Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 10, 4 March 1904 — KAUNA WAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA. [ARTICLE]

KAUNA WAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

MOKUNA XVI. HOOPAA AEI-IKE KE KAUNA ME KA EMEPEKA. Ma ka hauwawa leo nui i loheia ai ua loaa hou ae la kekahi manawa kupono loa no ka Emepera e hui kukaiolelo ai me ke Kaunawahine Tekela, oiai laua e ku kokoolua ana ma ka aleo kaua o ke Kakela Turona. la laua e ku kamailio ana malaila e pili ana i ka welo o kekahi mau hae like ole ekolu, ua hoea aku la ke Kauna Paele, kahi i haawi alohii kakahiaka ai lakou. -Aloha kakahiaka nui oe e kuu Haku," wahi a ka Emepera i aku ai. ''Ke manao nei au aole i loaa ia oe ka manawa ihooniiunuli o keia mau hoomaknukau no na mea ai. Heaha ka > <i kela poe hae e kau mai la?" Eia anei ka Akibihopa ma ] ona ;il;i ianei?" nU' i»ela, ? ' wahi aka pane, "aka he poe hae kela e«hoike ana i ku maliiai ua piha ke Kakela Turona me ka ai a ua lawa ka nuik'-inake. Ua pilia ke Kakela Turona me ka ai a ua lawa ka makeinak»-. l'a pilia ke Kakela Turona i ka ai a e hookun aku ika Akiē hele mai." -Aole anei o oe kekaihi e ka makua e lioolialike me ke Kakela' n. 17 i ui aku ai o Tekela. Ua lioomakaukau mai nei au i papaaina ī iiii keia kakahiaka, a e hoopilia oe ia oe ilio e like me ka piha ;,n;i o ke Kakela." • Ae. he ]»ololi no wau, aka o ko'u ike i ka luhi aole au i ike ia m< ;i. Ua lawa wau i ka ai a mai kauka'i oe eke kaikamahio£;Ja'u j ]»».;» ,ii no ka mea aole o'u wahi ai ole a aohe nu he hoa ai no kekahi ui. ;i. Ke inakemake nei wau e liaalele mai oe ia maua, no.ka mea, ■ n;i makemake wau e kamailio me ka Haku Rodolofo." | "Aole ]»ela e ka makua," waihi hōu a ka wahine opio, "e liele mua <»e e ai a mliaope e kamailio ai." | -Mai kahea makua pinepine mai oe ia'u," wahi hou a ua Kauna nei me ke ano eeke ana ae o kona mau poohiwi no ka wahine ojiio. -Ina e haalele mai ana oe ia maua no keia manawa, alaila e ]i..ok«' aku 110 wau i kau noi." 1 ka manawa i haalele ilio ai o Tekela ua hoopuka leo mua aku ]a ka Eniepera, •Makeinake wau e lioomao])opo aku ia oe no ko'u kulana e noho ; n.-i iloko o kou kakela nei, no ka meii i ka ponei ua hoopaa mai oe i kon īnanao aole au he paahao nau, aka i ko'uihoilioi ia ana i ke keena Imokipa poepoe ua like loa au me ka paaliao. Nolaila, e lioike mai | i ko'u kulana, lie paahao anei au. a i ole he kanaka kuokoa e like nie kau i hoopaa mai ai i nehinei, a heaha la?" "<Ha ka'u kumuhana i makemake ai e hui kamailio kaua " wahi a ke Kauna Paele, "I ka po nei ua huikaū ko kakou kulana. a'u i mao]>opo ole ai i kou kulana nolaila, he maalahi loa ia no ko'u noono<• oka lioopaa ana ia oe ma kahi paa." •'Alaila he paahao anei au i keia manawa?" i ninau hou aku ai ke kanaka opio. "1 ka ]»o e like me ka pouei i manao ai au e hana pela aka i ke u<> e like me keia kakahiaka he kanaka kuokoa oe e like me ko'U kuokoa ana aine ka poe apau iloko o keia kakela, a maluna o keia mea wau i makemake ai e kamailio kaua. Nolaila, ua makemake nui au e lioike pilia mai oe i kou kulana ame kou ano. Alaila nanao iho la ka Emepera i kona lima iloko o kona pakeke lole wawae a unuhi ae la i kekalii pepa i opiopi maikai ia a lioike aku la i ke Kauna Paele me ka pane pu ana aku: "K<* manao nei w r au, na keia wahi pepa e hoike maopopo aku ia oe i ko'u kulana ame ko'u ano. He wahi pepa keia e lioike ana i ko'u kulana. <»ia hoi, he kanaka maauauwa jsilika wau no Palanipoka kalii e hoike ana i ko'u inoa, e haawi piTana hoi ia'u i ke kuleana e lieK- ai nmwaena o Palanipoka ame Tarevis ame na wahi kokoke mai." "He maauauwa oe?" i liooho ninau ae ai ke Kauna Paele ma ke ano puiwa. "Ke kuhi nei au he liaku oe 110 Palanipoka e like me kau i hoike mai ai ia 7 u ika po nei." "He oiaio no ia olelo a'u," wahi aka Emepera, "he liaku io no waii e like me kou haku ana, eia nae, h'e haku wau i ike nui ole ia i like ole hoi ine kou kulana ka ikeia. Ile nui ka poe no lakou na kuleana haku mai ko lakou ohana mai, a he nui no hoi o lakou i lawe ae i ka oihana kalepa, aka i ka manawa e ulu mai ai na ninau no ko lakou kulana haku e hoohilahila ana paha alaila ua makaukau lakou liooponoponoia ma ka maka o ka pahikaua. O oe no.kekalii e lawelawe nei i ka oiliana kalepa a o ka like ole wale no mawaena o kaua. oia ka oi loa aku o kou loaa a emi mai hoi ko'u me ka mii liooikaika no nae." . Alaila lalau mai la ua Kauna Paele nei i ka apana pepa a nana iho la nie ka hiki ole nae ia Kodolofo ke ike i kona lioomaopopo io i na huapalapala o ua palapala nei. **He kanaka kalepa waiwai anei oe?" i nina.u hou aku ai ke Kauna. "Aole au lie ilihuiie,'' i paneia aku ai. "Ua manao wau. v i lioomau aku ai ke Kauna Paele ma ke kamailio ana, "ke manao nei wau he kuleana maopopo ko'u e paa mai ai ia oe e like ine kou komo ana ma ko ? u mau palena, me ko'u nana ole i ka ])ono aine ka ole o na mea e hiki mai ana, a oiai, ua maopopo loa ia'u ko'u komo paio aku me ka Akibihopa, ua makemake loa wau e noho ilio oe a e komo pu iloko o keia hākoko. A oiai, aole he inea ku]»on<» no'u e koi koke aku ia oe no ka uku-panai mai, nolaila ua īuanao wau aia a pau keia paio ana e waiho akū ai wau i ka'u koi i»ou. a ke ui aku nei wau ia oe no kou hoopaa mai i kau olelo hoopaa no keia koi a'u, a ke ae ole oe e lilo koke no oe i paaliao i keia manawa i«e ka hakalīa ole."

•Ahula. i* lioike mai ana oe i keia manawa aole lie oiaio o kaii nuiu ok*lo lioopaa i ke ahialii nei, oia lioi, e hookmi laelae mai ana oe ia 11 m:\ ke ano kuokoa 110 ka hele ana i Palanipoka i'keia la," i pane nku ;ii ka Emepeia ma kona aoao. pela. Aka o Jcou ola ka'u i lioopaa ai aole e laweia." "Alaila uole a kaua olelo hou ana ma ia mea," walii a ka Eme"N'olaila. ke hoopaa nei au i ka'u aelike a e malama loa wau i kāu ntsi me ku hooko ana, oia hoi, e komo pu iloko o ka paio e hiki umi ana im ke kakoo ana ia oe, a e hooko mau aku wau e like me kou ii!;tl;nna pon'o i kau olelo hoopaa me ka hoōko.mau, oia lioi, he kanaka kuokoa wau iloko o keia kakela a ma na wahi e aa apau." Ma keia olelo a ke kanaka opio ua ano ikiiki ka noonoo o ke Kaui:a aka ua ike pu ilio no ua Kauna nei i ka hiki ole iaia ke alo a<- n<» ka honpaa ana, a oiai aole oia i hooia aku ua pang. lioohuahualau aku la oia: ■ "Alaila, o oe kekahi haku o keia kakela." "Aole pela aka e hoopaa oe i kau olelo e like hoi me a'u e h<»opaa ai i ka'u. Ke manao nei wau e lilo no wau i mea kokua nui i kuu Haku I'aele i ka manawa o ka hakoko. Aole o'u kanalua no k« j kn ana ma na wahi au e hoonoiio ai ia'u. kahi no nae a'u e ike ai e laiiakila ana, a ua makaukau pu no hoi au e kauoha aku i ko'u mau kt»a no ka laulima mai ma keia paio." "Eliia lakou e hoolohe mai ai i kau mau kauoha?" lawa ai no ka hoolele haule aku i ka Akihihopa," wahi a ka pane. "Alaila ke manaolo nel wau i kau olelo," wahi hou & ke Kanna. "A mn ko'\i aoao ke hookuu nei wau ia oe ma ke ano he kanaka kuoko» * ua liiki no la ©e ke hele no Palanipoka, e like me kan •

makemake ai, aka ke noi aku nei wau ia oe e noho iho i ke Kakela Turona a pau keia mau la pohihihi. O kou kulana iloko o keia kakela ua like loa me ko'u ka hiki ke hele kuokoa me ke ke'ake'a ole ia." "E like me na olelo a na kanaka kulana maikai maluna o ka laua olelo hoopaa aole e loaa na anoninoni mawaena o ko laua noho hoaloha ana, a e like me ka oiaio o ia, pela no e oiaio ai maluna o kaua. Nolaila, ke noi aku nei wau ia oe e oluolu e hoouna aku i eleie mai ke Kakela Turona aku no TareYig." "I Tarevis?" i hooho ae ai ke Kauna Paele me ka puiwa nui. "No keaha e hele ai ilaila?" '•'Aole no he ano nui loa. no ka hoouna ana i elele. Aole oe e poina i ka'u i hoike mua aku ai ia oe i ko'n hele ana mai Palanipoka ! me kuu hoaloha, a nona ka'u i makemake ai e lohe oia no'u i hoopauia ai kona noonoo inoino no'u a no ka mea, aole oia i maopopo i ka'u wahi e hele nei." "Ina he hilinai kaua ia kaua iho alaila he mea pono e loaa ia'u ka ike piha no keia hoaloha ou. "Owai keia hoaloha ou?" Ka Barona Sigifarai vona Burunofela." ''Owai? Ka Barona Sigifarai vona Burunofela o ka Muliwai Khine?" Ka hoaloha hoi oka Emepei a?" "Oia no." O, he kanaka kela e liiki ai ke hoala i mau pualikoa nui no ke kakoo ana i ke Kakela Turona, ke makemake oia e hana pela." u He mea oiaio ia au i pane mai la. Aoi loa aku kona kokua io mai ia oe'no ke kakoo ana i keia kakela, no ka mea, aia kona lioaloha iloko o na paia o Turona." "Ina oe he hoaloha no ka Barona Sigifarai vona Burunofela alaila aole oe he kanaka kalepa waiwai." "He pololei 110 ia au i pane mai la a'u e noonoo niau ai i kekahi inanawa ke lioonianao ae i ka nui i>uiwa o kekahi j)oe ke lohe i ko'u kulana ame ko'u ano." "A o oe 110 kau i manao ai e hele i Tarevis a i ole o kekahi mea okoa paha?" i ninau aku ai ke Kauna. t l Aole owau a aole 110 hoi o ka panapua, no ka niea, oia kekahi i hoopu-a olelo niai 110 kona makemake e hele i Tarevis no kona pioaloha, lee kanaka ana i lioike mai ai ia'u, he ike kona i oi ae nialuna o kona īna ka panapua, aka o. ka mea a'u e hoouna ai oia kuu lioahele, Mr. Konorado no ka niea oia ka'u i inanao ai i elele no kein iniaiona." Ma keia mau olelo a ka Einepei'a ua noonoo nui iho la ua kanaka nei 110 kana mea e liana aku ai, ina palia o ka lioole aku a i ole oka ae aku. I T a loaa pu 110 iaia ka ike aole ona makemake e hi;i pu aku ko ke Kakela nei nie ko Tarevis, a aole no hoi ona m akemake e 1 oole i ka inakeinake o kona hoaloha e komo pu aku ai iloko o ka hakoko. A liala kekahi nianawa ua pane aku la oia: "Aole-au i makemake i keia mau hoolala aka " "Owau 110 kekahi inakemake ole," i kahamalm aku ai kii Emepei'ā aka ua paa kuu manao e hana aku pela, no ke ake e lohe aku kuu hoalolia e pili ana no'u. "Alailā e hoouna aku i elele e like me kau i makemake ai a e like no hoi me ka nui au i makeniake ai, 1 ? wahi a ke Kauna Paele. Alaila haalele iho la ke Kauna Paele i ka Emepera a huli ae la no lioi o Rodolofo no ka hui pu ana me Konorado, a iloko o ka manawa pokole aia ke kanaka hoe waapa o ka po poina ole maluna o ka lio ma kona alahele no Tarevis.. MOKUNA XVII. PII KA ENA O KE KAUNA. • 1 Mahope iho o ka liala ana o Konorado he nui na manawa i hoohalaia e ko ke Kakela Turona poe me ka lohe ole i na mea liou kuwaho. Aole no lioi i loheia ke kulana oka Akibiliopa no kona kulana paio. Aole no hoi he mea iJoheia'no Ivonorado mai kona manawa ] haalele ai i ke Kakela a hala wale ekolu la. Ma ka manao ana o ka Emepera ua hiki aku paha o Konorado i Tarevis oiai ua hala keia mau la loihi a eia ae ma ke ala hnli lioi paha oia e liele nei. Eia nae, iloko o keia mau la liamau 'o ke Kakela Turona ua nui hewahewa loa kona liauoli mainuli o ka loaa maopopo ana he mau manawa maikai loa o kona hui mau ana me ke Kaunawahine Tekela, kaAyaliine opio i ahai maopoi>o i kona puuwai, ke kumu i haaleleia ai na mea apau a haliai mahope o ua ui nei no ka iini nui e hoopakele iaia a no ka liooikaika e lilo mai kona puuwai nona. Ma ka lioohala ana ona me ka ui o Tarevis, ua nui na manawa ana i makemake ai e hookuu i kona manao apau iwaho i lolie mai ai ke Kaunawaliine no ka hoolilo ana ia laua i hookahi aka ua kaohi hou no oia ia manao mamuli o kona hoomaopopo ana aole i lawa keia mau manawa no ka lilo maoli ana o ka pūuwai o'ua ui nei maluna ona.

Ua. loaa pu no lioi ka manao i ua Emepei'a nei e liooikaika oia e lilo keia ui iaia ma kona alolia maoli mai iaia ma kona ano e ikeia hei he kanaka kalepa waiwai aole hoi lie Emepera. He hana inaalalii loa ia i ka noonoo o ua kanaka opio nei i ka lilo o ua ui nei i waliiue nana ke maoj)opo kona kulana poo aupuni iaia aka ua liooholo ua Emepei'a nei, ua oi aku ka maikai o ka lilo.mai o ua puuwai palupalu nei, aole ma ke kulana Emepera aka mamuli o kona aloha maopopo i ke kanaka nona ke kulana ana e manaoio nei he liaku a he kanaka maauauwa silika. Ma keia inau noonoo ana o ua Einepera nei he nui aku kona liooikaika e hoike maoli iaia ma ke ano he kanaka o na kulana maa mau a aole lie wahi haupii iki iloko o ua ui nei a hoohuoi ae i ke kulana lianoliano o ua kanaka opio'nei. | Nona ponoi iho ua maoi)opo loa iaia ka lilo o kona puuwai no ua ui riei o Tarevis a ua hoopaa mau iho oia i kona manao e hooikai ika oia ma na mea apau iloko o ka pono ame ka pololei ame ke kulana t maikai e liio mai ka puuwai lahilahi nana, ana 110 hoi i manaoio ai | lie hauoli pilia no na manawa e hiki mai ana, ma ke kaana pu ana I i na hooponopono hookele aupuni ana 110 ka pono o ka lahui ana e ; rula ana. [ Ai na manawa no hoi apau he liauoli mau ke Kaunawaliine i j ka liui mau me kona puulionua o na la kupilikii, aole ona ike i ka luhi i ka pili mau ma ka aoao o ua kanak.ā opio nei, a i ka nana aku he hanohano loa ia nona o ka liele ma ka aoao o Eodolofo ke hele holoholo iho laua iloko o kela pa-manoanoa, a noho hoi ma kona aoao ke nolio like ilio laua. A no keia mau anoi mawaeiia o laua ua hiki no laua ke hoomaopopo iiio 110 laua ponoi ilīo me ka lioopuka leo ole ia, ua pipili like 110 ko laua manao no laua pakahi ilio, eia nae, aole he wahi ; hoopuka leo ia iki mawaena o laua mai kekahi ae o laua. ! ! A ma keia mau anoi 110 hoi me he la ua maalo loa aku ka noonoo |kaua o ka paio e hiki mai ana iloko o ka hoomanao ana o ka Emej pera, oiai no lioi ke Kauna Paele e lawehele ana i kona kino iloko 0 ua kakela nei e like me ka mau. | Ma ke kolu o ka la mai ka manawa o Ivonorado i kaawale aku 5 ai, a oiai ka panapua ma ka puka-pa nui e ku kiai ana, no ka mea, i o kana uwaki kiai ia, aia hoi, ua hoopuiwaia oia i ka ike ana iho i I kekahi kanaka nawāliwali i kunewa hele mai ai ma ka piina e hiki I mai ai ika puka-pa me ka lole nohaehae a aia he mau palapu -maluna o kona kino, a no keia mau ano o ke kanaka ua hookuu iho i la ua panapua nei i kana kakaka oiai oia e hoomakaukau ana no ka hoolele ana i ka pūa lōiimuli o kona manao he enemi. ! ''O! o Konorado ka," i hooho ae ai ua panapua nei. Alaila hookuu koke iho la oia i ke alapii me ka hoomanao ole ae aia ia ke uhaki la i kana kauoha, aka iloko o ka inanawa pokole ua hiki aku la oia ma kahi o ke kanaka nawaliwali mawaho o ka pa a iloko no hoi o ka manawa pokole ua loheia aku la keia mea hou, ke kumu i umeia mai ai ke Kauna Paele ame kn Emepera a noho ana 1 kahi o ka hana. (Atle i ' JM.)' ~