia malalo o na kanawai Amerika.

  Ua hookahuaia ke kumu hoohalahala malalo o keia mau kumu:  1, aole i hoikeia maloko o ka palapala hoopii he luna aupuni amerika ka mea i hoopiiia a he luna paha malalo a maloko o ka manao o ke kanawai i laweia mai ai o ka hoopii: a o ka @ aole i hoikia o na palapala hoike lilo o ka Ahaolelo i hoakakaia ma ka palapala hoopii he mau palapala ia a oia no na palapala i manaoia ma ke kanawai i oleoia a o kekahi kanawai e ae paha o Amerika Huipuia kahi i lweia mai ai o kei ahoopii.

  Ua hooleia keia mau kumu a elua a ua paa iho la no o Meheula no ka hooklokolo ana malalo o na kanawai a me ka Aha Amerika.

_____

 

E Haawiia ana he Ahaaina Nui.

_____

  No ka upuia ana e ku mai ana i o kakou nei ke Keikialii Pu Lun, ke keiki hanauna o ka Emepera o Kina a o ke Komisina hoi o ke aupuni o Kina i ka Hoikeike Nui o Sana Lui no ia kumu ke liuliu nei ko kakou mau kupa Pake e haawi i ahaaina nui hoohanohano nona ke hiki aku i kona wa e ku mai ai, a ma ka Hotele Young e malamaia ai. Ua olelo pu ia no hoi he kaoo nui o ka poe ukali ame na kauwa lawelawe ke hiki pu mai ana me ia.

 

E Hakaka Hou ana o D. Barry.

_____

  He nui na olelo e pili ana i ke ku'iku'i puupuu e pahola nei ma na pipa alanui iwaena o na poe punihei i keia ano hana, a me he la, o na hana ku'iku'i puupuu e weheia ana ma ka Opiuma i keia Poaono ae ia 23, e nui ana na mahaloia.  Iwaena o na ku'iku'i puupuu i hooiaia ia maluna o ka papa hooonohonoho, o Dave Barry, ka opio nana i haawi aku i na ai awaawa i kona hoa paio i kela mau pule aku nei ia jack Weeday maloko no o ka Opiuma, a hoouna aku ia iaia e houhewa ana iluna o kona maui papahele.  No kona ianakila ana maluna o kona hoa paio, ka mea hoi i weli nui ia iwaena o na kanaka i loaa ma keia hana o ke ku'iku'i puupuu, ua kaili mai ia oia i ka inoa hanohano i papahi ia maluna o kona hoa paio mamua aku.  I keia mau la e nee nei ke weli nui ia nei oia.  O kona hoa paio e hoolala ia nei no ka halawai pu ana me ia ma ka Opiuma Hale oia no o Bili Williams.  He haole no keia akahi a hehi i na lepo aloha o Hawaii nei, a mamuli o kona aa ana e paio me ka moho o Hawaii nei no ka huina dala holookoa, ua manao ia iwaena o na loea ma keia ano hana, he kaaka no keia i makaukau loa ma keia hana.  Ua oi ae kona mau paona ma ka 158 aka aole no i kuha'u iho ka opio Barry no keia mau paona keu.

  O ke ku'iku'i puupuu ano nui e manao ia nei e weh ma ka Opiuma Hale i kela po, oia ka hakaka mawaena o Jack Weedy, ka hope moho o Hawaii nei ame ka opio Hawaii Huihui.  He $225 ka makana a Cohen i ka mea e lanakila ana ma keia hakaka iloko o 10 puni a ua ae mai no hoi o Jack Weeday, a ma ka aoao o Huihui, aole oia i ae e hakaka a oi aku na puni he 6 ame ke kaana like ole ia ka makana iwaena o laua.

_________

Kiaaina âme na Lala o ka Aha kuka

_____

  Mahope koke iho o ka pau ana o ka halawai kukakuka nui o ka Poaha o ka pule i hala, ua hoounaia aku na lono ame na kauoha telegarapa uwea ole i na lala o ka Aha Senate e noho ana ma na mokupuni e ke Kiaaina e hui akoakoa pu mai me ia maanei no ka abonoo a kuka ana i na mea kupono e hanaia ai no na uku hoomau o na keena oihana aupuni, amea ka noonoo pu ana i na mea e pili ana i ke kanawai kaiana. Ma ia lono kauoha a ke Kiaaina he eha wale no mau Senatoa i hiki mai==Balauwina, Nakapaahu ame Wilikoki ko Kauai, a o Kaiue ko Maui mai.  Ko Hawaii mau Senatoa aole he hookahi o lakou i hiki mai, a mamuli paha hoi o ka loaa ole ana a na lono, a aole no hoi he wahi pane i loaa mai a lakou mai.  Hooahi no manao nui e lauhlaha nei aole e kueia ana ka manao kanawai o ka Loio Kuhina ame na mea apau e pili ana.

_______

 

Kalohe i ka Pauda, u a Pa-hu, a ua

 Eha Mainoino ke Kanaka Opio.

______

  Me kekahi poia laiki i piha i ka pauda, he ahi me ka makani e pa ikaika ana, he apana pepa, i kuniia e ke keiki a Lima Pehu, o Manoa i ke ahiahi 9 ka Poaono o ka pule i hala aku la, ua pa-hu ae ka pauda a ua eha mainoino ka mea kalohe.  Ka hopena hoi o keia kalohe ana oia no ka eha ana o ke poo o ke kanaka opio, ua puu mai na maka aole e hiki iaia ke ike, eha loa ka pepeiao aole hoi e hiki iaia ke lohe, a o na lauoho nani hoi o kona poo ua pau loa, i ke ahi, a i koe aku i na kumukumu ma kona poo.

  Ua olelo aku ka makuakane o Pehu opio ia auwina la e hele hoi i na lo'i kalo e ako luau ai, aka ke ano no o na keiki makua, ua hookiekie mai no i kona makua, ua hoole mai oia, ua huhu, a ua huha.  No keia huhu paha i kona makuakane no keia kena ana iaia, oiai iaia e paani ana, ua hele aku oia e kii malu i kekahi pauda a kona makuakane a ua hoopiha oia i kekahi poia laiki a ua waiho aku oia iluna o ka honua.  Ua kii aku oia i pepa, ua ho-a ae oia, a ua paa ae oia iluna a hiki hoi i ka a pono ana oia hoi kona manao, aka ua loaa e mai la i ka makani a ua lawe ia aku ia ka pepa i a a ua komo aku iloko o ke poia i piha i ka pauda.

  Ua pa-hu koke ae la ka pauda, a ua uwa ae la o Pehu opio.  Loaa aku oia i kona mau makua e moe ana maluna o ka honua, a he manaonao hoi i ka ike ana aku i ke poo o ka laua keiki.  Ua pau loa ka lauoho i ke ahi ua puu mai na lehelehe iwaho ua pehu ae la kona mau pepeiao kohu mea elua pepeiao o ke pepeiao hookahi, ua puu mai kona mau maka like ka nui me na hua moa, aole hoi e hiki laia ke ike mai i ke kanaka.

  Ua hoea aku ke kaa makai ma ka home o Pehu, a ua ike aku na makai i ka mainoino o ka opio a ua paa pu i ka lepo lo'i aka he maikai no kona moe ana.  Aole oia i lawe ia i ka haukapila, aka ua noho no oia i kona home malaio no o ka malama ana o kona mau makau.

_____

  He manao ko ke Kuokoa nei e pili ana no kekahi mau olelo i hooiaha hele ia e ke kahu o kekahi o na apana kua aku nei, ame kona mau hoaloha, no kekahi laia opio o kekahi ohana kupa o ia wahi, ame ka hoohiki pu ia ana o ka inoa o kona makuahine hanauna ua hookauluaia a keia noa ana iho.

 

Ua Hoohana aku kana Wahine i ke Ko'i Maluna o Kona Poo.

_____

  Ua hoikeikeia ae ma Kuapapanui i ke Sabati iho nei i hala ae la hookahi koi me ke au loihi ame hookahi oo kalai mahiko i paa pu i ke koko, oia hoi, na mea eha i hoohanaia e ka wahine hapa haole a Jim Highton maluna o kana kane aloha ka o ka inoa hoi o keia wahine o Pelekai.

  Aia o Jim Highton ke moe mai ia i ka Haukapili Moiwahine me na moku poopoo maluna o kona poo i hana ia hoi e kana wahine me ke koi.

  aia no ko laua wahi noho ma ka aoao Waikiki o e Alanui hema e piil pu ia me Maguna Hale ma Kakaako.  Ua inu ike laua i ka waiona a ua on a a i ka auwina la ana iho, oia no ka manawa i hoomaka ai ka hakaka mawaena o laua iho no, a oia no hoi ka hopena o na poe on a a aohe ia he mea malihini i na kanaka.

  Ua hele aku o Pelekai iwaho a ua hoi hou mai oia me kekahi koi me ke au loihi, ame keia mea eha no hoi oia i hoeha aku ai i kana kane ma ka uhau ana aku maluna o kona poo, aka nae ma ka aoao hamale aole nae ma ka aoao oi o ke koi.  Nui na wahi i eha o kana kane ma keia hana ana ana, a o ka eha no hoi i kuhohonu loa oia no ka eha ma kona mahamaha akau.

  Ua hele koke aku o Highton a ua loaa mai iaia kekahi oo kalai o na mahiko, a ua hoomaka aku oia e uhau i ka wahine me keia mea eha o ka weliwelli nui wale.  Aka no ke ano on a loa paha o Highton ua lilo aku ka oo i kana wahine i ke kailiia a ua hoomaka mai kana wawhine e hoeha iaia me ka oo, a hiki wale no i knoa mapawa i pouli ai.

  Ma ka Haukapila Moiwahine ua lapaau ia ae kona mau wahi eha me ka noeau.

_____

Ka La Lealea o na Keiki ame na Oipo.

______

  O ka la 18 o Maraki e hiki mai ana oia ka la i hoolaala no na lealea like ole e malamala ana amlalo o ka hooponopono ana a ke komite i noho hoomaluia e Mr. Allan Dunn.

  Ua konoia no ke komo like ana mai e lealea pu na ahahui like ole e ku nei--oia na ahahui kinipopo ame kinipopo pekupeku ame kekahi mau ahahi a ae o ia ano like.

  O keia ka papa kuhikuhi o na hana" Hei hei kui ini 50 i-a, 100 i-a, 220 i-a; 220 i-a; lele pa, kukini hapalua mile ame hapalua mile; lele kiekie, lele ka-wa, lele me ka laau; kiola poka, kiola hamare ame heihei hui. Me keia ae la he mau lealea okoa ae no kekahi e malamala ana.

_____

He hooku'i me ka Halawai.

____

  Ua hookui iho me ka halawai ana he kaalio me kekahi kaa uwila i ka aui la Sabati nei ma ke alanui Moi a pakele mai pau i ka poino kulipolipo na ohua o ke kaa-he poe haole inoa wale no lakou apau.  Ma ke alanui mamua iho ka Hotele Young i kalawaia mai ai ke kaa a hiki i ke alanui Moi, a malaila, i ka wa a ke kaa uwila e holo ana i pau ai ka pono oka lio a puiwa a holo puahia aku la a hookui a halawai iho la.  Ua weluwelu a okaoka pu ke kaa.  Ua pau na ohua i ka lu ia a waiho mokaiki ana i ka lepo, a ma o kekahi ulia pomaikai aole loa he wahi mea o lakou i poino.

_____

Alakai o ka Puali Puhi Ohe.

_____

  Mamua o ka holo ana o ka mokuahi Korea i ka la Sabati nei no Kapalakiko, ua noiia aku ke kumu o ka bana, H. Berer, e lawe aku i kona puali no kai o ka uwapo e puhi ai no ka holo ana o ka mokuahi ame ka hoohanohano ana i na ohua maka hanohano. Ua aho kunana kahi kumu no keia kauoha a noi hoi, a no ia mea ua hele aku oia i ka Loio Kuhina e ninau ai no kona kahua a kulana e ku ana ia wa ame ka manao kanawai o ke keena ma o ke kuhina la.  He elua ana ninau i waiho aku ai:  o ka mua, ua hiki no anei iaia ke lawe i kona puali no ke puhi ana ma kekahi wahi okoa ae mawaho ae o kahi i hoolahaia ai ma ka nupepa a o ka elua, ua hiki no anei i kona puali ke puhi i kekahi mau leo mele e ae mawaho ae o na leo mele haiule.  Ua ae ia mai ua hiki no iaia ke hana pela, a no ia mea i puhi ai ka bana ma ka uwapo i ka auina ia Sabati nei i ka wa e lalelale ana ka mokuahi Korea e holo.  He wahi hana nuhou io no keia, a kahi kumu a o ka manao nui wahi a ka olelo, i wahi ka e hoapaapa ole ia ai ka haawina uku o ka puali i ka wa e noho hou mai ai o ka ahaolelo.  Ua akamai no; i ka lani no ka ua waele e ke kihapai.

_____

  O ka mea kuhohonu loa e loaa mai ana mai ke anu ame ka nalulu mai oia no ka ma'i numonia.  Ina e malamala keia me ka noonoo maikai a hoohana pu ia ka laau kunu Chamberlain's Cough Remedy e hoohaawaieia no kei mau pilikia apau.  E hoola no keia laau i ke anu ame ka nalulu Hoko o ka manawa pokole mamua o kekahi mau ano laau e ae.  he hoola mau keia laau a he hoola iloko o ka manawa pokole.  E loaa no ma ka halekuai laau o Benson, Smith & Co., Ltd., na agena kuai aku, no ke kumukuai kupono.

 

E NELE ANA KEKAHI MAU HALEMA'I I NA UKU HOOMAU.

_____

Na ka Hope Loio Kuhina i Hoopuka i ka Manao Kanawai.

_____

 

NA HOOKOHU KAUKA AUPUNI HOU A KA PAPA OLA NO

KELA A ME KEIA MOKUPUNI PAKAHI

KA TERITORE NEI.

_____

 

  Ma kekahi la o kela pule aku nei ua waiho ae ka Hope Loio Kuhina he manao kanawai, mamuli o ke noi ana a ka Papa Ola, maluna o ka ninau e pili ana i na halawai ame na uku hoomau i hooholola no lakou pakahi.  Ma ia manao kanawai ua olelo ka Hope Loio Kuhina o na halema'i apau i noho hoomaluia e kekahi papa kahu hooko aole loa e loaa ia lakou na kokua ana mai ke aupuni aku ma o na haawina i hooholo pakahiia maloko o ka bila haawina.  no ka mea, wahi a ua manao kanawai la, he mau halema'i wale no ia i kukuluia malalo o ka hooponopono ana a kekahi papa kahu a mau papa kahu paha, a o na haawina i haawiia e ke aupuni he mau hana kokua manawalea wale no ia i haawiia aku mamuli o ka manao maikai ma o na noi i waihoia mai, a ua kue loa ia i ka manao o ke Kanawai Kumu.   A no keia manao ua hoole iho la ka Luna Hooia, Mr. Fisher, i ka uku ana i kekahi mau bila hoaie ia ma ka inoa o ua mau halema'i ia.

  O keia iho na halema'i i hoonelela me na uku hoomau i kulike ai me ka manao kanawai i hoopukaia:

  Halema'i Moiwahine, Home Hoohanau, halema'i o Eleele, Leahi Home, ame ka Haiema'i o Waimea.

  he mau bila aie ko keia mau halema'i i waihoia aku i ka Luna Hoola no

_____

Kakauolelo Hou o ka Oihana Kaua

_____

  Ma ka mokuahi Korea o ka Poaono o ka pule i hala i hiki mai ai i o kakou nei ma kona alahele no Wasinetona ke kakauolelo hou o ka Oihana kaua Wiliam H. Tact, a Kiaaina hoi o na paemoku Pilipino.  I ka wa i hekau ai o ka mokuahi mawaho o ka nuku ua holo aku o Kiaaina Kaaka ame kona mau ukali a hookipa mai la iaia, a i ka wa i pili mai ai ma ka uwwapo malaila i haawi hou ia aku ai na hookipa pumehana ana e na aliikoa o ko kakou mau kiai hoohanohano, ame na leo mele hoi mai ka bana aku.  ua hookipa loa ia aku ke kakauolelo hou ma ka home o Kiaaina Kaaka.

  Mahope iho o ka hooluolu pokole ana ua lawe hoomakaikaiia aku la oia ma na hale oihana aupuni ame ka hale hana hao pu ma Kakaako, a mai nei aku ua lawe hoomakaikaiia aku oia no ka hale wiliko o Ewa.  I ka hoi ana mai ua lawe loa ia aku oia no ke Kuea Alii kahi a ka puali pualu F i haawi ai i kekahi paikau hookahakaha, a mahope iho ua haawila he anaina ike nui maloko o na paia o ke keena kalaunu a he nui ka poe i hele aku e hui a lulu lima pu me ia, a iwaena o keia poe o Kapena Sam Johnson kekahi o ka puali F. "ua kupono loa e hoounaia ko puali i Pilipino," wahi a ke kakauolelo.  "A pehea ka hoi i ka Hoikeike o Sana Lui?"  I ninau aku ai ke Kapena.  "Ua hiki no in a ua loaa ke kuleana ia'u ame ke dala pu,"  wahi hou a ka pane.

  He nui na oihana like ole i nohoia e keia kakauolelo hou o ka oihana kaua.

_____

  Maluna mai no hoi o ka mokuahi Korea i hiki pu mai ai ka Mea Kiekie ke Kuhina Nui mua o Peresia me kana keiki ame kona mau ukali ma kana huakai makaikai i Mecca, a e kaahele aku ana kana huakai no Kapaiakiko, Nu Ioka, Kikako ame ka Wailele kaulana o Niagara, a hoohiki loa i Pelekane.  O kana huakai mua loa keia no Amerika.  he hoaioha maikai loa oia no ka Moi Edewada o Pelekane. 

_____

Ke Wakemake nei o A. V. Gear e Lilo Iaia ke keena Auhau.

_____

  Mahope iho o kekahi mau hooleoie ana ma ka aoao o A. V. Gear aole @@ makemake e lawe i ke kulana luna auhau no Oahu nei, ua ku mai nei oia a ke olelo akea nei eia ola ke honokolo nei mahope o na meheu o ua kulana la a e lilo ana iaia.  Ina he manao ko Kepoikai e hookohu ia Gear ma ke ano he kue i ka makemake o ka aoao Repubalika, alaila o ka manao ana e manaoia nei e hookohu hou iaia i lunakanawai kaapuni no Maui aole loa e hanaia ana pela, a e haawila ana na hooikaika ma Waaineiona e hoohoioia he bila kanawai i hoolalala e haawi ana i ka mapa hoopau o na poo o na keena aupuni i ke Kiaaina.  kona hoapono ana, a mamuli o keia manao ae ia, ua hoole mai ia oia i ka hoapono no ka uku ana i ua mau bila la a hoihoi hou ia mai ia i ka papa Ola.  O ka hoike aku i na papa kahu ka hana wale no i koe a ka Papa a no la mea ua kauohala kona kakauolelo o hoike aku i ka lohe pela.

  O keia malalo iho na hookohu kauia aupuni a ka Papa Ola:

  Kauai--Dr. B. F. Sandow, Waimea:  Dr. C. R. McLean, Koloa; Dr. R. J. Wilinson, Koloa: Dr. F. L. Putman, Kealia ame Hanalei.

  Oahu--Dr. A. N. Sinclair, Honolulu; Dr. C. A. Davis. Ewa:  Dr. This. McMillan, Waianae:  Dr. H. Wood. Waialua; Dr. C. A Peterson, Koolaupoko ame Koolauloa.

  Maui, a pela aku.--Dr. A. Mouritz, Molokai:  Dr. J. Molony, Lahaina:  Dr. J. Weddick, Wailuku; Dr. R. H. Dinegar, Kihei ame Kula; Dr. W. F. McConkey, Makawao:  Dr. R. J. McGettigan, Hana.

  Hawaii--Dr. B. D. Bond. Kohala Akau; Dr. J. Ateherely, Kohala Hema; Dr. C. B. Greenfield, Hamakua; Dr. Frederick Irwing, Hilo Akau; Dr. C. L. Stow, Hilo; Dr. r. G. Curtis Oiaa; Dr. J. Holland, Puna; Dr. D.S. McCarthy, Kau.  Aole i loaa ka hookohu kauka o ko na Kona a elua.

_____

Waiwaii'o i Ha'i Ole ia.

_____

HE WAIWAI NUI KA ILOKO O NA HOIKE A KEKAHI O KO HONOLULU NEI.

  o Ke ano puipui o ke kino ame ka hauoli ame ka ikaika, oia ke kumu o kiolaia ai a kapae ae i keia pepa aka o ka mea e loaa ana i na eha like ola o ka ma'i puupaa, eha ma ke kua, a lou iloko o ka opu, nalulu mai ke poo ano haalulu mai ke kino pinapina mau na makewai wela a mae wale mai ka ili, moe pono ole ka po, a eha mai na maka, pehu mai na kuekue wawae a wiwi mai ke kino, a uliuli mai ka mimi, aole e hiki lala ke alo ae i ka heluhelu i keia malalo iho he mau a'o waiwai loa mai kekahi aku o ko Honolulu nei poe.

  O Mr. H. G. Brabbe, he kamaaina no keia kulanakauhale e noho ia ma ke alanui o Nuuanu he kanaka oihana kulepa oia, he kupakako a he mea ohi aie i keia manawa.  Eia kana pane "Hekanaka au i piha na makahiki i ke 69, a ua loaa ia'u he mau keiki, a na lakou e hooiaupai nei ko'u noho elemakule ana.  No kekahi mau makahiki elua i hala aku ua loaa mai La au i ka eha nui ma kuu kua a ua noho ehaeha nui au iloko o ia mau makahiki elua, a aohe no i liuilu loa aku nei ua hele aku wau e kuai i na HUAALE KIKALA HANEENEE A DOA. ma ka halekuai o Hoilister ma a loaa mai la ia'u ka oluolu mahope iho o ko @ hoomau ana i ka ai ana i ua laau lapau la.  No'u iho aohe o'u maka'u i koe, no ka mea he malama mau wau i kela ano laau i makaukau no a no na ma'i e hiki koke mai ana oiai ua manaoio wau aole lakou e lanakila i ka mana kinai o na huaale kikala haneenee a Doan.

_____

Ua Hoopania me ka Manao Maikai

 O kekahi o na hana mua loa a ka Luna Auhau J. W. Pratt i hana ai laia i lawe hou ae ai i kona kulana mua o ka luna auhau, oia no kona hoopau ana aku ia eono kakauolelo o koaa keena no ke kumu wahi a ka hoike no ka hoemi ana i na lilo o ke keena.  Ua hoike pu aku no hoi oia i na kakauolelo iho i koe e hana iakou mai ka umi-kumamalua a i ka umi-kumamaha hora o ka la.

_____

Ua Hooleia Mai e ka Aha

  O ka palapala hoopii a loio Geo. A. Davis imua o ka Aha Kiekie e noi ana e hana a e hoolohe hou ia ka h@@ pili ana no ka hoopaula o kona @@ paia lolo i ka poalua iho la i hoo@@@ mai ai ka aha i kana olelo @@@ hoole ana i ua kumu hoopii ia @@@ meae apau e pili ana. @@@ ke@@@ nei o Mr. Davis he lala leo @@@@ o na aha o ka Teritori nei @@ hoi i hookuuia mawaho aku @@@@.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_____