Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 16, 15 April 1904 — Page 1

Page PDF (1.34 MB)

This text was transcribed by:  Toni Ka'a'a
This work is dedicated to:  Makuahine, Esther Kalino (Kauaulalena) Campbell

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

June 22, 1917

 

Nupepa Kuokoa.

 

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

 

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

 

BUKE XL11 HELU 16        NUPEPA KUOKOA, POALIMA, APERILA 15, 1904.          NA HELU APAU 3011.

 

POINO KOIKOI I KAU MALUNA O RUSIA

 

KE KAUA MOANA MAWAHO O POTO ATA

 

Piholo ka Mokukaua Papa Ekahi, Petropavlovsk o Rusia.

 

MAKE O ADIMARALA MAKAROFF, KE ALAKAI O KO RUSIA AUMOKUKAUA ME 800 ALIIKOA AME LUINA.

 

          ST PETERSBURG, Rusia, Aperila 13.--Ua hoike mai nei ko Rusia keena kaua ma Poto Ata i ka pilikia a he puupuu ikaika loa i loaa i ko Rusia oihana kaua moana i keia la.  Ua piholo a make o Adimarala Makaroff a ua eha hoi ke Duke Kiekie Cyril.

          O ka mokukaua Petropavlovsk i ka wa i lelekaua mai ai ko Iapana mau mokukaua ia Poto Ata ua hooku'i aku la me kekahi mea pahu i hoomoeia.  O ua mokukaua nani la ua piholo koke iho la mamua o ka hiki ana i ka poe oluna ke hoopakele ae ia lakou.  He ewalu haneri me eono poe oluna o ka moku i huiia na aliimoku ame na luina pau pu me Adimarala Makaroff, ua iho pu aku la lakou me ka moku ma ko lakou luakupapau moana.

          O ke Duke Kiekie Cyril, oia kekahi iluna o ka moku a e waiho eha ana hoi.

          He elima wale no poe aliikoa a he kanakolu-kumamalima poe luina o ka huina nui o na kanaka iluna o ka moku i pakele mahunehune mai.

          O ke kaua mawaena o kanaha moku o Iapana ame ko Rusia aumokukaua eia no ke nee nei.  O ka poino i loaa aku i ka mokukaua ame Adimarala Makaroff oia ka mea nana i hoolaha ae i ke kaumaha iloko o ko Rusia ikaika kaua a ke maka'uia nei ka poino holookoa ana o na moku o Rusia.  Eia na Kepani ke kaua nei me ka ikaika ma muli o keia poino i kau mai.

          O ka mokukaua Petropavlovsk he mokukaua ia o na tona he 10,950 a oia hoi kekahi o na mokukaua maikai loa e noho la ma Poto Ata.

          Me he mea la o Adimarala Rjosvensky oia ke pani ae ana i ko Adimarala Makaroff makalua.  O ke Keiki alii Outkomsky oia ke alakai nei i na mokukaua o Rusia no ka manawa.

          ST. PETERSBURG, Aperila 14.--O ka poino ana o ka mokukaua Petropavlovsk ame ka make ana o Adimarala Makaroff ame 600 kanaka he puupuu ikaika loa ia i ko Rusia nei mau makaainana.  Ke kaumaha nei ka Emepera a eia he kanikau nui ana.  Ke manaoia nei ua koikoi loa ua palapu i kau aku maluna o ke Duke Kiekie Cyrill.  Ua hoouna mai nei o Kaiser ame ka Moi Victor Emauela i ko laua mau manao hoalohaloha i ka Czar.

          WEI-HAI-WEI, Aperila 14.  Ua ki poka ae ko Iapana aumokukukaua ia Poto Ata no umi-kumamalima minute.  Aole i panai aku na papu.  O ka mokukaua holo mama Bayan o Rusia ua poino ma keia kipoka ana.

          WIJU, Aperila 13.  Ua hoopuehu liilii aku ko Iapana pualikoa i ko Rusia ma ka muliwai o Ialu.

 

NA LONO KAUA O KA LA 7.

 

          SEOUL, Apr. 7.  He kanaha mau moku lawekoa i ikeia aku nei mawaho ae o Haiju.  Ke manao ia nei ke lawe nei keia mau moku i ka mahele koa elua o Iapana no Youngampho, ke awa kokoke loa i ke kai ma ka nuku o ka muliwai o Ialu.

          POTO ATA, Apr. 7.--Ke hoike mai nei ka poe e hiki mai nei ianei mai Liaoyang mai i ka uluhua nui o na koa Rusia a make nui hoi i lelekaua aku i na Iapana.

          SEOUL, Apr. .--Ua maheleia na mokukaua o Iapana iloko o na aumoku ehiku.  He eha e kiai nei i ke awa o Poto Ata, he elima e ku kiai nei i na aukai o Korea, a o ke koena iho eia ke holoholo nei mawaena o Vladivostok ame ka akau o Iapana.

          VLADIVOSTOK, Apr. 7.--Eia ke hoea mai nei ka poe i eha o Rusia ma Poto Ata.

          MUKDEN, Apr. 7.--He ekolu poe koa kiai i eha a he umi poe powa i make ma ke kaua ma kahi e kokoke ana i ke alahao ma ka la inehinei.

          ST. PETERSBURG, Apr. 7.--Ma ke kaua mawaena o na koa Rukini ame ko Iapana ma kahi e kokoke ana i Wiju, he elima Kepani i make.

          Ua puhiia ae nei i ke ahi e na koa Iapana kekahi kauhale o Rusia e kokoke ana i Yongampho.

          KANAHAI, Apr. 7.--Ua hoi mai nei ka mokukaua Helena mai Newchwang mai me na Amerika maluna ona.

          TOKIO, Apr. 7.--Ua lilo ae nei i ko Iapana pualikoa ke kulanakauhale o Wiju, ma ka hema o Ialu, me ka loaa ole o na ku-e ia mai.  Me he mea la ua haalele maoli na Rukini ia Korea.

          ST. PETERSBURG, Apr. 7.--Ua hoike ae nei na Rukini ua hoolanaia a ua kauia aku na mea kaua maluna o ekolu mau moku a Iapana i hoopiholo ai ma Poto Ata.

 

NA LONO KAUA O KA LA 8.

 

          SEOUL, Apr. 8--Ua hoikeia mai nei ua a'e aku na pualikoa Iapana ma kekahi aoao o ka muliwai o Ialu a ua kukulu ae i mau kahua paa ma na wahi ano nui o ka aina.

          TOKIO, Apr. 8.--Eia ke komo nei na mokuahi lawe mea ai o Iapana ma ka muliwai o Ialu me ka maalahi a hoolele aku i ka lakou mau ukana ma Korea.

          ST PETERSBURG, Apr. 8.--Ua hoohanohanoia ae nei o Adimarala Starck no kona paa hoomanawanui ana me ka wiwoole i ke awa o Poto Ata i ka manawa e kipokaia ana.

          HARBIN, Apr. 8.--Ke maka'uia nei ke ala mai o kekahi ma'i ahulau ma keia kulanakauhale mamuli o ka inoino o ka wai.

          ST. PETERSBURG, Apr. 8--Eia ke houluuluia nei na koa kuikawa no ke Kai Eleele.

          O ka lono o ka poino ana o ko Rusia mau pualikoa ma Ialu ua hoole ia mai nei ka oiaio.

 

NA LONO KAUA O KA LA 9.

 

          PARISA, Apr. 9.--Ua lono wale ia mai nei ua malamaia ae kekahi kaua moana mawaho ae o ke awa o Poto Ata.

          Eia o Rusia ke kukai nei no ke kuai ana i na mokukaua o Agenai.

          WEI-HAI-WEI.  Apr. 9:--Ke manao ia nei eia na mokukaua o Iapana ke kiai nei i ka hoolele ia ana ae o ko Iapana mahele koa i houluuluia ae nei.

          HARBIN, Apr. 9.--Mamuli o ko Rusia makaukau ole ua manaoia he mea pono iaia ke ku aku ma ke ano kupale.  Ke manaoio ia nei aole loa e hiki ana i na Iapana ke a'e aku ma o o Mukden.

          ST. PETERSBURG, Apr. 9.--Ua hoea ae na mokukaua o Iapana mawaho ae o Poto Ata i ka po nei a ua manao ia e lelekaua mai ana lakou.  Ua ikeia aku keia mau moku mamuli o ke kiai makaala loa o na Rusia a ua haalele mai ua mau moku la me ke kipoka ole mai.

 

NA LONO KAUA O KA LA 10.

 

          ANTUNG, Apr. 10.--O ke alanui e hele ai no Fen-Huang-Cheng aole i maikai no na kaa.

          PEKINA, Apr. 10.--Ua loaa ae nei ka ike ia Kuhina Amerika Conger he mea maikai ole ka hoouna ana aku i mau kanikela Amerika ma Antung ame Mukden.

          NEWCHWANG, Apr. 10.--Ma ko Generala Kuropatkin hiki ana mai nei ianei [ia nei] i hookomo mai i na manao hilinai o na lawelawe ana no ka pale ana i keia kulanakauhale ua paa pono.

         


NA LONO KAUA O KA LA 11.

 

          ST. PETERSBURG, Apr. 11.--He hauoli nui maanei iwaena o na mea apau mamuli o ka lelekaua ole ana o na mokukaua o Iapana i ke awa o Poto Ata.  Ua hoopukaia ae kekahi kauoha kuikawa e hookuu ana i na koa ame na luina o Rusia ma ka Hikina e hele aku no ka hoomanao lahanau [la hanau] o ka Haku.  Eia o St. Petersburg iloko o ka ulumahiehie hoahaaina.  Ke malama loa ia nei na hana hoomana Lahanau [La hanau] o ka Haku.

          TOKIO, Apr. 11.--Ua hoi mai nei o Marquis Ito mai Korea mai a hoike mai nei i ka holopono o kana hana i hele aku nei.

          Ke manao ia nei maanei aole loa e hoao mai ana ko ke Kai Balatica aumokukaua o Rusia e holo mai no ka hikina nei.

          CHEFOO, Apr. 11.--He elua tausani koa pukaa me kanaono pukuniahi i hoea ae nei ma Newchwang.

          PARISA, Apr. 11.--Ua hoikeia ae nei e ke Aupuni o Iapana o ka mahele koa mua o Iapana akahi no a lele ae nei ma Korea.

          ST. PETERSBURG, Apr. 11.--Eia ke ki aku nei a ki mai na koa Rusia ame ko Iapana ma ka muliwai o Ialu.

          He umi-kumamakolu tausani poe koa me na pu raifela e paa nei ia Vladivostok mai ko Iapana lelekaua aku ina e hana io ia ana pela.

          NEWCHWANG, Apr. 11.--Ua kipoka aku na papu maluna o ka waapa bailata ame na kanaka kalepa i ka po nei,

(E nana ma ka aoao 2.)

 

Peresidena Rusevela ka Moho.

 

          WASINETONA, D. C., March 27.--O ka poe i loaa ka mana e hui kukai aku ai me Peresidena Rusawela i keia mau la ua loaa aku la oia ia lakou e noho ana me ka hauoli.  O na ouli nani apau ke nee mai nei lakou imua ona ma kona alahele a ke ike moakaka aku nei oia ia mau mea elike me ka ike ana o kekahi mea iloko o ka aoao Repubalika.  He hana paakiki no ka pulama ana i na ikaika like ole iloko o kekahi aoao kalaiaina nui me ka lokahi like a paa aku hoi i na kaulakaohi i mea e nee mau mai ai na ouli nani o ka lanakila.  Eia nae ua paa aku o Mr. Rusawela i ke hoeuli o ka aoao Repubalika me ka hemahema ole a i keia manawa aole he aoao kalaiaina i hiki ke kiola loa aku i kona mau lunaike no ke kau koho e hoea mai ana iloko o ka mahina o Novemaba me na ouli nani e like hoi me Mr. Rusawela ame ka aoao Repubalika.

          O ke komo ana ae o na hui me ko lakou mau mana ume manao iloko o na hana eia ke nee mau nei.  I keia pule aku nei ua hele aku o Senatoa Aldrich, ke alakai o ka aoao Repubalika iloko o ka Senate, no Providence no ka haiolelo ana, a ma ia haiolelo ana ua puka mai la oia me ka ikaika o na olelo no Mr. Rusawela no ka manawa mua loa, e pai ana i na hooponopono Aupuni a Mr. Rusawela, a wanana ae la oia o na mea apau e oili mai nei ke hoike mai nei lakou i ko Rusawela lanakila ma ka pahu balota a oia no hoi na ouli nani e kau nei maluna o na makaainana noonoo maikai o Amerika.  O Mr. Aldrick oia kekahi kanaka i komo loa aku kona mau manao ume iloko o na kanaka koikoi o Nu Ioka, ame kekahi mau wahi okoa aku.  Ua wehe ae nei oia i kona kuka no ka hooikaika ana e kaili mai ia Roda Ailana mai ka Demokarata ae i keia makahiki.  He hoike ana keia i ka paio hanohano.  He puikaika ke kulana o ua Senatoa la i keia manawa malaila, no ka mea o ka ahaolelo e koho ia ana i keia makahiki oia ka ahaolelo nana e koho aku i ka mea nana e hoopiha aku i kona makalua.  Eia nae, ina e lilo aku ana ua Mokuaina la i Demokarata me kekahi mau tausani balota, oiai nae aole ana paha oia ke ano e hoea mai ana, ua hiki no ke manaolana ia aku e lilo ana no ka ahaolelo i Repubalika.

          O keia ame kekahi mau mea i hoea mua mamua ae nei e pili ana no na hana kalaiaina lahui ma ka manao o ko Wasinetona poe he mau hoike keia e hoike ana e kakoo aku ana mahope o Mr. Rusawela kekahi aoao i paa ka manao nona, ke hoea mai ka manawa e noho ae ai ka aha waemoho ma Kikako a wae ae iaia i moho Peresidena Repubalika.

 

KULANA O KA AOAO DEMOKARATA.

 

          Eia na Senatoa Demokarata ke hooikaika nei i ka lakou mau hana kalaiaina ma na mokuaina o ka Hema.  O Senatoa Bailey, kekahi na hoa i hoikeia ae oia kekahi e holo moho ana no ke kulana peresidena, ua hoi mai nei mai Texas, kahi hoi ana i huli aku nei, oiai oia kekahi o kana hana i hele aku nei, ina eia ke nee nei ko Hearst kulana imua ma ia huli.  O Senatoa Pettus, ka elemakule hookahi iloko o ka Senate a o ke kanaka naauao hoi iloko o ka aoao Demokarata ua hala aku nei no Alabama no ia manao hookahi no.  Ua hoi mai nei o Mr. Bailey me ka manao paa aole he wahi manaolana no Hearst ma ka Hema, a aole hoi he wahi mea e manaolana ai e ikaika ana oia malaila, pela ma Texas a i ole ma na mokuaina e kokoke aku ana ilaila.  Ua loaa like mai no ia mau manao hookahi mai ka poe i hele aku nei i ka Hema.  O ka loaa ana mai o keia lono oia ka mea nana i hoohauoli i na Demokarata i loaa na manao mahalo i na elele e hele ae ana i ka aha waemoho Demokarata mai ka Hema ae no ka hiki ole ke kuai ia aku ko lakou mau manao paa e ka malimali olelo i hoopukaia iloko o kekahi nupepa waiwai ole.  Eia no kekahi mau manao ehaeha iloko o keia mau elele mai ka Hema ae, mamuli o ka ikaika o Bryan ma na Mokuaina o ka Hema a ma kana mau hana hoi e hoao ana e wawahi i ka lokahi iloko o ka aoao Demokarata.  Aole no he mea e hikilele ai maanei ina e ala ae ana o Senatoa Bailey, a i ole o kekahi mau hoa Demokarata manao ume ikaika o ka Hema a ku-e ikaika ia Mr. Bryan.

          O ka hoeueu iloko o ka aoao Demokarata i ala koke ae nei he mea ano nui no.  O Senatoa William Joel Stone, o Misouri, oia ka luna hoohana no ko Senatoa Cockrell lilo ana i moho peresidena, o keia hoi kekahi o na kanaka Demokarata i komo i ke kaua a i kohoia hoi mai ia mokuaina mai a hoakula hoi no Mr. Stone.  Oiai no nae he kanaka kupono io no keia e lilo ai i moho Peresidena Demokarata, ua hiki moho Peresidena Demokarata, ua hiki aku nae kona mau makahiki i ke kanahiku.  O ke kumu maopopo loa he kanaka ia i komo iloko o ko kaua, a he

(E nana ma ka aoao 2.)

 

Keikialii Pu Lun o Kina

 

          Maluna mai o ka mokuahi Gaelic o ka po Poaono i hala i hoea mai ai ma Honolulu nei ke Keikialii Pu Lun o Kina, a ma ke kakahiaka o ka la Sabati ae i lele mai ai oia iluna nei o ka aina iloko o na hoohanohanoia e ke Aupuni Teritori ame ke Aupuna Makua, ame ka lahui Pake e noho nei ma Honolulu nei.  O keia iho la ka makamua o ka loaa ana i ka lahui Pake he manawa e ike aku ai i na hiohiona o kekahi o ko lakou mau koko alii, oiai ma na kanawai o Kina, aole i ae wale ia na makaainana e ike aku i ko lakou mau alii, he ole hoi ka hookuukuu wale ia o na alii e hele aku iwaena o ko lakou mau makaainana.

          I ka wa i hookokoke mai ai ka moku i ka uwapo o Hakafila ma, makai ae oka uwapo o Haaliliamanu, oia ka manawa i hiki ae ai he elua mau mahelekoa Amerika a ku ae la iloko o na laina no ka hookipa ana mai i ke Keikialii.  Mawaho ae o keia he elua mau mahelekoa o ka Pualikoa Kiai Lahui, a o na makaainana no hoi o Kina ame ko na lahui e ae e noho nei iloko o Honolulu nei.  I ka hoopili ana mai o ka moku i ka uwapo, oia no ka manawa i haawi aku ai keia mau mahelekoa i ke aloha, a o ka manawa no hoi ia i kiia ae ai na pu aloha iloko o ka pa Alii.

          Mamua aku o keia manawa ua holo aku kekahi waapa mokuahi, a iluna ona o Kakauolelo A. L. C. Atkinson, W. H. Hamilton, lutanela o ka pualikoa Amerika, ame Thos. Cummins, lutanela o ka Pualikoa Kiai Lahui Hawaii, ame ke Kanikela Pake me kona mau ukali.  Na Kakauolelo Atkinson i waiho aku i ke Keikialii i na hookipa ana a ko Honolulu nei i apoia mai hoi me ka ohaoha.

          Ma ka aina nei, ua hoonohonohoia ae kekahi huakai, e hoomaka ana me kekahi hapa o na makai kaulio, ka bana Hawaii, ka Pualikoa Amerika, ka Puali Kiai Lahui, ke Keikialii Pu Lun ame Kakauolelo Atkinson, maluna o ke kaa; na Lutanela Hamilton ame Cummins, maluna o ke kaa; Hope-Komisina Wong Kai Kah ame Konela Jones, Kanikela Pake, Chong Tso Fan, ame na ukali o ke Keikialii.  Ua nee aku ka huakai ma alanui Moi a hiki i Young Hotele, kahi hoi i hoomakaukauia no ke Keikialii ame kona mau hoa e noho ai.  Maanei i halawai ai ke Keikialii ame kona mau hoa me Kiaaina Carter, a haawiia aku hoi na puili aloha ana i ka malihini hanohano e ke Kiaaina.

          Mahope mai ua laweia ae la ke Keikialii me kona mau hoa no ke Keena o ka Ahahui Huiia o na Pake, ma ke alanui Moi, kahi hoi i malamaia ae ai na haiolelo a i waihoia ae ai hoi na palapala noi i ke Keikialii, a mahop mai i hoi hou aku ai no ka Young Hotel, kahi i hoomakaukauia ai na mea ai.

          I ka auwina la, hora 1:45, ua kau aku la ke Keikialii me kona mau hoa, ke Kakauolelo Atkinson ame na Lutanela, maluna o kekahi kaa uwila a holo aku la no Kalihi.  Mailaila mai holo ma ke alanui Hotele no Punahou a huli i kai a hui me ke alanui Moi a holo loa no Waikiki a kipa ma ka Home o na I'a.  Pau ka makaikai ana ia wahi huli hoi mai ma ke alanui Moi a hiki i Kamaki Kuea, kahi i lele nui iho ai a kipa aku i kahi o ke Kanikela Pake, kahi hoi i haawiia ai ka ike alii.

          O ke Keikialii Pu Lun, oia ke keiki a ke Keikialii Yih-wei, ka hoahanau o ka Emepera e noho alii mai nei i keia manawa, a ua hiki aku hoi kona mau makahiki i ke 32.  O keia kana huakai mua loa mawaho aku o kona aina hanau, a o keia ana ke keikialii mua loa o Kina e hele ana i ka hoikeike nui e malama ia ana ma Sana Lui.  He Pake keia i heluhelu nui i ka moolelo o na Aupuni naauao, a ma kona apo he kanaka naauao.  Aole he hiki iaia ke kamailio ma ka olelo Beritania, a o kana mau kukaiolelo ana ma ka unuhiolelo wale no.  Ua hiki iaia ke kakau i kona inoa ma ka olelo Beritania ame ka olelo Pake, a he hikiwawe hoi i ke apo ana i ko Amerika mau launa ana, a he kanaka demokarata hoi ma kona mau manao.  He lehulehu kana mau wahine aole no nae hookahi o lakou i hahai mai iaia ma kana huakai.  Ua hala loa aku oia no Amerika ma ke kakahiaka o ka Poakahi ae.

 

NOHO LUNAHOOMALU NO KA AHA WAEMOHO REPUBALIKA.

 

          WASINETONA, Apr. 7.--E noho lunahoomalu ana no ka manawa o Elihu Root, a o Lunahoomalu Cannon o ka Hale o na Lunamakaainana oia ka lunahoomalu o ka Aha Waemoho Lahui o ka aoao Repubalika.

 

POINO IA MOKU.

 

          VITORIA, Apr. 8.--O na mea i loaa aku ma ke kai o Barclay, oia na mea nana i hoike mai i ka poino ana o ka moku Pelekane Lamo@na, i holo iho nei mawaena o Puget Sound ame Queenstown, a ua make aku he kanakolu mau olakino.


Hoike na Hoa i ka Manaoio Hana.

 

Pa'i-a-pa'i na Manao o ka Mana Hooko me ko na Hale a elua.

 

HOA'O NA HOME RULA E HOOKOMO I KE KANAWAI KALANA, POHA NAE KA LAE I KA REPUBALIKA.

 

HALE O NA LUNAMAKAAINANA.

 

          La Hana 1.  Auwina la.--Ma ka noho hou ana o ka Hale i ka hora 2 ua hookomo mai la o Lun. Harris he bila haawina ukuhana no 12 mahina e pau ana i Iulai 1, 1905.  Holo ma ka heluhelu ekahi ma ke poo.

          Ma ke noi ua noonooia na wahi hakahaka no ke pani makalua ana a ma ke koho ana ua lilo ia Duncan ka oihana elele, a ma ke noi a Lun.  Kumalae ua kapaeia ke kakaupokole no ka manawa.

          Na Lun. Andrade he bila haawina o $10,000 no na lilo o ka Hale o na Lunamakaainana no ke kau kuikawa a hooholoia ma ka heluhelu ekahi ana ma ke poo ma ke kapae ana i na rula o ka Hale.  Hoopaneeia ka Hale a noho hou i ka Poaha ae.

 

SENATE.

 

          La Hana 1, Auwina la--Na Senatoa Woods he hoolaha no ka bila haawina o $5,000 no na lilo o ka Senate no ke kau kuikawa, a ma ke kapae ana i na rula ua aponoia ka bila ma ka heluhelu ekahi ana.

          No na Senatoa Achi ame McCandless i hookomo mai he mau bila haawina i hoolaha mua ia a holo ma ka heluhelu ekahi ana.  Na Senatoa Isenberg he hoike komite no na rula no ke kau kuikawa a aponoia ka hoike a kauohaia e pa'i i na rula.

          Mahope iho o ka hooholo ana e kii aku ke kakauolelo senate i mau kope o na Kanawai Ahaolelo o 1903, no ka hoolako ana i na hoa a hoihoi hou aku i ka pau ana o ka hana, ua hoopaneeia ka Aha.

         


 

HALE O NA LUNAMAKAAINANA.

 

          La Hana 2.  Mahope iho o ka haule ana o ka olelo hooholo a Lunamakaainana Lewis no ka ukuhana o na lunanui, ua heluhelu elua ia ka bila haawina hoolilo o ke kau kuikawa o $10,000 a aponoia me na hooponopono.  Ma ke noi a Lunamakaainana Harris ua noonooia ka bila haawina ukuhana ma ke komite ana o ka Hale holookoa.

          Ma ka noonoo ana o ke komite hale ua nui ka hooikaika o Lunamakaainana Kumalae e kaomi i na ukuhana o na luna aupuni a pela no hoi i komo pu aku ai ka hapanui a hooholoia e like me na anuu like o ke kaomi ana, eia nae, ua hoololi hou ia keia ano kaomi a hoi hou no ka bila e like me mamua, mai ka loaa ana mai ke Kiaaina mai, a aponoia e ke komite holookoa, a hooholoia hoi e ka Hale ma ka heluhelu elua ana.

          Ma ke noi a Lunamakaainana Keliinoi ua hoopaneeia ka Hale.

 

SENATE.

 

          La Hana 2.  Noho ka Senate i ka hora 1:30 auwina la.  Na ke Kakauolelo Atkinson he leka e hoike mai ana i ka loaa ana aku o ka leka a ka Senate pili i na buke kanawai i makemakeia, me ka hoike ana e loaa aku ana na kope.

          Na Kakauolelo J. H. Wise o ka Hale o na Lunamakaainana ma ka leka e hoike ana i ka Senate i ke ku ana o ka Hale o na Lunamakaainana me na lunanui i kohoia, Lunamakaainana F. W. Beckley, lunahoomalu; Lunamakaainana Knudsen, hope-lunahoomalu; J. H. Wise, kakauolelo; W. J. Coelho, mahele olelo; J. H. Kaleo, makai; Rev. H. Manase, kahunapule; A. D. Duncan, elele; D. M. Keliiaa, pulumihale.

          Na Peresidena Crabbe' i hookohu i na komite kumau e like me ia malalo iho:

          Komite Waiwai--McCandless, Paris, Dickey, Woods ame Kalauokalani.

          Hookolokolo--Achi, J. T. Brown ame Dickey.

          Hooponopono ame Pa'i--Woods, Isenberg ame Kaiue.

          Helu Waiwai--Isenberg, Paris ame Kaohi.

          Huikau--Paris, Wilcox ame Nakapaahu.

          Rula Olelo Hooholo--Isenberg, Dickey ame J. T. Brown.

          Noonooia ka bila haawina hoolilo no ka makahiki e hoomaka ana i Iulai 1, 1904, nona hoi na lilo i manaoia e hiki ai i ka huina o $983,406 a no ka heluhelu elua kona mea i makemakeia ai eia nae ua waiho ia i ke komite.

          Holo ka bila haawina hoolilo o ke kau kuikawa o ka Senate o $5,000 ma ka heluhelu elua ana.

          Noonooia na bila e hoopau ana i na Kanawai 13, 17 ame 18 o ke kau kuikawa o 1903, no ka heluhelu elua ana, a waihoia i ke komite, me ka aponoia ana o ke noi a Senatoa Dickey e hooholo mua ia i mau bila haawina hou mamua o ka hoopau ana i keia mau kanawai.

          Na Senatoa Achi he hoolaha no ka hookomo bila ana pili i ka pakui i ka Pauku 13 o ke Kanawai 56 o na Kanawai o 1903, pili i ka uku o ka lunakanawai o ka Aha Hoona Aina oia hoi, $1,800 no ka makahiki, a i $900 no ka mea kakau kope, a na ke Kiaaina e hoonoho i na uku o na luna e ae, a ma ka noonoo ana ua hooholoia ma ka heluhelu ekahi ana.

          Hoopaneeia ka Senate i ka hora 1:57 auwina la.

 

HALE O NA LUNAMAKAAINANA.

 

          La Hana 3.  Hapai hou ia ka noonoo ana o ka bila haawina no ka ukuhana a hooholoia ma ka heluhelu ekolu ana e like no me ka waihoia ana mai e ke Kiaaina, eia nae, he eha poe i hoole--Kupihea, Kaniho, Pulaa ame Beckley.

          Hoomaha iki ka Hale a hoounaia ka bila haawina hoolilo o ka Hale o na Lunamakaainana o keia kau kuikawa i ka Senate, alaila noho hou ka Hale, a oia ka manawa a Lunamakaainana Andrade i hookomo ai he elua bila i waiho ia mai e ke Kiaaina.  He hookahi bila pili i ka ukuhana o ka lunahelu a lunaauhau ma ka ukupaa a ma ke komikina a hooholoia ma ka heluhelu ekahi ana.  He leka hoakaka ka ke Kiaaina no keia bila.

          Noonooia ka bila o na lilo o ka Senate o $5,000 ma ka waihoia ana ae a hooholoia ma ka heluhelu ekahi ana ma ke poo.

          O ka lua o ka bila a Lunamakaainana Andrade i waiho ae ai oia ka bila pili i ka oihana lawe opala ame 'awe mea ino i hooaiaiia e kekahi leka mai ke Kiaaina aku a hooholoia ma ka lehulehu ekahi ana ma ke poo a hoopaneeia no hoi ka Hale.

 

SENATE.

 

          La Hana 3.  Ma ka noho ana o ka Senate i ka hora 1:30 o ka auwina la ua waiho mai ke komite waiwai i kana hoike pili i ka bila haawina hoolilo no ka manawa i hoomaopopoia, a ma ka noonoo ana maluna o na pakui hou a ke komite i hana ai ua apono ia ka hoike.  O na pakui oia no ka holoiia ana ae he $4,000 mai ka itamu o ke Komikina Paka, hooemi hoolimalima o $200 a haule hoi mai ka aoao o ka Ahahui Manawalea he $600 ame kekahi mau pokepoke i hooponoponoia maluna o ka oihana makai ame hookolokolo.

          Na Achi he hoike komite hookolokolo pili i na bila hoopau kanawai o na Kanawai 13, 17 ame 18 o na Kanawai Ahaolelo o 1903, a aponoia na hoike e like me ke ano o ia mau bila.  O ka bila hoopau i ke Kanawai 13, ua hooaiai aku ke komite aole e hoopau ia kanawai aka e pakuiia a ua holopono ia i ka noonoo ana o ka Senate.  Pela no ka hoike komite o ka pakui no ke Kanawai 17, a o ka 18 ua hooaiai mai ke komike e waihoia ma ka papa a aponoia ia hoike, a o na bila pakui e like me ia i waihoia mai ai e ke komite ua holo ma ka heluhelu ekahi ana.

          Na Dickey he hoolaha pili i ka bila koina o na aha a ma ke kapae ana i na rula ua aponoia ka bila ma ka heluhelu ekahi ana.  A nana no he olelo hooholo pili i na uku mile a ma ka noonoo ana ua waiho ia ma ka papa.

          Ma ka noonoo ana i ka bila haawina hoolilo kau kuikawa o ka Senate no ka heluhelu ekolu ana ua aponoia e na hoa apau i hiki ae i ka manawa o ka hana.  O ka bila helu 2 keia.

          Noonooia ka bila helu 6 pili i ka uku o ka lunakanawai o ka aha hoona aina ame ka uku o ka mea kakau kope ame na uku o na luna e ae o ia aha, a ma ka hooholo ana ua waihoia ua bila la i ke komite waiwai.

          Mahope mai i ka hiki ana o ka Senate maluna o ka bila haawina no ka noonoo ana ua noi ae o Senatoa Achi he manao pili i ua bila la aole nae i kokuaia.

          Noonooia ka bila haawina helu 1 no na hana o na keena oihana o ka Teritori holookoa e hoomaka ana i Iulai 1, 1904, a pau i Iune 30 1905, me ka hoike komite waiwai maluna ona, no ka heluhelu elua ana.

          Na Achi e kapae i ka itamu no na pilikia kuikawa aka ma na hoakaka ana a kekahi mau hoa ua hooholoia ua itamu la a mau no iloko o ka bila haawina.  Na Achi no he pakui no na itamu o na hoolilo alanui ame na uwapo o na apana 4 ame 5 o Honolulu nei a ko ia mau noi pakui.

          Na Isenberg he noi e kapaeia ka itamu o $2,736 no ke kokua ana i ke kahua hoao o Amerika, aka ma ka noonoo ana ua kapae io ia ua itamu la.  He 7 ku-e ia 4 ma ka o lima ana.

          E like me ia i pakuiia ua hooholoia ka bila ma ka heluhelu elua ana.

          Noonooia ka bila haawina hoolilo o ke kau kuikawa o ka Hale o na Lunamakaainana a holo ma ka heluhelu ekahi ana e hoopanee no hoi ka Aha i ka hora 2.53.

 

HALE O NA LNAMAKAAINANA [LUNAMAKAAINANA] AME SENATE.

 

          La Hana 4.  Mai ka la mua o ka hoomaka ana o na hana ua maikai a holomua me ka nui mahalo ia o na hooponopono hikiwawe ana a hookahi wale no ano anuu oia kela kanawai kalana i waihoia mai iloko o ka Hale o na Lunamakaainana e Lunamakaainana Kupihea.  Ua waihoia mai ia kumu-

(E nana ma ka aoao 2.)