Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 19, 6 May 1904 — ME KAUNAWAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis. [ARTICLE]

ME KAUNAWAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis.

KK ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA, MOKUNA XXIV. kk kai a i ka malamalama o ka lamalama. \ !;.i wohewehe loa ana o kaiao, alaihi haaJele akn la oia i kona 'i a hoi aku la i kona lanii a waiho aku la iloko o ka hiaK;i loaa pono ole o na pane kapono no ka ninau ana e nune i!]»iSi iaia atne kona kulana iloko o keia wa o keia kaua. MOKUNA XXV. IIOOMAKA KE KAUA O ELUA MAKAHIKI. I k•• ;n\ akea loa o kekahi la ae i ala mai ai ka Emepera mai kona na^>1 wanawa no i makili ae ai o kona mau maka a i ku iuahinialania o ka ta ua hoomanao koke ae !a oia i na hana t , ka i hala-iho a na ia mea i hoohaili ae i kona noonoo ana i keia | k i.i »• pai'» ne-i iloko o kona Aupnoi, he ninau nui hoi i hiki pono j , i.ūa k*' i»ane a loaa ole ai no ka pane a hiamoe waie no oia. Ua ! ] pu iho la no hoi oia ua awakea loa keia hiamoe ana ona . t:;u* ua ike oia i ka malia iki o kona kino mai ka imi hoomanawa i ; ii.»ko o ka hooiii kaua o ka po i hala. M;ihope o ka hooponopono ana iaia iho ua iho aku la oia ilalo k„; ; oua i hui aku ai uie ko ka liale. o ke Kauna 110 hoi aia iwaena o 1. jn;iu koa no ka hoomakaukau no ia lakou iJio oiai aia no ke kau i.i k<« lakuii mau maka o ka oili mai o na puaiikoa o ka eneuii no ka j:iM ( ji;aka aua o ke kaua. Ua halawai pu aku no hoi oia īue ke Kaun.iwahim' Tekela oiai e mau ana kona ano kunahihi no na hana o ka p.. i)t<» a i ka pau ana o na mea apau i ka hemo mai ke kanaka opio ii.i lioi mai la kona noonoo a ka mau. me ke kau mau aku no nae o ii,t 'uau]'ii iiiiiu ima no na kupilikii e hiki inai ana. Ma ka a«»ao o ke Kakela Turona ua pii ikaika ae kona manao-1 l.ih.i iīo ka lilo inau o ka lanakila iaia, eia nae aole i hoohala iho j iaknu i na hoomakaukau kaua ana, a ia kakahiaka hookahi uo he innnaw.i hana nui ia mawaena o na Akihihopa iloko o ke kulana ano ik:iki «. ua hoike manao ana. Ua maopopo loa i na Akihihopa ka i..iiii,' |>a hu o ka laua hoonohonoho kaua ana, a oia no'hoi ka mea ' 1 ;...iL ioa ia ao ai ka manao hooliuoi o ka Akihihopa Hokeelana. no ka i«., a ua h»a«i keia ike iaia lie aelike kana me kona hoa no ka lawepio an i i Kakela Turona aole nae iloko o ka hookahe koko, a i keia }...l oia i hooinaopopo loa ai ua hana apakee kona lioa iaia, eia ka he hana iiookahe koko ka mea e hanaia ana maluna o kona poe koa. Ma ka hakoko' nma ana i makili iki ae ai o kona noonoo a i keia ua ii!«»iiala j)ouo no ka hoomaopopo i ke kekee o na hana. 'Ua hoapakee mai oe ia'u," walii a ka Akihihopa Hokedanp. iaia i iuii pn ae ai me kona hoa ka Akihihopa Iseneboga ma ko laua wahi maa īnau o ke kuka, a o laua wale no hoi mawaho ae o na ka kau< U'Io Moneka a laua. Ua paneia aku keia mau olelo me ke ano ii.iik; • Aole au i makemake i kela olelo "apakee" au i lioopuka mai la." wahi a Jseneboga i pane aku ai me ka leo ano oluolu eia nae ua pihoihoi oloko ona, "koe wale no ina o kou manao e kau mai maluna o'a a uialuna pu hoi ou. Malia palia ua hana apakee io aku wau ia <k aka owau no kekalii i hoapakeeia niai. A ina e ahewa mai ai.a o» ia'u maluna o ke kuliihewa alaila ua makaukau wau e hoike aku i ua oiaio apau. M •() oe ka mea i ike inaopopo i ke ano o keia kanaka o Henerika, a uo u nei aole a'u ike nona," Avahi a Hokedana. "Ua olelo mai oe iaii aole a kaua hana nui koe wale no ka nee aku a noho iho a pniii kena kakehi, a o ka lilo no ia ia kaua. Ke ike nei au aole be oiaio iinko olaila." "Oia hoi ka'u i hoike mua aku nei ia oe i ko'ii apakee ia mamul* c k. ia kuhihewa o'u, v wahi a Anola i pane aku ai me ka leo oluoln. * t>ia wale no ka hana hiki ia oe ke hana i keia manawa o ka lu oia inai." i hooho leo ae ai o Hokedana me Ua huhu nui, tk he hana hiki ole ia oe ke hoole. O ka mea a'u i hoomaopopo mua ai uou ua ike inua no ot i keia mau mea apau mamua o ko kaua nee ana mai ka in»*a au 1 makemake ai e huki aku ia'u e komo iloko o kenv paio a'u lioi i kuleana ole ai, au hoi i liookikina ai no ke komo kaua maoli aku :na o kou alakai la, he hana hoi i hanaia me ka nui o ko'u apono ' Noii i!»o/ wahi a Iseneboga, fi aole me a'u ia manao o ka hookikinaia e kaua aku." 'Aole e hiki ia'u ke uianaoio aku i kau, w wahi hou a Hokedana. "E kuu Haku, ua nui ino loa kou huhu i keia manawa lee kumu e hiki pono ole ai ia kaua ke kuka pono maluna o keia ninau e like n»e ke auo imui o na kuka maikai ana. Ua ulupuni loa ia oe a o kekahi mea nana i hooulupuni mai i kou noonoo oia no ka mnke nui ana o kekahi mau kanaka ou. ,J •Aole wau i makemake iki e haawi liookalii ola,o ko J u poe o Rine n«» na kakela apau o Mose-le," i pane aku ai o Hokedana me ka pii iro aua ae o kona huliu. "Owau kekahi i manao aku la e pakui ia manao au i hoike mai la aii i kauiuaha nui loa ai i ka lilo ana o ia mau ola makamae o kon iuau koa ame ko'u mau koa pu no hoi kekahi. Ke manao nei wau l.e mea ma«kai ka hoopanee ana i keia kuka ana a kaua maluna o keia ninau a hiki i ka manawa e maikai ai pa noonoo, e maalo ae ai hoi keia mau uluku nui ana a loaa hoi na kumu kupono e kananaia ai keia kuuiuhana ko'iko'i. E oiuolu anei oe e hoopanee i keia ninau a ka la apopo?'-* '*Me ko'u naau apau. O ka kaua olelo e hoopuka ai aole loa e hiki ke hoihoi hou ia mai na ola makamae o ka poe i liala aku. I ka la apopo aole oe e puiwa ana i kekahi mau manao e puka aku ana niai a ? u aku/* *Ko keaha e kuu Haku?" fc Ko ka mea, i ka manawa e puka aku ai wau mai keia hale aku, ui& no ka manawa a*u e waiho aku ai i na kauoha ; o'u mau kapena no kt hoakoakoa mai i na koa o'u a i ka'i huakai aku no ka hoi ana i Kolone.'* *Ua hoo|>aa anei oe i kou noonoo maluna o ia manao no ke kau» lik« mawaena o kaua? ?> •Ua hana kaulike mal anei oe ia*u? Ua hana apakee mai oe i&'u *iai kinohi mai/ f H> ka elua iho la keia o kau olelo ana no keia apakee no*u e kuu llakm, a no ka lua no hoi o ka manawa wau e hooiaio nei imua ou i ka oiaio ole o ia mea au e hoopaanaau nei, Ke a'o aku nei wau ia oe ma ke ano hoaloha aole e oielo hou no ke kolu o ka manawa." **Alaila e hooweliweli mai anei oe ia*u?" "Aole anei oe i hooweliweii mai ia'u ma o kou mauao la e haa iele iho i keia kahua hoomoana? Ina e olelo mai ana oe aoie oe e hoihoi hou i kau olelo alaiia e kuka no kaua ma mua aku." *yUa paa kuu manao no ka hoi aku i Kolone." "Ko ka hoomaka ana anei e kukuiu i ko halepule?** "Ua oi aku ka maikai o ia mamua o ka o pa pu ana i na lolo o kuu mau koa no ke ku e ana i ka a-la o Mose-le.* ? ke kukulu haie ana e a'o aku wau ia oe i kau hana maikai e hana ai, a oia hana oia no ke kukulu ana i papu paa nou 1 Kolone

| ka inea hoi i oi akn ke kop<mo e loaa i* oe mamoa o ka halepule.** I **0 koo hooweiiweii aoa naai ia*u oia 110 ka haawiaa hookahi e j kau ai iualoea o kun kulanakauhale/* | "He wabi mea oia ano t n wahi a Iseneboga. *Ua ulo mai ia maniuli o kuu hoomaopopo ana t kou ano hoaloha ana me ka Akihihopa o Meiana a'u hoi i ano maka u ai i ko olua hui io. eia nae aole olna i hui a*a hoi i makemake ai e hookaawale ia oe mai ia hoa mai ou. a*u ] uo hoi i hooko io ai. Ua lohe au mahope mai ika nni haalulu o ia; hoaloha o kana no keia kaawale aua. a ina oe e haaleie mai ana ia*n | ma keia paio aku i ke kakela alaila e hoohoaloha koke no wan me ia no ka mea ua ioaa ia'u ka manaoio e hui 10 mai no oia me a'n mamnli o ko'u hoomaopopo aia ia ke maka-e la ia oe, ana hoi e maka'u mau nei no'u—a ina wau e hot>hoaloha me ia e lilo io no ia'n kona manao. alaila, e hooman akn ai i ka paio ana i kuu enemi a hiki i ka hiolo nui ana ona paia iialo ika honna. Malm paha e ninan mat ana oe no keaha la wau i hoohoaloha ai me oe?*' "Xo koa makemake e ko kon makemake." wahi a llokedana,; ''a'u hoi i hoemaopopo loa ai i ka oiaio o ia mea i keia manawa." ► *'Pololei/ T wahi a I«eneboga. j "A (>ehea e manao ai oe e loaa ana ia oe ko'u hilinai aku ia ©e maho{>e iho oka hoike ana i keia oiaio ia*u? v i ninau hou aku ai o Uokeelana me ke kuha'u nui. •'Aole no wau e manao aku ana i kou hilinai mai ia'u." wahi a kona hoa kuka. "Mai ka hoomaka ana mai o ko kaua hui ana i | hana ai au i ka poiolei mawaena iho o kaua eia uae aole i hiliuai nmi i oe ia*u 'aole no nae wau i hoike aku i ko'u hoohalnhala uo ia inau \ j hana an. l*a ike pu no hoi au aole no oe e hana mai aua pela ina no 1 | wau e hooikaika ana e lilo mai kou manao hilinai ia u. eia nae, 111 o' i ko'u ike no ia mea ua hooholo iho no wau i ko'u manao e ku oiaio aku j I ma ka aelike a kaua, a he mea pono no hoi ia oe e malama i ka nuina j o ka palapala aelike a kaua i hana ai." I "Alaila e olelo mai ana oe e hoihoi liou wau i ko'u manao no ka | hoi i Koloue," wahi a Hokedana. f *Aole pela. E hooko aku oe no ka hoi ana ke hiki mai ka la apopo ke nuikemake oe e hana pela, a e ka laina aku kuu mau koa j imua o kou mau koa no ka haawi aloha ana ia oukou, ia oukou ej maalo ae ai. Aia a hala oukou alaila e mahelehele ai au i kuu mau | koa iloko o na mahele liilii iho a e paio aku i ke Kakela Turona i ka j po ame ke ao a'liiki i ka manawa e lilo ai kona mau paia i puu le]K>. | Ūa ike wau aole e loihi ia mau la a'u e hana ai pela he haawi mauawa | ana ia i.kuu hoaiolia o Meiana 110 kona alahele ianei e liui mai me j a'u, a'u e kanaliia ole nei 0 ka lilo pio o Ilenenka ia maua. he lanakila hoi ia a mai ia lanakila aku a ia oe i Kolone uo ka ike aku .ia oe ame kau hana kukulu halepule." Alaila ku ae la ka Akihihopa Hokedana a holoholo iho la ma ka aoao o ke pakaukau loihi e ku aua ka mea hoi-nana i hookaawale ae ia laua no ka mea aia ka Akihihopa Iseneboga ma kahi aoao mai, a me'na hiohiona ano e no hoi ua liaku la o Kolone e holoholo ana, me ka 11001100 nui ana i ka nanaia aku —a hala wale kekahi mau minute o ka liamau loihi aha, ua ku iho la oia a pane aku la i kona hoa knkn. f *Aole e hiki ia'u ke noho'ma keia wahi aye ike aku i ka luku waiwai ole ia mai o kuu mau koa." "E like me ke ano mau o kanaka pela no i loaa aku ai ia manao kaumaha ia'u. a'u i hoomaopopo loa ai aole ia lie hana maikai o ka luku wale ana ina koa; oiai 110 nae i kekahi uianawa—i ka manawa . e kupono ai a e hiki ole ai ke alo ae, oia 110 ka wa e ikeia ai i ke ku-' pono oka othana pepehi. Ina owau wale 110 ke ku paio ana i keia kakela aole wau e liookuha'u iho i ka lioonee mau ana i ka ikaika o kuu pualikoa imua i na manawa apau a liiki i ka manawa e lilo pio mai ai o ka enemi ia'll, aka, aole e hiki ia'u ke liana wale aku me ka ui ole aku ia oe, nolaila, ua makemake loa wau i keia manawa e hoopouopono ae kaua i maopopo ai ko kaua kulana, oiai aole oe i hoopaa mai uei i kou hoi io, no ka mea, a'u e hoouiaopopo la he hoohikiiele wale mai nei 110 kau he mea hoopuiwa nui hoi. Nolaila, ina ia o kou makemake o ka lilo pio mai o ke kakela me ka hookahe ole ia 0 ke koko, ua makaukau loa wau e liui pn aku me oe a e hooko aku 1 ka liana. Peliea ia i kou manao?" "He hiki anei na hoohana ana peīa?' wahi a Hokedana i ui aku ai. "Me ka hoopaapaa ole. oko kaua hookaliua ana ma keia wahi fmua 0 ke Kakela Turona me ka maopo]>o mua ole i ke Kauna Henerika 0 lioopuniia ana oia e ka enemi nolaila aole oia i hoomakaukau e iaia ine ka ai e lawa ai kekahi niauawa loihi. Ua kakooia keia mea a ? u e olelo nei ma ka hoike ana mai ona makaainana oonei ika uiia ana aku e o'u koa ina paha i hoopiha oia i kona kakela me ka ai, a lakou lioi i hoole mai ai. v "Nolaila," wahi ana i lioomau aku ai, "ina kaua e hoopuui ana i ke kakela me ke kiai mau ana aole e nele ko lakou pololi ka mea hoi nana e koi ike Kauna e liaawipio. E hala ana kekahi mau la loihi palia aka aole lie ola e lilo ma ia hana ana. A maluna o keia hooponopono ana ua ae loa wau e hui kaua a hana aku pela ke makemake oe, a'u no lioi e hoohalahala ole ai i na hoolala ana au apau e pili ana i keia hoolala hou a kaua ke holopono." <4 Pehea la'ka loihi o ka manawa e ku kiai ai no ka hoopololi ana?" i ninau aku ai o Hokedana. •• A ia ke kakela a eia no hoi ha koa o kaua, a nau ia e hoonmopopo iho i ka nui o ka manawa hana, e like hoi me a'u e hoomaopopo pu ai. Aole i maopopo ia*u ka nui oko Heneiika man koa me ia iloko o ke kakela, aka, o ka mea e hiki ai ia u ke hoomaopopo oia hoi keia, ina aole e hookomo hou ia a e aku ia lakou me ka ai, kau aku ana ka wi maluna o lakou apau alaila e kaa ana ka lanakila ma ka aoao o na Akihihopa me ke komo ole o na koa i ka hakaka a e lilo ai na ola." "Ina e liooholo ana kaua ma keia hoopololi kaua e hana ai," wahi no a Iscneboga e hoomau nei i ka wehewehe manao ana, "alaila e haawi koke no wau i ke kauoha e li koke ia no kekahi ina e hoao ana e hana aku i ka hana e iilo ai ke ola o kekahi koa o kaua, a u hoi i manao ai oia ka mea nana e hoomalu aku i na ano hookahe koko, hon ana ma keia hope aku. Alaila e hoomamao mai no kakou ma kahi kupono e hiki ole ai na pohaku oloko e hoopoino mai ai ia kakou a oiai ua ike like no kaua i na hoohana kaua ana iho nei ua hiki no ia oe ke hookahua iho i kou noonoo malnna 0 keia mau mea e like hoi me a'u e noonoo ai; a*u hoi e manao nei ua kaa mai ka pono ma ko kaua aoao." Ia Iseneboga e wehewehe nianao ana aia no ka Akihihopa o Kolone ke kunana la me na hiohiona hakumakuma o ke ano maopopo ole 0 kana mea e hana ai aka i ka manawa i hala ai kekahi manawa o ka hamau leo ana ua pane aku la na Hokedana nei: " Aole o'u makemake e noho wale iho no imua o kakela o Turona no na la he loihi." "Owau no kekahi, aole o'u makemake e like me kau i hoike mal nei o ka noho wale ana imna o kela kakela, aka e hoomaopopo oe. aole na*u kela kumuhana hoopololi aka nau no. He hooaiai wale ana aku nei no ka'u maluna 0 ke kumuhana, he mea hoi i pili loa aku i kou makemake aole e kaua aku no ka hookahe koko i lilo ole ai na ola makamae, oiai o ka'u i hoike piha aku nei ia oe no'u iho oia ko'u mahelehele ana i ko f u mau koa a paio limaikaika aku ike ka kela ike ao ame ka po. Ai ka hni ana hoi me kou poe koa ke makemake oe e hana hou pela alaila e lilo mai ai ua kakela la ia kaua. -Aole, i hooho ae ai o Hokedana, "e hoopau loa i ka hookahe koko. Ua iawa hoi i keia mau la iho nei. n <; Alaila ua pono," wahi a I»eneboga. "O ka'a wale no oia ko n hui lokahi pu ana aku me kau papahana o ka hoopololi i ke k&kela e like me kau makemake. Ke holopono ia i kou noonoo alaila e hoihoi aku oe i ka hapanni o kou poe koa UHine, a pela no hoi wau i ko'u mau koa i Tarevis a koe iho ka poe kupono ma ko'n aoao a ma kou aoao, alaila e hoopnni hni kaua i ke kakein, ke manao ne» wan aole e nele ka loaa ia kaoa ka lanakila. O ka'u wale 110 i iini nui at o ka welo Uke o ko kaua mau hae maluna o keia halelole, ina no e hoihoi aku i ka hapanui o ko kaua mau koa i ko kaua mau knlanakauhaie pakahi iho a koe iho ka hapauuku 110 ka hoopnni ana. (Aole i pau.)