Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 5, 29 January 1904 — Page 6
| This text was transcribed by: | Nadine "alohatita" Samorano |
| This work is dedicated to: | Harry Kaiana Pali, Sr. |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA, IANUARI 29, 1904.
Ke Kanaka Iloko o ka Rumi Kuke.
Ka Jack Rumsey Meahuna no ka Hoohiamoe Ana.
HE HOIKE NA KEKAHI KONOKAKE O KA HUI KAAAHI PAKIPIKA O MISIOURI I KE ANO O KONA HOOPAKELE ANA IAIA IHO.
O ka mea i luhi a ake hoi e loaa aku @ ka hoomaha ana, a e kaahele ana hoi iluna o na kaaahi, ua hoomoe ia @ kona p@ ma kekahi wahi pahu @aula @ kau ana mahope o na kaa akana, a o keia mau pahu e oni ana @ou i @ a ianei i ka wa e holo ana @ kaa, i ano like aku hoi me ka @ @iuli ana o ka makuahine i kana @ maluna o kona moe bebe. O ka @ i moe ana iloko o keia mau pahu, @ p@ kino ikaika e lawelawe ana @ ka lakou mau hana me ka hauoli @ ke kunukunu ole iho. Ia lakou @ @ ae ana ma na kauhale e kuku ana ma ko lakou alahele, aia na maka o na kini oia mau kauhale ke kaulono @ la maluna o lakou me na manao a@ha. He mea pono e loaa aku na @ @ o ka lehulehu no lakou na ukana e kuu ana iluna o keia mau kaa ukana, a @ keia mau kanaka ka poe nana e hooko ana i ko ka lehulehu mau pono a ua hookoia no hoi i kekahi manawa me ka loaa pu o na poino i keia poe e @ ai no ko lakou mau oia kino.
O Mr. Jack Rumsey, o Council Grove, Kansas, oia kekahi kanaka hooikaika paupauaho ole, hoopono a akahai iwaena o ka poe e hana ana no keia hui, a ua ili iho na manao kaumaha maluna iho ona a na ia mau manao kaumaha i koi aku i kona noonoo e huli aku i kahi e maha ai kona kaumaha i poina ole ai kona mau aa huki. Penei kana i ha'i ae ai:
"O ka mea hoouluhua nui loa ia'u i na manawa apau oia hoi ka hiki ole ia'u ke hiamoe ke hoea mai ka manawa e hoouluolu ai a ua puni ko'u kino me ka haawina haupuupu, i ulu mai mamuli o ka'u hana e hana ana. He ekolu a i ole he eha no paha makahiki i hala ae nei ua a'o mai ia kekahi o na kupakako e noho hana ana iloko o ke keena o ka Hui Kaaahi Pakipika o Misouri, ma Osawatomie, e @ wau i na Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea. Maluna oia mau a'o ana ana i hana ai wau a loaa koke iho ia a'u ka maha. Nolaila, ua malama iho wau i na manawa apau i keia huale a i ka manawa e hiki mai ai o na hoailona hikimua o kou pilikia i hala ua lawe ae wau i keia laau a loaa hou ka maha. Na keia mau huaale i hoomama mai i ko'u mau aakoko a hookaawale aku i ko'u haupuupu ana a hiki hoi ia'u ke hiamoe iho e like me ke keiki uuku. He maikai loa keia mau huaale no ka @ e hana ana iluna o na kaaahi. O keia ka hoike oiaio loa, e like me ka ike i loaa mai ia'u, a ke hauoli nei wau i ka hoike ana aku no keia mau huaale.
Aole i like aku ka Dr. Williams' Pink Pills laau no ka poe haikea me na laau e ae, oiai ke hookomo loa aku nei keia mau huaale i ko lakou ikaika hoola iloko o ke koko ame na aakoko. He hoola oiaio ka keia laau i na ma'i apau i ulu mai mamuli o ke koko ino ame na aakoko i nawaliwali. He kuaiia keia laau e ka poe kuai laau lapaau apau, a i ole e hoouna ia no ma ka hale leta i ka mea e makemake ana i ka wa e loaa mai ai o ke kumukuai @ kanalima keneta o ka pahu hookahi, a i ole eono pahu no na dala elua me @a hana, ma ka hoouna ana ae i ke @ ia Dr. Williams Medicine Company, Schenectady, N. Y.
-----
Pauahi ma Hilo.
Ma ka kakahiaka o ka Poakahi nei i loaa mai ai ka lono ia Philip Peck. @a haole hoopukapuka dala o ka Ua Kanilehua, o hoike mai ana ua lono la i ka pau ana o kona hale noho i ke ahi i keia Poaono aku kona holo ana mai no kana hana e pili ana no ka Hui Alahao o Hilo ame Kohala, a ua haulele iho oia me ka pau pono ole e ia hana a huli hoi aku la no kona home maluna o ka mokuahi Kinau o ka Pualua nei.
Ma ka hoike i loaa mai, ua hoomaka ka a ana o ke ahi mailuna iho o ka hale, a ua manaoia, o ke kumu o keia oia no ka maikai ole o ka hoo@ ia ana o na uwea kukui uwila o @ hale la. I ka wa e a ana ke ahi. @ @ ana ka makani mai ke kukulu @ @, a no ka lawa ole i na iliwai @ hiki ole ka wai i kahi e a ana o ke @h a hiki ole hoi ke hoopakele ae i ka hale.
O keia kekahi o na hale nani ma Hawaii nei, a o kona mau hookinohinohi ana o@ ua hanaia mailoko mai o na laau @a@i o Hawaii nei, a i hoounaia aku i Kapalakiko no ka milikaaia ana mai a palahinui i ke ahi hoi keia, he mau mea hoopahupahu ia nana. He elua hale ke kiekie o keia hale me ka @ waiho ukana malalo o ka hale, a @ @ nui hoi ke oiai aku ana iwaho, e @ai ai ka malihini ke noho iho iloko o kona malumalu; i ke ahi hoi keia. He lanai hulahula ia nona. Ua hiki aku na lilo o ka hana ia ana o keia hale i ke @, a ua @@ua ia no @ @.
-----
Loaa ka Uwati i Aihueia.
Eia na makai o Honolulu nei ke hopuhopu mai nei i kekahi poe Poko Riko i hoikeia ae he poe iaia no kekahi hui e hana nei i na hana wawahi hale a aihue. Ma ka Poalua nei, oiai na makai e hopuhopu ana, ua @ aku @ kekahi uwaki i aihueia i kekahi manawa i hale ae nei mai ka home ak@ o Archie Smithies. Ua paa ae ia Makai@ McDuffie o Captain Gonsalves no ka @ihia malama waiwai i aihueia, a ke paaia nei ma Kuapapanui o Joe Torrei ame Jacinto Sancho, no ka hoo@ ia na laua i hana i ka hewa aihue i @ ai ua uwaki ia.
-----
He Like Ole No
I ka wa o ka ino nui ma ka moana he mea maa mau i na kanaka lawaiia, o Norway i ka ninini i ka aila akepaa o ka i'a cod maluna o ka ilikai i mea a e hoooau ai i ka ikaika o ke kupikipiki-o o na ale kai. O ka lakou hana oia no ka uwi ana i ke akepaa maluna iho o ke kai huhu. No keia ua maopopo loa ua kupono keia aila no ia mea. Aka i ka manawa ou e noonoo iho ai no ka hoola o ka ma'i hokii, ame kekahi mau ma'i hoomailo kino e iho, aole i kanamai ka like ole. O ka ai i ka momona aole ia he mea kaupale i ka emi o ka momona ame ka i'o, oi loa iho hoi ke emi o ka hoi'o ae i ke kino. Oia ke kumu i loaa ole ai he kahua ma na ano apau no ka manaoio a kekahi poe iloko o ka aila akepaa o ka i'a cod ma ke ano he laau lapaau. O na mea ai ano pia e like me ka laiki, ua oi aku ka hoomomona o ia mea mamua o kekahi ano aila aka o na ai ano pua he mea ai kupono ole i ka hoowali a ka opu, a o lakou na mea kupono e lawelawe ole ia. Ma kekahi aoao hoi o ka aila maemae o ke akepaa o ka i'a cod aia iloko olaila na ano waiwai apau o ka laau lapaau o ke ano maikai loa a i mea e kupono ai he mea pono e laweia ae ka aila kupono ole a e hoohui ia me na ano hooia e ae a hooulu o na mea waiwai like. Ua ikeia ka holopono o keia ano ma ka WAMPOLE'S PREPARATIONS ka mea hoi i kupono a ono ano like me ka hone a nona hoi ka waiwai hooulu a hooia kino o ka Aila Akepaa Maemae o ka I'a Cod i laweia mai e makou mai ke akepaa hou mai na i'a cod i hui pu ia me ke Compound Syrup of Hypophosphites and the Extracts of Malt and Wild Cherry. Iloko o keia hoohuihui ana ua loaa maopopo ia makou ka laau hoola kino a hooulu kino ka mea i loaa ai ia makou ka lanakila iloko o na ma'i anemia, Alaala, na ma'i o na puu ame ke akemama. He laau keia i kaawale loa mai na ano metala mai aka nona hoi ka waiwai maoli o ke akepaa o ka i'a cod. Hookahi no omole o ka lawa no ia o ka makemake. Hoomaka no ka maikai i ka wa no e lawe ai i ka oolopu laau mua. He kuaiia keia laau lapaau ma na wahi apau loa o ka honua e ka poe kuai laau lapaau.
-----
Hoopa'iia o Hakuole.
Imua o Lunakanawai Sanford B. Dole, ma ka Poakahi nei, mahope o kona ae ana i kona hewa, i hoopaiia ai o James H. Hakuole, no ka hewa apuka dala. Ua hoaiai mua ia aku keia hihia maloko o na kolamu o na nupepa o kakou nei a iloko o ke Kuokoa a o ka hopena oia iho la ka mea i loaa mai ma ka Poakahi nei.
Ua noi aku ka loio o ka mea i hoopiiia e oluolu mai ka Aha e hoomama mai i ka hoopai, e hoike ana hoim o ka mea i hoopiiia he opio i mahaloia ma kana mau hana iloko o na aha ma ke ano unuhiolelo. Ua hai pu aku no hoi ka loio, ua lawe ka opio i ua mau dala nei, aole ma ke ano apuka aka me ka manao e hoihoi hou i kana mau dala i lawe ai ke loaa mai kana mau wahi kenikeni, a oiai eia ka opio ke malama nei he umi-kumamahiku poe i huila kana wahine ame kana keiki, nolaila ua lawe ka mea i hoopiiia i na dala i hoikeia ma kona kumu hoopii i mea e pono ai keia ohana nui.
Ma ka aoao o ka Aha, ua manao ka Aha aole keia he hana maikai e hanaia ai, a oiai he pulama mau o America i kona mau loaa apau, nolaila i kauia ai na hoopai koikoi no na hana apuka i kona mau waiwai. Eia nae ma ka hoopai ana a ka Aha, he eono mahina hoopaahao ame $164 me na koina, oia ka hoopai i kauia mai, a ua mama hoi mamua o ka ke kanawai i hookaawale ai.
O ka huina o $164 oia ka huina dala i laweia e James H. Hakuole, a ua hoihoi oia i keia huina, aole no nae oia hoihoi ana ona oia iho la ka mea e hoopauia ai kona hihia, a he alehele no hoi keia e loaa ai ka ike i ka poe apau e noho ana no hai, e hana i ka hana me ka pono ame ka oiaio. Ua hoike ae ka Lunakanawai ua kaa keia hihia maloko o ke ano apuka, eia nae ua hanaia me ka manao kolohe ole.
-----
Aole i Komo Pu ka Home Leahi.
Aole o ka Home Leahi kekahi i komo pu iloko o ka huina o na halemai i hooneleia me na haawina uky hoomau mai ke aupuni aku elike me ia i hoolahaia aku ai i keia pule aku nei.
"Aole au i hoopuka manao a pela pu me ko'u hope a kokua paha e olelo ana o ka Home Leahi kekahi i hooneleia me ka haawina dala i haawiia ai e ka Ahaolelo," wahi a ka Loio Kuhina i kamailio ae ai.
"Ua hookahua iho nae ko makou manao kanawai, a ua olelo, o ka Home Leahi a o kekahi halemai e ae paha e lawelawe lapaau ana me ka uku ole i kekahi mea ma'i e loaa no ia lakou ka uku hoomau mai na dala ae o ka waihona o ka lehulehu, a aole hoi i kekahi halemai e hookau ana i ka uku lapaau maluna o kekahi mea ma'i elike me ka mea a ka Home Hoohanau ame ka Halemai Moiwahine e hana nei malalo o ke kuhikuhi ana a ko laua mau papa kahu.
"Ua hoike aku makou i ka Papa Oia ame ka Luna Hooia i keia manao kanawai, a o ka hooie ana o ka Luna Hooia aole e uku i na bila o ka Home Leahi ua hana oia malalo o ka manao kuhihewa."
-----
Holo aku no ka Ua Kanilehua.
Ma ke Kinau o ka Poalua nei, i kau aku ai o Lunakanawai Federala, S. B. Dole, a holo aku no ka Ua Kanilehua, no ka malama ana i ka Aha Hookolokolo Federala ma ka Mokupuni o Hawaii. Ua kau pu aku me ia o Hope Loio America Dunne, Hope Ilamuku F. L. Winter, Kakauolelo, Frank Hatch ame Kakaupokole J. D. Avery. O na iaia o ka Aha Kiure Huikau i kau pu aku ma keia moku, e hele pu ana hoi me ka Lunakanawai Dole, oia o W. A.Hadden, W. C. Brash, N. F. Burgess, Charles Girdler, W. B. Hopkins ame Isaac D. Ae@, a o na iaia o ke kiure hookolokolo, oia o Wm. McCandless, O. K. Silliman, F. H. F. Wolter, C. A. @on. H. @. C. E. Frasher ame J. Hogan. He nui na laia e ae o keia kiure i hookuula mamuli o na kumu kupono, a e hoopiha ia aku ana ko lakou mau makalua ma Hilo.
-----
He Manao i Kakauia Mai.
Mr. Lunahooponopono:
No kekahi manawa loini i hala ae nei ua laweia mai imua o ko'u mau hoolohe ana na olelo ame na manao kalahea akea a ke kahu o ka ekalesia o Manana, Ewa, Mr. Ezera, e pili ana no kekahi iaia o ka ohana o Mr. ame Mrs. Kahoa o ia wahi hookahi no.
He mau olelo keia a ua kahu nei, a i hoolaha akea pu ia aku e Mr. Meemano, he hoahanau no ka ekalesia i oleloia ae nei a he hoaloha oiaio no ke kahu, e olelo ana, o ua laia nei o ka ohana o Mr. Kahoa, ua lilo oia he makuahine a ua hana hoi i kekahi hana ku i ka karaima, a ma ka home noho o Mrs. Sarah Kalama, ma alanui Liliha, i kaomi a uhiuhi lau mamane ia ai ua mau hana nei.
O keia mau olelo i hoopukaia ua kalahea akea ia mai ka awai mai o ka luakini o Manana, a ua lilo keia kumuhana i poo olelo no kekahi mau la Sabati.
Ma keia wahi ke ninau nei au ua maopopo anei i ke kahu o ka ekalesia o Manana ka oiaio ame ka oiaio ole o kana mea i kalahea akea ai? A ke ninau nei au ia Mr. Meemano, ua ike no anei oia i ka oiaio ame ka oiaio ole o kana mea i kaiahea akea ai? Ua hele anei laua a ike pono ua lilo io keia laia o ka ohana o Mr. Kahoa i makuahine a ua kaomi a hunakele ia keia mau hana ma ka home noho o Mrs. Kalama? Ua hiki anei ia laua ke hooia ma o na ike lawelawe lapaau ua ku i ka pololei ka laua mau lawe'na olelo? Ma ko'u noonoo akahele ana he mau hana ku i ka laipila, keia mau hana a Ezera ame Meemano, a he mea pono e hoopiiia laua ma ke kanawai.
Ua hoakaka pono ia mai i kou mea kakau nei ua lilo keia mau lawe'na olelo i pauku iwi na keia mau mea e noke ai i ka holehole imua o ka akea, a no ia mea, ke ninau nei au, o ka hana anei keia a na mea e hoolaha ana i ka olelo a ke Akua e hana ai?
No ekolu la Sabati i hala ae nei i noonoo ia ai ka oiaio ame ka oiaio ole o keia mau lawe'na olelo imua o ka aha luna o ka ekalesia ina paha ua olelo io o Meemano ma pela. Ua hoole like laua.
Ma ka la Sabati i hala ae nei ua hoounaia aku a ua heluheluia imua o ka aha he palapala na Mrs. E. S. Timoteo e olelo ana, na Meemano ponoi no i kamailio pololei aku iaia maluna o ke kaaahi, a me keia mau olelo o loko o ka palapala ua hoole hou no o Meemano.
A iloko o keia mau hana hookolokolo imua o ka aha luna ua oleloia ua huli ka hapanui o na hoahanau, a o lakou no apau, mahope o ke kahu ame Meemano no ka makau ka o pau nui i ka make ma o na akua aumakua la. Ka poe manao kapekepeke a lapuwale!
I keia la Sabati iho e hoomauia aku ai o keia mau hana imua o ka aha luna.
O kau mea kakau no,
MANANA.
-----
O ke kunu aole ia i apoia iloko o ka poai o ka ma'i koikoi. He hoailona ia e hoike mai ana ua pehu ia ke akemama ame kekahi mau paahana e ae iloko. O keia ano e, he alahele ia e alako ana a loaa i ka ma'i numonia. O ke alahele oiaio loa no ke kaupale ana i keia ma'i numonia oia no ka lawe ana i ka laau kunu Chamberlain's Cough Remedy i ka manawa e hoomaka ai o ke kunu. He hoola mau keia laau a he hoola me ka hikiwawe. E loaa no ma ka halekuai o Benson Smith & Co., Ltd., na agena kuai aku, no ke kumukuai kupono.
-----
HOOLAHA MANA HOOKOLOKOLO
WAIWAI O HANAI PARKER.
Iloko o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Ekolu, Teritori o Hawaii, ma ke Keena. Ma ka hana o ka Waiwai o Hanai Parker i make. Kauoha e hoolahaia ka Palapala Noi no ke apono ana i ka papa helu, mahelehele ame ka hookuu ana.
Ma ka heluhelu ame ka waihoia ana mai o ka palapala noi ame na papa huahelu a Alfred W. Carter, Lunahooponopono o ka Waiwai o Hanai Parker i make, e noi ana e ae ia aku oia i ka huina o $219.00 ame kona uku hoi o $436.54 ame ka noi e nana a e aponoia ua noi la, a e hoopukaia hoi ie kauoha e maheleia ka waiwai i koe iho e paa ana ma kona lima i ka poe i kuleana malaila, a e hookuu ana hoi iaia ame kona mau hope mai ka noho lunahooponopono ana.
Ua kauohaia, o ka Poaono, ka la 27 o Feberuari, A. D. 1904, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, imua o ka Lunakanawai o ua Aha la, ma ke Keena Hookolokolo ma Kailua, Mokupuni o Hawaii oia kahi ame ka manawa e hooloheia ai o keia noi ame ka papa huahelu, a o ka poe apau i kuleana malaila, e hele ae lakou e hoike ina he mau kumu ka lakou e ae ole ia ai ua noi la, a e waiho pu aku hoi i na ike i ka poe i kuleana i ua waiwai ia. A o keia hoolaha, e paiiia ma ka olelo Beritania ame ka olelo Hawaii maloko o na nupepa Pacific Commercial Advertiser a me ke Kuokoa, he mau nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu no ekolu pule pololei, a o ka hoopuka hope ana aole no ia e emi malalo o elua pule mamua ae o ka manawa i hoakakaia no ia hoolohe ana.
Kakauia ma Kailua i keia la 30 o Dekemaba, 1903.
Na ka Aha:
J. P. CURTIS,
Kakauolelo,
Jan. 13, 22, 29; Feb. 5.
-----
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
HOOLAHA PANIKU A MANAO KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
I kulike ai me ka mana kuai i hoakakaia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia o Sam Kapailauweloa (k) a ma kekahi inoa o Kapaki ia Becky Kalaukeia i kakauia ma ka la 4 o Dekemaba, A. D. 1901, a hoopaaia hoi ma ke Keena Hoona Aina, Oahu, ma ka buke 2717, aoao @, a mai ia Becky Kalaukela ua hooliloia aku ia Chas. S. Martin ma o kekahi palapala i kakauia ma ka la 4 o Sepatemaba, A. D. 1903, a hoopaaia hoi ma ke Keena Hoona Aina i oleloia ma ka buke 26@, aoao 234, ma keia ke hoolahaia aku nei, ke manao nei ka Mea Paa Moraki i Hooliloia mai ai e paniku aku i ua moraki ia no na kumu i uhakiia, pia ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka wa e ukuia ai, a ma ia paniku ana e kuaiia aku ana ma ke kudala akea ma na keena kudala o Jas. F. Morgan, alanui Kaahumanu, Honolulu, ma ka Poakahi, ka la 15 o Feberuari, A. D. 1904, ma ka hora 12 o ke awakea, na waiwai i hoakakaia maloko o ua palapala moraki ia a e hoakaka pu ia aku nei malalo iho.
No na hoomaopopo ana i koe e loaa no mai a William Savidge, loio o ka Mea i Hooliloia aku ai o ka moraki, ma kona keena hana helu 79, alanui Kaahumanu, Honolulu.
CHAS. S. MARTIN,
Mea Paa Moraki i Hooliioia mai ai.
-----
1. O kela apana a mahele aina e waiho la ma Kahana, Koolauloa, Oahu, nona ka Palapala Sila Nui Helu 2050 i hoopukaia ma ka inoa o Lilipi, nona ka ili aina o hookahi eka oi a emi mai paha, a hooliloia ma o ka palapala kuai, e ka mea moraki ia Wm. L. Peterson, kahu, a hoopaaia hoi ma ka buke 195, aoao 155.
2. O na pono apau, kuleana a pomaikai o ka mea moraki maloko a ma ka palapala hoolimalima i haawiia ia Leong Kau ame Ching Lam i hanaia ma ka la 26 o Mei, 1899, ame na pomaikai pu e loaa ana mai na uku hoolimalima malalo o ua palapala hoolimalima la, a i hoopaaia ai hoi ma ka buke 19@, ma ka aoao 210.
-----
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
M. F. LUCAS.
Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kulike ai me ke kanawai a ma ka pono o na manao o kekahi moraki i hanaia i ka la 20 o Mei, A. D. 1901, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni, Oahu, iloko o ka Buke Helu 220, aoao 265 ame 266, he moraki i hanaia e M. F. Lucas, o Honolulu, Mokupuni o Oahu,ka Mea Moraki Mai ia C. Bolte, Kahu, ka Mea Paa Moraki, o C. Bolte i oleloia, Kahu, ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uha'iia e hoike ana, o ka uku ole ia i ka manawa e uku ai i ke kumupaa ame ka ukupanee o ka noka aie a ka Mea Moraki Mai i oleloia i hoopaaia e ka moraki i oleloia.
Ma keia ke haawi pu ia aku nei ka hoolaha mahope iho o ka pau ana o ekolu pule mai ka la aku o keia hoolaha e hoolahaia aku ai ka waiwai i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia no ke kuai ana a e kuaiia aku ai ma ke kudala akea, a o ia ano kuai e malamaia ana ma na keena kudala o James F. Morgan ma Alanui Kaahumanu, iloko o Honolulu, ma ka Poaono, ka la 30 o Ianuari, 1904, hora 12 awakea o ka la i oleloia.
O ka waiwai i hoopaaia maloko o ka moraki i oleloia a e manaoia nei e kuai e like me ia i olelo mua ia ae nei a i hoakakaia oia keia malalo iho:
O kela apana o ka aina e waiho la i Keauhou, Kalihi, Oahu, i hoakakaia iloko o ka R. P. (Grant) 709, i hoopukaia ia Kaaikanaka a i apoia e like me ia malalo iho:
E hoomaka ana ma ke kihi Hikina o keia a holo,
Hema 29 deg. Kom. 2.52 Kaulahao holo ma ke alahele malaila aku;
Akau 51 deg. Kom. 2.20 Kaulahao holo ma ko Kaukoa, malaila aku;
Akau 39 deg. Kom. 5.50 Kaulahao, malaila aku
Hema 60 deg. Kom. 88 Pauku-kaulahao, malaila aku
Akau 45 deg. Kom. 71 Pauku-kaulahao, mai\laila aku
Hema 47 1-2 deg. Kom. 50 Paukukaulahao, malaila aku
Akau 32 deg. Kom. 1.22 Kaulahao holo ma ko Kaukoa, malaila aku
Akau 56 deg. Hik. 3.70 Kaulahao holo ma ka pa aina, malaila aku
Hema 40 deg. Hik. 5.70 Kaulahao, holo ma Kaluaopalena, malaila aku Hema 62 deg. Kom. 95 Pauku-kaulahao
Hemo 40 deg. Hik. 1 Kaulahao ame Akau 62 deg. Kom. 63 Pauku-kaulahao holo ma ka Lo'i o Waianae, malaila aku
Akau 62 deg. Kom. 63 Pauku-kaulahao holo ma ka Lo'i o Waianae, malaila
Hema 51 deg. Hik. 1.90 Kaulahao holo ma ko Naeka a hiki i kahi i hoomaka ai. Iliaina he 3 eka, oi iki a emi mai.
Hanaia ma Honolulu, Ianuari 7, 1904.
C. BOLTE, Kahu.
Mea Paa Moraki
2997 - Jan. 8, 15, 22, 29.
-----
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA MALAMA MORAKI O KA MEA PAA MORAKI.
EMMA AME HENRY DEFRIES.
I kulike ai me ka mana kuai i hanaia iloko o kekahi moraki i hanaia e Emma Defries ame H. Defries kana kane mare, ia Fed Waldvogel, i hanaia i ka la 6 o Iune, A. D. 1898, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina o ke Aupuni, Oahu iloko o ka Buke Helu 179, aoao 471 ame 472, a na Fred Waldvogel i oleloia i haawi aku ia Charles S. Martin ma kekahi palapala i hanaia i ka la 6 o Maraki, A. D. 1902, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina i oleloia, iloko o ka Buke Helu 179, aoao 471, ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha ke manao nei ka Mea Malama Moraki o ka Mea Paa Moraki i oleloia e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uha'iia, e hoike ana, o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai, a maluna o keia paniku i oleloia e kuai ia aku ana ma ke kudala akea me ke keena kudala o James F. Morgan, Alanui Kaahumanu ma ka Poaono, ka la 30 o Ianuari, A. D. 1904, hora 12 awakea o ka ia i oleloa, ka aina ame na waiwai lewa i hoakakaia iloko o ka moraki i oleloia a i hoakakaia malalo iho nei:
No na mea aku i koe e ike ae ia William Savidge, loio o ka Mea Malama Moraki o ka Mea Paa Moraki, Helu 79 Alanui Kalepa.
CHARLES S. MARTIN.
Mea Malama Moraki o ka Mea Paa Moraki
1. O na pono apau loa, na kuleana ame na pomaikai o ka Mea Moraki Mai i oleloia iloko a i pili i keia mau aina e waiho ia i Kau, Hawaii, a i hoopaaia ma kekahi palapala kuai aina i hanaia a i kakau kope ia iloko o ka Buke helu 159, aoao 355, a oia no hoi ka hapa o ka R.P. (Gr.) 2760.
2. O na pono apau loa, na kuleana ame na pomaikai o na Mea Moraki Mai iloko a i pili i keia mau apana a mahele o ka aina e waiho la i Kau i olelo mua ia ae nei oia no hoi ka aina i hoopaaia maloko o ka palapala haawi malama moraki i hanaia a i kakau kope ia iloko o ka Buke helu 147, aoao 313.
3. O na pono apau loa, na kuleana ame na pomaikai o na Mea Moraki Mai, iloko a i pili i na Pono Halenoho aia iloko o elua lumi (Lumihookipa ame Lumimoe) o ka Halenoho e ku la ma Alanui Puowaina, Honolulu, e hoike ana, Hookahi Lumimoe he 5 mau ponohale like ole e like me ia malalo iho: Hookahi Moe Oka me ka pela uwea-holuholu, hookahi pahuume oka me ke aniani-nana ame ka papamabara no luna iho, hookahi pakaukau, pawai-holoi maka, me ka papamabara no luna iho, i noho oka. Na Ponohala o ka Lumihookipa: Hookahi Punee Oka ame na noho o ia ano like, ame ke pakaukau ku-waena ame ka laaukii-ku.
-----
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA MALAMA MORAKI O KA MEA PAA MORAKI.
EMMA AME HENRY DEFRIES.
I kulike ai me ka mana kuai i hanaia iloko o kekahi moraki he moraki i hana ia e Emma Defries ame Henry Defries, kana kane mare ia A. B. Ingalls i ka la 3 o Mei, A. D. 1897, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina o ke Aupuni, ma Oahu, iloko o ka Buke Helu 170, aoao 259 ame 260, a na ua A. B. Ingalls nei i oleloia i haawi aku ia Fred Waldvogel, ma kekahi palapala i hanaia i ka la 6 o Iune, A. D. 1898, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina i oleloia, iloko o ka buke helu 179, aoao 466, a na Fred Waldvogel i oleloia i haawi aku ia Charles S. Martin, ma kekahi palapala i hanaia i ka la 6 o Maraki, A. D. 1902, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina i oleloia iloko o ka Buke helu 170, aoao 259.
Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha o Charles S. Martin, ka mea Malama Moraki o ka Mea Paa Moraki i oleloia ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uha'iia, e hoike ana, o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupaanee i ka manawa e uku ai a maluna o ua paniku la i oleloia e kuai kudala ia aku ai ma ke akea iloko o na keena kudala o James F. Morgan, Alanui Kaahumanu, Honolulu, ma ka Poaono, ka la 30 Ianuari, A. D. 1904, hora 12 awakea o ka la i oleloia ka aina i hoakakaia maloko o ka moraki i oleloia e like me ia malalo iho.
No na nea aku i koe e ike ae ia William Savidge, loio o ka Mea Malama Moraki o ka Mea Paa Moraki, Helu 79 Alanui Kalepa, Honolulu.
CHARLES S. MARTIN.
Mea Malama Moraki o ka Mea Paa Moraki.
1. O keia mau aina apau loa e waiho la ma Kau, Hawaii i hoopaaia ma kekahi palapala kuai aina i hanaia a kaku kope ia iloko o ka Buke helu 159, aoao 386, oia no hoi ka hapa o ka R. P. (Gr.) 2760.
O na pono apau loa o ka Mea Moraki mai, na kuleana ame na pomaikai iloko a i pili i keia mau apana a mahele o ka aina e waiho ia i Kau i olelo mua ia ae nei a i hoopaaia iloko o ka palapala haawi malama moraki i hanaia a i kakau kope ia iloko o ka Buke helu 147 aoao 313.
2997 - Jan. 8, 15, 22, 29.
-----
ELIZABETH K. SMITH.
Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha mamuli o ka mana kuai i hanaia iloko o kekahi moraki i hanaia i ka la 31 o Mei, A. D. 1899, e Elizabeth K. Smith, wahine mare a George W. Smith, o Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, ka Mea Moraki Mai, ia Mary J. Alexander, Mea Paa Moraki, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina o ke Aupuni, Oahu, iloko o ka Buke Helu 196, aoao 40-43, ke manao nei ka Mea Paa Moraki e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uha'iia, e hoike ana, o ka uku ole ia o ka ukupanee ame ke kumupaa i ka manawa e uku ai.
Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai apau i hoopaaia iloko o ka moraki i oleloia e kuaiia aku ana ma ke kudala akea ma na keena kudala o James F. Morgan, Alanui Kaahumanu, Honolulu, ma ka Poaono, ka la 6 o Feberuari, 1904, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia. O ka waiwai i hoopaaia maloko o ua moraki nei i oleloia oia keia malalo iho:
Akahi: O keia apana a mahele o ka aina e waiho la ma Pauweia, Hamakualoa, Apana o Makawao, Mokupuni o Maui, Hawaii Paeaina, nona ka iliaina o 46 eka, 2 kaulahao, ame 65 anana (oi iki a emi mai) a oia no hoi ka aina i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 144, i hoopukaia ia Paele a hooliloia i ka Mea Moraki Mai e Kia Brooks ame George Brooks, kana kane mare, ma kekahi palapala kuai aina i hanaia i ka la 25 o Novemaba, 1895, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina Iloko o Honolulu, iloko o ka Buke 158, aoao 366 ame 367.
Elua: O keia apana a mahele o ka aina e waiho la i Kamaole, Kula, Mokupuni o Maui i olelo mua ia ae nei, nona ka iliaina o 5 eka (oi iki e emi mai) a oia no hoi ka aina i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui (Grant) 392, i hoopukaia ia Pilipili: a pela no hoi na apana a mahele o ka aina e waiho la i Hamakualoa, o ka Mokupuni o Maui i oleloia, oia no hoi na hapa 1, 5 ame 6 o ka Palapala Sila Nui 2168, L. C. A. Helu 3829 ame Helu 6611 i hoopukaia ia Paeia: no ka Hapa 4 he 86-100 o ka eka kona iliaina; Hapa 5 he 5-100 o ka eka kona iliaina; a o ka Hapa 6 he 3 24-100 eka kona iliaina, a o keia mau hapa o ka aina i oleloia ae nei ua hoakakaia iloko o ka Pauku Elua o lakou no hoi ka poe aina i hooliloia ia Elizabeth K. Smith i oleloia ma kekahi palapala kuai aina i hanaia e Kia Brooks ame kana kane mare me ka la 29 o Iulai, 1896, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope Aina, Oahu, iloko o ka Buke Helu 164, aoao 131 ame 132.
Ekolu: O na mahele pakahi apau loa o ka aina e waiho la i Kauluwela iloko o Honolulu i oleloia, i apoia a i hoakakaia e like me ia malalo iho:
E hoomaka ana ma ke kihi Hikina o keia aina, oia no hoi ke kihi Komohana o ke Alanui-oiowi Makainai ame Alanui Kuakini, a holo:
Akau 41 deg. 20 min. Kom. 101 kapuai holo ma ke alanui Kuakini;
Hema 53 deg. 00 min. Kom. 110 kapuai;
Akau 41 deg. 00 min. Hik. 118-5 kapuai holo ma ka Apana 3;
Akau 44 deg. 20 min Hik. 110 kapuai holo ma ke Alanui-olowi Makainai a hiki i kahi i hoomaka ai, a nona ka iliaina o 12,058 kapuai kuea (oi iki a emi mai).
A oia no hoi ka aina i hooliloia ia Elizabeth K. Smith i oleloia ma ka palapala kuai aina a Jesse P. Makainai, i hanaia i ka la 1 o Iune, 1899, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope, Oahu, iloko o ka Buke Helu 238, aoao 214-216.
Pau pu me na pono, na pomaikai na kuleana ame pono e ae i pili aku ia lakou aina.
Aia he halenoho maikai e ku nei maluna o ka pa-hale i hoike hope ia ae nei ma ke Alanui Kuakini mawaena o kahi noho o Mr. P. C. Jones ame ke Alanui Liliha, ame na aina e ae apau loa ua loaa maoli he manawa kupono loa no ka hoomoe dala ana no ka hoowaiwai ana.
Ma ke dala kuike ka makemake a ma ke dala gula Amerika no hoi a ma ka aoao o ka mea kuai mai na lilo palapala apau.
No na mea aku i koe e ike ae ia W. O. Smith, Judd Building (Hale) Honolulu.
MARY J. ALEXANDER.
Mea Paa Moraki.
Ma o kona loio ponoi,
WILLIAM O. SMITH
2997 - Jan. 8, 15, 22, 29. - Feb. 5.
-----
HOOLAHA MANAO PANIKU KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
JAMES H. HAKUOLE.
I kulike ai me ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia e James H. Hakuole o Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, ia A. L. Shaw o Honolulu i oleloia, ma ka ia iwakaluakumamaiwa (29) o Novemaba, A. D. 1902, a i kakau kopeia iloko o ke Keena Kekau Kope o na Palapala Aina ma Oahu, iloko o ka Buke helu 247, aoao 62 ame 63 ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha ke manao nei ka Mea Paa Moraki e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uha'iia e hoike ana i ka uku ole a e ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai, a maluna o ua paniku nei i oleloia e kuai ia aku ma ke kudala akea ma na keena kudala o James F. Morgan, Alanui Kaahumanu, Honolulu, ma ka Poaono, ka la 2 o Ianuari, A. D. 1904, hora 12 awakea o ka la i oleloia, ka aina i hoakakaia iloko o ka moraki i oleloia e like me ia malalo iho:
E loaa no na mea aku i koe mai ka mea aku nona ka inoa malalo nei a i ole ma na keena kudala o James F. Morgan.
A. L. SHAW,
Mea Paa Moraki.
O keia apana a mahele o ka aina apau loa e waiho la ma Kunawai, Kawaiolena, Honolulu, Oahu, oia no hoi ka Apana 2 o ka Palapala Sila Nui Helu 6764, L. C. A. Helu 6247, hoopukaia ia Kanaulu, nona ka iliaina o 3 68-100 Eka, a oia no hoi ka aina i hooliloia i ka Mea Moraki Mai ma ka palapala kuai aina a Kekuialono (w) i hanaia i ka la elua (2) o Ianuari, A. D. 1900, a i kakau kope ia iloko o ka Buke Helu 201, aoao 333.
2993 - Dec. 11, 18, 25, and Jan. 1.
O ke kuai kudala o ka moraki maluna ae ua hoopaneeia a ka Poaono, Feberuari 13, 1904, i ka hora 12 awakea o ka la i oleloia ma na keena kudala o James F. Morgan, helu 837 Alanui Kaahumanu, Honolulu.
A. L. SHAW.
Mea Paa Moraki.
-----
Na Kauka Huki Niho Noeau,
hana pololei a hiki i keia manawa, a he haahaa ka auhau o ka huki ana. O ko laua no hoi ke keena kauka huki niho nui hookahi iloko o ka Paeaina Hawaii nei, a lawa pono no hoi me na lako oihana o ke ano hou loa a maikai no hoi.
He hukiia kou niho me ka eha ole a iloko no hoi o ka lawelawe noeau a maiau ana no hoi e hanaia ai, a o ia no hoi ka makou e ake nei. Aohe auhau no ka nana ana. He wahine Hawaii ke kokua iloko o ke keena hana.
Keena hana ma Arlington Block, Helu 215, Alanui Hotele, ma o aku o Alanui Union.