Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 12, 18 March 1904 — KE KAUNA WAHINE O KE Kalanakauhale o Tarevis. [ARTICLE]

KE KAUNA WAHINE O KE Kalanakauhale o Tarevis.

KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

MOKUNA XVIII. , I KA HAAWINA A'O aka maka pahikaua. j • .! nno ikiiki o ka manawa i liala koke ilio 'e pili nna i ka aua i ka wahine, ua pau ia oiai ua makemake loa oia e , t,, ;i ]ir>oko ina kauoha a kona Haku, a oiai oia ma ia ano ua j jc. .īi- la na paku pale oka puka a komo ana ka Emepera me i a\)v.\ kuio. a oia wale 110 hoi i kana.koiuo ana ae. ! Ui'ia komo ana ua ku koke iho la ke Kauna Paele oiai oia e j ,jna a i'ane mai la me ka leo ikaika o ke kalana kauolia: • iviiu Ilaku. ke manao nei wau ua ike ilio la-oe ika inea Mi.ina piha iloko o keia kakela ma na'hana i hanaia iho nei. j , ,i }iii aku 110 palia ia oe ka manao lie mea paani wale ia no v; ,. : , kn'u mau kauoha ame ko'u niana, ke lia'i aku nei au ia oe ;..;t 1- lianaia niai kekahi oia ano ma keiahope aku iloko o keia , ;1 . . li.i. Ake manaolana nei au aole loa e ke'ake'a hou ia mai a k«*ia lioj>e aku. v M.ilnna o ia kumuliana wau i ihele inai iku e liooponopono pu k«« Kauna o ke Kakela Turona," i pane aku ai ka Emepeua In , !<•<> ikaika a koikoi no lioi me he kauoha la i ka lioolohe aku. \<'lf a'u kuka ana i koe maluna o ia mau mea," wahi a ke Kai.:.; ka pii hou ana ae o kona huliu nui, "Aole he liooponopono j ~,i :i;ia i koe, aka he .hoololie kauolia wale aku no ka mea i make-ui.-k. ia a e liooloheia me ka hakalia ole." A lu' pololei loa iauiu i lioike mai la e ke Kauna," i pane liou ;;k;i ai ka Emepera, u a ua hauoli loa wau e liooko aku e like me ka ]; Kaiina pakaha o ka aina liaahaa o Mose-le nei." Alaila huli ae I;,, i.< a kauoha ikaika aku la ika panapua: "E ka panapua, e pani ;« j na |»ani puka a e ki aku a paa." M«- ka ■ eleu nui o ka liooko kauoha, ua lele mai la ua panapua ii;'i iin'ia ma kahi o na pani puka ame ka hikiwawe loa aine ka hauoli 7.,, ii,.j o k<»na nanaina ua pani ae la qia i na pani kaulua ma ka u pa jii,;t ; t ,- ia laua a mamua oka puka ana o kekahi leo kanaka ua paa K<-k. • la ike kiia a hololiolo olioli ae la ua wahi kiai nei iloko. I woki," i leo nui aku ai ke Kauna. "E ku oe ma kau hana a 1,. M .i..h«' ole lioi i ka ha'i kauoha aka i ka'u wale no." / Kia nao ua poho ia manaolana o ua Kauna nei a no keia hana h;i ]iii h«a ae la kona piena. "V. ae mai anei oe e liakaka me a'u iloko o ko'u kakela ponoi li-■;'!" - ' <» ka aa ana e hakaka he wahi mea wela iki no ia, a ua lawa :.u ; k<,"u lohe mau ana iloko o keia kakela i ka makema.ke hakaka iiiji k'»"u manawa i liiki mai ai. O na kakani leo wale iho no ame iui h\ ;i ]••«» inii ana .iloko o keia kakela ua lohe au a ua laAva kuu lohe :.i.;i 1! ■. lakou. A i keia manawa ua makeinake au e ike pono ika M,-i «« ka ikaika o ka iwikuamoo o keia kakani leo wale ana ma ka !,<•<,j, ; .iia ana." Aia ma ka paia e kakau ana na pono kaua o ke Kauna Paele an < ka ho<»hakalia ole ua hele koke aku la o Rodolofo a lalau alai i;i i kahi- pahikaua a hapai ae la me he la ika nana aku ake Kauna i k; .ii.auna ana i ke kaumaha o ia mea kaua. \i«lo no hoi i liuliu ua kau hou aku la oia i ua paliikaua la ma k<o a wahi'inua'a lalau hou aku la he pahikaua liou. Me ia ilio la i hana ai a hiki i ka loaa ana o kana paihikaua i manao ai ua k iaia l«e pahikaua papalina laula o ke kupono nei' no nae. Alaila. he kakapahi kulua keia au e manao nei e paio mai ia'ii n;.- ; i ]r.aaoh* o kekahi i hoike ma ko'u aoao?" i ui aku ai ua Kauna 3!"'. '■ \n]p keia lie.kakapalii kulua," wahi a T?orlnlftfo i pnno «ku oi ikaika o ka hnliu nui oiai ua pii io ae la kona huhu mamuli ; 1 ;<.<•manao ana ina liana ino i lianaia eke Kauna mamua iho. •i: ■ "i]«a'i keia ike kanaka puuwai elele a aloha ole i kona lioaAole liookahi a'u hauna paliikaua e wailio aku maluna ou o ke kulana, 110 ka men, aole e hiki ke hooponopono i ka i • ,1..' oe.\ He hookah» nn-a i maopopo ia'u i keia manawa, oia V >ki- ia oe a i owau ke lioopai ia. oe e like me ka hoopaiia o ; ~ ~,io j E makaukau oe me kau pahikaua eka mea hooVv . waliine, me kau pahikaua oe e lioomakaukau ai nou iho a ' . a t.e e a'oia ai a e ike ai oe i ka mea kupono no kou pono." < • ;<a panapua hoi aia no oia ke liololiolo la me na nanaina olioli < !:• .:a ana maluna o kona lielelielena a no ia mea'paha ua hiineni i <>.ia o ke ano lienehene no nae no ke Kauna Paele, a no keia ' ■'■ ]»ar.e aku la ua Kauna nei. "Alaila ke hoomaopopo nei au i ke ano o na liana e hanaia n\ai ;i»•: " iuna o'u'. Ika manawa e lanakila ai au maluna ou oiai e lilo : :h. kon. ola 'e. pono ai ia'u alaila oia no ka mana3Xfiu-au e kauolm i n ai i ka ]«anapua no ka lawe ana i kuu ola. Maikai no keia liana "K ka i»ana]»ua," i kauoha aku ai ka Emepera me ka leo ikaika, ' !i<- koke.'ae ika puka a wailio aku i kau mau mea kaua iwaho— '■•a i :).a aine na pua, a p pani liou akiH ka puka me ke ki ana.a paa. "K kuu TTaku.*' i pane leo lioohaahaa aku ai o Sure ka panapua • . anao nei wau aole e hookauhilii wa[e aku keia man mea kaua k«i olna •lia.ua, a he malama ana >hoi ia i ka maluliia oiai o ke Kauna . k.uiaka oia'nona na makemake ku i ka eleele a he pepeliikanaka • ;..:••:"]«» hoi."'.' "Ma in mea." walii a ka Emepera, "ua popolei kau pane," alaila •i ■ ■•ai.ialu--.iho ike laiula oka pana a e haawi niai ia'u.me ka haka- \ laila haawi aku la ka panapua i kana mau mea kaua me.ke 1 . .lia u no nae aka na lilo mai la uā mau mea kaua nei ia Kodo- ! ; ka elen nui ua kaalo kōke ;ie la oia ma ka aoao o k'e Kauna " V.ele ana ma kona aoao (ka aoao o ke Kauna) a waiho aku • niau mea kana la malaila. ~ 7 ia e kuu Haku," wahi a Rodolofo i pane-aku ai i ke Kaulia, r.\ e ])io ia oe alaiia. aole e hiki i ka panapna ke kue mai ia oe • ■ -a ?,:< a. aole aua mea kaua oiai aia ma kou aoao na mea kaua a ; • oia i kauwa nau ame ka poe apau ma ko'u aoao." A ina nei no kona kuliea e loaa na kokua ma kona aoao," i hooi.u ai ka Emepera, "aole e loaa iaia na kokua no ka mea o kou kauakn wale no ke lohe. A ina owau ka. īpea e lanakila ana, :<'le e lawelawe ka panapua i kana mau mea kaua-no ka mea, na hana e koi ai no.-ka hoohana ana ia lakou. la oluoīu anei ■ no keia mau mea e ke kanaka lioowahawalia waliine me ' a wiwi la e ale ana i ka makani, ke makemake ji°i wau e ike ; eku ana. imua oke knne, oiai, ke" hoopaa nei au i ka'u olelo '••lie hou akn wau i kekahi o na olelo hoiiio wa.liine mai ia oe ki*ia manawa, alaila e wailio koke no waū i kuu mea kaua o • ; naila a e hoeha aku ia oe me kuu mau lima nei." M ka, olelo hou ole ua liele koke aku la ke Kauna a lalaiv aku ■ i] f i o kana pahikaua nunui e kau ana ma ka a owili\yili 1 .«• ka ikaika nui a, hu ae la ka makani, eia nae, ua hoihoi hou : -a "ia a hopu aku la lie" pahikaua houT i'. la oia i hana ai a loaa kona makemake, he pahikaua nui ae • ni' kona kaumalia i kekahi mau pahikaua mua iho,.a oiai ke "'Hia hoomakaukau ana. nona ilio ma ka liele "aua ika paia ••■ 'ī !imi mai i kona wahi kahua mua, pela no ka Emepera e hoo- ! ; i;,nu ai iaia ilio e like me kahi ake Kauna e liele ai, oiai no nae ' a . ku oeoe oni ole ana ma kona kahua. ke Kauna aia oia me kona.makaukau-.palelfa.ua no ka mea he = haule ole ia iaia oka aahu mau i koua aahu kapa-kila ame ka l'ahikaun nni ma kona lima ua maopopo,ka haakei o kona iini e ake • v,a a e hooiaio ana aole e nele ka lilo o ke ola o ke kanaka opie a ( kona makemake no.ia ana i hooholo ai.

Aole oia i makemake e hoeha aku i ke kanaka opio, aka ua paa koiia manao e pepelii maoli iaia a make ka mea hoi ana i hauoli loa ai iloko o kona lnna manao i ka manawa a la\ia e ku ana he alo he alo. Ma ka aoao lioi o ke kanaka opio ua wehe mua ae oia i kona wahi kuka ekekei a ku kohana ilio la me ka olohelohe mai luna a lalo. o kona palule me na kuuwelu s\lika kona walii nani ma kona nui kino oluna'no nae a he lolewawe paikini o lalo i na kuli a puha'ulia'u malnna ae,- lie wahi keiki wale no ke nana aku ma ka hookuku ana me ke Kauna Paele oiai he kanaka kino nui oia i hiki aku na makahiki i ko ke kanaka makua maoli, eia nae aia iloko o ka puuwai o ua kanaka opio nei ka lana malie o ka .wai ame ka wiwoole paipai ana i kona luna manao e hooko i ka liana no ka puka pono. Me kana pahikaua nui i hapai ae ai ke Kauna a uhau aku la i ka Einepera me ka ikaika nui, a ina no i loaa io aku ua kanaka opio nei ina no ua lilo io oia i kanaka make, aka, ma kona aoao ua nui loa kona makaala i ke kaupale ana. I na manawa apau a ua Kauna nei e Uaawi ai i kana mau liauna palii e hu mau ana ka makani me he hopiopio ana a ka makani ma ka puka-ki ka liihio. aka aole he wahi i manuhe'u aku ke koa o Palanipoka, eia nae, i kela ame keia manawa e nee hope mau ana oia me he la lie inilia liookahi ka panee. O ke o wale 110 o na pahikaua ke hui ae laua oia wale no ka mea lohe ia, a aia no hoi ka panapua ke liaka pono la i Jte kiina palainimo o ke kukulu pale ana a kona haku opio i na.liauna apau a kona hoa paio ka mea hoi i inalialo nui ai a loaa no iaia ka juaiiaoio i ke akamai pilia okona liaku ma keia mea he liakaka pahikaiia. Ua hoomnopopo pu ilio 110 hoi ua panapna la i ka paneenee mau | 0 kona haku i hoj)e a i kana noonoo iho e pili pu ana oia i ka paia , ina-pela iho la ka panee mau a ua makemake nui oia e liaawi aku j kona haku i hauna palii oiai aole he mea o ia ano i paniia aku ma ka aoao o ua kanaka opio nei. Eia nae aole lie wahi mea a loli ae o ke kulana o ua kanaka opio nei a liiki wale i ke koleoke loa io ana i ka. j)aia, kokoke i kahi 0 ka panapua e noho ana. A i kekahi man awa ua kaa pono ae la ke alo o'kona liaku inamua pono ona ke kumu lioi o ka loaa pono ana iaia ke kulana i ike pono ai oia i ka helelielena o kona haku a i kana nana aliu i koha mau maka lie oluolu wale no o ke ano ikaika no nae me lie la aole kana e hana la aole he hakaka. Ma keia haawi hauna pahi mau ana no hoi o ke Kauna oia kekahi mea nana i lioopuhalu iiio i kona ikaika a liiki wale no i ka manawa i ikeiā aku ai o ka emi ana mai o ka ikaika a uliau pu wale ; aku no oia i kana pahi i kekahi manawa, a aia hoi ma kona mau Ue.helehe ka hu'akulia a e nele ole ana lioi ka loheia aku o ka nui mai o kona hanu mamuli o ke ano naenae. I Mst ke kulana o na me& hakaka ua hiki no ke hoomaopopoia aku e na liolona ma ke koho wale ana, uā like no ko laua kupilikii, I oiai ma ka aoao o ke Kauna, ka nui o ka naenae ame ke emi mai o ! ka ikaika a ma ka aoao hoi o ke kanaka opio, ke pili pu lit oia i ka l paia lie kulana ano puikaika. ' Eia nae, me lie uwila la i ka nui eleu o ka Emepera ua lele aku J la oia iwalio ma kekalii aoao nie ka ikaika nui no lioi ia lele ana a 'ia mana.wa hookalii no i niniu ae ai kana pahikaua me he -huila i makani la e olaolapa.ana iloko o ke ea a. i ka manawa i pa aku ai ka hauna pahi a ke Kauna i keia kulana niniu o ka palii a Kodolofo oia no ka manawa i hemo aku ai ua pahikaua nui nei mai ka lima aku o ke Kauna a lele ana i kalii e me ka ikaika nui a kapalulu aku la i ka paia a liaule ilio la i ka ppahele, a pau pu mai la no hoi kekahi īuau pono ka.ua o ua Kauna nei i ka lielelei mamuli o ka pa' ikaika ana āku i ka pahi. '' | Alaila kukulu iho la o Rodolofo i kana pahikaua ma ke kukulu 1 ana ilio i ka winiwini i ka papaliele a kalele iho la no lioi kona lima | ! akau maluna o ke kumu a haka pono aku la i.na nmka o kona hoa paio, a oia.no hoi ka mua loa o kona hoomaopopo ana i ka nanaina j makaii iloko o na maka o ua KauntTnei. | "E hooinaha iki eke Kanna Paele," wahi Emepera i pane ' aku ai. "Ina ua naenae a maha ole oe mamua o ka hoomaka liou ana pt?ihea la oe e manao ai e liiki ia oe ke kupale nou ilio." Alaila j j aui ae la kona poo ma kona pooliiwi a paue aku la: (, E lwe mai i ka pahikaua a ke Kauna e ka panapua." J 1 Me ka eleu nni ua miki.koke aku la ua panapua nei a haawi ' aku la i ka nahi i ka mea uona ia kuleana me ka hoomaopopo pono īoa ana iho 1 ka mau no o ke kulana o kona hāku opio me he la aole . i hakaka. | U ]vupale nou iho," i kauolia ikaika a.ku ai ka Emepei'a. i kona i hoa pai(T me kona.nee ana aku imua no ka liui ana. Alaila hopu paa pono iho la ke Kaiina i kana pahikaua a hoomaka hou iho la no ka lua o ka manawa a i keia manawa aole he liiki i ke Kauna ke kupale nona iho a hiki maoli i kona manawa i ike niaopopo ai aole e liiki iaia ke laiīakila maluna o kona lioa paio, aka Oia ana ka mea e poino a lie manawa wale no o ka make ina neio ka hookoia mai. j Ma kekahi hanna pahi hala ole aka Emepei'a oiai he mau liauna pailii kana i haawi ai nie ka loaa pono mau ana o ka pahikaua a. ke Kauna, aia hoi, ua pa pono aku la ,ka papalina akau o k'ona lioa paio me ka ikaika nui lna ka papalina laula o ka pahi i uliau aku , ai ka Emepei'a aole ma ka oi, aka ma ka palahalalia o ka pahi, a na ia ikaika o ua liauna la i kulai ikaika aku i ua Kauna nei a waiho ka? !>no ana iluna o ka papahele me ka lialulu nui, me lie la ua haule mai kekahi walii kiekie uiai me ka nakeke nui o kona mau pono kaua kila e aaliu ana. I "Ala! ala e ka ilio -hihiu liae," i liooho leo ikaika ae ai ka Eme!pera. u Ku iluna eka mea liooweliweli nui ina waliine, ka pepehii kanaka hilaliila ole o ka poe nawaliwali i hiki ole ke kupale no lakou iho. Ku iluna e like me ke kanaka makua aole lioi e moe j e like me ka iiio wiwi." I Aka aole lie mea hiki ike Kauna ke hana no ka mea aia ia ke • moe malie la me ka nui o ka s maeele o ka eha e hamohamojnalie. ana'lioi i kona papalina, kahi i loaa mai ai i ka pa*i a ka papalina oka paihikaua. Huli ae la ke kanaka opio a kau aku la i kana pahi i ma ka paia, ma kona wahi mua i lōaa aku ai, a komo ae la i kona •kuka a hololiolo ilio la iloko o ua keena nei. - | "Ano, e kuu Ilaku Kaiina," i pane aku ai .ka Emepera, 'iiia j ua makaukau oe ua hauoli loa wau e liooponopono kaua no keia ' mea no kona panina." : i i "O, e lawe aku i keia kakela nou," i lipoho ae a.i ke Kauna mahope iho o kona liooponopono ana iaia iho. i '"A.ole o'u makemake e haowale aku i kou waiwai a aole no ia rmea ka'u ]>aio ana me oe, aka ua paio aku wau no ko makou olā ame i ko makou kuokoa e kaa ole aku ai malalo o kekahi hooliewale." | . ' - "Aole au lie hoohewale, e kuu Haku, wahi a ke Kauna, aka lie lioike maopopo ana.keia i ko'ii ike mua loa ana i- kekalii kakapahi i kamaliao loa ua makaukau loa wauie kapa gku ia oe he.haku. no'u •i na manawa apau o keia mua aku. He manao anei kou no ko kaua kuka like ana?" ... ! <v Aole au i lawe nmi i kekalii poe okoa aku i mea hoohilahila ia x>e ma keia paio ana aka o ka panapua wale no ke kanaka imua 0 ko kaua alo a ke manaoio nei wau aole oia e kukala akeaMio keia paio a kaua." Alaila huīi ae la oia ika panapua a pane aku la: k *Aole oe e hoole mai ana i kou hoopa ana i ka olelo aole oe e kukala akea aku i keia paio ana o maua." "Aole loa wau e kamailio no ia mea ina ia he mea e hoohana āi , au i kuu pana ame na pua." I "Alaiia ua pono. A peliea kou manao e kuu Haku Kauna?" ! "Ua makemake loawau-e lioopau i ka ? u niau liana ino i hana ilio nei a ina he mea liiki e .hoolilo liou ia ia'u i hoaloha nou ke manaoio nei aii owau ana kekalii hoaloha pilipaa los ou ma keia liope ; aku." : ' \ • • . 1 "Ke ae aku i kan mau olelo a ke ae pu nei no hoi au ī ka mau no o kou mana piha maluna o kou kakela nei, aka, uā makemake uui au i kou lioopaa mai i kau olelo, aole loa e hana.liou ia kekahi o na liana-i lianaia mamua iho nei a aole hookalii o ia auo e maalo ae iloko o keia wahi ma keia mua aku. O .na kauoha ku i 1 ke ano pegana e lioopau loa ia lakou a aole'e poho e lolie hon ia." '• <4 Aole a'u lioohalahala malUna o kena' mau wehewehe, aka, e liōoko me ka liauoli a inā makemakē oe e waiho aku -wa.ii i kanoha e kii aku i ka waliine opio i hookukeia ua niakaukau loa.wau e hooko. •-. (Aole i pau.)