Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 13, 25 March 1904 — Page 1

Page PDF (1.44 MB)

This text was transcribed by:  Gloria Vlachos
This work is dedicated to:  Na Lei Hulu I Ka Wekiu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

 

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

 

Hoopukaia i na kakahiaka poalima apau.

 

BUKE XLII HELU 13.       NEPEPA KUOKOA, POALIMA, MARAKI 25, 1904.       NA HELU APAU 3008

 

KE PUAPUAI MAI NEI KA LENA

-----

NEE IMUA E HUI

ME KA ENEMI

    -----

230,000 Koa Rusia e kali mai@la o ka hoea aku o na Iapaha.

    -----

KIPOKA HOU IA O POTO ATA A UMOKIIA KE AWA A PAA LOA E NA MOKUKAUA O IAPANA.

 

      NA LONO KAUA O KA LA 17, AUWINA LA.

 

                        CHEFOO. Mar. 17 - Ua hoike ae nei ke kaikialii Alexieff e hoola ana i na @@@ i loaa aku i na papu ame ke kulanakauhale o Poto Ata mamuli o ke @@@ka ana o na mokukaua o Iapuni.  Ua hoole ae oia i ka oiaio o ka @@ e hoike ana i ka loaa ana o @@@@ mamuli o ka a ana a ke ahi.

 

                        Ua pa-huia ka moku wawahi topito Sk@@@ e Rusia mamuli o kona hoo@@ ana me kekahi o na mea hoopa-hu i @@@@ Hoko o ke awa Poto Ata.

 

                        LIAO YANG. Mar. 17.- E hoolilo ana e Generala Kuropatkin, ko Rusia alakai @ na pualikoa. i kona keena kaua maanei.

 

                        ST. PTEREBSURG. Mar. 17. - Aole i loaa ka manao iloko o ke Aupuni o Rusia a ka hana a ke Aupuni o Korea e hana nei he mea la e ku-e aku ana la@@.  Ke manao nei ke Aupuni o Rusia, me ka nana ole ae i ko Iapana hele @@@lahi ana ma Korea. aole i lilo aku ko ke Aupuni o Korea lokahi ia Iapana.

 

                        SEOUL. Mar. 17.- Ua hiki mai nei o Marquis @@@ ma Seoul nei i kela la. E hui launa aku ana ola ma kekahi manao ano nui me ko Korea mana aupuni.

 

                        NA LONO KAUA O KA LA 28.

 

                        ST. PETERSBURG. Mar. 18.- Ua te@@@@@ mai nei o Generala Kuropatkin ma ke la apopo (Malaki 19) e hiki aku ana ka nui o na koa Rusia e hoomoana ana mawaena o Harbin ame Poto Ata i ka 230,000.

 

                        NEWCHWANG, Mar. 18,- Ua makaikai ae nei o Generala Litevitch i koonei mau papu i keia la.

 

                        (Ma ka la 15 o Feberuari i loaa mai ai he lono telegarapa e hoike ana ua h@@@ hula aku o Generala Litevitch i alakai nui no ko Rusia mau o paulikoa ma Manchuria.)

 

                        SEOUL. Mar. 18.- Ua hookipa ae nei @@@@@ o Korea ia Marquia Ito i @@@@@.

 

                        TOKIO. Mar. 18.- Ua noho ae nei ke @@@@ o ka Ahaolelo oi keia ia@@@@@ ana i ka hoomahuahua @@@ loaa kaua a ka Aha Kuhina @@@ ana @o ka noonoola.

 

                        @@@AT. Mar. 18.- Ua hoikeia mai @@@@ mokukaua a he elua mo@@@@ mama o Iapana i hukiia @@@ ke alahuki moku ma Sase@@@@ hoomaemae ana, ua hoike pu @@@@ aia he elua tau@ani poe @@@ la ma na halema'i.  he @@ o ke kaua moana i mala@@@@@ i na ia i hala aku.

 

                        NA LONO KAUA O KA LA 19.

 

                        ST. PETERSBURG. Mar. 19.- Ua te@@@@ nei o Viceroy Alexieff ua @@@@@ ma kahi o ekolu m@@@ @@@@@ aku.  Ua paa ae i na koa hele wawae o Iapana o PING WANG.  Aole i ikeia na pualikoa kaulio i keia manawa.

 

                        PARISA. Mar. 19.- Ua hoikeia mai nei ua haalele aku na mokukaua o Rusia i ke awa o Vladivostok.

 

                        CHEFOO. Mar. 19.-  Ua olelo ae nei na Rukini ua lilopio aku ia lakou he 1,800 koa Iapana ma ke kaua i kauaia ma ka muliwai o Ialu.

 

 

 

NA LONO KAUA O KA LA 20.

 

                        ST. PETERSBURG. Mar. 20.- Eia ke komo nei na koa Rusia ma ka akau o Korea.  Ua hoikeia mai nei eia ka ma'i taifoi ke laha nei iwaena o ko Iapana mau pualikoa.  Ua kauoha aku nei o Viceroy Alexieff i na koa aole e hoopoino wale i na waiwai o hai.  O kahi i holo aku nei o na mokukaua o Rusia mai ke awa o Vladivostok he meahuna ia.  Ke manao wale ia nei @ hoao ana ua mau moku la e hui aku  me ko Poto Ata mau mokukaua.  Ua papa ae nei ke Aupuni i ka hoouna ia ana aku o na lono ame na manao ma ka hua alualua.

 

                        MUKDEN. Mar. 20.- He malie ke kulana maanei, eia nae ua hoohuoiia kekahi mau kukui iwaho o ka moana mawaho ae o Newchwang.

 

                        YENKOW, Mar. 20.- Ua kukai aku nei ke Aupuni o Rusia ia Kelemania. no kona malama ae i ko Rusia mau waiwai ma Newchwang.

 

                        WASINETONA, Mar. 20.- Ua noi ae nei o Iapana ia Amerika e noi ae ia Rusia e hookuuia he kanalima mau makaainana o Iapana e paa ia la ma Siberia a e kokua ae hoi ia lakou a hiki i Belina, kahi hoi e hiki ai ke kokua ia aku lakou.

 

                        BELINA, Mar. 20. - Ua hoikeia ae nei e hui pu ae ana o Rusia ame Kelemania ma ka Hoohalahala i ke kukuluia ana o na koa he 40,000 o Kina ma ko Rusia alahele kukai manao.

 

NA LONO KAUA O KA LA 21.

 

                        ST. PETERSBURG. Mar. 21.- O ka lono o ke kaua ma ka muliwai o Ialu aohe i hooiaioia mai nei.  Me he mea la aole i loli ae ke kulana i keia manawa mai ko ka wa mua i hoikeia mai ai.

 

                        PARISA, Mar. 21.- Ua hookomo ae nei o Rusia he hoohalahala i ko Iapana mau mokukaua i ko lakou kipoka ana i ke kahua hoomalu ma Poto Ata ma keia mau kipoka ana a na mokukaua Iapana i na la i hala ae nei.

 

                        NEWCHWANG, MAR. 21.- Ua papaia, na makaainana o na Aina E mai ko lakou hele ana aku mawaho o na paia pa o ke kulanakauhale.

 

                        CANA, Mar. 21.- Ua haalele iho nei ka mokukaua Rusia Ossiliabya i ukalila e na moku topito ia nei no kahi i maopopo ole.

 

(E nana ma ka aoao 6.)

 

NUI KA AIE O KA PAPA HAWAII

-----

Haawi Laikiniia ka Poe Makaukau i ka Haiolelo.

-----

HOOHOLO KA AHAHUI E KUKULU I KULA KAHUNAPULE I HILO.

-----

 

                        HILO, Malaki 18.- O ka malamaia ana o ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Hawaii ma Hilo Kaono oia kekahi o na hana i pukapono me ka nui ohaoha ia ame ka holopono a na hana a ua piha no hoi i na lala i hoea ae.  Ua malamala nae keia Ahahui me na manao hoololi  hooponopono ana a Rev. D. Scudder ke kakauleka a ka Papa Hawaii. no ka hoohui ana i na lahui apau iloko o ka noho hoahanau ana.

 

                        Mai ka Poalima ka hoomaka ana mai ma o na halawai haiolelo la a pau no hoi i ka Poakolu o kahi pule ae me no hana ponoi o ka Ahahui, malalo o ke alakai ana a Rev. W. Kalaiwaa, Lunahoomalu, ame Mr. D. Alawa, Kakauolelo.  Ua maikai a ohohia nui ia na halawai hoeueu i malamaia ma Haili a ma ka luakini haole a ma na luakini Kepani ame Pake ame Pukiki, a maloko o ka luakini o Haili i malamaia ai ka halawai i loheia ai ka olelo a ke Akua mai na lahui like ole mai, Hawaii, Haole, Iapana, Pake a Pukiki.

 

                        I ka Poakahi i noonooia ai na kumuhana, a o ka aie o ka Papa Hawaii kekahi kumuhana.  No keia makahiki e nee nei ke pii mau nei ka aie o ka Papa Hawaii ma kahi o $2100 no ka mahina, ua hiki aku nae ka aie i keia manawa aneane i ka $10,000.  Ma keia mea ua hooholoia e hoi na elele a e hooikaika iloko o ko lakou mau ekalesia pakahi iho no ka holoi ana i ua aie la.

 

                        Ma ka Poalua ae ua noonooia ka haawi laikini ana i ka poe i ikeia. ko lakou makaukau, a o keia hoi kekahi o na kumuhana o ia la. a ma na ninaninauia ana i ikeia ai ka makaukau maoli a loaa aku la na @ailini halolelo i ka Olelo Hoopomaikai a ke Akua ia S. L. Kawelo, Mo Man Wing. U. Cho Ping. S. Sakabe, T. Inouwe ame N. Washiyama.

 

                        O kekahi hana i noonoo nui ia ae oia no ka hoike o ke Kula Hanai o Hilo.  kahi hoi i ikeia ai eia na haumana o na lahui like ole ke hoonaauao ia nei malaila ka mea hoi i hoike manao ikaika loa ia ae ai i ka maikai o ia hoohui ana a ku-e ikaika loa ia na Kula Kamehameha no ka mea o na Hawaii wale no ia e komo nei ilaila. ka mea hoi i hoike manao ia ae ai kekahi poe mamuli o ka hookae ili ka hanaia pela. 

 

                        A malalo no hoi o keia kumuhana i ulu mai ai a waihoia he olelo hooholo e kukuluia i kula kehunapule iloko o ke Kula Hanai o Hilo a ma ka noonooia ana ua hooholo lokahi ia kumuhana a o na kahu o Hilo na kumu no keia kula kahunapule.

 

                        O ka aponoia ana o ke kumukanawai oia kekahi o na kumuhana mua loa o ka hanaia ana i ka manawa i weheia ai ka ahahui.

 

                        WEHEIA KA HOME O NA I'A

-----

He Wahi Hooonaauao a Hooluana no ka Poe Makaikai.

-----

HE HANA NA KO KONOLULU NEI POE WAIWAI NO KA PONO O NA KANAKA APAU.

-----

 

                                    Ma ka Poaono o ka pule i hala i weheia ai ka Home Hoikeike o na I'a o Hawaii nei, e ku nei ma Waikiki. makai ae o Kapiolani Paka, no ka makaikai ana.  Aole o ia weheia ana, ua weheia no ka lehulehu, aka ua weheia i ka poe wale no i konoia e hele aku e makaikai.  O ke Sabati ae oia ka la i hookuuia ai no ka lehulehu.

 

                        Mamua, ua hoolahaia aku ma na kolamu o ke Kilohana e hanaia aku ana he home e malama ia ai o na i'a o Hawaii nei, a o ka hopena oia ka hooiaioia ana oia hoolaha ana ma ke komoia ana o ua hale la e na makaikai i konoia ame ko Honolulu nei poe ma ke Sabati nei.

 

                        He mau makahiki loihi i hala ae nei ua loaa mai no he manao e hana aku i home no na i'a ma Honolulu nei, a o Kauka Dorn oia ka mea nana i hoala mua i keia manao; aka nae mamuli o ko ke Aupuni punuku ana i kekahi mau pono ua haule wale ka hana a keia kauka, a ua moe malie keia mea a hiki i ka wa i hoala hou ia ai e ka Hui Kaauwila.  Ua lilo keia mea i mea e noonoo nui ia ai e keia hui a hiki wale i ke komo ana aku o Mr. Kimo Kakela ame Mr. ame Mrs. C.M. Cooke a hoohoihoi i keia hana.

 

                        Ua haawi ae o Mr. Kimo Kakela i kekahi hapa o ka aina o Kapiolani Paka. ana hoi e paa ana ma ka hoolimalima, i wahi e kukulu ia ai o keia home.  I ka wa hoi i komo pu ae ai o Mr. C. M. Cooke ame kana wahine ma keia hana, oia ka manawa a ka.  Hui Kaauwila i ike ai e ko ana ka moeuhane i moeia ai e ia hui, a na Mr. ame Mrs. C. M. Cooke, ma ko laua lokomaikai, i lawe ae i na lilo o ke kukulu ana i ka hale.  Nolaila o ka hana ma ka aoao o ka Hui Kaauwila oia ka houluulu ana i na i'a Hawaii no keia hale hoikeike, a pela iho la i loaa ai keia home no na i'a ma Oahu nei.

 

                        He hana keia i ikeia ma na aina nui e waiho mai nei ma keia poepoe honua, a ua ikeia ka waiwai o keia hana.  O kekahi waiwai i loaa mai ma keia, oia ka loaa ana o ka ike i ka poe e makemake ana e imi i na mea i pili i ke ola ana o na i'a, a he haawina hoonaauao hoi keia e kulaia nei ma na kula keikie, a ua hookuu maikai la mai na kula keikie mai he mau tausani o na kanaka i loaa ka ike i na mahele o na aina nui e ikeia ana na i'a o ka moana, oia hoi ke kohola, ka mano ame na i'a o ka papaku, a mawaho ae o keia na i'a lilili pili kahakai.

 

                        Ma ka hale hoikeike hoi o Hawaii nei i hoikeia ae nei, aia malaila na i'a like ole o Hawaii nei; ua hookaawaleia hoi ko ke kai ame ko ka wai. a ma ka hoike a ka poe i hele ae e ike i keia mea hou, a i ike hoi i na hoikeike o na Aina

            (E nana ma ka aoao 2.)

 

KAHEAIA KA AHAOLELO KUIKAWA

-----

HAI O KIAAINA CARTER I NA KUMU O KONA KAHEA ANA.

-----

 

KUAHAUAIA KA LA 6 O APERILA OIA KA LA E NOHO AI UA AHA LA.

-----

 

                        Ua hoopuka ae nei o Kiaaina Carter i ke kuahaua e kahea ana e noho mai ka Ahaolelo Kuikawa ma ka la 6 o Aperila ae nei, oia no hoi ka Poakolu.

 

                        Ma ka Poakahi o keia pule i hoolilo nui loa ai ke Kiaaina i kona manawa ma ka hui ku-ka pu ana me ka poe kalepa o ke kulanakauhale nei a peia no hoi me kakahi mau lala o ka Ahaolelo, a o ka hopena i loaa mai ma keia hui ku-ka ana, oia ka hooholo ana o ke Kiaaina e kuahaua i ka Ahaolelo Kuikawa.

 

                        O ka manao nui o keia kaheaia ana o ka Ahaolelo e noho mai, oia hoi e noonoo ma ka Ahaolelo i na kumuhana kupono e loaa ai ke dala no na hana o ke Aupuni.  Ua ha'i ae kekahi mau lala o ka Ahaolelo i ko lakou mau manao imua o ke Kiaaina, ua hiki no ke hanaia na hana apau pono iloko o na la he kanakolu, a o kekahi poe hoi iloko o na la he umi.

 

                        Penei ka manao o ke Kiaaina i haawi ae ai i ka nupepa Adavataisa no ka hoolaha ana aku:

 

                        "Iloko o ka manawa kupilikii o ke dala ole i loaa mai, mamuli kekahi o ka haahaa loa o na kumukuai ma ka makeke e hooliloia nei ko kakou kumuwaiwai, he mea kaumaha no hoi ko ka Teritori onouia ana e hookau hou iho i ka haawe mamuli o ka hoopaa ana i kona mau bila kikoo dala-ma ke noi ana i ka poe e hana nei no ke Aupuni ame ka poe e paa nei la mau bila e kali me ka hoomanawanui a hiki iloko o Novemaba ae nei.

 

                        "E hoahewa ae i kau mea i hoahewa ai, a e kau koikoi no na hoahewa ana maluna o na makaainana, a na lakou wale no e hoopau ae i keia piikia.  Ua kikoo aku kakou a oi aku mamua o ka mea kupono; o na koi e kikoo nei iloko o ko kakou waihona mai na mahele apau ame na papa like ole oia ka mea nana i hookau aku i ka Teritori maluna o ke kahua o na hoolilo i oi aku mamua o na loaa.  He kulana ko kakou i keia manawa e hiki ole ai ia kakou ke hoomanawanui.  O ka hoomau ana aku ua like ia me ka hookomo loa ana iloko o ka poino.  Ke pokepoke aku ka Mana Hooko aole no ia he mea e makili ae ai o keia pilikia, oiai ma ia hana ana e mau ana no kela ame keia mahele hana ma ke kulana lauia o na hana, a o ka pokepoke ana he mea wale no ia e ok@@a ai na hana i kupono ole a hoihoi ae ma ke alahle kupono, a oki pu ia no hoi na hooponopono hooholomua ame na kalai pono ana.  He mea oiaio ua nui no ka pono ma na hana i pokepokeia, a o ka kakou huaolelo kupono loa e hoolilo ai i moto no kakou, oia hoi e loaa mai ke dala hookahi no ke dala hookahi i hooliloia aku. (e like ka loaa me ka hoolilo.)

 

                        "O ka kakou mau hana hoao malalo o keia kulana aupuni e haule pu ana, aia wale no a hiki ke hoomaopopo ia aku na makaainana i keia manao;  E pono ia lakou ke hooponopono i ko lakou mau pono iho, ma o ka Ahaolelo la; a i ka wa e hoomahuahua ia ai na hoolilo o kekahi oihana he mea pono e hoomaopopo ia kahi e loaa ai o kona mau hoolilo; i ka wa e loaa mai ai kekahi hana hou e koi ana i ke Aupuni, e pono e hoopau@a kekahi mau hana emi mai o ko lakou waiwai a o ka like ole o na lilo e uhi ia ma kakahi hana e hana ia aku ana a i ole ma ka hoomahuahua ana i na auhau.   I ka wa e loaa ai o keia ike i na makaainana, ma o ko lakou mau wahaolelo la iloko o ka Ahaolelo alaila ua pono.

 

                        "E nui ana no na hoakaka ana-e nui ana no na kumupale e waiho ia ae ana. aka ma ka hooomaopopo ana i ka pilikia nui me he mea la aia ke waiho mai la ma ka aoao o ka poe i waiho ae i ka lakou mau koi i ke Aupuni i na wa i hala aku nei, a o keia poe hoi aole o lakou makemake e uku ae i ke Aupuni i ko lakou mau auhau a mahuahua a ole ae mai hoi e uku i na uku kaulele mamuli o na pono i haawi wale la ia no ia lakou.

 

                        "He mea maikai ia kakou e hoomaka i keia manawa e hoopau i keia ano hana.  Ina e haawi ia kekahi pono kupakahi he mea pono i ua mea ia e ae mai e uku i ka auhau kaulele a i ole e hoopau wale ia.  Ma ko'u manao iho o keia mau mea kekahi mea nana i hoopilikia loa ia kakou i keia manawa, a he mea pono e apo koke aku i na hana apau e mawehe la ae ai keia pilikia, oiai ma ka hoololoiahili ana he mea hoomau ia i na pilikia.  O ka loaa ana o ka maha no ka wa pokole, aole ia o ke oia i manao ia.  Ke manao nei wau ua loaa like keia manao hookahi, e like me ko'u. iloko o na makaainana, oia hoi, i ka wa e loaa mai ai o ka pilikia a i ole o kekahi mea paha e paio aku ai. o ka hana kupono loa e hana ai oia ke ku ana aku a paio aku ano.

 

                        "Oiai ke kau nei maluna o'u ka mana e kahea ai i ka Ahaolelo, ke manao nei wau aole loa wau e oiaio aku ana i ko Hawaii nei pono ke kahea ole wau i ka Ahaolelo.  Ina he hiki ia Hawaii ke komo aku a paa iho i kona kahua iloko o ka Huina o ko Amerika mau mokuaina. he mea pono la kakou ke hoike aku eia no he aupuni maanei, aole wale o na makaainana a no na makaainana, aka Ma o na makaainana la."

 

-----

 

KAPU KE PUHI OHE I KA POAKOLU.

 

-----

 

                        Ma keia hope aku aole e malamala ana ke puhi ohe i na ahiahi Poakolu apau ma ka Hotele Hawaii.  Ua loaa na hoohalahala ana mai ka poe haipule mai o ka Ekalesia o Kaukeano Hou ma ko lakou waiho ana ae i ka lakou hoohalahala i ke Kiaaina Carter no ke kumu hoohaunaele i ka maluhia o na halawai haipule Poakolu o ia Ekalesia oiai he halawai kumau ia.

 

                        Nolaila ua waiho ae ke Kiaaina i kana mau hoololi no keia hana ia Mr. Berger ke kumu o ka hana aole e malamala ke puhi ohe ma na wahi kokoke i ka Luakini o Kaukeano i na ahiahi halawai haipule Poakolu. koe wale no ina he mea kupono e weheia i aha puhi ohe alaila e hoomaka na l@al@a i ka hora ewalu me ka hapa o ke ahiahi. oiai oia ka manawa e pau ai na hana o ka halawai.