Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 14, 1 April 1904 — KE KAUNA WAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis. [ARTICLE]

KE KAUNA WAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis.

K« ALOHA I KA MAKA PAUIKAUA. MOKUNA XX. KE KOI K HAAWIPIO I KE KAKKLA TORONA. -Aīoha kakah'wika nui oe e kua Haka," i haawi akn ai ka pana l j ; i k»»na hooniaikai \ kona Haku. | }'« !a no hoi oe," i panaiia aku ai, a ke "manao nei wau he ;.,,k.jhiiikanai maikni keia." j A"h«- niea like. a no ia kumu kekahi o ka hooikaika ana ia'u , ;.,i mai iluna nei a hooholo iho la wau e hana i mau pu& no ka : ,„. ;tk;iukau mua ana." i • l'a ai anei oe i kou ainakakahiaka?" ' ! Aoie i hoikeia mai ia'u ka makaukau o ka papaaina.'' i pane n k ! ai ka pana pua. * I Alaila ke manao nei wau e linlin mai i paina no kakou a iluna n» i kakou eai ai. Kakou apau. Kolaila e iho aku wau e hoike aku : k-'ia papa hoonohonoho no ka kakou papaaina i ke Kauna." ! Aiaila iho aku la ka Emepera ilalo a hui aku la me ke Kauna a mahope o ko laua hui ana ua hooikaika aka la oia e hui me na j kannawahine no ka manao ana pela iho la e hoolaulea ai ia lakou, a i ka makaukau ana o ka papaaina aia hoi iluna o ua aleo nei ma ]i*> kukulu hema ka papaaina,—e nonoho ana, ke Kauna ame ke| Kaunawahine Paele. ke Kaunawahine Tekela, ka Eme|>era ame ka panapua uia ko lakou mau noho a puni ke pakaukau i luluu me na iu«-a ai. Ma ka hoomaka o ko lakou hui ana ae aia no na kaunawahine | iu-kn o ke kulana maka'u no ke Kauna Paele mauiuli o na hana i hauaia i ka Ia i hala iho, eia nae. ua lilo e inai ka pane ana na ke Kauna Paele. * j "E Tekela ua—" eia nae, ua kahamaha koke ia aku la oia e ke Kaunawahine Tekela ma ka pane ana aku iaia: j -I ka nianawa e pau ai kau liaawi aloha ana i kuu makuahine i k«- Kaunawahine Paele_alaila e lawe mai no wau i kau aloha kakaliiaka' ia'u no'u. ,J | Ma keia pane ua kunana ilio la ke Kauna me he la ua ho-aa i ka !o kupoiio e pane aku ai a hala wale kekahi mau minute, alaila pan»' aku la: ! •K ka wahine. " a kunana hou iho la 110 ka noonoo ana i kana mea e kamailio aku ai. "alaila pane hou aku la oia me ka leo | <. ka ikaika:" "l*a puni kakou ina euemi aka e leleliilii ana lakou ia knkou. damu lakou." ; ••Ae e kuu ilaku/' i liawanawana aku ai ka wahine me ka maka'u nui ileko ona me ke ano piliaiku oka noonoo. Ua lele koke a«* 1a o Tekela me ka olioli nui iluna o ke Kauna Paele a kalele ikaika ilio la nia kona mau poohiwi» eia nae, ua nui loa kona eeke uo k» ia ano hana no ka mea aole oia i inaa ia mau mea. ."Aole he kanalua ana no ia mau mea," i pane aku ai o Tekela, •o o»* no ka mea e lanakila ana a ke manaoio nei wau aole e hiki ia lakou ke ku paio mai ia oe. v j "K Tekela," wahi a ua Kauna nei i pane aku ai me ka pale ana aku o kona lima ma ka lele ana mai o ke kaikamahine, "e nana aku oe i na halelole o na Akihihopa i ke kiekieua o Alakena. He liiki ia lakou ke ike mai ia kakou." "Hookuu aku ia lakou e nana mai ia kakou," i hooho olioli ae ai o lekela me kii peahi pu ana'aku o kona mau lima i kahi o na halelole ekn ana me he la e kahea aku ana. u O kuu inakuakane keia o ke Kauna Paele aole ona maka'u hookalii no olua e na ; Akihihopa no ka hui paio ana me olua." I Mahope iho o ka lakou ai ana ua hoonanea iho la no lakou —o ke Kaunawahine Tekela ame ka Emepera i ka laua kukai olelo i no laua iho, ao ke Kauna Paele no hoi me kana wahine. Eia nae' aole i maha loa iho lakou aia hoi ua lioolio leo ae la ka panapua e hoike ana aia he pualikoa kaualio e nee mai ana 110 ke Kakela Turoua. ■ ■ r | I'a hikilele like. ae la ko lakou noonoo apau a kuku li£e ae la 1 no hoi lakou iluna no ka nana ana, aia lioi, ua ikeia aku la ka nee ana mai o kekahi pualikoa kaualio ma kahi palia o ke kauaono o na koa a mainua loa na kenerala elua a ma ke kilo ana aku a ka pera ua loaa koke aku la iaia ka ike o kekalii o na kenerala oia no ke Kauua Bitarika. He hookahi ninau nui i ulu ae ia manawa oia uo ke kokoolua o j ko Kauna Bitarika, eia nae iloko o ka manawa koke no ua maopopo j ae la ma ke koho ana—oia hoi, he kenenila nm ka aoao o ka Aki-! hihopa o Kolone. Mahope pono iho o laua lie mau koa kaualio i i lawa me ua mea kaua alsa he poe o-le ka lakou ke kumu i loaa aku j ai keia ike i ka Emepeni he poe elele a hooko kauoha lakou. •He koi keia e haawipio aku i ke Kakela Turona," wahi a ke Kauua Paele i pane aku ai i kona hoakuka. 4 'lna oia ka manao o keia huakai alaila e waiho aku no wau i ka'u pane, a e oluolu anei oe e hui pu mai me a'u ma keia waiho paue ana?", i "Me ka hakalia ole," i pane aku ai ka Emepera. 4 l*a hauoli loa wau i kou komo pu mai ma keia kukai olelo ana me keia poe. no ka mea o ke ano o na olelo ame na mauao kekahi mea nui e hooponopono ai. Nolaila ua manao wau ua makaukau wau iue na pane kupono e waiho aku ai ma keia hui pu ana mai ou," "Mai jmne pupuahulu," i a'o aku ai ka Emepera, "aka e pane me ke akahele e noonoo hooimmao ana i ke ano o na olelo ame na ma« nao e pane ai i na ninau e waihoia mai ana, a ina he wahi mea kahi e loaa ana ia'u ia manawa no ke kokua ana i kau pane alaila wau e hawanawana aku ia oe a nau ia e waiho aku imua o na kenerala." "l'a pono." wahi ake Kauna Paele. Alaila iho aku la na pukonakona o ke kakela a noUo iho la no hoi na kaunawahine a elua uie na mauao kuululu o ke kaumaha no keia paio e hiki mai ana maluna o lakon. A ma ka hiki ana aku ilalo ua pii akn la laua iluna o ka aleo i kuknluia maluna i>ono o ka pa manoanoa kokoke loa i ka ipuka nui kalii hoi e ku kiai mau ia ana no ke kall ana o ka hiki mai o ua pualikoa la. a aole no hoi i u iho kuku ana ua poe nei imua o ke Kauna Paele mawaho o ka puka-pa. "E Henerika o Turona t " i pane mai ai ke Kauna Bitarika me ka Uh-» oolea o ke kalakala nui wale "a i kapaia hoi i kekahi manawa ke Kauna Paletine ka mea hoi i ku-e maopo|>o ia e ka maua ikaika ku i ke kanawai ma ke kukala ana o ua mana la ke koiia nei «H' e haawipio mai ano i ke Kakela o Turoua e paa a e nohoia nei e <h; a e lilo aku iloko o ke kuleana o ka Mea Kiekie ka Haku Kona la Vona Hokeilona. ka Akihihopa o Kolone ame kona hoahanau o ka oihana hookahi ka Mea Kiekie ka Haku Anola Vona l9eneboga/ka Aklhihopa o Tarevi», a i ka manawa e hooleia mai ai keia koi a ko maua mau Haku alaila e ili no ke koikoi maluna o kou ola ame ko iia poe apau oloko o ka pa o keia kakela." "E ninau aku," i hawanawana aku ai ka Emepera, "ma ka mana bea la i waihoia mai ai keia koi?" "A no keoha i hoopuka mua ia mal nei o ka inoa o ka Akihihopa o Kolone ma keia kukala, a heaha kona wahi pilikana e koi mai ai «waluna o'u? M i pane aku a! ke Kauna Paele. Alaila kukakuka Iho la na kenerala o na Akihihopa no kekahi manawa me ka maopopo ole o na kakai olelo ana i na pnkonakona olana o ka pa aka i ka hala ana o kekahi mn manawa o ka hamau leo ana ua pane hou mai la ke Kauna Bitarika: na Mea Klekie a ehia na Akihihopa o Kolone ame tkreTia oa hui Hke ae laua e like me ka*u $ hoike mua aku net a komo «ku ia oe a na laua keia koi e haawipio mai i ke Kakela IHmma." 1

| "E olelo aku oe he haoa paakiki loa eoa e ike akn ai ika Akihi|bopa o Kolone malana o ke kumuhana i pili wa!e no noa am« ka | Akihihopa o Taivvk" E pane hoa ako ina na ka Akihihopa o |Tarvvi» keia koi alaila ua makaakao oia e waiho akn i mau paite knpono ma koo aoao iaia wale no I a'oa'o hoa aki ai ka Emepera. "Aole e ne!e ka loaa akn o na pane knpono uiai ia'u aku i ka Akihihopa o Tareris wale no ina nana waie ao keia koi.~ wahi a Kauna Henerika i kalele aku ai īka paoe. "Aka aole a'a pane na kela o Kolone a aole no hoi ona kuleana iloko o ke kumuhana mawaena o'u ame ko Tarevis koe wale no o ka Haku nui ka Emepera ka mea iiiki ia*u ke hoolohe aku." "Pololei a maikai kau pane.* 1 wahi a ka Emepem i pane kalele aku ai. '*Ta ku maoli ia mau olelo au ike kanawai oka aina." Alaila kukakuka hou iho la na kenerala o na Akihihopa no kekahi mau minuie, a i ka nana aku. a ke Kauna Paele aole i like ko laua manao, eia nae a hala kekahi mau minute o ka hamau ana ua pane mai la ke Kauna Bitarika: "lloko o ka inoa o ka Akihihopa o Tarerig o kuu Haku a kou Haku no hoi ke koi ikaika aku nei wau e haawipio mai oe i ke j Kakela Turona iaia." ! *'E olelo aku 0e. %? wahi hon aka Emepeea i a'oa'o hou aku ai, "e waiho aku ana oe i keia koi a ka Akihihopa i ka hakn nui ka j Emepera a ua makaukau hoi oe e haawipio aku i ko kakela iaia i ka | manawa ou e ike ai i kona inoa ma kekahi palapala kauoha no ka haawipio ana i kakauinoaia e ia." | Huli ae la ke Kauna Paeie a nana aku la ika Einepera me ka puiwa nui. "Aole o f u noonoo nui ika Emepera ua Qi ae oia maluna oko Tarevis. a aole o*u inanao e haawipio i kekahi o laua. O kekahi jno hoi ina e kakauinoa mai ana ka Emepera alaila aole o'u wahi pono i koe." j 4 *Aole e loaa ke kakauinoa mai oka Emepera ahe hana hiki ole ia ia lakou ke hana akn. Aole anei oe e hoomanao aia ka Eiuepera i ka aina hemolele." I | Ma ka aoao oke Kauna Paele aole ona makemake iki i keia | , mau manao—oia hoi e kaa oia malalo o kekahi mea e ae a aole ona ; nana i ka Emepera aka mamuli o keia a'o a Rodolofo ame ka nui o!e 0 kona manawa e noonoo pono ai ua hoopuka aku la oia: ! "O ke kuinuhana ko'iko % i loa e like me keia au i waiho mai la, ke makemake nui nei wau e waiho aku i keia koi imua o ka Emepera ka Haku maluna o ka Akihihopa o Tarevis a maluna no hoi o f u. I He makemake nui wau e hanaia keia mea me ka maikai a iloko o ke kaulike. a ua makauka'u wau e haawipio aku i ke kakela i ka ī Emepeia a i ole i kekahi elele ana e haawi mai ai i ka mana no ka hooko ank nie koVike aku i ka palapala hooko kauolia i kakauinoaia e ka Mea Kiekie ka Emepera." I "O ka Emepera," wahi ake Kauna Bitarika i pane mai ai me ka leo ikaika o ke ano kaka-na t "ua haawi pau mai nei oia i kona inana no keia ninau i ka Akihiliopa 0 Tarevis ka mea hoi i mana loa 'aika ka Haku Iseneboga lawelawe ana. Aole oe e pakele mai keia koi aku a no ia mea ke " — ! Aole i pau pono na olelo ua kahamaha koke ia mai la oia e . kona kokoolua e ku pu ana a kukakuka pu iho la laua me ke kau ' pu ana aku o ka lima o ke kenerala o Kolone maluna o ka poohiwi akau o ke Kauna Bitarika, a i ka nana aku a ke Kauna Paele e hoohalahala nui ana ko Koloue i na mea i hoopuka koke ia iho. "A pehea liou aku?" i ninau aku ai o Heuerika. <k Ua maopopo ke koena aku i koe," wahi a Rodolofo i hawanawana aku ai. "He lioopuinpuni kela ake Kauna Bitarika i olelo mai la 110 ka mea, aole lie hana o ia ano i hanaia mawaena o ka i Euiepera ame kona Haku. Oi loa aku ka ino ma kona aoao, a e like I ole ana na manao o ka Akihihopa o Kolone me ko ka Tarevis ma keia hoopunipnni. E oleīo aku oe aole oe i ike i kela misiona aka Emepera i ka Akihihopa Anola a e hooiaio mai hoi ina paha ma ka olelo wale 110 a i ole ua hana palapala ia paha." "Malia aia iaia. Pehea e hiki ai ia oe ke hooiaio e iho ina aia iaia a aole paha?" , j <4 lla lioike mua aku nei lioi wau ia oe ua hoopunipuni kela kaInaka. Ē aa anei ka Emepera e haawi i kekahi kanaka i ka mea I ana i haawi ole ai i kekahi aku? E nana aku no hoi oe ika nanaina • ano e o ke kenerala o Kolone. He hoike ana kela i kona kanalua 1 ka oiato o na olelo a kona hoa." I 4< Nui ko'u kanalua," wahi ake Kauna Paele, "no ka lokahi oka manao o ka Emepera i keia hana a ka Akihiliopa o Tarevis ame ka hui pu ana mai oko Kolone. Ina oia iho la ke kahua alaila e pau tko kakou hui kuka ana ma keia manawa no keia mea. Ma ka ho[oiaio e loaa mai ana ma ke kauoha a ka Emepera maluna o keia kumuliana e kakauia ai ma kekahi palapala a e kakauinoaia ai e ia e haawipio aku ai au i kuu kakela a aole ma kekahi ano e ae. Nolaila ke wailio nei au i keia mea ma ka lima o ka Emepera." "E haawipio mai i ke kakela e ka ilio eleele," wahi a ke Kenerala Bitarika, a ina a.ole, e hooliiolo koke aku 110 wau i kona mau paia imua pono o kou mau pepeiao. e ke keiki eleele a ka-puaa liiwa." I ka manawa koke 110 ua ilio koke iho la ka lima o ke Kauna Paele no ke kumu o kana pahikaua a mai hoopuka koke aku oia me na olelo ikaika no ka pane ana ina aole i hoomalielie mai ka | Emepera. i "E uumi, mai pupuahulu," walii a Rodolofo. "E pane aku ike kenei ala o Kolone e lilo oia i hoike no keia mau olelo ikaika a kona lioa a e hoike aku i kou makemake nui e hanaia keia mea ma ke alanui o ka maluhia a ha'iha'i ole i ka mana o ke kanawai o ka aina." Alaila hooikaika iho la ke Kauna Paele e uumi a o ka makamua loa hoi ia o kona hooko ana pela, a i ka manawa kupono ua pane aku la oia: "Ke noi aku nei wan ia oe e ke Kenerala o Kolone e lilo oe i lihike mawaena o niaua a maluna hoi o na olelo ikaika o ko hoa, e hoike ana ua hoohaahaa loa ia mai au mamuli o ko ? u hooikaika e hooponoponoia ma ka waiho ana aku i ka Emepeni ko kakou haku hoi. Ke makemake pu nei no hoi au e uialama i ke kanawai oka aina*a e noho malalo 0 kona mau kauoha a iualama pu hoi i ko'u pono ponoi iho me ka hoopilikia ole aku i ko ha'i." Me ka nana ole ae i keia mau wehewehe akahele a ke Kauna Paele ua pii ae no ka ena o ua Kauna Bitarika nei a no ka nui huhu loa me ka hiki ole iaia ke hoomalu nona iho, ua pahn ae la oia i kona lio me ke ke-pa a anapuu ae la no hoi ka holoholona. a hnlikua mai la no hoi ua kanna nei i ke kakeia a me ka pane leo hou ole mai aia hoi ke iho la oia no ka hoi ana. Mamuii o keia hana hikiwawe me ka maopopo ole i kona kokoolua i hele mai ai uo keia miaiona, na hoohuli ae la no hoi oia i kona lio a hahai aku la mahope o kona kokoolua me ka haawi kunou haahaa ana aku i ke Kanna Paele e ku mai ana iluna o ka pa. a o ka huli like aku la no hoi ia o ka puali holookoa T a no ka halelole ka pahuhopu. Ma ka aoao o ke Kauna 0 Turona ame ta Emepera aia laua ke ku la me ka hakapono o na maka i na malihini e hoi la. "E ke Kauna Paele," wahi a Rodolofo i pane aku ai, 4i ke haawi pku nei au i ko'u hoomaikai ia oe no ka nu| uoeau o kau mau pane ma keia hooponopono ana." "Mai loaa ole ia*n keia mau hooponopono maikai ana,** i pane aku ai ke Kauna* "ina aole oe I hooponopono mai i ka ? u mau manao i waiho ai ame na olelo no hoi a'u i waiho ai. Aole owau ke hoomaikaiia aka o ka hoaknka o*o a nialuna ona ko-u hoomaikai a ke noi mau nei 110 wau ia oe no kau kokoa iloko o na hakoko o keia mua aku iloko o keia kaua.** "Ke manao nei wao," i pane hou x aku ai ka Emepera. "ke hol la ke Kauna Bitarika me ka maikal ole o kona noonoo mamuli o keia nele o kana hlaakai a ke kanalua nui la oia no kona aponoia mai e kona Hakn ke hoike aku i keia. he meahou hookanalua manao. a o kekahi mea a'u e ike e aku nei e hoohalahala loa mai ana kona Hakn iaia me ka hui aku o keia ano hoopunipuni ona, no ka mea, aole e nele ka hoike aku o ke Kenerala o Kolone i kona Hakn no i na mea apau i hanaia. a ke manoo pu nei no hoi au he mea ia e haalele ai ka Akihihopa o Kolone a h«li hoi akn no kon&wahi,*' „ (Aole ipau.)