Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 6, 5 February 1904 — KAUNA WAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA. [ARTICLE]

KAUNA WAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

3IOKUXA XII. KA PAIO HAHAKA MA KE ALA. Wnh'\ a >:ekahi noo»c>o a kt* Ka«na Betarika t aole oia e hoohaiia ,vak- aku i keia kanaka opio ina be kumulmna okoa aka o ka wahiue iiua i manao nui ai e lilo apa i io hookahi anw* k<? kauoha ikaika a koikoi a ka Akihihopa oia na niea naua i hookikina maoli iaia «• j a;«« ;,ku. a iia ka manao i ioaa mua iala e pili aua i ka Emepera <»i.j k* ka sj kumu ikaika i hooholo ai koua manao e paio rula ole aku aia kti jh>uo a make ke kanaka i inakau nui m e ko Bela»etina. i k»*ia aine keia hauna a na |mhikaua aia no ke kanaka opio ke haaw i la i ke kulana pale e like me ke ano o ka hauna pahi e waihoia mai ai. a l ka manawa j>okoie na mao|H>po ae la iaia he hookahi wahi u u'a {.ahikaua uunui e kii ana oia kona puuwai, alaila halia koke iimi la ?!uko ona kekahi haawina kiina pahikaua. i uiea e ka ai ka liu i( , >. ka i'iu nn iiuna, a i ka hale ana o ewaiu a oi aku mau liauna a na koa o ka Akihihopa oia no ka inanawa i haawi aku ai ka EmeI >»-r,4 i »a haawina lu i ke koa omi aia oia ma ka aoao akau, a ia niaiiawa hookalii no ua pale ae ia ke koa me kana pahikaua i iaea xn«iia pakek* ai, ma ke ka ana ae i kona lima iluna ? me ka hoomaoiiiua ole mi hiki mai kona hopena aia hoi ua haani aku la ka I-:mi'pera i kekahi kiina pahikaua me ka palamimo loa a noho ana ka "i'ū <» ka aulii ih»ko o ka puuwai o ua kua la tua ke kouio p*tfaluimo aua aku ma ka poaeae kahi i waiho hakahaka ia ae ai maiiuni 0 ka mawae ana ae o na apana kila iKiaeae i ka mauawa i hapai ai oia. i kuna lima ilntui no ke pale ana. I ka oioi o ka aulii iloko o ka puuwai ua ano hi-o aku no ke kiu«» o ke kanaka opio imua a uie lie la aole i piha ka hapa minuke, a iiiamua o ka makili ana mai o kekahi kiilu koko inai ke koa i silaia kona make ua hemo mai la ua aulii nei a Ika uana aku aia ua k<»a wiwo ole nei o l'alanipoka ke ku makankan la me he la aoie 1 hanaia kekahi haua palauiimo loa e like me ia, a i ka puiwa nui hoi ke alakai ua ike ae la oia i ka walawala pahu ana iho o kona lioa ma kona aoao. | Xa kt ia mea i «hoonui ae i ka huhu nui o ke alakai, a oia no ka manawa «>na i hakaka mai ai me he la-h.e holoholona kona hoa paio | a ma k»-ia hana ana i maopopo maoli ai i ke kanaka opio i ka ikaika maoli <» na lala o ke Kauna Betanka. a oiai aia ia iloko o ke kulana | pai«» ku pakahi, ua» ho<»holo koke iho la oia aole e lawe i ke ola o ke Kauna aka o ka haawi aku i walii eha maluna ona. | M.a k\ia manawa ua paapu ae la ke kahua paio me ke koko o. ke ki»a e waiho make la a na wai i <hoopakikakika ae i ke kulana | paa o ua moho hakaka. no ia kumu ua leie aku la ka Kiuepeia i; walio ma kona kahua hou, a ma keia lele ana o ua kanaka opio nei j ua haliau ke]»a aku la ke Kaui/a me kana pahikaua pilikua a ina no j i loaa aku ka Kmepeni i keia hau-na pahi ina no ua-lilo io ke ola, i aka. ma keia kulana hou i.loli ae ai ke kulana hakaka o ke Kaunaj jto(arika. a nuoole ua loaa aku la ka pulima o ua Kauua nei i ka j oioi o ka aulii ma ke komo palamimo aua ma ke kowa o na apana kila a o ka Ih iuo aku la no ia o ka pilikua mai kona lima aku. •'A, e kuu Ilaku a Kodolofo i pane aku ai. "Ua hiki mai la no kaua i ka panina o na mea apau, a na keia mau diak(»ko ana e wehewehe uo lakou iho, a oiai he pio oe na ? u i keia īuauawa ke liooluiu aku uei wau ia oe—he hana hoohaahaa loa ia ij ka paio akn me ka naiia iloko o ka eha i makaukau ole me na lako j kaua, eia. nae, ke kaumaha loa nei au i ka hiki ole ke alo ae a lilo j ana ke ola o keia luau lioa hou. l T a >hoao wau ina na haua apau e lilo ole ai ke ola a hiki ole iaia ke alo ae i ka hooko ana i ka hana hope loa." Me ka hookaulua ole iho o ka Emepera no ka pane a ke Kauna lietarika ua pane koke.aku la oia i ka pauapua: "K ka panapua, e hopu aku i kekahi lio o ua koa i make a e ukali mai inahope o'u me ka ihoohakalia ole.", ! Me ka pane leo ole o ka panapua ua hooko koke aku la oia a i ka mniiawa pokole ua hoea mai oia nie kekahi o na lio mahope iho 0 komi unuhi ana inai i ka pua inai ke kino inai o ke koa aua i ki ai. a mahope o ka makaukau aiia aia lioi ke hooiho la ka Emepehi e ukaliia aua e ka panapua no ke koino aku iloko o ka ululaau, i kahi 1 ualowale aku ke Kaunawahine ma ke alakai a Kononulo. "E ka panapua." wahi a Koclolofo ia laua iloko o ka ululaau, <k ke hoomaikai aku nei wau ia oe no'ka nui makaala mt\ kou aoao, uo ka mea o ka haule aua o kela koa a puiwa na lio ua lioopakele mai ia i kuu ola. Kolaila ua aie nui au ia oe a iloko o ka mauawa kuiwmo e pauai aku ai an no kau haua hoopakele. A oiai, ke ike nei au e uui aku ana ka luina ma keia mua aku eia wale no ka mea i k«»e. o ka nialanm i ka ikaika no ke koeua hana i koe, ? ' *vE kuu Haku, wahi a ka panapua i pane akn ai me kona piha i na manao kamahao 110 keia paio hahana a kona Haku, "aolei loaa na oleh» e lawa maoli ai ka piha pono o ko*u mau manao kamahao no ka lanakila nuj i loaa ia kaua maiuuli o ka wiwo ole ame ke kulaua koa oiaio o kuu liaku a*u i ike ole ai i kekahi o keia ano mamua. l*a pilui a hu na hoomaikai a'u no keia mau haawina kanuiiluio.au e kuu Haku a ua luakaukau wau e hooko aku i na mea apau fa kuu Haku e waiho mai ai na'u e liana." la laua e kamakamailio ana aia hoi ua puka mai la o Konorado ma kalii a lakou e kali aua, kokoke i kapa a aia hoi ma kela aoao ke Kapena o ke Kakela Turona me kona mau koa, e ku kali mai ana no keia poe malilani, mahope iho o ko lakou iho ana mai mai kahi a lakou i uana nui ai i ka paio kam&hao oluna o ka puu. MOKUNA >CiIL HOOMALIELIEIA KE KAUNA PAEI-iE AOLE E LI I KONA EMEPEKA. i Ma ka manawa i hoopii aku ai o Rodolofo ma ma kela aoao o ke kahawai e hui aku ai me na koa o ke Kanna Paele e ku hoohuoi mai ana i ke ano o keia poe malihini, aia hoi na wahine opio mahma 0 nu kao no ke koloia ae a pae pu aku la ma ia aoao hookahi. I ka nana aku i ke kanaka mamua o ka laiaa o na ko«f ua loaa koke no ka ike ia Rodolofo*he kapena oia no ka pnalikoa uuku» ana 1 kuhihewa mua ai hoi—oia ke Kauna Paele, ame ka lioohakalia ole ua pane aku la oia: M Ua makemake an e kamailio pu me ke Kauna Paele HeneHka o ke Kakela Turona/> "Alaila, e hele no oe i ke Kakeia e ike ai iaia," wahi a ka pane ine ke ano oluolu ana iho o na nanaina o ke kapena. *Owai ke keonimana a*n e bui kamaiiio nei i keia manawa?" .wahi a ka Emepera i ninau aku aL 'Owau o $etinameta, ke kapena o ke Kakela Turona/' wahi a ka pane. t4 A owai oe a'u e hoike aku ai i ke Kauna Heneiika, kua Haku?" * Owau o Rodolofo, he haku no Paianipoka a ke makemake nei * k»mo iioko o ke Kakela/* • 4 Aole i maopopo loa ia*u keia." wfrhi a ua Kapena Betinameta nei i pane aku ti me ke ano pupuku ana iho o kona mau kuemaka. 4, A heaha kou makemake e ike i kuu Haku a owal keia wahine opio "I ke Kauna Henerika no wae e hoike aku ai i ka'u hana, a o k* lede opio oia no ke Kaunawahine TVkeia. ke kaikamahine haa ke Kauna Henerika, ka hanai ho» a ka Akihihopa Anola *oaa I»eneboga o Tarerii Ina he mau ninau hoohuoi l»u no mabe mea maikai«|Miha ia oe e ike aku i kou haku no ia met a &*&» ia e hoakaka mal, a no*«t Hio, aole o'u niaa i ka nlnaninauia e

Uike iho la me keia, & oiai o ka niakemke nui o ka m&k.(Ki hnakal ! o ka hiki aku i ka hopena a oia hov ka hui pa aka me ke Kaoim ! HeueHka."' ! Mahope koke iho oka m&opopo ana ona mea apan i wehej wfheia niai ame ke kulaiui o k wahine opio t iia hookani kokeae la | ke k;ij>eoa i kana ellli, a holo wawaio aku la koua leo iloko o ke ikualono o Mo&e-!e mahope iho tio nae o kona haawi hoomaikai ana i r.a maiihmi ma ka haawi aloha aiui nialoko o ka oihaaa koa—oia | hoi. ma o ka pahikaun !a. j "Ca hauoli loa wau i ka lawe aka ia oukou i ke kakela. e kon LHako/* walii a ke Kapena. me ka mohaha maikai aoa ae o kona llielehelena. | '*Ke a|)o aku nei makou i kaa niau hookipa uuūkai ana," wahi 'a Ko<3olofo i pane aku ai me ka olu ana iho o ka nooaoo. I Alaila huli ae la ke Kaj>ena a kauoha aka la i kaua mau koa. a iloko o ka luauawa |K>koie aia hoi hikou ke pii ia—aia he mau koa ' mamua a lie mau koa aiahope o ua iualihini a mamua !oa o Kaf l»ena !>etinameta. He kikeekee ke alanui oka pii amu a l kela ame Ikeia ke*a alanui a lakou e hiki aku ai aole e nele ka loaa aku o ua ! nanaina mohaha maikai o ka muliwai Mose-le a hiki wale i ka ma- ; nawa i ike niaoii aku ai o ka Emepera i ko Kauna Bitarika alualu ana a ioaa kekahi lio ame ka nana ana mai ke Kakeia Turona me • ka manao paha e ike hope i kona eneiui o ke kahua hakoko. f "E kuu Ilaku." wahi ake Kaunawahiue Tekela i pane aku ai| • 1 ka Emej)era. "ua hoohalaia kekahi manawa o kou kaawale ana hnai a'u aku. me ka iiiaopujK> ole ia ia'n o na mea i hanaia mai uei \ liiuna o ka pmi. a pehea la ua kau mai anet kekahi eha maluna ou? j |Ke hiiinai nei au aole oe i eha." j 4 *Aole au i eha a aohe no hoi i hoopaia mai" wahi a Bodolofo ij pane aku ai. u a ua nui kuu hoomaikai ika makaala nui oka pana-f pua." . **Aiaila. ua inake anei ke Kanna Bitarika? M i ninau hou aku ai ; o Teke!a me ka holo ana o ka lia iloko o kona kiho holookoa. | "Aole. aia oia ma keia aoao—iluna hoi o ka puu kahi e ku nana inai hi ia kakou me ka maopopo ole paha iaia o ka mea e hana aku ai aka aia na hoaloha elua ona ke waiho make la. Aole paha i hiki aku ka'u hana i ka piha pouo loa. aka. e kuu Hakuwal?ine, e hoike |aku wau ia oe. ua makaukau wau. e ko paio aku no kou pono, a ke nianaoiana nei au i ka holoi pau ia ae o keia kaumaha on ke ; kaa aku kuu Hakuwahine iloko o kela mau paia laahia o ke Kakela ;Turona." ! iA E manaolana aku kaua no ia maluhia, M wahi a Tekela i pane aku ai me ka olu loa ana iho o kona noonoo no keia mau olelo hoo* lana a kona hoopakele. "a ke hoomaikai aku nei wau ia oe no kou haawi maopopo ana ia oe iho uo ko'u ola, a he mea hiki ole ia ia'u ke alo ae i.ko'u ike iho i kuu aie piha ia oe no keia lokomaikai nui i panaiia mai, a no keia poe koa e.ukali pu nei ia kakou ame ko lakou kapena aole he maikai loa o ko lakou nanaina i ka'u nana aku." •'Pela io no i ka nana aka, alia nae kaoa e hoohalahala e a hiki i ka inanawa, e maopopo popo ai ko lakou ano. He nanaina ano hakumakuma no ko keia kakela i ka nana aku, aka, ke manao nei au e hookipa ohaoha ia mai.ami kuu Hakuwahine ke hiki aku imua 0 kona makua.*' , "He wahi manao wale ae no ka'u no'ia mea," wahi a ke Kaunawaliine me ka lianu nui ana iho e hoike aua i kona kaumaha maoli. Ma ko lakou liiki ana aku i ka puka-pa iua ke kukulu akau, ua puhi aku la ke kapena i ka ole e lewalewa ana ma ona aoao a wawalo ana koifia leo kalakala iloko o na ea a emoole na hamama koke ae la ka pani-puka, a o ka poe koa kiai puka, ua kn makaukau ae la x lakou no ka haawi mai i ko lakou aloha e like me ke ano 0 ka oihana koa, a oiai, aole i lia'i nuia ia aku ka liiki ana o ke Kaunawahine Tekela, nolaila aole he mau hoohiwahiwa no ka hookipa ana. a ua komo aku lakou e like me ke ano mau. Ua lele ihp la ke kapena a liele aku la e hui me kona Haku, a pela iio hoi o Uodolofo i lele iho ai mai kona-lilo mai, a kokua aku la no hoi i ke Kaunawaliine, a pela no lioi o Konoi ailo i kana ipo. u lna o keia kanaka, o Henei'ika Paele ke kauna e kamailio.mau ia nei %e kanaka nona ka noouoo niaikai e mau ai ka ikaika pale i keia kakela mai kona poe enemi ae aiaila—wahi a. ka panapua i hoike manao ae ai/eia nae aole i pau'pono kona nianao ua kaha'maha koke mai la'ka Emepera ma ka pane ana mai. | u Aole keia he walii lioike inanao o kena aho, oiai aole kaua i | ike i ke ano o keia Kauna, a aia a kamaaina iki iho kaua e maopopo [ ai na mea apau alaila e liiki ai ke kalele iho i ka manao hookahua." 1 "He manao noeau ia au e kuu lmku i lioike mai la," wahi hou ! a ka panapua me ka hooikaika loa ana o kona hoike manao ana. "Ke manao nei au aole keia he kanaka i maa i ka liookipa maikai e like me oe e kuu haku, no ka mea, ke ike la wau i ke ano hakumakuma o ka uanaina o kona poe koa. ?? j I'a kahaniaha loa ia ae keia kukai olelo ana a laua mamuli o ; ka puka ana mai o ke Kapena a hoike mai la i ke kauoha ikaika a I ke Kauna Heuerika e hele lakou apau imua o kona alo, alaila liuli | ae hvoia a haawi kauoha aku la i kona poe koa. "E īuau no ko oukou ku maanei maluna o ko oukou mau lio a | e ku kiai maanei a liiki i ko'u manawa e hoi liou mai ai." ! Alaila aku la ke e alakai i na malihini, a mahope •> ko lakou pii ana i ke alāpii na hiki aku la lakou i kekahi lauaī akea nani, a mailaila aku ua komo aku la lakou iloko o ka holo a ma ka aoao akau e, hamama ana kekahi ipuka nui kupono, a i ka nana aku o na nialihini, e nonolio ana kekahi poe kanaka — he kane wale no a puni kekahi pakaukau loihi kupono i ohuohu me na ie huewai waina. Ona kane apau loa e nolio aua lakou iluna o ko lakou poe noho, a ua piha pono no hoi na noho apau a koe hookahi oia no ka noho nm ke poo o ke pakaukau ma ka aoao akau, a o ua noho la ua maopopo e aku la uo ka Emepera no ke kanaka ia e holoholo ana i o a i o o ka lumi me na maka hooniakue a pupuku o ke ano e hoike mai ana aole i lawa ioa kona noonoo maluna o kekahi hana a mea paha; a o ua kanaka la i ke koho pololei ana a ka Emepera oia no ke Kauna Paele. 0 ke Kauna Paele he kanaka oia o eono'a oi ke kiekie, a he nanaina oluolu ole kona ke nana aku a he makamaka maikai oie ma ke kuka ana. laia e holoiiolo ana iloko ,o ka lumi aia kona mau maka oolea ke haka pono la maiuna o na malihini a oi loa aku maluna o ke Kaunawahine a me ia kulana oia i pane aku ai me ka leo ikaika a kaka-na: "Pehea? Ileaha mai nei kau o onei e ka wahine?" 1 ka manawa i pa-e mai ai ka leo o ke Kauna Paele aia ke Kaunawahine me na hiohiona ano ohaoha o ka hui pu ana me ka | makua—ke kaikunane o kona makuahine ponoi, eia nae f oa hoopuiwa loa ik oia i ka lohe ana i keia mau oleio kaka-na o ke aloha ole oiai ua manaolana ke Kaunawahine e hookipa maikai ia mai ana lakou. . - | i4 E kuu Haku—kuu makua," wahi ake Kautoawahine Tekela i I pane aku ai, "l'a hiki mai la wau i ou nei no ke noi aku ia oe i kou I hoopakele mai ia'u." i "Hoopakele?" i uwa ae ai ua Kauna nei me ka leo wi!. "Aole I ainei i hiki i ka Liona o Tarevis ke malama ia oe? O kona kuleank ia oka malama pono ia oe, he hana hoi i pili ole mai ia*u. No keaha la oia i hoouna kohana wale mai al oia ia oe&na keia mau 10-pa e ukali ma kou huakai?" U E kuu haku, ina oe eae mai ia'u e hui kuka pu me oe ma kahi kuakapu e lioike aku wau i& oe I ke kumu o—" U E hoike mai no oe maanei. Aole anei oka mea oiaio. oia koo haalele ana aku nei I ka Akibihopa me kona maopopo ole I keia mau . hana holo main au?" I M Ae, e kuu Haku. t"a pololei oe i pane mai la. n . ,4 He keu oe a ka wahine hoonana. a oia no ke ano m&u o na | wahine lapuwale—-Aia no *nei kou mau koa maluna oko lakou I mau lu> i keia manawa?" I huli ae ai ua Kauna Paele nela ninau . aku la i kona Kapena. I ~Ae, aia no lakou maluna o ko lakou maa iio. n I ;