Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 4, 22 January 1904 — Page 3

Page PDF (1.56 MB)

This text was transcribed by:  Stacey Kawano
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, IANUARI 22, 1904.

 

KAUNAWAHINE

O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS.

KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

MOKUNA X.

HALAWAI HOU MA KE ALA.

            “H@ keu kou nui makaala ma keia mau mea a ke hauoli nei a@ i k@ komo ana mai o ke kanaka i kupono no ka hana e hiki mai ana, a aia a hiki aku kakou i kahi o ka @ana e maopopo ai ia oe ka nai o ua pohai la.”

            A i ko lakou hiki ana aku i kahi e noho ana na wahine opio, aia hoi na mea ai ua hoomakaukauia e na lima palupalu ke kumu i makili nui ae ai na maka o ua wahi panapua nei i ka ike ana aku i kahi ie uwaina i lawe pu ia mai e Konorado.

            A mahope iho o ka Rodolofo hooponopono ana i na wahi mea ai e lawa pono ai no lakou, ua hoomaka iho la ua wahi kaaka nei i ka@a papaaina me ka nana ole i kekahi mea, me HE LA OIA WALE NO KE KANAKA ma ia wahi.

            A @ala kekahi manawa na ka’i ae la o Konorado i na lio i hoomaha a @ liuliu ana no ke koena o ka huakai, a mahope o ke ka@ ana o na wahine opio iluna o ko laua mau lio ma ke kokua a na kanaka opio, a pela no hoi o Konorado, a oiai a@a ka Emepera ke ku la ma ka aoao o ka Panapua no ke kali ana o kapau ae o kana ai ana i hoike aku ai oia i kahi e hele ae ai a loaa lakou, kahi hoi ana i manao ai no lakou apau e noho ai, ua pane aku la oia:

            “Ke manao nei au aole ia he mea hoohalahala ia oe, ke hookolo ae a hiki i Kakela Turona, kahi ou e hui hou ai me a’u.”

            “Ina oia ka makemake o kuu Haku, e hiki io aku no wau ilaila, a e hana aku i ka hana a kuu Haku e haawi mai ai na’u, ina no ka hoolele ana i keia mau pua iloko o ka puuwai o ke kipi, e hookoia no e like me ka makemake o kuu Haku.”

            “Aole he ola e lilo wale me ke kumu ole,” i panai aku ai ka Emepera, a ia laua e kamailio ana, a i ka huli ana ae o ka maka o ka Emepera i kahi o ka muliwai Mose-le e waiho kahela mai ana, a oiai no hoi ka panapua e hookamaaina ana i kona lena ike me na puo’a elua o ke Kakela Turona kahi ona i konoia ai e kipa aku ilaila, ua ike aku la o Rodolofo i kekahi poe ekolu maluna o na lio e hooiho mai ana ma kela aoao o ke kualono—ma ke ala okoa aole ma ke alanui i hele ia mai ai e lakou.

            I ka Rodolofo nana ana ua hiki iaia ke hoomaopopo aku he poe kaulio i lawa me na mea kaua me ka maopopo ole owai la, a i ke Kaunawahine Tekela ua loaa koke iaia ka hoomaopopo i ke kanaka ma@a loa o na mea ekolu, a emoole ua pii ae la ke ano haikea ma kona mau papalina nohea.

            “O ke Kauna Bitarika!” i hooho ae ai oia.

            Ua kunana iho la ka Emepera no kekahi mau minute me ka nui o ka hanu ana e hoomaopopo la me ka hana nui e pakele ai.

            “Aole oia e kailiia mai ia’u aku,” wahi ana i nu-ne iho ai iloko ona me ka hoopaa ana iho i kana olelo hoohiki.

           

MOKUNA XI.

KE KANE HOOPALAU MAHOPE O KE ALOHA.

            I ka manawa i lele mai ai ke Kauna Bitarika mai kona lio mai i ke ku ana iho mawaho o ka Halealii o ka Akibihopa e ku kehakeha ana i ke kiekiena o Zulobena, a pii aku la ma ke alapii nani o ua kakela ia, a komo aku la iloko o ka holo, aia hoi ua piha oloko i na aliikoa o na anuu like ole o ka oihana koa e noho hoomaluia ana hoi e ia no ka hooko ana i na hana apau a ko lakou Haku ka Akibihopa Iseneboga.

            E like me ka haawi aloha ana ma ke kulana o ka oihana pela na aliikoa malalo iho o ke Kauna Bitarika i panai mai ia haawina i ko lakou poo, ka punahele hoi a ko lakou Haku, eia nae, aole i nana ia aku oiai aia kona maka imua wale no, a i ka nana aku e ake ana o ka hiki aku i ka lumi e hui ai me kona Haku.

            I kona hoea ana aku iloko o ke keena o ke kakauolelo aia hoi ua makaukau e ke kakauolelo ma kona wahi o ka oihana no ka hookipa ana i ke Kauna i ka Akibihopa.

            I ke komo ana aku o ke Kauna Bitarika ame ke kakauolelo Moneka iloko o ke keena oihana o ka Akibihopa, aia hoi e holoholo ana ka Haku nui o ke Kulanakauhale, me na lima e pe’a ana ma kona kua, a aia hoi na ano hakumakuma maluna o kona helehelena, ua huli mai ia oia a ike i ke Kauna, ua haawi pu ae la oia i ka loihi o kona kino ma ke ku pololei ana ae, a i ka hala ana aku o ke kakauolelo Moneka mai ka lumi aku ua pane mai la ka Haku nui:

            “Ua hiki mai la oe i ka piha pono o ka manawa.  O ko wahine hoopalau na mahuka.”        

            “Mahuka?”  Mahuka ke Kaunawahine Tekela?”

            “Aole au wahine hoopalau e ae,” wahi hou a ua Akibihopa nei me ka leo ikiiki.  “Ua loaa mua no la’u ka manao e hooko koke i ka berita maluna o olua, mamuli o na manao i puka mai ke Kaunawahine mai e hoike ana i kona manao hoowahawaha nou, no kou ano elemakule, a kupono ole nona, a he kanaka puuwai eleele a pela aku.  Maluna o keia mau mea wau i manao ai i mahuka ai oia.”

            Ma ka lohe ana o ke Kauna i keia mau olelo a kona Haku ua pii ino ae la kona huhu, a o ke alina moku pahikaua o kona ihu ua uhi paa ia ae la e ka ula o ke koko, eia nae, aole i pane leo aku ua Kapena la o na pualikoa o ka Akibihopa.

            “I ka po nei ka holo malu ana o ke Kaunawahine.  Ua hoike mai nei na kiai po, ua ike lakou iaia e hele ana iwaho ma kahi o ka hora umi, a aole i ikeia ka hoi ana mai.  Ua maopopo loa ia’u ke kumu o ka holo ana o keia kaikamahine ano kamalii a hupo, no ka mea ua hoohalahala mua mai oia i kona male aku ia oe, a ina he mea hiki e hoopii aua oia i ka Emepera a i ka Pope.  Nolaila, maluna o keia mau mea ua loaa ia’u ka manao aia kahi o keia kaikamahine e holo nei noPalanipoka?  O kekahi manao o’u, ke pololei ka’u koho aia i ke ala e hiki aku ai i kahi o kona makuakane hanauna ke Kauna Paele, ka powa ame ka haowale, no ka mea, i ka’u nana aku aole he wahi hoinoino a keia kaikamahine no ua kanaka la.

            “Nolaila he hookahi mea nui a oia no ka ninau nui i keia manawa oia ka uhai ana mahope o ka wahine hoopalau a ke loaa i kahi e loaa aku ai e hoihoi mai iaia i kahi o ka malu.  A maluna o keia mea e waiho aku nei au i ko’u manao ponoi ia oi wale no aole i kekahi mea okoa aku, a maluna ou ke koikoi o ka hooko ana i keia kumuhana a hiki i ka manawa e hookoia ai.

            “E hoomakaukau koke oe ia oe iho, me ka hookoe ole i kekahi koa a lio paha no ka uhai ana mahope o ka holo mahuka a o ka mama loa e loaa ana ia oe oia kau e hooko aku no ka mea aia malaila ka lanakila o keia kumuhana.

            “E like me ka’u i hoike aku nei ia oe, me he la aia he waapa i hoounaia mai e ke Kauna Paele me na kela no ka lawe ana i ke Kaunawahine, i ko ai kona manao, alaiala aia ke Kaunawahine ma ka muliwai Mose-le, a ina e hiki aku oe i Burutika, ia oe e hookolo ai ma ka lihi muliwai no ke Kakela Turona, e ninau mua aku ina paha i hoea ae kekahi waapa, a ina aole i maalo ae malaila, alaila e waiho aku i ke kauoha e hoomoe i ke kaulahao ma ke kahawai no ke paniku ana i ka poe kaahele, a ke loaa ka ke kaikamahine alaila e hopu aku iaia ma kuu inoa.

            “Alaila e moe loa aku kau huakai no Turona ma ke alanui pokole loa au i ike ai no ka hoea koke ana ilaila ke loaa ole i Burutika, a ina oia iloko o ke kakela e hui koke aku me ke Kauna Paele e haawi aku i ke kauoha no ka waiho mai i ke kino o ke Kaunawahine ma ka poho o kou lima ma kuu inoa, a ina e hooko ole ia alaila e kukala ka poho o kou lima ma kuu inoa, a ina e hooko ole ia alaila e kukala aku i ke kaua, a e hoi mai oe a Kokima, ilaila kaua e hui ai ia’u e hele aku ai me ka puali holookoa.

            “Nolaila, e hoomaopopo i keia mau mea e kuu Kapena, a e hooko aku me ka hakalia ole, a o ka hoohala nui ole ia o ka manawa oia ka holopono o na hana.  Nolaila, e ku a e hele.”

            Ma keia mau olelo a ka Akibihopa aole i pane leo aku ke Kauna Bitarika, eia nae, ua aaki paa iho la kona ku’i no ka hoopaa ana iho i kona manao e hooko i ka hana i waihoia mai nana e hana, a mahope o kona kukuli hoomaikai ana i kona Haku ua puka mai la oia i kahi o kona mau aliikoa e nune ana, a i ko lakou nana ana mai i ka helehelena o ke Kauna aia na hiohiona o ke kaua maluna o kona helehelena, a ua lilo koke ia ano i mea nune loa ia iwaena o lakou apau me ka maopopo ole o ka oiaio a no ke aha la.

            “Ke ike la wau aia he hiohiona o ke kaua ma keia mua aku,” wahi a kekahi aliikoa i kekahi iho no o lakou.

            Mahope iho o ke kau ana iluna o kona lio a oiai aia kona puali koa ke kali la nona ma ka ipuka pa ua kauoha koke aku la oia no ka nee ana, a o ka hoomaka aku la no ia i alakai ia no e ia.

            Ma keia huakai imi wahine hoopalau a ke Kauna Bitarika aole oia i hookolo ma ke alanui e hele mau ia ai, aka ma na ala ololi i kamaaina ole i ka hapanui, ame ka hooikaika nui ka hana ana a hiki i ka manawa i loaa maoli ai i ua Kauna nei ka ike aole keia he hana liilii a hoomeamea.

            Ua hala ka auwina la me ka hoohala ole ia e ia i ka hakilo ana i ka muliwai me ka hoomaopopo ole o ka nui koa e holo like nei ma keia huakai i ka manao o keia huakai.

            I kela ame keia manawa e lohe ana lakou i ke kani kapalili mai o na o-le a ke kapena, he kahea no ka houluulu ana i na koa, a nowai la ia poe koa aole i maopopo iaia a aohe no ia he ninau no ia manawa nona e huli aku ai.

            Peia ka nee ana o ka lakou huakai me ka nui hana ka kou poo maoli aku iloko o ka nahele, a iloko no lakou o ka ululaau ame ka nahele ua uhi mai la ka pouli o ka po, eia nae he po mahiua ia, ua hooholo iho la no ke Kapena e hoomau aku i ka huakai, a ua maopopo pu no hoi iaia e hiki po aku ana lakou i Burutika.

            Aole paha i hala na hora he eha iloko o kela ahiahi a lakou e hou hele ana iloko o ka nahele aia hoi ua hookui aku la lakou me kekahi ke’ake’a i hakalia loa ai ka lakou huakai.

            “Owai ka mea e aa mai e alai i ka mana o ka Akibihopa?” i pane aku ai ke Kauna Bitarika me ka leo ikaika.

            “Oia maoli ka makou mea i hoonohoia mai ai maanei,” wahi a kekahi leo i pa-e mai ai iloko o ka pouli.  “O na koa o ka Akibihopa ka makou i kauohaia mai ai e paniku aku.  E aa anei oukou e paio mai a i ole e ku aku pela?”

            Ku nana iho la ke Kauna Bitarika, a hoomaopopo iho la aole lakou i makaukau no ka paio aku no ka mea ua luhi lakou ma keia holo ikaika ana a pela no hoi na lio.  A no ka hiki ole iaia ke hana ma o aku o ka mea kupono no lakou e hana ai ua pane leo oluolu iki aku la ua Kauna nei.

            “Owau o Kauna Bitarika, ke Kapena o na pualikoa o kuu Haku, ka Akibihopa, a’u hoi e alakai nei i keia mahele koa ona maloko o ka misiona i waihoia mai e kuu Haku, a ke hele nei makou iloko o ka maluhia.  A hiki i ko’u haalele ana aku nei i kuu Haku aole he wahi hoopaapaa mawaena ona ame kekahi mana e ae, aka ina e paioia mai ana makou ua makaukau keia pahikaua e oni aku.”

            “Aole no oe e ke’ake’a ia aku ke ku mau oe malaila me ka ae ole mai ma keia aoao,” wahi a ka leo iloko o ka pouli.

            “He mea anei oe ua kauohaia ma keia mea, a i ole he kiai wale no?” i ninau aku ai ke Kauna.

            “He kauoha ka i haawiia mai, ka mana piha hoi o ko’u ku ana ma keia wahi,” wahi hou a ka pane.

            “Owai oe a owai kou Haku?”

            “Me ka hoopaapaa ole ua ike no oe i ko’u Haku.”     

“O ka Akibihopa wale no ka’u Haku e ike nei aole mawaho ae.”     

            “Ke kanalua nei au i kou ike ole i ko’u Haku,” wahi a ka pane.

            “Ke pakuikui olelo wale nei no kakou a he mea hoohala manawa wale no.  Eia au ma ko’u misiona no Burutika, a he huakai iloko o ka maluhia, a ua ake nui ko’u Haku e hiki koke kona puali i Burutika, i keia po no.  Ke noi hou aku nei au ia oe e hoike mai i kou Haku.”

            “Aohe a’u mea kanalua maluna ae o ke kauoha a kuu Haku no ka hooko ana aku ia mau kauoha ana, a ina he makemake kou e ike i kuu Haku e ike aku oe i ke Kauna Belasetina.”

            “O, alaila ia Kauna Belasetina au e ike aku ai no keia hana hoohaahaa.  Ke hoomaikai aku nei au no keia haawina a na koa o ke Kauna i panai mai ai i keia manawa o ke kuluaumoe.  Aia ihea ke Kauna?”           

            “Aia i Burutika.”

            “Pehea ka mamao i koe a hiki aku ilaila?”

            “Hookahi paha mile a oi.”

            “Aole au i ike iki i ke kumu o ka hana ana a ke Kauna Belasetina e like me keia?  Aia he ekolu mana hooponopono ma Burutika a o ka Akibihopa kekahi iloko olaila a no ke aha la i panikuia ai kona mana?” i nina hou aku ai ke Kauna Bitarika.

            “Oia no ka mea oiaio, a hiki wale i ka manawa a ka Akibihopa i wawahi ai i ka maluhia mawaena o keia mau mana ekolu oia ke kumu o ka panikuia ana o kona poe koa,” wahi a ka wehewehe a ka leo o ka pouli.

            O na mea i hanaia ma Burutika, aole makou o Tarevis i ike iki i kekahi mea o ia ano.  Heaha ka hana a ka Akibihopa i wawahi ai i ka maluhia?” i pane hou aku ai ke Kauna Bitarika.

            “Ua wawahiia ka maluhia e kona elele, ka mea i komo aku i ka h@kaka pahikaua me ko makou Kapena, a lilo ana kona ola mamuli o keia paio o ke ano hehena, ma ka o ia ana o ka pua-i o ko makou kapena me kana pahikaua, he puka hoi i nui loa ole ae i ko ka makai-kiu, eia nae, lilo ana ke ola o ko makou Kapena.”

            “A mai lele liilii oia i na koa,” i hoomau aku ai ka mea wehe wehe manao, “ina aole oia i kukala nui ae e hoopakeleia lakou ma ka inoa o ka Akibihopa, a i ka hoomaopopoia ana aku ka hana o ka oiaio, aia hoi o ke kaikamahine hanai a kou Haku.”

            “Ha, oia anei ka oiaio?” i hooho puiwa ae ai ke Kauna Bitarika.  “A pehea aku?”

            “Alaila, puhi ae la ke Kapena o kou Haku i ka o-le a emoole ua piha ae la i kona poe koa a mahope o ka hoomakaukau ana ua lawe maoli aku no ua Kapena nei i ua kaikamahine hanai nei a kou Haku i ke Kakela Kokima.  A i ka nana ana i keia mau mea ua hiki ke ike iho he mau kauoha io no keia na kou Haku, he hana kapakahi hoi i na mana apau o Burutika.”

            “Ke hoopiha mai nei oe ia’u me na haawina kamahao,” wahi hou a ke Kauna Bitarika, “a he mea kupono maoli io no ia’u e ike aku i ke Kauna Belasetina me ka hoohakalia ole hou aku, i hiki ke hana koke aku maluna o keia mau hana ano e, nolaila ke noi aku nei au ia oe e lawe aku oe ia’u imua o kou Haku.”        

“He hana hiki ole ia ia’u ke hana?” wahi hou a ka pane, “no ka mea aole e hiki ia’u ke haalele wale i keia wahi me ka loaa ole mai ia’u o ke kauoha mai kuu Haku mai.”

            “Alaila e lawe aku oe ia’u ma ke ano he pio na kou Haku i mea e hiki koke ai au ilaila, e hoohala nui ole ia ai ka manawa i ka makani.”

            “Aole no e hiki ia’u ke waiho hapa iho i ko’u puali no ka lawe ana ia oe,” wahi hou a ka pane.  O ke kauoha wale no o ke paniku aku a ina no ka hakaka e hana aku pela.”          

            “Aka, o ke kanaka i lawe ai i ke ola o ko oukou Kapena oia ka’u mea e uhai nei no ka hopu pio aku iaia malalo o ke kauoha a ka Akibihopa, a o ka hoohala wale ana i ka manawa oia kona mamao loa aku mai ia’u aku.”

            “He mea paakiki no ia i kuu Haku i ka manaoio mai i na olelo makani wale a ko Tarevis poe, a ina ua makemake loa oe no ka ike i kuu Haku, alaila e ae aku ana wau ia oe ma keia kulana, e hoouna aku wau i elele mai ko’u puali aku i kuu Haku, a nana ia e hoike aku i kou mau makemake apau.  Ina e holo keia i kou manao alaila e hoike koke mai i ko@ manao apau i laweia aku ai imua o kuu Haku.”

            I ka lohe ana o ke Kauna Bitarika i keia mau hoolala, ame kona ike pu iho i ka hiki ole iaia ke hana i kekahi mea mawaho ae, nolaila ua ae aku la oia me ka kaumaha nui no nae iloko ona no ka hoohala loa ia o ka manawa.

            A hala ka elele no kahi i makemakeia, ua hoomakaukau iho la ke Kauna me kona mau hoa no ko lakou wahi hoomoana, a oiai ua lahi e no na wahi koa ona a o lakou no apau me na lio, a hakalia no a waiho ke kino no ka hoomaha ana o ka waiho aku la no ia me ka hoomaopopo ole ae ina ua hoi mai ka elele a aole paha.

(Aole i pau.)

 

Makai Kiu

KALOKE HOME

AME K@

Hihia i Hualiia me ka Noeau

MOKUNA V.

NA MAAWE LOPI EKOLU I MOKU.

            “A hiki i ko maua hiki ana he ekolu hapaha paha o ke alanui Regina, malaila i wehe ae ai ua ohua la a’u i ke pani a pane mai la ia’u e holo aku maua no ke kahua hoolulu o Watalu e like me ka hiki i ko’u lio ke holo aku.  O ko’u wa no h@ @a i hili ino ai i ko’u lio a iloko o umi minute ua hiki aku la maua i kahi ana i makemake ai.  Iaia i lele iho ai ilalo a hoomaka aku e hele ua pane mai la kela ia’u: “Malia paha e hauoli ana oe ke ike iho ua lawe aku oe ia Ka loke Home ma kana mau wahi i makemake ai, a pela iho la wau i maopopo ai oia kona inoa.”

            “Pela ka.  A aole no hoi au mau mea i hai ai e pili ana nona @ iaia mahope o kona komo ana aku iloko o kahi hoolulu.”

            “A pehea ana oe e hahai mai ai i ko Mr. Kaloke Home ano ia maua?”

            Wauwau ae la ua kanaka la i kona poo a pane aku la@ “W@ aole no ia he kanaka hiki wale ke hahaiia aku kona ano.  E koho aku ana wau ua hiki i kona mau makahiki i ke kanaha, aole no hou i loihi loa, he elua a i ole he ekolu iniha paha ka pokole iho mamua ou, he mau aahu maikai kona, a he umiumi eleele kona i oki kue@ a he helehelena omali hoi.  Me he mea la o ka pau keia o ka m@ i hiki ia’u ke hai aku nona.”

            “Pehea hoi ka waihooluu o kona mau maka?”

            “Ke hiki ole la ia’u ke hai aku no ia mea.”

            “O ka pau anei keia o kau mau mea i hoomaopopo ai nona?”

            “Ne he mea la o ka pau keia.”

            “Well, eia mai ua uku la a’u i hai mua aku nei ia oe.  Aia no ia mea ke kali mai la ia oe ina no nae e hiki ana ia oe ke lawe hou mai i mau hoike hou.  Aloha oe!”

            “Aloha oe me na hoomaikai ana he nui nou!” i pane aku ai ua kalaiwa kaa la, a puka aku la oia a hoi aku la no kona wahi.

            Iaia la i hala aku ai oia no hoi ka manawa i huli aku ai o Ka loke a nana aku la i kona hoaloha me ka mino aka ana iho.

            “O ka ekolu keia o na maaw@ i moku, a eia hou kaua i kahi @ kaua i hoomaka ai,” wahi a Kaloke i pane aku ai.  “Ka pupuka ino@  Ua maopopo ko kaua helu iaia, ua maopopo no hoi iaia na k@ak@ mai o Sir Hanale Basekavila me a’u, @a ike mai hoi ia’u @a kaua @ ke alanui Regina, ua maopopo iaia @a ike aku wau i ka hela o k@ kaa a e kii aku ana wau i ke kalaiwa kaa, a pela oia i haawi ai i kela mau olelo hope i ke kalaiwa.  Ke hai aku nei wau ia oe, e Wakekona ua halawai iho la kaua me kekahi kanaka maalea nui i like kona akamai me ko kaua.  Ua hoopuhiliia wau ma Ladana n@.  Ke @ naolana nei wau e loaa mai na pomaikai ia oe ma Devonakaia, aka aole he maikai o ko’u noonoo no ia mea.”     

            “Heaha ia mea au i maikai ole ai kou noonoo?”

            “E pili ana no kou hoi ana aku me Sir Hanale@.  He hana maikai ole keia, e Wakekona, he hana ku hoi i ka pil kia, a e like me ka nui o na mea a’u e ike nei e pili ana no keia hana pela hoi wau@ makemake ole nei.  Ae, e kuu hoaloha, e aka mai ana paha oe, aka ke hai aku nei wau ia oe ua oi aku ko’u iini e hoi mai oe no alanui Baka nei me ka loaa ole ia oe o kekahi mau poino.”

MOKUNA VI.

BASEKAVILA HALE.

            E like me ia a Sir Hanale Basekavila i hai ai no kona la e hoi ai no kahi o kona waiwai hooilina, pela i hookoia ai, a holo like aku o Kaloke me Wakekona no kahi hoolulu @aa.  Maanei i haawi aku ai o Kaloke i kana mau olelo alakai no ka Wakekona hana e hana aku ai.

            “Aole wau e hoopiha aku ana i kou poo me na moolelo ame na manao hoohuoi, e Wakekona,” wahi a Kaloke i pane aku ai; “o ka’u e makemake nei ia oe e hiki aku ai i kau wahi e hele nei, e hahai mai oe i na wa apau i na mea e ala mai ana ma kou wahi, a na’u no hoi ia e kanana no’u iho.”

            “Heaha na mea au i makemake ai e hoike mau mai wau ia oe?”

            “O na mea apau loa e lihi launa aku ana i keia mea me ka nana ole ae ina paha he mau mea liilii wale no lakou, oia hoi o na mea apau e pili ana no Sir Hanale ame kona mau hoa e noho aku ai oia wahi a i ole o na mea hou e ala mai ana mamuli o ka make ana o Sir Kale.  Ua huli aku no wau i kekahi mau mea i keia mau la i@ nei, aka nae ke kanalua nei no wau me he mea la o na mea i loaa mai ia’u aole no i maikai loa.  Hookahi mea i maopopo loa, a oia no hoi o Mr. Kimo Desemna, a o ka hooilina kokoke loa o Basekavila, he kanaka aoo ia a he mau manao pono kona, nolaila, aole i ala mai keia hana mai iaia mai.  Ke manao nei wau e pono ia kaua ke hookaawale loa aku iaia mai ko kaua noonoo ana nona.  Nolaila ke k@ la na poe e noho kokoke mai ana ia Sir Hanale Basekavila ma ua kula la.”

            “Aole anei he mea pono loa e hookaawale mua aku ia Barona ma?”

            “Mai hana oe pela.  Mai hana mai oe i kekahi hana hewa loa.  Ina no hoi ua hana hewa ole laua he hana lapuwale loa no hoi ia o ka hookokoke ana aku, a ina no hoi ua hana hewa a ha@a aku kaua i keia hana au i manao ai, alaila ua like no hoi ia m@ ko kaua hookuu ana aku ia laua e hele lanakila a@u.  Aole, aole, e malama kaua ia laua iluna o ka kaua papainoa @ ka poe a kaua @ hooh@i nei.  K@ ole au e poina aia no hoi kekahi mau mea ke noho la ma @ kula la he mau mea lawelawe no Basekavila.  Aia no hoi na kanaka mahiai elua.  Eia no hoi keia hoaloha kauka o kaua, Kauka Ma@m@a, a’u hoi e manaoio nei aole he mau manao pono ole iloko ona, a o kana wahine no hoi a kaua i ike ole aku ai.  Aia no hoi keia kanaka kakau moolelo, o Sepeletona, a aia no hoi kona kaikuahine, he mea i ha@ ae he wahine ume puuwai.  Eia no hoi o Palanikelana, o La@ Ha@ a kaua hoi i ike ole aku ai, a aia no hoi he poe okoa ae mawaho i maopopo ole ia kaua.  O keia poe apau loa oia kau e nana aku ai a hoomaopopo i ko lakou mau ano.”

            “E hana no wau i na mea apau i hiki ia’u ke hana.”

            “Ke manao nei wau ua lako oe me na mea eha?”

            “Ae, ua manao wau he mea pono ia’u ke hoomakaukau mamua o ka loaa ana mai o kekahi mau ulia.”

            “Pela iho la e hana ai.  E malama mau oe i kau pu panapana ma kou aoao aole hoi oe e hoohemahema i na wa apau.”

            Ua hai mua ko laua nei mau hoaloha i kekahi o na kaa maikai a aia hoi laua ke ku mai la e kali ana ia laua nei.

            “Aole, aole a maua mea hou e hai aku ai ia oe,” i panai aku ai o Kauka Matimea i ka ninau a Kaloke.  “Ua hiki ia’u ke hai aku ia oe i kekahi mea a oia no hoi, aole he mea i hahai hou mai ia maua i na la i hala ae nei.  Aole maua i hala wale me ko maua nana pono ole i na mea e hoea mai ana, a aole hoi he mea i hiki ke kaawale aku mai ko maua mau maka aku.”

            “Alaila ke manao nei wau aole olua i hele kaawale iki i keia mau la iho nei?”

            “Koe ka auwina la onehinei.  He hana maa mau ia’u ka hoolilo ana i hookahi la no ka hoohauoli ana ia’u iho ina wau e hoi mai i ke taona nei, nolaila ua hoohala aku wau i ko’u manawa ma ka Hale Hoikeike o ke Kula Nui o ka Oihana Kaha.”

            “Ua hele aku hoi wau e hui me ia mau hoaloha o’u ma ka paka.” wahi a Basekavila.  “Eia nae aole i loaa mai he mau mea hoopilikia!”

            “Aole no i maikai keia hana a olua,” wahi a Kaloke i pane aku ai me ka luliluli pu ana o kona poo a pupuku iho la hoi kona mau maka.  “E noi aku ana wau ia oe, e Sir Hanale, aole pono ia oe ke hele hookahi.  Ina pela oe e hana mai ai malia paha o ili mai kekahi mea pono ole maluna ou.  Pehea ua loaa anei kekahi o kou mau kamaa i nalowale ai?”

            “Aole, ua nalo aku ia no ka wa mau loa.”

            “Pela.  Oia mea nui no ia.  Well, e aloha kakou,” wahi a Ka@ i ka wa i hoomaka aku ai ke kaa e nee.  “Aka, e hoomanao, @ Hanale i kekahi mau hopuna olelo iloko o ke@a moolelo a Kauka