Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 9, 26 February 1904 — KAUNA WAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA. [ARTICLE]

KAUNA WAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

MOKUNA XIV. HOOKIPA ME KA MAKO-NA. •Ua hnawiia mai na kuhikuhi ame ke kauoha a oia ia \ hookoia aku la." wahi a ua alakai nei i j>ane mai ai. U E lawe aku iaia iloko <, k» KK'iia Hookipa poejK»e a o ka manao o ia e ki a paa i ka paka." 7 l a h whalahala hou aku Ja ka Emepeni, ma ka hoike ana aku ,m-J. t»ia he paahao na ke Kauna Paele aka he malihini i hookipaia inn kfia o ke ano o ka hookipa ana alaila he hookipa ana keia i ku iinu/ii i k«» ano niako-na. \«W uae i hooiolieia mai keia mau hoohalaliala a ka Emepera , 'k;. ,'iia ia ke iohe la i ke kamumu o na kapuai-wawae o ua alakai nei ( !iojk« mai ana iaia aia ia ke iho la no lalo. Aka i ka manawa i pau loa ai kona lohe ana i na kamumu ua j;!na aku la <>ia ma kahi moe uiauu a waiho hiauioe koke aku la no ka n-ii luhi. ' _ MOKUNA XV. IIoOMAKAUKAU KE KAKELA E HOOPIHA ME KA AI. ' ' i 1 k«' kaknhiaka nui o kekahi la ae aia hoi ua komo mai la na ku-. kuna <> ka !a iloko o.ke keena |K»ei>oe a pa olino iho la maluna o ka ]i« 1» )h h na o ka Emepera ke kumu o kona ala ana a ike koke aku la oia ua wehe hamauia hapa ia ae ka puka i paniia i ke aliiahi iho. Na ia mea i kono koke mai i koua noonoo e iho aku ilalo a komo ;»ku la i kahi i hui ai oia me na wahine i ka la ilio i liala ? eia nae, a«»lc ht* kanaka o ia wahi. Ua .hooinau aku no oia i ke kouio hele ana j : na k«*ena ua like no ke kanaka ole a i kona liiki ana iwalio aia hoi ua nhua apau o ke kakela e hoohikiliiki aua i na'inea ai i laweia mai ( ka poe mahiai mamuli o ke kauoha a ke Kauna Paele. - | Aia pu no hoi ke Kauna Paele ma ka puka-pa e noho luna ana malnna o kona poe ohua, ia lakou e lioohikihiki ai ana a hoolu-a.aku iloko o ka haU-lalo o ke kakela. Ma ia wahi hookahi no oia e l»oo- j ]»onojiono uua me ka poe niahiai no ke kumuwaiwai o ka waiwai i law» ia uuii nia ka uku kuike aua. j Ma keia kulana hana i lona ai ka hoomaopopo ia Rodolofo no kej Kauna Paele he kanaka inanao nni ole oia i ka pono o luu aka i kona, iln» iii). a hahi kekahi «hapa o ka la ua pilia pono aku la ua hale-lalOj nei e hiki ai ka ohana holookoa o ua kakela nei ke ola no kekahi mau j manawa loihi. j A hala kekahi manawa o kona ku ana uo ka nana ana i ka hana" a ua poe nei ua,huli hoi ae la oia a pii aku la i ka aleo-kaua. he walu | kiekima ia e loaa ai ka ike pilia i ka aina apuni kokoke i ua kakela nei. kahi hoi i loaa ai iaia ka hooho malialo i ka naui o ka nanaina. o ka aiua. Ma ia wahi aku ua hoohele loa aku la oia ma ka lilii-pa o uai kakela nei ke kumu i loaa ai iaia ka ike i ka manoanoa o ka pa apuni: e hiki puikaika ai no ka hana a ka enemi ke hoonana mai, a ma ia lielo ana no hoi i loaa ai iaia ka ike o kajhoonohonoho papa-kaua ana iua nei no ke konio aku iloko o ka paio nie ka Akihihopa. Ua pu aku la no lioi oia i na kaapipi me na kahupipi e.lioi ana ma ko lakou home ma ke ala e hoike ana i ke ano o ka noho'ana] 0 ia poe. a maluna hoi o ka ili o ka wai o ka muliwai Mose-le na' waapa i piha ine na ukana no ke Kakela Turona. laia no e ku ana malaila a hilinai aku la kona kino i ua pa manoa- j noa nei. oiai hoi na kukuna maikai o ka la e pa olino ana malunaj oua oiai he kakahiāka maikai kela, ua lioolanaia ae la kona manao^ 1 ka lolie ana i ka leo a kona panapua ma koua pane ana mai: j lana nei ko'u manao ua maikql kou liiamoe ana i ka po nei ? e kuu Haku Kodolofo. M | "O. maikai. A pehea oe?" j -Aohe.mea oi ae, 4 ' wahi a.ka panapua me ka hoomau ana, "o-ke, aouli naui o ka lani ka iluna a o kahi moe mauu nolunolu malalo ue o u ua maikui niaoli ka hiamoe ana. A ia manawa no a mamua o kuu pa'uliia loa ana i ka hiamoe ua ulu mai la na hoomanao ana no kuu hoalolui nona lioi ka ike i oi loa ae manma o ko'u ma keia mea he panapua. Na ia mea i kono mai ia'u e noi aku i ke Kauua Paele e hookuu mai ia'u ano. M *A hookuu a hele ihea?' ? i ninau aku ai ka Emepem. "I Tarevis." * "Pehea oe i īuanao ai e ae niai ke Kauiia ia oe e konio aku iloko o kahi aua e ike mai ai he poino ia nou. a i ole e lilo ai oe i koa nona a e paio mai ai i ke Kauua Paele?' ? "Ua ano like no ko'u manao me kou e kuu Haku." wahi a ua pauapana nei i pane aku ai, "a i ui aku la wau ia oe no ka pono nme ka ole o keia manao o'u. 6 ka'u i makemake nui ai e kono aku i ua hoaloha nei o'u e hui pu mai me kakou nia keia paio e hiki mai ana 110 ke kokua ana i ka Paele. O kela ke keonimana i lehia maopoj>o uui ka lawelawe ana i k«?ia mea kaua a aohe he met\ e hala i kana . . . "l'a mauao maoli'wau aole e loaa ka lua e like me oe. M i pane aku ai ka Eiuepera. "Owai keia hwiloha ou?" "O Koga Kenta kona inoa» he kanaka nona ka ike lehia no ka pana aine ka pua, a he haku mele noeau hoi ma na mea pili i na kahua kaua." •< > he haku mele pu no ka oia," i hooho aku ai ka Emepera. ina >he lehia oia ma ka panapna alaila ua like aku la no kona makaukau ma ka haku meK" t •1 ko'u nianao," wahi a ka panapua. u aohe mea like me ia. v ' Ina j.H»hi alaila e hoao wau e ike aku i ke Kanna Paele no ka hookuu ana ia i loaa inai ai ia koa makaukau no kakou ke hiki mai ka wa o ka hana aka ke kanalua uei uo wau i kona ae mai i ka hookuu ana ia oe 4 oiai aole i maopopo kou hiki hou mai. "O ko'u manao pu no iar "O loane Bure ko'u iuoa, e kiiu Haku," wahi lfon a ua panapua nei. 'ile Pelekaue wau a he Olelo e oia, a he eneuii hoi lana ia laua iho, no ka mea. ua lanakila ka Oleio-e maiuna o kona hoa, aka, no maua. ua ike iho wau i ka waiwai loa o ka hoohoaloha ana me Kogi\ Kenta no mana iho peia i like loa ai maua a pili]>aa loa kekahi i kekahi ke kuinu i lilo ai wau i haumana uaua ma keia mea he panapua." 'E like no me ka % u i hoike aku nei ia oe " wahi a ka Emepera, e ike aku wau i ke Kauna Paeie no keia ninau aole nae i nele ka loaa o ke kanalua ia'u I keia manawa uo ka hooieia mai o keia mi»iona au." "Alaila. ua llio anei au malalo o ka malu o ke Kauna Paele a aole mulalo o kim Baku Rodoiofo? Ua hoolilo anei oe ia'u no kana niau haua?" "Aole peW % I pane aku ai ka Emepera. oe no ka'u panapua, a'u e manaoio nei e hoomahuahua aku i ka heluna: o na panapua ma ou la iloko o ka manawa kupono ke hiki mai la manawa. Aka, no keia manawa he mea pono ia kakou e komo kokua akn i ke Kaaai I*aele/* "E like me ka kuu Haka I pane mai la pela no wau i hauoli ai I

I s {ka hooko ana no ka poao oke Kaaiia Paele, ao1« nae tam ke aao lie | kaeiwa&uapaa aka nia ke ano he kaoaka kookoa/' J Alaila iho mal la lana mai kahi a laua eku kamailio ana, e hooho _ mahalo ana hoi i ka nam o ka aioa, eia nae. aa koohanoli loa ia ka \ KiiH jrr;i i ka lohe ana aku i kekahi leo o ka ame piinwai a i ka huli ;ana ae aia hoi e lnele mai ana ke Kaanawahine Teke!a, a ko ana imua ona me ka helehelena minoaka a ohaoha o ka hanoli i ka ike ana mai i kona pnnhonna. I ka ka En»epera nana aku. me he anela la ke Kannawahine Tekeia i hoounaia mai no ka hoolana manao ana a he ken ka ui i kona manaoio ia kakahiaka oiai na knknna o ka !a e pa olino ana malnna o na papalina nohea o ua u*i eei ka mea hoi nana i hoopiha hou akn iloko o ka £xiiepera i ka nwila ame ka ikaika o ka manao e kn paio akn nona. i "l'a kupono anei keia hele ana mai la a*n ia oe e knia Hakiu" wahi a ke Kaunawahine Tekela i {«ne akn ai me ka nui hanoli e tio'{ikeia la ma kona heieheiena. "Mamnll oka waihoia ana o ko'u ko- | ioka ma kahi okoii lloko 0 keia kakela nui he hiana nui ia na % u i hele | huli aku nei a loaa akn la no hoi. eia nae. aote paha e loaa aku kela ,ona imua o ke aloaiii o ka Emepera i Palanj{>oka." | kuu Hakuwahine»" i pane aku ai o Rodollofo. "o na lede imna o ke aloalii o ka Emepera i Palanipoka. he maa lakou i ke ku imua 0 ka malamalama o na ihoiho kukni. aka ke ku nei wau imna o kuu ' Haknwahine iloko o ka malamalaiua nani o ka la." | j Alaila huli ae Ia ua wahine opio nei a pinie aku Ia ika Emepera: | i"lua kena he olelo o ka liaawi hoomaikai no keia hni aua, alaila he| (mau hoomaikai ia i kupono loa no na !ede o Palanij>oka. Aka hoi | . ina o kena mau olelo hoolana manao maniuli o ka pa olino o ka mai iamalama o iea la maliina on. he liaawina i loaa ole iloko o keia kakela, e oluoln ehoopan i ka noonoo no kou hele ole aka i ke kulaan- | kanhale alii ke kulanakauhale o ka jnalamalama ma o ka noho ole ana iho uo'u nei. v . "He mea oiaio no ia. e kuu Hakuwuhhie. aka aole e hooko wale ia aku ia liana me ka loaa ole mai o kono no ia luuuw' j 4 I ko'u mauao;' wahi aua u % i nei, "ina e loaa mai ia kono ia % u e haawi koke no wau i ko'u ae." 4% Ke nianaoio nei wau e haua io akn no oe pela." i "Malia paha o oekekahi e hiki aku ilaila oiai au ilaila, alaila aole oe e poina ia'u. A ina on hoi wau e ike ana ia oe ilaila e hoi aku.no jwau ia oe nau e kuliikuhi mai ia'u i ka poe koikoi o ke kulanakau- : hale alil o Palainpoka/' | 4, E like me ia au i hoike niai la, pela ko'u iini e hana aku nou a iini loa ia hoi e a'u e hoike aku iaoe ? aka. aole i loaa ia'u ka manao ! ikaika e hoike aku." - j i "Ive makemake nei au e hoike aku i ko-u manao ia oe no kou 'akahele nou iho.l'a lioike mai kuu makuakane i kau man hoohalahala 110 ka Emepeia. I ka j>o nei kona iioike ana mai ia'u me ke ' Kaunawahine Ileneiika. Ua ehaeha loa ia wau i kuu lohe ana i kela ! mau lioohalahala no ke Poo o ke Aupuni, no ka mea. lie makaainaua 1 ponoi wan nona, a ina he kane wau aole loa e hakalia ka hemo o j j ka'u pahikaua mai kona wa-lii ae no ke kaupale ana no ka inoa mai- j jkai o kuu Emepera." * ! i "Akailii iho la no hoi au a ike i kou manao, e kuu llakuwahine, ? ' ! wahi a ua Emepera nei, w e hoike aku wan ia o« e akahele io wau i ; ka'u mau olelo no ua Emepeia la au. Aka ke manaoio nei au i keia I oiaio, o ka Emepera he emepera no oia. aka aole e hiki iaia ke hoole : j i ka maikai ole'o kekalii mau hana ana e hana ai ana no e ike ai majhope iho aole i maikai a kupono, a aole no.e nele kona hooia mai i . ka hemahema io o ia maw hana." | | "I ko'U nana aku aole ou nialama i ka'u noi ia oe no ka Eme- ' pera;'' i pane liou aku ai ke Kaunawahiue T?kela pili no ka Emepera.' > ( ) "E huli ae uo lioi kaua a nana i keia lioomakaukau kaua e hoo- ( j hana leoke aku ai i keia mau la iho," wahi a ka Einepera i pane aku I ai. "Ua hoopii aku anei ke Kauna Paele i keia uuene imua o ka 1 j Emepera a i'ole oka AJkibihopa imua o koua poo? Aole. Aole oia ; i nanaia aku, aka, i ka manawa i loaa ai keia like ole oia ilio la ka Imanawa o ka liuliu ana me ka ui mua ole aku i ko laua.poo." j "Aka aia ka Emepera ike kaua Hemolele ina aina e. A ina oia |ma ko*u walii e ku uei i leela manawa a aoie noi ī Ke kaiia nenioie-» . ,e hoao anei oia e lioopau i keia kaua a i ole e komo alakai aku paha." I "Ina pela, ?> wahi aua kaikamaliine ui nei, me ke ano huikau ana | 'ae o koiurnoonoo no ka pane knpono e waiho aku ai ? * 4 aliila lieaha I kou mea i hoike ole aku ai i kena ano manao au i hoike mai la ia*u liuiua ona?" % I j "Pololei kena e kuu Hakuwahine, aka aole e nanaia mai ka ? u mau lioike manao ana ina no he maikai. He nui na hemahema o ke[kalii mau hana e oki pu ana i ka liolomua o kona aupuni ma o ka lilo ana o kona noonoo apau maluna o kekahi lielehelena nl loa ana ! i ike ai no ka manawa mua loa. He hiki ia oe ke hoomaopopo mai |i ka oiaio o ia mea e kun Hakuwahine, a'u hoi i ike maoli ai i kona 'luii ana ma ua heleheīna u'i la. ka wahine u'i hoi a*u e manaōio nei I ua hiki iaia (wahine), ke «hooi ae i ke kulana mana o ua Eiuepera nei ke makemake ka wahine e «liaawi iaia iho nona a e hana aku pela. iNolaila, ua hiki ia oe ke ike mai ī ka hiki ole loa ia'u ke hoohuli i ka noonoo o ua Eniepera la." i "E hana aku kela lde ppla. oiai i ko'u he hana kupono loa ia u:iua e hana ai a lie poiuaikai nui ia no ua lede la i ka loaa aha iaia ia wuinawa." ī paha. Owai ka mea e hiki ke ike i ka liana aka .wahine | i manao ai e <ln\ua. I T a loaa nae ia'u ka mauaolana iH)ho ole no kona : hooko aku. ?? I %, He lede u'i maopopo anei ia? v { "O, me he niea la. Ae, pela no e like me kau i ninau inai la." i Ma keia mau kukai olelo ana o laua ua hauoli loa ke Kaunawa- ■ hine Tekela no ke kamailio ana no kona Emepera ana i mauaoio ai aia i ka aina Hemolele. Alaila paue hou aku la oia: 1 "Aole aua kakou e nolio iloko oka pololi, koe wale no a loihHoa ka manawa o keia liuliu kaua e koino aku ai." | "Aole i niaopopo ia % u ka loilii ame ka nui okaai i hoomaknukau- ! ia. oiai aole au i ai i ko'n aina ahiahi o ka la i nehinei e hiki ai ia u ke ■] hoomaopopo, a aole no«lie mea nana i kono mai ia u i kahi o ka lnmi|aina i keia kakahiaka e ike ai au no ia mea. 7 I "Alaila, ke hoike mai nei anei oe aole oe iai i kou aina kakahi- ' aka ? Ua maikai ol loa keia hoonahili ana a'u i kkahi kanaka poJ loli. He hoike ana jao hoi keia ia oe i ka nana ole oko makou ohana ji ka pono o ha'i." v ■ j "Aole he loaa'oia ano noonoo ia'u. Aka no kau hoohaili ana j mai nei no ko kakou pololi ole no ka n.ui o ka ai pela hoi au i hoopnka raku nei ia mea, \ "Alaila. e hahai mai oe mahope o'u no ka lumiaimTa ua hauoli nui au e kuene aku nau.* | Alaila hahai aku la ka Emej>eni ike Kaunawahine Tekela a noho iho la ma kona noho i mai nona e noho iho ai kokoke i ke 1 pakankauaina a o ke Kaunawahiue Tekela no hoi ma kekahi aoao mai. oiai o Hilda e kuene mai ana no ka Eme[>era. | Ma keia noho ana oke kanaka opio ma ke pakaukau no kona • 'aina kakahiaka ua nni ioa kona olioli i keia noho pn aaa mai o ka i»wahiue i lilo maopo|H> ai kona puuwai ma na kukaiolelo maikai ana |no lia manawa. I I kela ame keia mauawa aole i nele kona alaalawa Iwaho oka j Mose-le a •<> na nanaina maikai e halawai ana iiie kona mau maka oia !■ iho la kekahi o na hooaiai ana o ka hoohialaa! e hoohala manawa ai. i) la lakou e hoohala manawa ana oia lio ka manawa a lakou i lohe t akn ai t ka ikuwa leo nui a na ia mea imiie akd I ko lakou noonoo lilaila. u Eia nae. i ka manawa o keia kupikipiki o oa loaa io akn no na i' pi 0~0 aka no ka Emepera na kauoha koke aku la oia ! ka panapoa e j huli aku i ke kumu o ka uwa a me he la, i ka nana aku a kona mau , hoaloha a oi loa aki* ke Kaunawahlne Tekela. he ikaika kona lunai 'manao i ka hoomalo ana iaia iho mai ke ano pi*n> ana. >\ "Ke manao nei wau oka Akihihopa kela ame kona man koa." i' wahi aka Emepera, w aka aole nae e hiki ke hooiaio akn mamna oka ike " ii (A*le i