Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 15, 8 April 1904 — HAWAII ame KONA LAHUI. [ARTICLE]

HAWAII ame KONA LAHUI.

* MOKUXA XVIII. KE AXO 0 KA XOFIO AXA MAMUA O KA lIIKI AXA O NA MIBIONAEL Kolaila. nuī lon ka aie ana. aole t» pau i ka hookaa īa a h;ki U>a inni j ke kau ia Kamehanu ha 111. a ua Iilv» kela aie i mea o ai n Hawaii nH a pau. l*a niaopoj>ix he akaa lianai ka rania a h"«* nuiouihoawa ka ai<*. E like me ka Liona nwo' pela no ka aie ma Hawaii m*i. Aloha ino na niakaainana. 110 ka mea. na lakon e imi ka uku 110 ka aie, aka. o ka poe nana i aie, aole loa iakou e uku. Mai i a Liholiho mai ke kaumaha ana o keia hewa a hiki mai nei i Keia la. Eia ka m*»a e kaumaha loa au olelo mai na alii i wahie no ka aie, pii no na makaainana i ka wahie aU\; alaiia. aie hou 110 na alii, aua pau ka wahie ala. aole i pau ka aie. Olelo mai no na alii i na makaainana i kala ame ke kapu mai no i ka inoku aofc\e kuai na makaainana, a imi no na makaainana i kala. :u>!e e launa ilio ka aio. aole e loaa ka na 'Lii i ka aie, aka, o ka makaain ina wale no. .V noho uhauha iho la o Liholilio ma Oahu me ka inu rama ame ka aie. a hala ka makahiki hookahi, ma'i iho la oia. I mai na kahuna lapaau haole penei: "Mai inu oe i ka rama, he nn-a make. he mea pau 110 ke ake." I koua lolie ana i ka iakon olelo. heopnpau loa oia i ka inu i ka rama, a holo oia ma Kauai. Lilo ka wnhine a Kaumualii iaia a hoi mai oia i Oalm. Mahope iho. pepehi oia i kahi kanaka 110 ka moe ana i kana wahine. A i kona noho ana ma Punloa i Ōahu. liele aku kekahi -Misionai i, o Hinamn ka inoa, e hoohuli iaia nm ka pono, e nialama i 'ko Akua i pomaikai m oia ma kona aupuni. a i ola hoi kona uhane. Olelo mai oia me ka hoohiki pono ole. i mai la, "Elii.ua o'u makahiki i koe. alaila huli au i kanaka maikai." Aole i ae mai ke Akua i kona manao. A i ke kolu o ko Liholilio makahiki ma Oahu. hana ilio la ia i hookahakalia 110 kana poe wahine. Elima ana waliine, o Kamamalu, o Auhea, o Kinau. o Paimhi, a o Kekauonolii. Ia manawa, ua ku mai kekahi poe Misionari hou, (Aperila 27, 1823). ke ku ana mai, o ka lna ia o ka holo ana mai, a hala ia makahiki, holo mai o Keopuolani i Maui, a lawe pu mai oia i elua Misionari, o Mr. Tuata a o Mr. Eikeki. A pae o Keopuolani ma Lahaina. ama ia hope iho, ma'i iho la oia, a liolo mai o Liholiho mai Oaliu mai e ike i kona ma'i. Make iho la oia i ka malama o Sepatemaba, ama ia hope iho. liolo o Liholiho ma Wailuku a hoi mai no ma Lahaina. A i kona noho ana ma Kaluaokiha i Lahaina, ha ? i mai la oia ina alii i kona liolo i Kahiki. Penei ka hana ana a Liholilio, o ka ona wale no kona ano īiiau na la apau o kona noho alii ana. Penei ka hana ana a kona kanaka, nana ae la lakou a ona o Liholilio i ka rama, i ae la lakou, e ola auanei ka huna, nonoi ae la kela kanaka keia kanaka ona i kela mea keia mea a lakou i makemake ai a ae koke mai o Lilioliho. E ola ana no ka poe nona ka aina, aole i make, pau ae la lakou i ke paiia me ka hewa ole. anie ka nele ole ma ka auhau ana. A ike ae la kona kanaka, ua nui ka lole o na haole, koi ae lakou e aie, ae mai o Liholiho. Pela ke ano inan o kona Aupuni. XO KO LIHOLIHO HOLO A>~A I BEKITA2vIA. Mahope o ka make aua o Kalanikauikaalaneo. liele aku la'o' Liholiho ma Wailuku a lioi hou mai oia. ma Lahaina. Alaila, ōlelo īho la oia e holo i Kahiki. Kauoha ae ia oia ia Kauikeaouli e noho ī alu no Hawaii nei. j 1 a akoakoa na alii aine na kanaka inaloko o lea hale lialau i j Kaulaokiha, iae la oia ma ke kauoha ana penei: u Auhea oukou, e! na alii, ke holo nei au i Kahiki. eia ko oukou alii, o kuu kaikaina, I e holo au. a i hoi mai, a ua hoi mai. a i ole au e lioi mai ua loaa iho! ano ko oukou alii." Alaiia, iae la oia ia Kauikeaouli penei: «Au-! hea. oe, e noho oe me na ālii, a o na aina ia'u ponoi. ame ka aina i! ko kaua kanaka, ea. o kou aina ia, aka, ok a aina ina alii, ea, o ko I lakou ama no la aole ou aiua ilaiki " A pau ia olelo ana. ee aku la I ui ma ka moku kohola no P»erirania. a holo aku la i Oahu. A liiki! oia ī Oaliu, kaolii iho la na alii iaia e noho, aole oia i. ae mai. \ui loa koua ikaika e holo i P»t>ritania. Aole paha nona iho ka makeniake e holo. no ka ona no e noho paa ana maluna ona i na Ia apau, ona ka īkaika e hele Olelo no hoi kekahi, no ka hilahila konai holo ana. no ka mea, aole he puu nui ma ka puka o kona liale Olelo j \io,'. " k °," a , ' ,lakl ' ,uake oU ' ika olelo a ke| ! i , , ' lla bo!o OUI e huna i,kona mau iwi. Aole i! akaka loa ke kumu o kona holo ana, ua ke Alafa mai uo nae i pau! kona hoohaunaele ana ika aina. r 1 ! ! a n, r a , ! 1,0,0 1,11 mo in ' 0 lia mak ««hine lioahanau ona elua ***** kanaka elua, elua hoi naou. no I aiam Ukalu haole, hapa Hawaii, hapa haole kekahi he m , lak . ou - Mrt krt lnok » okohola o Bei-itania ka holo an.u o .Mr. Kapaka ke aliimoku, Xov. 27, 1823. ka holo ana akn. w,„, ,l-.°" a et '. nn " •ka oka I,we »e la no ia ona alii ame na kanaka apau loa, i ka hele oko lakou alii. Ua lohe ia maniua ka nihi° - l 111 "i" ? kaohi a e nioku ka n,alo ' 0 Kaumualii ka i olelo pUa, a i ka la i holo ai. aole lakou i kaolii e like me kana i olelo ai *\. u aial ka IU()k "- n °ho iho la 110 kana wahine iuka e uwe me na ahi alaila. uwe lielu mai la ia penei: "E ka lani. Tka honua e ka I°l 1 mmnu e kalul ' e ta makaainana, aloha oukou' e ka lepo e, aloha ot>; e ka mea a kuu makuakane i eha ai, auwe oe* e a luhi a kuu makuakane i imi ai, ke haalele nei maua i kou luhi. ke hele uei no au mamuli o kau kauoha, aole au e haalele i kou leo ke nu»f 110 ttU lne kau kauolia au i 111 «'»i ai ia'u Alaila hiki J 1 11MU ka mokll ®ai i kii mai iaia. aee aku la ia i ka maapa, o Ka holo aku la no ia. A nalo aku la ke k;«4 n Uno kalM° H " al ° I>U ana ak " no ia ' e like me k » paha ikunia ako i i i nalo ana aku. alaila, hoomaha iho la ka »in«i i 1-/1«« SgsSSsSKffi^«s aku omi kumamalna. a o ka noe i h™ i*l O ka poe 1 holo XO KA XOHO AXA O XA MIPIOKAHI IA MAXAWA. Uholiho i°kom mau°wahine iime w Kai,nB, kpßa ae la o a'o Ika palapala me Kakin» k „ a,^ na . ame P<* e ia iakou. Aole i hoomau lakoii i S 1 t 0 00 0 r * Kakina '«kon. O B °, ka . nni 0 wa. he haole MiwonaH ole ka lakou kumn ■ m ala kekahi i a'o mal. 1"» ohiia t M r ' wahine Kauai no hoi Ha a'ota tatn„ » , kamalii »» <W»n . ma Aole i loihi W, a ,tana hooikaika na MiaionaH a loaa ia U olelo Ha^i (Aole i