Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 17, 22 April 1904 — Page 3

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Jean Howard
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Aperila 22, 1904

 

 

-KE-

KAUNAWAHINE

(O KE)

 

Kulanakauhale o Tarevis

-----------

 

KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA

MOKUNA XXII

EMI HOPE NA AKIBIHOPA

 

                “Aole.  He kanaka oia nou a ua kau ko’iko’i aku kana mau @  apau maluna ou a nau no e ninaninau iaia.  Nau no ia e @  aku a o ka hoolohe aku ka’u a ina ma kana mau olelo e ike ana@  he mea kekahi i kupono na’u e pane a i ole e ninau alaila wau @  aku iloko o na kukaiolelo ana.”

 

                “I’a hele aku nei oe i ke Kakela Turona malalo o ke kulana @ mai kou Haku, aole anei pela?  I ninau aku ai ka @  Iseneboga.

 

                “Ae e kuu Haku.”  I pane aku ai ke Kauna Bitarika.

                “Aole anei wau e kuhihewa mai ke kaua mai nei oe?”

                “Ae e kuu haku.”

                “He oiaio anei na komo kaua aku oe me ka ui mua ole mai i @  o keia hana nui?”

                “Pela no e kuu haku.”

                “E hooko wale ana no hoi i kau manao mawaho ae o na kuhikuhi @ haawiia aku e a’u?”

 

                “Ae e kuu haku.  Ua hana aku wau ma na mea i kaa ae mawaho @  kauoha a kuu haku, aka ua ike mua no wau o kou manao no @  ke kana aku ina e hoole mai ke Kauna Paele i ka haawi pio mai.  Ua hoole io mai no oia nolaila wau i komo koke aku nei i ke kaua @  ka pono o kuu haku.”

 

                “A heaha mai nei ka hua?”

                “Owau ka i pio.”

                “Ua make anei kekahi o kou poe koa?”

                “Maluna o ke kakini hookahi aole nae i oi maluna o ka iwakalua.  Na ka panapua lakou apau i ki, ke kanaka a’u i hoke aku ai ia oe @  ke ki ana ana i ka lio iluna o ka puu a’u i hui ai ma ka uhai ana @ ke Kaunawahine Tekela.  Ina aole ia ina ua lilo no ke Kakela @ makou.”

 

                “Alaila he kanaka pio oe i hoi mai nei, he kanaka hoi i hoo@  i na kauoha a kona haku me ka hoole ana i kana mau @  kou pakike pu i na olelo a kou haku.  Heaha kau pane @  ke Kauna Bitarika.

 

                “Aole a’u olelo no’u iho.  Ke ku nei wau maanei imua o oukou @  makaukau e auamo i na ko’iko’i apau no ka’u hewa i hana ai.  @  loaa no ka hemahema i ke kanaka hakaka a he mea kupono iaia @  aku no ia mau hemahema me ka pelukua ole.”

 

                “Aole no o’u nini loa no keia mau hemahema au i hana ai aka o @  olelo haakei au i waiho aku ai imua i ke Kauna Paele e hoike @  loaa mai he mana piha ia’u mai ka Emepera mai oia ka mea @  aku mamua o ka mea kupono e hiki ole ai ke hoomanawanui.  He oiaio nei ua olelo aku oe pela, a heaha kau wehewehe no ia mea?”

 

                “He hoopunipuni wale no ia a’u i ua kupua la.”

 

                “I ke kupua hea oe i olelo aku nei?”

                “I ke Kauna Henerika o Turona.  Malia paha e olelo ae au he elua kupua – oia kekahi a owau no hoi ka lua.  No ka mea ua olelo  mai oia ia’u e haawi pio mai no oia i ke kakela ke loaa mai kekahi mana ia oe mai ka Emepera mai.  Ua ike koke wau aole oia e hooko pela no ka mea aole ona makemake e haawi pio malali o kekahi mea, nolaila wau i hoopunipuni aku ai, ma ka olelo ana ua loaa mai he man ia oe mai ka Emepera mai.”

 

                “Ma ke kahua hea oe i hana wale aku ai no i keia hoopunipuni e hoinoino ana i kuu inoa?”

 

                “Aole he hookahi wahi kahua iki e kuu haku.  He mau hoopunipuni keia a elua, he hookahi mai ke kua aku o ka lio a he hookahi mai mailunamai o ka pa, o Turona.”

 

                Aole he wahi manawa hoomaha iki mai ka manawa o ka mea ninaninau, a ma ka aoao o ka mea ninaninau ua ano minoaka iki iho la oia e nele ole ai ka ikeia aku ma kona helehena, mamuli o ka hikiwawe o na haina i paneia mai no na ninau me kona ike pu iho i ka nui io o ka hewa a ke Kauna Bitarika i hana ai, eia nae, aole oia Kaunai i hua’u iho i ka hoike pololei ana i na mea apau a manaoio iho la no oia ua hoike piha mai kona kanaka iaia i na mea apau.  Me keia mau noonoo ana ua huli ae la oia a ninau aku la i kona hoakuka ina paha he mau ninau kana e waiho mai ai imua o ke Kauna Bitarika.

 

                “Aole a’u ninau iaia,”  wahi a ka Akibihopa Hokedana.  “Aka hookahi wale no a’u mea i makemake ai e ui aku ia oe, oia hoi, e @ oe aole e hookau aku i kou mau hoowahawaha a ku-e paha i ke Kauna Bitarika no ka mea ua maopopo loa he kanaka wiwoole oia i kupono loa no ka oihana kahaka, ina no he kanaka akamai ole oia i ka hoopunipuni.  Ma ko’u aoao, aole i maopopo loa ia’u ke olelo ina  ua kaua ka hooko pupuhulu ana i keia hana a na ke Kauna Bitarika paha aka he hookahi mea i maopopo loa ia’u oia no ke komo io aku o kaua iloko o keia kaua a ke manaoio nei no hoi au e hoohala ia ana kekahi manawa loihi ma keia hana.”

 

                “Ua hoomaopopo wau i keia mea.”  Wahi ana i hoomau aku ai,  “@ ka mea aole ke Kauna Henerika, he kanaka maa i ka haawi @ wale ana mamua o ka hoohala ana i kekahi manawa iloko o ka @  ana, a’u e manao nei pela ana oia  e hana mai ai maluna o kaua @ keia hakoko.  Ina pela alaila ua kau ko’iko’i mai ka hoomakaukau ana ma ko kaua aoao no ke komo io aku iloko o keia pai, @  kumu a’u i noi aku nei ia oe e akahele i ko kaua kanaka.  Malia @ o paapio mai kekahi mau koa a i ole o ke Kauna Paela paha @  he hookahi mea i maopopo ia’u oia no ka hoihoi i ua kauna @ Tarevia no ka hookolokolo ana malao o kou mana oi ae hoi @ o’u no ka mea, aole a’u pili me ia koe wale no o ko’u komo kokua ana ia oe ma keia hana, alaila paha e waiho aku ai oia he @ i kona Emepera—ke loaa no nae iaia na Moi auwana la.”

 

                “Ke kokua loa nei wau i kou manao e kuu hoa.” wahi a ka Akihihopa o Tarevis i pane aku ai mahope iho o ka hoolohe akahele @ in a olelo a kona hoa.  Alaila huli ae la oia i ke Kauna Bitarika @ pane aku la:  O na hemahema i hanaia e oe a kuu hoa i pane mai nei e hoopiha ia mau mea ke hoike aku nei wau ia oe aole au @ noonoo hou i na mea o ia ano pili i kou ano.  Aka ua makemake @ wau ia oe e hooko aku i keia manawa e lawe aku i hae haawi pio i ke Kauna Paele Henerika e kukuluia ma kona ipuka-pa, a e @a’i aku iaia ina aole oia e hoolohe mai ana alaila e hoonee ana kakou i ko kakou mau halelole mai keia  wahiaku a kahi kupono @ hiki oel ai i kana mau pohaku ke lele ilaila.”

 

                “Alaila, “  wahi hou ana i hoomau aku ai, “e hoonoho ai kakou i ka kakou mau pukuniahi hoolele pohaku maanei a e hailuku aku i ke kakela me ka ikaika e loaa ana.  Aka, ina aole e hoopilikia wale mai oia i ko kakou wahi hoomoana aole no he hoopilikia mai nei aku.  O keia pohaku i hooleleia mai nei a puka pu ka halelole i haule ai mawaena o maua, oia ka mea nana i hoolele loa ae i ko maua hauli a mai lilo ke ola ina i loaa pono mai.”

 

                “Alaila ke manao nei wau,”  wahi a ke Kauna me ka piena nui, “ua hikiwawe loa ka makaukau i loaa aku i keia kupua nui iloko o ka manawa pokole.”

 

                “Aole o maua makemake e lilo mana i mea kiki-ma-ka nana, @olaila i makemakeia ai oe e hooponopono aku i keia mau hoolala e like me ka hiki ia oe ke hana aku.”

 

                “O e kuu haku, ke kanalua loa nei wau i ka malama o ke Kauna Henerika i kana olelo ina oia e hoopaa mai ana no ka hoopilikia ole mai, a ke noi ikaika nei wau e hoonee koke i na halelole a kukulu i na mikini hoolele pohaku maanei a e hoolele aku i na poka me ka ikaika e hoohiolo ai i na paia o ke kakela.”

 

                “I woki,”  wahi a Iseneboga me ka leo ikaika, “aole o kau ka mea e hookoia aka o na mea a maua e hooholo ai a o ka hoolohe wale mai no kau me ka hooko pono ana,” kunana iho la ke Kauna Bitarika me ka pane leo ole no kekahi mau minute me ka nui no nae o ka huhu a pii pu ae la no hoi ka ula ma kona helehelena alaila hulikua ae la oia a puka aku la iwaho.

 

                “Eia nae,”  wahi ana i namunamu iho ai iloko ona iaia e hele ana, “he hana hawawa loa keia o ka hoopanee i ka manawa kupono loa e kana ai i ka Paele no ka pono o na Akibihopa.  Aole kela he kanaka hawawa e hookuukuu wale mai ai.”

 

MOKUNA XXIII

KE KAUA ELUA I KE KAKELA TURONA

 

                I ka ike ana o ke Kauna Paele i ka poholo pololei ana o ka pohaku i hooleleia ai e ia mai ka ale’o o ke kukulu akau aku ua nui loa kona olioli, a holoholo iho la oia mai kahi aoao a kahi aoao me na noooo e i ana oia wale no ke kumu o ka lanakila ana maluna o na enemi.

 

                Mahope koke iho ua ulu mai na hoomanao ana i keia mau lanakila kamahao ma kona aoao mai ka manawa a ka enemi i hoomoana  ai ame ke komo kana ana, a pau ae la iaia i ka hoonohonohoia o ua mau lanakila la, oia hoi, akahi, o ka hookaia ana o ke Kauna Bitarika ma na kukaiolelo noeau ana no ke koi haawi pio elua o ka lanakila o ka hoolele kaua pohaku ana iloko o ka halelole nui ekolu, o ka laweia ana mai o ka hae keokeo a mamuli o ia mau mea ua nana ole ae oia i ka ha’i pono i kokua mai ai ana hoi i manaoio ai oia wale no ka mea nana i hoohana ai a loaa ai ia mau lanakila ma kona aoao.

 

                No keia piha hauoli ona me ka puili ana i kona mau lima no ka nui olioli ua iho koke aku la oia a hui pu aku la me kana wahine ame ke kaikamahine ame ka Emepera iloko o ka maikai, a no ka manawa mua loa hoi a o kona hana ana pela.  I kela ahiahi ua maikai ka lakou papaaina o ka hooluana ana, iloko o ka lumiaina iluna o ke pakaukau, aia u a Kauna la ma ke poo o ke pakaukau a o ke Kaunawahine Henerika ma kekahi aoao a ma kekahi ke Kaunawahine Tekela a ma kekahi poo mai no hoi o ke pakaukau ka Emepera.

 

                Ua hoohalaia kekahi mau manawa ma keia paina hauole ana ma ka nui ole no nae o na kukaiolelo iwaena o lakou, aka i na opio iho ua loaa ae ia laua he mau olelo hoohauole mawaena o laua iho.  I kela po ua moe olioli ua Kauna nei, a pela no ka hapanui, aole nae i ka piha pno loa no ka mea aia no he hiohiona o ka paio ke ku moakaka la, eia nae, na makaukau no ke kakela mamuli o ka paa pono o kona mau pea’ me na kiai, he kulana puikaika loa hoi no ka enemi ke komo mai ina oia ko lakou manao.

 

                I ke kakahiaka ana ae ua ike koke ia aku la na laina koa loihi o ka enemi e hoopuni ana i ke kakela, mai ke kukulu akau a ke kukulu hema a mai ke kukulu komohana a ke kukulu hikina a ua puni maoli no ke kakela i na koa o ka enemi.  Ua nui ae keia i ko ka la i hala iho.  I ka manawa mua o ia kakahiaka ua kau e aku no na maka o ko loko o ke kakela no ka hooilikaua ia la a aole no i loihi loa o ia upu ana mahope iho o ko lakou hoomaopopo ana i keia mau hoolala a ka enemi, nolaila ua liuliu koke ae la ke Kauna Paela ma kona aoao ma o ka hoomakaukau ana i na pukuniahi laau ana.

 

                O na kiai o ke kakela ma ke kukulu hikina ua hoike koke mai la lakou, aia kekahi mau kiu o ka enemi no ka hoao ana e komo iloko olaila eia nae ua loaa e aku no keia hoomaopopo i ke Kauna aole he lanakila a lakou e manao ai e hoaano mai no ka mea oia kahi kiekie loa a pali kuhoho no hoi a he hana maalahi loa hoi ia ma ka aoao o na kiai o ke kekela i ka hoohana  ana i ka lakou mau ihe ame na ko’ikaua.

 

                Aia no hoi na koa o ka enemi e ku laina ana ma ka laina loihi—o kekahi poe e noho ana ilalo me na wawae i pe’a ae, a e moe ana no hoi kekahi poe me na wawae e kikoo-la ana a o kekahi poe no aia iloko o na kulana like ole o ka moe ana ame ka noho ana eia nae ua makaukau mau ko lakou noonoo no ka hooko kauoha ana i ka manawa e waihoia mai ai o ka hana.

 

                Ma keia manawa hookahi no i hoohana ai ke Kauna Paela a emoole lele ana na pohaku nunui, eia nae, aole i lihi launa aku i ka laina koa o ka enemi, a oia no hoi ke kumu i uwa olioli mai ai na koa o ka enemi no ka ikaika ole o ka hooleina poka ana o ke kakela, aka o na pohaku i haule pono aku ma ka ihona aina aole nae i lihi launa aku i na koa ua kakaa ikaika aku la lakou a pau ana kekahi poe koa o na Akibihopa i ka eha.

 

                Mamuli o keia ua hamau loa iho la ka leo uwa nui ana o na koa owaho ame ka elueu no hoi ua haawi kauoha ae la na aliikoa e hooneenee hope i ka laina koa ke kumu hoi o lakou i mamao loa aku ai mai ka hoopilikia ana a na pohaku o ke kakela.

 

                Iloko o ka manawa pokole a me ka maopopo ole i ko ke kakela poe aia hoi, ua puka mai la ma kahi o ke kanaono poe koa o ka enemi a ku ana mawaho o ka puka-pa mailoko aku o ka ululaau.  He poe lakou i aahu me na kapa-kila a ua paa pono mailuna a lalo a ia manawa koke no lakou i hookokoke aku ai ma kahi o ka pauku kumulaau i lilo nui ai kekahi mau ola ma ke kaua niua i hooukaia.  Ia manawa no ua hoomaka aku la u a poe koa nei e hoolele i ka lakou mau pua eia nae, aole i ka pinapinai loa no ka mea aia no ka maka’u iloko a lakou no ka panapua kamahao o ke kakela Turona.

 

                Ia manawa hookahi no ua Jele mai la no hoi na pua o ke Kakela Turona a holokika aku la maluna o na papale-kila o ka poe koa i paluluia ko lakou mau poo me ia ano papale, eia nae, aneane no e komo ma na kowa.  Ma ia manawa hookahi no i kani kapalili ae ai kekahi ulili a ka enemi a emolle ua piha ae la owaho o ka pa me na koa e hooikaika ana e pinana a kau iluna o ka pa, --o ke kowali-hihi keia ame ka waina-hihi e ulu ana maluna o ka pa ua pau mai la lakou i ka ulu-paia a ku ana i ka honua, mawaho nae o ka ame ka ikaika nui i kukulu aku ai lakou i na alapii no ka pii aku.

 

                Mamuli o keia kimo-po ana o ka enemi ua ike koke iho la ke Kauna Paele i kona pilikia alaila haalele iho la i kekahi o na pukuniahi a kauoha aku la i na koa ona e paio aku i ka enemi e hoao ana e wawahi i ka paa o ko lakou pa, a emoole no hoi noho ana ua poe la maluna pono iho o ka pa a hoomaka iho la no hoi ke kaua---o ka poe o ke Kauna me na ko’ikaua ame na ihe e omou aku ana iloko o na koa o ka enemi, a e hana ana no hoi me he poe pupule la i ka ikiiki maoli o ka lawelawe ana, he manao no e hookoe ola ole iho iloko o ke kino.

 

                Aia no hoi ka panapua o ke Kakela Turona ke hana la i kana hana ake hoohui ae i na hana apau o ke kakela Turona ua holomua no, oiai he nui no na ola o ka enemi i lilo aku, eia nae, he puikaika ka hiki ke pale aku i ka ikaika komo aku o ka enemi no ka mea aia ka enemi ke pii mahuahua aku nei a he hookahi wale no mea i koe oia ko lakou kau ma ka pa a komo iloko, a o ka pau no ia o ka manaolana e mau ai ka maluhia o ke kakela, a he paio huikau ka hana.

 

                I ke Kauna Paele e holoholo ana ihope a imua me ka hookikina ana i kona poe koa aia hoi ka Emepera me kona aahu kapa-kila piha iluna pono o ka pa me kona mahela koa i lawa pono me na ko’ikaua a malalo no hoi o kana hookele ana lakou e hoolohe ana.  Ua hoonoho akuoia i kona poe koa ma kahi ikaika loa o ka paio a malaila no hoi oia i makemake ai e komo kaua i loaa pono ai iaia ka homaopopo i ka nui ikaika o ka enemi, a o keia wahi oia no kahi haahaa o ka aina.

 

                Ma ka aoao o ka enemi aia no ke Kauna Bitarika maluna o kona lio me ka hiehie nui e haawi kauoha ana i na koa a o kekahi poe—o ka poe e hakoko la i ka pili pa, he hoolohe kanoha lakou, aka o ka poe mawaho ae i mamao aku mai ka malu o ka pa  e loaa pono mai ai i na pua a ka panapua aole lakou i hoolohe i na kanoha mamuli o ka maopopo loa ia lakou he make ia no lakou ke puka mai iwaho o ka laelae.

 

                Ma keia mea na nui io loa ka huhuu o ke alakai a i ka hapanui o ka manawa e pa-e mau ana ka olelo mai kona waha aku e olelo ana i ka hohewale.  Ua lilo ia i mea hooka’ulua i ka nee ana o ke kaua imua ma ka aoao o ka enemi, eia nae, o ka poe e makawalu la ma ka pili pa ua nui ino loa ko lakou ikaika a aneane hiki ole i ko loko o ka pa ke paa mai i ko lakou komo ana aku iloko.

                                                                                                (Aole i pau.)

 

 

-MAKAI KIU-

KALOKE * HOME

:AME KA:

 

Hihia i Huliia me ka Noeau

-------------------

 

MOKUNA XII

KE KINOMAKE MA KE KULA

 

                “Ina e lohe kekahi mea i ka aoa o ka ilio ma ke kula aole ia he mea nona e maka’u ai, ina oia kanaka a he like me ko keia kanaka maka’u ole i ka hana ana i na hewa.  Aole wale hoi oia, aka he lawehale keia, aole paha oia e holo ana me kona kuhea  ana me ka leo nui, oiai ma ia hana ana pela e paa ai oia i ka hopuia.  Ma ke ano o kona leo a kaua i lohe ai me he mea la ua holo mai oia mai kekahi wahi loihi mai mahope o kona ike ana eia ka ilio ma kona meheu.”

 

                “Oka mea pohihihi loa ia’u, oia hoi pehea la hoi keiai lio, ina o ka kaua mau mea i manao iho----“

 

                “Aole a’u mea e manao nei.”

 

                “Ina pela, alaila e hoololi ana wau pehea la hoi keia ilio i hookuuia ai e hele laula i ka po.  Ke manao nei wau aole paha he hookuu mau ia keia ilio i na po apau.  Me he mea la ua loaa aku paha kekahi ike ia Sepeletona e hele aku ana o Sir Hanale i keia po.”

 

                “Me he mea la o ka’u mea e pohihihi nei, oia ke koikoi o na mea elua no ka mea ke manao nei wau aole e loihi loa a e ike no kaua i ka haina o kau mea e pohihihi nei, oia ke koikoi o na mea elua no ka mea ke manao nei wau aole e loihi loa a e ike no kaua i ka haina o kau mea e pohihihi nei, a o ku’u mea hoi e pohihihi nei e nalo loa aku ana ia me ko kaua maopopo ole.  O ka ninau nui a kaua e ninau ai i keia manawa, oia hoi pehea la kaua e hana aku ai no keia kanaka?  Aole e hiki ia kaua ke haalele iho iaia maanei i mea ai na na manu ame na holoholona o ke kula.’

 

                “Ke manao nei wau o ka hana pono ia kaua e hana aku ai oia ka hoihoi ana aku iaia a waiho iloko o kekahi o na pupupuhale a e hele aku kaua a ha’i aku i keia mea i ka oihana makai.”

 

                “Ua pono kela manao.  Ke manao nei wau ua hikino ia kaua ke lawe aku iaia a waiho aku iloko o kekahi o na pupupuhale.  Halo e Wakekona, heaha hoi kela mea?  A, o ua kanaka nei kela! Mai hoopuka oe i kekahi huaolelo e pili ana i ko kaua mau manao hoohuoi, a ke hana oe pela o ka pau no ia i ka helelei ka’u papahana i hoonohonoho ai.”

 

                I keia manawa a Kaloke e hoopuka nei i keia mau olelo, aia hoi ma ke kula, e hele mai ana kekahi mea kino kanaka, e a ana hoi kona kika.  Mamuli o ka malamalama o ka mahina, ua hiki ia Wakekona ke ike aku i ke kulana o ua kanaka la a hoomaopopo iho la oia aole ia he mea okoa, aka o Sepeletona uo.  I ko Sepeletona ike ana mai ia laua nei, ua ku iki iho la oia, a mahope mai i hoomau aku ai oia i ka hele ana a hiki i kahi a Kaloke ma e ku ana.

 

                “O oe ka ia, e Wakekona?   O  oe ke kanaka hope loa a’u i makemake ai e ike i keia manawa o ka po.  Auwe, heaha hoi keia?  I’a eha anei kekahi mea?  Aole --- aole paha hoi keia o ko kaua hoa loha Sir Hanale.”  Wahi a Sepeletona i puana ae ai, me kona hele loa ana a hiki i kahi e waiho ana o ke kino make.

 

                “Owai, owai keia?”  wahi hou a Sespeletona.

                “O Seledoma keia, ke kanaka i mahuka mai ai mai ka halepaahao mai o Kaona’lii.

 

                I keia manawa i nana aku ai o Sepeletona me kona mau maka hulili maluna o Kaloke ma, aka mamuli o  kela maalea nui i loaa iaia na hiki iaia ke huna iho i kona hikilele nui ame kona mau manaolana poho no ke ko ole ana o kana mea i manao ai.

 

                “Auwe no hoi e!  Manaonao maoli no keia mea!  Pehea oia i make ai?”  wahi hou a Sepeletona.

 

                “Ma ka nana ana me he mea la ua haule iho oia iloko o ke awawa a ha’i kona a-i.  E hele holoolo ana maua ma ke kula a ia maua malaila, ua lohe aku la maua i ka leo o kekahi mea e kahea ana me ka leo nui,”  wahi a Wakekona i pane aku ai.

 

                “Ua lohe no hoi wau i kekahi mea e uwe ana, a oia ko’u mea i hele mai ne.  Ua nui ko’u noonoo no Sir Hanale.

 

                “No keaha la oe i noonoo mau loa ai no Sir Hanale?”  i nanau aku ai o Wakekona me ka hakalia ole.

 

                “No ka mea ua olelo aku wau iaia he mea maikai nona e hele i o’u la i kekahi manawa o ke ahiahi.  I kona hiki ole ana ae ua paha’oha’oia wau, a ma ia ano i komo mai ai ka manao iloko o’u no kona pono, a i ko’u lohe ana i ka leo uwe mai ke kula ae nei, ua hooholo iho wau i ko’u manao e hele mai e huli i ka mea oiaio.  Ea,”  wahi hou a Ssepeletona me ka huli ino ana aku o kona mau maka a kaulono pono aku la maluna o Kaloke, ua lohe anei olua i kekahi mea okoa ae mawaho ae o ko ianei leo?”

 

                “Aole,” wahi a Kaloke i panai koke aku ai.  “Ua lohe anei oe i kekahi leo okoa?”

 

                “Aole.”

                “Heaha la hoi ka manao o kau ninau i ninau mai nei?”

 

                “O, ua maopopo no hoi ia olua ka moolelo i ha’i mau ia e ka poe kahiko e pili ana no ka ilio nui e hele ana ma keia kula ame kana ao’a ana.  Uan oleloia he loheia kona leo ma ke kula nei i ka po.  I ninau ak nei hoi wau ina paha ua loheia ua leo la i keia po.”

 

                “Aole a maua mea i lohe ai o keia ano.  Wahi a Wakekona i pane koke aku ai.

 

                “Heaha hoi ka olua i hooholo ai e pili ana no ka make ana o keia kanaka?”

 

                “Ke kanalua ole nei wau ua pihoihoi keia kanaka, huipu hoi me kopa mak’u i ka hopu ia, ua holo hele oia ma keia kula me ke kupouli o kona noonoo a hiki i kona hiki ana ma ka’e o ke awawa a haule aku la oia ilalo a ha’i kona a i kona kumu hoi o ka make ana.”

 

                “Me he mea la oia maoli no ka mea oiaio.” Wahi a Sepeletona i panai aku ai, a ia manawa pu no hoi i ike aku ai o Wakekona i ka olu ana iho o na manao o ua Sepeletona la.  “Heaha hoi ka’u i manao ai, e Mr. Kaloke Home?”

 

                I ko Kaloke lohe ana i keia mea, ua kunou aku la kona poo e haawi aku ana hoi i kona hoomaikai, a pane aku la:

 

                “Ua hikiwawe maoli kou ike ana mai la ia’u.

 

                “Ke noho nei makou me na manaolana no kou hoea mai mai ka manawa a Kauka Wakekona i hiiki mai ai ianei.  Ua hiki mai nei oe ianei i ka manawa au e ike ai i kekahi hana mana’ona ‘o.”

 

                “Ua pololei kau mau mea i hoopuka mai la.  E manao nei wau o na mea a ko’u hoaloha i ha’i aku nei ia oe, oia iho la no na mea oiaio.  E hoi aku ana wau no Ladana i ka la apopo me keia me ahou a’u i ike make iho nei.”

 

                “Auwe, e hoi aku ana no ka oe i ka la apopo?”

 

                “Oia ka’n@  manao nei.”

 

                “Ke manao nei wau o kau huakai mai nei no onei oia kekahi mea nana e mawehe ae i kekahi mau mea pohihihi a makou e ike ol: nei?”

 

                “Aole e loaa like ka holomua a kekahi mea i manao ai i kekahi.  O ka mea e huli ana e makemake ana oia i ka mea oiaio a aole hoi i moolelo a i ole mau lono palaualelo waleno.  Ke Ha’i aku nei wau ia oe o keia hana a maua e hana nei aole loa he maikai a holopono.

 

                Ia Kaloke Home i hoopuka aku ai i keia pane, ua hoopuk@ aku me ka manao kuio maoli.  Ua kau aku la na maka oi o Sepelotona maluna ona, a mahope huli aku la oia a pane aku la ia Wakekona:

 

                “Ua manao no hoi au e hoihoi aku kakou i keia kino make i ko’u hale, aka noonoo hou ae nei wau aole e poao ana ka noonoo e ko’u kaikuahine i keia mea.  Manao wau he mea pono ia kakoa ke uhi iho i kekahi mea maluna o kona kina, a i ke kakahiaka e hooponopono ai no kona Kino.”

 

                E like me ka Sepeletona i olelo ai pela lakou i hna iho ai.  Mahope o ka hoole ana i ke kono a Sepeletona e hoi aku lakou nokona wahi, ua huli ae la o Wakekona ma a hoi aku la no Banekavila Hale, a huli aku la no hoi o Sepeletona.  Ia lana i nana aku ai ma