Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 16, 15 April 1904 — MAKAI KIU KALOKE HOME AME KA Hihia i Huliia me ka Noeau [ARTICLE]

MAKAI KIU KALOKE HOME AME KA Hihia i Huliia me ka Noeau

MOKUNA XII. KE KINOMAKE MA KE KULA. r I ka maopopo ana ia Wakekona keia mau mea apau, akahi no a ike maopopo oia i ka ninau pohihihi ana e ninau mau ana no ko Sepeletona nanaina liuhu ia Sir Hanale e kukai olelo aku ai me Mies Sepeletona, kela mau nanaina oluolu ana i ike ai maluna o Sepeletona ma kela la ana i hele mai āi e mihi aku ia Sir Hanale no kana hana i hana ai ia Sir Hanale ame Miss Sepeletona e hooipoipo ana ma ke kula, a hoomaopopo pu iho la no hoi oia ? iloko o keia mau mea apau, ka moonihoawa nui nana e ale aku i ko Sir Hanale ola ame kona mau pono apau. "Alaila," wahi a Kauka Wakekona i pane aku ai mahope o ka loaa ana iaia o keia ike, "oia nei ko kaua hoa paio—oia nei no ka mea nana i hoopuhili ia kaua ma Ladana?' "Ua loaa mai la ia oe ka no'a huna a kaua e huli nei, e kuu Wakekona maikai." "Alaila, o keia mau huaolelo i kapilipiliia mai keia wahine mai ana." "He keu maoli no ka holo o kou noonoo, e Wakekona. Ke pololei la kau mea i koho mai la." "Ea, ke sua nei anei oe no keia mea au i ha'i mai nei, e Kaloke? Pehea i maopopo loa ai ia oe o keia wahine oia kana wahine inare?" "No ka mea ua poina oia i ka huna ana iho i kekahi hapa o kona moolelo ana i ha'i mai ai ia oe, a ke manao nei wau eia oia ke kaumaha nei i kona lia'i ana mai ia oe ia mea. No kekahi manawa he kumukula oia ma ka Akau o Enelani nei. E ike mai ana kaua aole lie mea paakiki ka liookolo ana i kekahi kanaka lie kumukula kana liana. Eia he mau agena kula ma kela ame keia wahi aua liiki ia lakou ke hoike mai i kekahi mqa e pili ana no kekahi kanaka i noho ma ia oihana. Ma ka'u huli ana aku i keia mea i loaa niai ai keia ike ia'u, he kumukula io no oia a mamuli o kekahi haawina kaumaha i ili iho maluna ona i haalele aku ai oia. Oua kula la ana i noho kumukula ai nona ponoi no ia kula—o ka inoa no nae ia manawa he okoa^loa —ua nalowale honua iho oia me kana wahine- O na ike apau i loaa mai ia'u e pili ana no ko laua mau helehelena ua kulike loa me ka'u i ike ai a k&ua lioi i ike ai. I ka manawa i loaa mai ai ia'u ka ike he kanaka keia i hoolilo i kona manawa ma ka huli aiia i na mea pili i na holoholona liilii ua pau pono ilio la ka'u liana huli iaia." lle mea oiaio ke loaa mai la ka ike maopopo loa ia Kauka Wakekona, aka aia no he mau mea i koe e pau pono loa ai kona pohihihi, i ku ai keia ninau a ua kauka nei: "Ina o keia i'o no kana wahine, mahea hoi i komo mai ai ka inoa Mrs. Lola Laiana?"

"0 keia kekalii o na ninau i liiki ke weliewelieia me kau mau mea i hoike mai ai ia'u. O kau liui kukai ana me ua lede ]a oia ka mea nana i hoomakili mai i ko kaua pohihihi. Aole wau i maopopo mua eia kekahi hoopii oki mawaena o laua ke ku nei i keia manawa. Ma ia no, e pili ana hoi no ko Sepeletona noho waliine ole ana, ke manao nei ua wahine la e lilo aku ana oia i wahine na Sepeletona." "A i ka wa liea hoi i lioopohoia ai ua manao la?" "I ka wa a kaua e hui ai me ia no ka kaua hana. O ka kaua hana mua ia e hana ai i ka la apopo. Aole anei ou ike iho, e Wakekona, ke hoohemaliema nei oe i kau mea i kauohaia aku ai e malama pono loa? O kahi kupono nou oia no o Basekayila Hale." Ua maopopo loa ma keia pane a Kaloke Home, eia oia ke linna nei i kekahi inea ana i ike maopopo ai, a o ka lua hoi, ua ku maoli •> Kauka Wakekona i ka lioka i kona lohe ana mai ia Kaloke aku i kona.hoohemahema i kana mea i kauoliaia aku ai e malama pono loa. Ua lioolalau ae la o Wakekona, a ninau aku la ia Kaloke. "He hookalii a ? u ninau i koe, e Kaloke," wahi ana i pane aku ai me kona ku pu ana ae iluna a lioomakaukau iho la no kona hoi aku. "He mea oiaio aole a kaua mea e huna ai kekalii i kekahi. Heaha ka manao o keia mau hana ana e hana mai nei? Heaha lioi kana e makemake nei ma keia liana ana e hana nei?" Ua kuu iho la ko Kaloke Home leo, a pane aku la me ka malie loa, — "Ke manao nei oia e pepelii kanaka, e Wakekona, he manao ikaika loa a alolia ole hoi iloko ona e liana i keia karaima. Mai ninau mai oe no na wehewehe ana maluna o keia haina. Eia kuu upena ke moliolio ke liele ae nei e puni oia, e like hoi 1113 ka moliolio ame ka aneane ana e puni kana upena maluna o Sir Hanale. He hookahi wale no mea a k'aua e maka'u ai, oia hoi o kona lele e mamua o ko kaua hana ana aku i ka uku panai kupono no kana hana. Ina no hoi elua la i koe o ka pau pono loa 110 ia o ka'u hana—o ka pau pono ana no hoi ia o ,ka'u hihia, aka e liiki mai ia manawa e kiai aku oe me ka makaala loa ia Sir Hanale e like me ka makuahine e kiai makaala loa ana i kana mea aloha. O kau huakai o keia la oia ka mea nana i lioike moakaka loa mai i na mea apau, aka nae, ua aneane loa wau e huliu loa aku ia oe no kou liaalele ana aku i ko kaua lioaloha —Pfeaha hoi kela!" Ia manawa i lioomaka mai ai kekahi leo uwe e hiki ai ke hookomoia ke anu maeele iloko o ka puuwai o 'kekalii mea e lohe aku ana, a o kahi hoi o ua leo la i loheia aku ai, oia no ke kula. "$ kuu Akua!" i lioolio ae ai o Wakekona. "Heaha lioi keia? Heaha lioi ka manao o keia mea?" I keia inanawa ua ku„ae la o Kaloke Home me ka eleu nui a holo aku la 110 ka puka, a ua liiki ia Wakekona ke ike aku i ua Kaloke nei e ku ana me kona mau pepeiao e haliu pono ana iwaho i kalii o ka leo i pa'e nlai ai. "Hamau!" wahi a Kaloke i hawanawana aku ai. "Hamau!" Ua polia mai keia leo me ka nui moakaka mamuli ]>aha o ka nui maka'u o ka mea nona ua leo la, eia nae me he mea In ua puka mai ua leo la mai kekalii walii mamao loa aku/ I keia wa ke hookokoke loa mai la i kalii a laua nei e noho aku ana, a lolie aku la laua me ka moakaka pono loa. "Mai liea mai' la keia leo?" walii a Kaloke i hawanawana aku ai ia a iaia i lioopuka aku ai i keia mau huāolelo, ua liiki Wakekona ke ike aku i ka liaalulu o na lala o keia kanaka i mania ike komo ana iloko ona pilikia he nuK "Mai hea mai keia leo, e Wakekona?" manao wale iho no mai kela wahi mai," wahi Wakekona i pane aku ai me kona kuhikuhi pu ana aku iloko oia pouli nui i kahi ana i manao ai malaila mai k.a leo a laua i lohe aku ai. I keia manawa i lolie hou aku ai laua i ua leo la, e ko mai ana iloko o ke anoano o ka po, a, e polia mai ana hoi me ka moakaka loa oiai e nee mai ana i o laua nei. Ia manawa hookahi no hoi i lohe pu au ai laua i kekahi leo okoa e huikau pu ana iloko o ia leo hookahi, he leo lioi e like me ka Wakekona i lohe ai ma ke kula e hai mai ana hoi e' like me ba ha'i ana o ka nalu. "0 ka ilio kela!" i hooljo ae ai o Kaloke. "Ano, e Wakekona, e hahai mai oe ia'u! Ena lani, ua lohi anei maua!" Me keia mau huaolelo, ua lele koke aku la o Kaloke iwaho a holo aku la e like me k>a holo ana o kekahi dia a mahope aku no hoi o Wakekona i hahai aku ai e like me ka hiki iaia ke holo aku. Ia laua nei e holo ana lohe hou aku la laua i ka leo hope loa no kekahi mea i komo iloko o ka poino, a o ka hope loa lohe aku la laua i ke ana o kekahi mea ilalo. Ku iho la la.ua nei a hoolohe aku la, eia nae «role lie walii leo i pu-a iki mai. I keia manawa, me ka naau kaumalia i paa ae ai o Kaloke i kona poo me he mea la e hoahewa ana iaia iho, a ia manawa pu no hoi i hehi ino iho ai kona mau wawae iluna,o ka lepo.

"Ua lioka kaua, e Wakekona. Ua lolii loa ka kaua holo ana mai nei." "Aole, aole, aole loa pela!" "Oia ke kumu o ko'u paa ana ae nei i kuu poo, e.kuu hoaloha. A o oe hoi, e Wakekona, ke ike nei oe i ka hewa o kou haalele ana i ko kaua hoaloha! Ina ua ili io aku ka poino maluna ona, ke hoohiki nei wau, i* panaiia aku 110 lea uku kupono i ka mea nana i hana i keia liana!" Ua hoomaka hou aku la laua e holo aku imua, e houhewa ana hoi iloko o ka pouli e aaki ana, e pii ana hoi iluna o na puu a e iho ana hoi ilalo o na awawa e lioololie ana hoi i ka pua mai o ka leo, he ole no nae ko laua lolie aku. I kela ame keia puu a laua e liiki aku ai, e kiei ana o Kaloke Home ma kona mau aoao, eia nae ua oi aku ka aaki o ka pouli a hiki ole ia laua ke ike aku i kekahi mea ma ko laua alaliele. "Ua liiki anei ia oe ke-ike aku i kekahi mea?" walii a Kaloke. "Aole o'u ike aku i kekalii mea." "Ilamau! Heaha hoi kela?" I kela wa i lohe aku ai lami i ka nu mai o kekahi mea ma ko laua aoao lieina, a niai ke awawa mai hoi nona ka papaku pohaku e wailio ana malalo o na kaekae pali kuniliinihi. Iluna oka papa-li-le i)oliaku o ua awawa la e wailio mai ana kekahi mea pouliuli. Ia laua e liookokoke aku ana i kalii o ua mea pouliuli nei, ike aku laua i ke ano o ua mea la ua like me ke kino o kekahi kanaka, a ia laua i hiki ai i kalii e waiho ana ua mea la, ike pono ilio la laua nei he kanaka io 110 ua mea pouiiuli ki a laua i ike ai. Oke poo ua pelu malalo o kona mau pooliiwi a e wailio poepoe ana lioi kona kino, me he mea la ua lele mai oia miluiia mai o ke awawa. Ua lioo-. liikilele loa ia laua i ko laua ike ana i keia mea, me ko laua maopopo mua ole ua liala ka uhane ola mai ke kino aku o ua kanaka la a laua e ike nei. Hookau ilio la o Kaloke i kona lima maluna o ua kino la, a 110 ka nianawa pokole kaili liou mai la oia me ka menemene nui, oiai ua ho-a ae oia i ke kukaepele a nana ilio/la i ka haawina manaonao e kau ana iluna oke kino oka mea i make. O ke poo ua palahe liilii a e kalie ana lioi ke koko mai kona īuau palapu aku. Aole wale o keia ka mea nana i kono aku ia Kaloke e kaili ae i kona lima, aka mai ka malamalama o ke kukaepele i ike iho aia laua nei i kekahi mea nana i hoomaeele loa i ko laua mau kino, a o ua mea la, oia no ke kino make o Hanale Basekayila. O ka aaliu e paa ana iluna o ke kino make, ©ia no ka aahu a Sir Uanale Basekavila i aaliu ai ma kela la ana i hele aku ai e hui me ka Makai-kiu Kaloke Home ma Ladana, a aole i liuliu mahope o ko laua ike ana i ua aaliu la ua pio koke ilio la ke ahi. I keia manawa i auwe iho ai o Kaloke me ka ehaeha īiui o kona naau. "Ke ino! "Ka lapuwale nui!" walii a Wakekona i hooho ae ai me kona puupuu ana i kona mau lima. "O, e Kaloke Home, aole loa he hiki ke kalaia mai keia hewa a'u i liana ai a lilo aku ke ola o ko kau'a hoaloha." "Owau o kaua ka niea i oi loa na hoaliewa ana mamua ou, e kuu Wakekona. ī mea e hiki ai ia'u ke liooliana aku i ka'u hiliia me ka holopono ua lilo aku la ke ola.o ka'u mea e hana nei 110 kona pono. He mea oiaio, o keia iho la ka puupuu ikaika la i loaa ipai ia'u iloko o ka'u mau lawelawe ana ma ka oihana makai-kiu. Aka pehea la lioi e liiki ai ia'u ke ike e hana aku ana oia i liana e lilo aku ai kona ola me ka nui no o ka'u mau kauoha iaia aole hele hookahi aku ma ke kula?"

"Ua lolie kaua i kona u-wa ana, eia no nae lioi aole i hilA ia kaua ke hoopakele aku iaia! E kuu Akua, kaumaha maoli no keia liaawina! Aia ihea keia lapuwale nui? Me he mea la eia palia oia ke pee mai nei iwaena o keia mau puu liilii i keia manawa a kaua eku nei ma ka aoao o ko kaua hoaloha. A o Sepeletona lioi, eia la oia mahea? E ike ana oia ika uku panai kupono no kana liana i liana ai." <

'•Pololei, e panaiia aku ana no peia. E haila koke aku ana wau i ka'u hana e paa ai oia iloko o ka lialepaaliao no keia liana ana. Ua maopopo ua make o Sir Kale iaia a o ke keiki aku 110 hoi mahope —a ua make like laua mamuli oke kuliihewa a maka'u, he ilio kino ī.hane keia e liolapu liele nei ma ke kula. Oka kaua hana e liana :iku ai ma keia niua aku, oia ka liuli ana i ka oiaio mawaena o ke kauaka ame ka ilio. Ma na mea a kaua i lolie wale ai aole e hiki ia kaua ke hooiaio lie ilio ihaoK 110 keia e holapu liele nei, oiai ua make o Sir Hanale mamuli o ko-na liaule ana ilalo o ke awawa. Kia 110 nae lioi, e like me kona maalea nui ma kana hana i liana ai ]K*la 110 lioi oia e kaa mai ai malalo o ko'u mau lima mamua o ka hala liou ana o kekahi la!" Me k<*ia mau liuaolelo laua i ku ilio ai'me ke kaumaha, e hoaliewa ]>akahi ana hoi ia laua iho no ka hoohemahema i ka laua liana e liana ;ma. Mahope oko laua hooliala ana i kekalii manawa ma ka aoao o ka mahina, a ia manawa no hoi laua i-pii aku ai mai ke awaawa aku la) laua hoalolia, ua hoomaka mai la e puka ka malamalama o a ku iho la maluna o ka poliaku e kau pono anii maluna o kalii a ko laua hoaloha i haule ai, a nana aku la laua iluna o ke kula e waiho niai ana. iinua oko laua alo. Mai Kalipena mai i ike aku ai laua i ka a mai o kekalii kukui inelemele, a ma ka laua nei hoomaopopo ■aku. oua leukui la. mai kahi mai no ia e noho ia nei e Sepeletona. Ia Wakokona i ike aku ai i keia mea, ua. lioipuka ae la oia i na huaolelo hailiili me kona kau ana aku i ka puupuu. •*Xo keaha la lioi kaua e hele ole nei a hopu aku ia Sepeletona i keia manawa?" w 7 alii a Wakekona i pane aku ai ia Kaloke. "Aole i holopono loa ka„kaua mea e hana nei. Ma na ano apau 0 keia kekalii o na kanaka maalea loa ma kana hana e hana nei a aole e nele kona makaala loa mai īa kaua. Ua ike no hoi oe aole e paa ka kaua liihia me na mea a kaua i ike ai, aka me ka loaa ]>ono ona hooia ana apau e hiki ai. Ke hana hou aku kaua i kekahi liana hooliemahema e pakele ana ua kanaka la ma ka apua." "Alaila heaha ka kaua hana pono e hana aku ai?" "I ka la apopo e maopopo ai ia kaua ka kaua hana e liafna aku ai, ake manao nei wau e nui ana ka kaua hana. I keia po o ka hana liiki wale no ia kaua e liana ai no ko kaua lioaloha oia ke kii ana aku iaia a,hoihoi aku i kona kino inake no kona liome." Me keia mau papaleo ana mawaena o laua i hoi hou aku ai laua i kahi e wailio ana ke kino īnake, a iloko pakahi o laua na noonoo kauuiaha ame ka menemene. I ko laua ike hou ana i ke kino make, ua pii ikaika mai la ke aloha iloko o laua, a na ia mea 1 huai mai i na waimaka ma ko la'ua mau papalina. "He mea pono ia kaua ke kii aku i mau kokua no kaua, e Kaloke! Aole e hiki ana ia kaua ke lawe aku iaia a hiki i kauhale. Auwe no hoi e, ua pupule anei kaua?" I keia wa a Wakekona e kamailio aku nei ia Kaloke, oia no ka manawa a Kaloke i kukuli iho ai ilalo a hoohuli ae la i lie alo o ka mea e waiho ana. "Ka umiumi! Ka umiumi! He umiumi puhuluhulu ko keia kanaka!" wajii a Kaloke i hooho hou ae ai. * "He umiumi puhuluhulu?" "Aole keia o ka barona—o keia kuu hoanoho, ka lawehala i inahuka ai," i panai aku ai o Kaloke. Me ka awiwi i hoohuli ae ai laua i ke alo o ua kanaka la iluna, a ma ka laua nana pono ana ike iho la laua aole io no keia o ke kino make o ko laua hoaloha, aka o ke kaikoeke io no o Baremoa, Seledoma, ka lawehala mahuka. I keia manawa, akahi no a loaa ia Wakekona na noonoo maikai, a hoomanao ae la oia i ko Sir Hanale haawi ana aku i ua lole la ona 110 pau pu hoi me ke kamaa buti, ka palule ame ka papale kapu. Hai aku la o Wakekona i na mea apau ia Kaloke a hauoli ae la laua i ko laua kuhihewa ko laua hoaloha ka mea i loaa i ka poino. "Alaila o ka lole oia ke kumu i make ai o keia kanaka," wahi a Kaloke i pane aku ai. "He hooia keia ua hoohanuia aku ka ilio me ko Sir Hanale mau pono kino—me he mea la o keia ke kamaa i lawe ia ai mai ka hotele aku—a pela iho la i kaa mai ai keia poino maluna o kekahi mea okoa. Eia no nae ka mea a kaua e noonoo iho ai: Peliea la i ike aku ai o Seledoma ika ilio iloko o keia pouli nui?" "Malia paha ua lohe aku oia i ke aoa ana mai o ka ilio/' . (Aole i pau.)