Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 19, 6 May 1904 — MAKAI KIU KALOKE HOME AME KA Hihia i Huliia me ka Noeau [ARTICLE]

MAKAI KIU KALOKE HOME AME KA Hihia i Huliia me ka Noeau

HOKUNA XIII. HOOMOE AKA'I KA UPENA. I keia wa i hoomanao aī o Kakaiaika i ke kauoha i haawi ia akn . ai iaia ia kakahiaka, nolaila hulī ae !a oia a holo akn la no ka lale * leta, a aole i liuliu hoea ana me kekahi ]>aia()ala a haawi aku la ia Kaloke. Iloko oua palapala la e hoike ana penei: 'l'a t«>aa mai I kau ma ka uwea. E hiki aku ana wau me ka palapala hopu, Ika jhora elima me kanaha miuuie.—UlKEKE." "<) keia ka haina o ka'u mea i hootma aku ai i keia kakahiaka." wahi a Kaloke i puana ae ai mahope o koua heluhelu ana i ka mana*> j i hoouuaia mai iaia. **Ke manao nei wau o keia kekahi ona Lm ik,i ! makaukau loa ma ka oihana makai kiu. a he uua (nmo no ia kaua kr kono aku iaia e hui pu mai me kaua ma keia nu a. Auo, e \\ akt» | kona. ke manao nei wau aole he hana (H>no a kaua e hana aku ai aka |o ka hele wale akn no e hui me ko hoaloha wahine, Lola I-aina.*' I keia mauawa akahi no a inoliala mai ka )kii(mhaua a Kaloke 1 iloko o Wakekona. Ua mao(wpo ae la iaia eia o Kaloke ke hoohana [akn nei io llauale i maunu nana e hoowalewale aku ai ia Sepelej tona. laia e manao mai ai na hala loa laua nei aua malaelae loa i kona alahele. oia kona manawa e hoohana koke ai i kana haua (>uuwai eleele. a iaia i manao ai e hooko ia ana kana hana. oia ka manawa e huki ia ai o ka upeha, a (>au (>OO pau hiu ami ua Sepeletoua la iloko o ka upena kuu a Kaloke. O kela teleg;impa i kauohaia ai o Kakalaika e hoouna mai Ladana mai a ia Sir Hauale. he hana wale no ia e hoopuhili aku ai i ke kolohe a e kaj>ae ia ae ai hoi na manao kanahia mai ia Be]>eletona ae no ko laua hiki io ma Uulaiuii He oiaio eia ke maloeloe nei ka upena a o ka haua wale no i kiv oia\ j ka huki ana. I Ia laua nei i hiki aku ai i kahi a Lola e hana ana, ua l«>aa aku ! la oia ia laua nei e noho ana 110 a e hana ana hoi e like me ka Wa- ! kekona ike ana iaia i hiki aku ai ilaila. i% Ke huli nei wau ina mea e pili ana no ko Sir Kale make ana. tf wahi a Kaloke i (uuie aku ai. **0 keia hoaloha o'u, Kauka Wakekona, ua hoike mai nei oia ia'u i kau mau uiea i ha'i aku ai iaia, a ua hoike pu mai no hoi oia ia'u i kou*kunatta aua no ia mea." "Ileaha ka'u niea i huna ai a i ha'i ole ai hoi?" wahi a Lola i ninau koke aku ai. **Va ae mai oe ua noi aku oe ia Sir Kale e hui pu mai me oe ma ka puka-pa ika hora umi oka ]>o. Ua ike no hoi maua oia no kona wahi i make ai ao ka hora no hoi ia ona i make ai. laha i ole mai oe 1 ka inea i lioea-mai mawaena o keia mau inanawa "Aole loa he man mea i hoea mai mawaeua o ia manawa/ <4 He mea kupaianaha luaoli no keia, aka ke uianaohuia m*i wau e hiki ana ia'u ke alakai aku ia kakou a hiki i ka loaa ana o na mea i ala nuii.ia mauawa. Ke makemake nei wau e oii\io aku ma 1 ka'u mau kukaiolelo aua me oe. Ke olelo nei maua o keia kekahi o na hihia ano nui loii, he pepehi kanaka lioi ma kekahi olelo ana ae, a o na hoike e waiho nei me he mea la e komo pu uiai ana ko luk\ loha, Sepeletona, a me ia pu hoi kana waliiue. "Kana. wahine!" i hooho ue ai o Lola me kona lele j»u ana ae iluna mai kona noho ae me ka hikiwawe. "Ke ha'i aku nei wau ia oe aole loa e liiki ke hunaia iho ka oiaio. 0 ka wahine e hele nei ma ke ano oia kona kaikuahine o kana wa hine mare no ia." , Ua noho iho ia 0 Lola Laiana ilalo, 0 kona mau liuia nae am ke naka haalulu la iaia e paa ana i na ku o kona nolio. 1 a haikea ae la kona helehelena, a kau pono aku la kona mau maka maluna o ka makai-kiu, . , 1 • 1 "Kana wahine!'' i hooho hou ae ai ua Lola nei. "Kana walune. Aole oia i mare i ka wahine." "E hooiaio mai ia'u!'* wahi a Kaloke i pane aku ai tne ka pn ana ae o kona mau poohiwi. "E hooiaio mai ia'u! A ina e hiki aua ia oe !" Ia wa i okalakala ae ai na maka oua uiakai kiu nei. aole no nae oia i pane hou aku no kekahi manawa, aka haka poiio aku la kona mau maka maluna o Lola nie he mea la e kali aku ana 0 ka hooiaio mai o Lola i kana mau mea i pane aku ai. "Ua hele mai nei wau ine ka makaukau ma ko'u aoao e hooiaio aku i ka'u mau mea i ha'i aku nei ia oe," walii a Kaloke. a oia no hoi kona manawa i unuhi ae ai i kekahi owili (>epa uiailoko ae o kona eke a wehewehe ae la. "Eia ke kii o Sepeletona nia i pa'iia ma loka he eha makahiki i hala ae nei. Ua kauia ae ko laua uiau inoa ma hope o ke kii a e ike ana 110 hoi oe, 'Mr. ame Mrs. Vanadalu,' aole no hoi oe e hoohewahewa ana ia laUa ke ike īho oe iloko o ke kii, iua no nae ua halawai oe me ua wahine la ana. Eia no hoi lie mau leta ekolu i kakauia e kekahi mau hoaloha o Sepeletoua ma e ha'i mai ana i ko laua mau helehelena pakahi, a lakou hoi i ike ai a i noho pu ai oiai laua nei e malama ana i kekahi kula kuokoa ma Sana Oiiva. E heluhelu iho i keia mau leta i ike ai oe i na kuhiknhi a keia poe." Hopu aku la o Lola Laina i ke kii a nana iho la T a iloko o ka manawa pokole, ea ae la kona poo iluna a nana (>ono aku la i& Kaloke Home, a aia hoi ilnna o kona nanaina ka maka'u nui. "E Mr Kaloke Home," wahi a Lola i pane aku ai, 'ua noi mat keia kanaka ia'u e mare aku wau iaia ina wau e hookaawale aku ana i ka-u kane ma ke kanawai. Ua hoopunipuni nui keia ino la puwale ia'u. >Vole loa he oiaio iloko o kana mau olelo i hoopuka mai ai ia'u. Ke ninau nei wau no keaha la? Iloko o'u iho ke ma nao nei wau ua hana mai oia i keia mau mea ajmu no ko'u pono. , Aka nae i keia manawa ke ike nei wau ua lilo wau i maunu hoowale wale i kana mau mea i manao ai e hana. Heaha la hoi ko'u mea e hana pololei aku ai \ka mea i hana hewa mai ia'u? lle aha hoi ko'u mea e kupale ae ai nona a e huna iho i kana mau hana ino? E ninau mai ia'u i kau mau ninau i makemake ai a e ha'i aku no wau ina mea apau me ko ? u huna ole iho. Ile h<x»kahi a'u mea e hoohiki aku nei imua o kou alo a imua o ke Akua ola tnau, oia hoi, ia'u i kakau ai i kela leta aole loa wau i moeuhane niua e loaa ana kekahi mau pilikia ia Sir Kale BasekaTila, kekahi hoi o ko'u maii hoaloha maikai loa." "Ke manaoio nei wau i kau mau olelo apaa. e Mn. Laiana, wahi a Kaloke i pane aku ai. "Me he mea la o keia mau mea a{«« a'u i lohe iho nei he mau mea hoehaeha loa ia ia oe, a me he mea la e hoomama ia no ko'u mau manao ke ha'i aku wao ia oe i na m« 1 ala mai mawaena oua mau manawa la. O keia hooana aiia •> i ua leta la mamuli no ia o na kuhikuhi ana a Bepe!etona?" "Nana i ha'i mai ia'u i na manao e kakau ai. n M Ke manao nei wau oke kumu ana i bal aku ai ia oe, oia boi, e kokoa mai ana o Bir Kale ia oe ma ka lawe ana i na lilo no ka*m hoopii hookaawale i kau kane?" "Oia maoli no ka mea oiaio." "Alaiia mahope o kou hoouna ana aku i ua leta la ua papa mai la oia ia oe aole e hele aku e hooko i kau mea I hoopaa aku al ma ua leta la au?" «•Ua i mai kela ia*u he mea hoehaeha loa ia iaia ka lilo ana akm na kekahi mea okoa e auamo I ko'u pilikia, a oiai no hoi he llihune ia e hooikaika ana no ia me kana man wahi kenikeni hope loa no ka holopono o ko'u hookaawaleia mai ka'u kane mare mai " maoll no kela hana ana. A mai ia manawa mai a hiki i keia manawa aole loa oe I lohe i ua mea e pili ana no ko olua kaawale ia?" loa " **A oa hoohiki mai kela ia oe aole loa oe e bal i kekahi mem e pili ana no kan I kakau aku ai ia Bir Kale?" -Ua hana mai oia pela. Ua hal mal oia ia'u Ikawa i loaa ae ai ka lono o ko Bir Kale make ana o la kekahi o na hlhia pohlhihi

loa, a e hoohnoiia mai ana wau ke loheia ae keia mea a'o i kakau aku ai ia £ir Kale, Ua hoomaka ? oka*o mai ola ia*u me ka olelo ana mai #• noho malie loa wau me ka ha'i ole i kekahi mea. "Pela i»> ka. Me he mea la ua loaa mai uo paha ia oe he hoohaoi no kana mnii hana? v "l'a loaa ia'n ia mea, aka ina oia i hanii uiai me ka oiaio ia u ina 110 ua hana aku wau me ka oiaio iaia." •*Ke manao nei wau ma na ano apau ua laki maoli no oe i kou kaawah* ana mai. la inanawa aja oia maUilo ou, a «aike do \m oui ia ni♦'a. «'ia na** c*ia no oia ke o!a nei. Ke ha'i aku nei wau ia <>e «a Im-1' oe i kvia mau mahina me kou aneane loa e kakaa aku i ka paii. K" hoomaikai aku rit'i wau ia oe M e Mrs. Leiiiana. ake haawi aku nei niaua i k<> mana aloha kakahiaka ia oe. a malia paha e lohv aua w i k«*kahi mau rnt'a e pili ana no maua i ke kakahiaka o ka la a* 4 *Kv heino liilii mai nei keia hihia pohihihi a kaua a j>e!a no hoi e auhee liilii aku nei na piiikia." wahi a Kaloke i pane aku ai ia Wakekona ia laua e kali aua o ka hoea mai o ke kaaahi mai Ladana mai. "Ke aneane aku nei wau e hiki i kahi a*u e hiki ai ke houluu* lu ae i na mea apau o keia hanu a kaua a iloko o hookahi inoolelo piha. a o keia ana hoi ka hihia oi loa o ke kupaianaha iloko o keiu au hou. Ona haumana ona ike Karaima e hoomanao aua 110 lakou i ka mea i ala mai ma Oodono, ma Kusia Uuku. i ka makahiki a aia 110 hoi k«-la po*? pepehi kanaka i make ai o Anamkona ma Kalolaina Akau, aka nae o keia hihia a kaua aia iloko nei kekahi mau mea ano nui a i ano okoa ae hoi mai ko na hihia e ae. He oiaio i keia manawa aole a kaua hihia, aka e paahaoliao no'wau ke loaa ole ka hopena oiaio i keia po uiamua o ko kaua hoi ana aku e i»ue." Ia laua e ku ana»malafla, lolieia akli la ke kani ana mai o ke fK*oe o ke kaaahi, a iloko o na miniite pokole, hiki iuia ke kaaahi iloko o ka hale hoolulu. Mailoko mai o kekahi o na kaa oliua o ka papa ekahi i ike aku ai laua nei i ka lele ana mai o kekahi kanaka kino pahaahaa kulana eleu, a nw mai la a lululiina iho ia me laua ini. "He hana ano nui anei kau maauei?" wahia ke kanaka malihini i ninau aku ai ia Kaloke. •*U. o keia ana ka hana nui hookahi iloko o keia makahiki/' wahi a Kaloke i pane aku ai. "He elua hora okoa i koe mamua oka manawa e hana ia aku ai ua hana Ia 7 a ke manao nei wau o ka hana l»ono loa ia kakou'i keia manawa oia ka hele ana aku e hoopiha iho i ka iua o ka inaina i ikaika ai ke-hana aku, a ke pau ia, e Likeke, alaila oia ka manawa kupoiio loa nou e hele aku ai e honi i na ea hu'ihu'i i loaa ole ia oe ina Ladana, a holo makaikai aku no hoi kakou no I)amoa. Ua hiki mua 110 anei oe ilaila? O, ina pela ke inanao nei wau aole oe e poina ana i kau huakai mua loa 110 Damoa." MOKUNA XIV. KA ILIO O BASEKAVILA. Ia lakou i kau aku ai iluna o ke kaa, ua holo pololei aku la ko lakou nei kaa ma ke alahele e hiki aku ai no Damoa. O ka lakou nei mau kukaiolelo ana iluna o ke kaa aole i holopono, oiai ia lakou nei e holo ana ua kuupau aku la ke kalaiwa kaa i ka holo o kona man li? e like me ke kauoha i loaa aku iaia mai ia Kaloke aku ; liuipu mai hoi me ka nakeke o na huila o ko lakou nei kaa, ua hiki.pono ole ia lakou ke kaiuailio. He mea oiaio oke kanaka i like aku kona ano me ko Kaloke, he huna i kana mau hana e hana ai a hiki i ka wa ho|K? loa, alaila hoike ae i kana hana e hana ana, ua hauoli loa oia i keia auo o ka liolo ana o ko lakou kaa, oiai ua makemake ole oia e ninau aku kona mau'hoa i ka hana e hana aku ai a hiki i ka wa e hana aku ai. Mawaho ae o keia, aole i makemake o Kaloke e lohe ke kahukaa i ka uianao q ka lakou hana e liele nei. la lakou uei i aneane aku ai e hiki i ke alanui e holo ai no Meri|ia Ilale, oia ka manawa i liuliu ae ai lakou nei 110 ka lakou hana e hele nei, a ia lakou i hoea aku ai ma kahi e kokoke ana i ka puka-pa, oia no ko lakou nei manawa i lele iho ai ilalo a hookuuia aku la ke kahukaa e hoi no kona wahi. "Ua inakaukau anei oe, e Likeke me ka pu?" i ninau aku ai o Kaloke. Ua mino aka mai la ua makai-kiu la, a pane mai la: like me ka maopopo ana he lole wawae ko'u e komo nei, IH-la hoi ka maopopo ana lie eke kekahi o ua lole wawae nei, a ina he eke io ko ko'u lole wawae, alaila e hoomauao iho oe aole i nele ia mea he pu iloko olaila." "Maikai kela! Ua niakaukau no hoi.maua no ka hoea mai o ka manawa e hooliana ia aku ai o ka maua mau pu,' 7 walii a Kaloke 1 jmne aku ai. "Ua hu na maoli no oo i keia liana, e Kaloke, heaha ka kakou liana e hana nei? ?> wahi a Likeke i ninau aku ai. • O ka kakou hana e hana aku ai oia ka noho ana maauei e kali ai.' * *ī %i Ea, aole paha hoi o keia wahi kahi kupono e noho ai no keia hana au," wahi a ka makai kiu poupou i pane aku ai, me kona alaalawa ana ae ma o a maanei. a ike aku la oia i ka halii mai o ka ohu maiuna oka Lua Mimilo o Kalipena. "Ke ike nei wau i kekahi malamalama kukui mamua aku o kakou." : "O Meripa Hale ia a o kahi hoi a kakou e hele aku nei. Ke itoi aku nei wau ia oe e heie oe me ke akahele loa a mai walaau hoi oe aka ke nuikemake oe e ninau mai i kekahi mea e liawanawaua mai oe,** wahi a Kaloke i pĀne aku ai. HiH»mau aku la lakou nei i ka hele ana me ka makaala loa u° kahi a ke knkui e a mai ana, a ia lakou nei i hiki aku ai ma kahi o elua haneri i-a oia ka manawa a Kaloke i kaua mai ai i ka lakou nee ana aku. "Maanei kakou eku ai," wahi ana i pane aku ai. "O keia mau )H)haku ma ko kakou aoao akau oia ko kakou opu malumalu e hoho ilu» ai 'u h«oa mai ka manawa no ka kakou hana." • "Alaila niaanei kakou e kali aku wahi a Likeke. "Ae. nmanei kakou e noho iho ai no ka manawa. E komo mai oe iioko o keia wahi poopoo, oiai ua maa oe i ka noho ana iloko o kalii pumahaua. E, Wakekona, ua Mki paha hoi oe iloko o Menpa Hale aua mao{H)po ia oe na mea apau? Ua hiki anei ia oe ke ha'i mai i kahi o kela ame keia rumi? Heaha kela mau pukaaniani ma keia aoao o ka hale? n "O kela mau pukaaniani pe'ape'a au e ike nei oia na pukaaniani o ka luiui kuke.' ? "A heaha hoi kela lumi e a mai la na kukui me ka ikaika o ko lakou mau malamalama?" •*Oia ka lumi aina." "I a uuia na olepelepe iinna. Ooe o kakou ka mea i maopo|K> i ke ano oka hale ame kona mau mea iloko oka pa. Ke manao nei wau he mea pono ia oe ke hele aku a nana aku healm la na hana a Ukou la e hana mai la Uoko oka hale. Ke pau no hoi kau hana hoi mai oe a hoike mai ia maua." K like me ka Kaloke i kauohā aku ai ia W'akekoua, pela no hoi om i hooko aku ai. Ua hele aku la o WakekoHa mahoj*o okapa a hilu i kona hiki ana i kahi haahaa o ka pa, a dia no hoi kahi ulu nui oxm Uuiu. e hull pono mal iina hoi i kahi oka lumi aina ana *ha i oku al ia Kaloke ma. I'ii aku la oia iluna o kekahi wahi kumu* laau a n>.nn aku la iioko, aia hoi he elua mau kino kanaka ana e ike aoa ia man&wa e noho ana iloko ka lumi aina. O keia mau mea Hua ana e ike nei oia no o Bepe!etoua ame Sir Hanale k* ana mawaena o laua, a e noho mai ana hoi o me kona a!o e huli pono ana i o Bir Hanaie. i/ ko laua mau waha, a e ku ana hoi Mahl pika wai w mamua oko laua mau alo, K kamailio ana o «Kppelelooa la maaawa. a ma ka Wakekona ike aku | ko Sir Hanale wiauia, me he nei ia m Uke me k«kahi uhi moe keokeo ka haikea. (Aoieipai*.) i