Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 21, 20 May 1904 — Page 1

Page PDF (1.36 MB)

This text was transcribed by:  Kawahine Kamakea-ohelo
This work is dedicated to:  Ellen Hookano Kapela

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOO@KAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

 

-----

 

@ KE @ HELU 21.    NUPEPA KUOKOA, PALIMA, MEI 20, 1904. NA HELU APAU 3016

 

-----

 

KE NEE NEI E HUI ME KA ENEMI

 

-----

 

LIKE OLE NA ALAKAI O PUSIA

________

 

Panikuia na Mokukaua o Rusia e noho nei ma Vladivostok.

________

 

KAAHELE KA EMEPERA I KONA MAU KULANAKAUHALE NO KE ALOHA AKU I KONA MAU KOA.

________

 

      NA LONO KAUA, AUWINA LA MEI 12.

@ Mei 12. - Ua hoole ae nei ka @ kaua o Iapana i ka hoike a Rusia @mama hou ke kukai ana me Poto @ ke alahao kaaahi.  Ke olelo nei @ Kepani o ia wahi hoolulu o na mo@ o Rusia ua hookaawale lo ia @ kuakai ana.

Kapana.  Mei 12. - Ua pa-iwakalua @ na hookupu ana o ka hoaia o @ kuaiia nei ma na makeke @ maanei.

ST PETERSBURG, Mei 12. - Ua wa@ nei na Rusia a koe ole iho ke@ @ i ke kulanakauhale o Dalny. @ apau loa pau pu me na mouo no ka pa-kapilimoku, e lilo aku ai i @ mea pono na ka enemi ua pau i @huia.  O na lako hana moku aku i hiki aku ko lakou mau wai@ he mau tausani dala, ua hoo@ me ka dainamaita.

 

      NA LONO KAUA O KA LA 13.

ST. PETERSBURG, Mei 13. - Ua ma@ hou ae nei ke kukai ana me Poto @.  Ua hoikeia mai nei eia ke kaua mai nei.

WASINETONA,  Mei 13. - Ua loaa mai nei i ke Keena Aupuni he hoike o na @ apau e hoouna ia aku ana no Man@huiia ame Siberia ma keia mua aku hoouna ia aku no ma Europa aku.

MUKDEN. Mei 13. - Ua holo mai nei hala aku maanei kekahi kaaahi e @ ana ia 253 poe i eha o Rusia no @.

SEOUL. Mei 13.- Ua panikuia aku nei o Rusia aumokukaua o Vladivostok @ Kepani iloko o ke awa. 

TOKIO.  Mei 13. - Ua pahu ulia ae kekahi moku topito o Iapana i ka wa e @ hoowale ana i na mea hoopahy a @ @ hoomoe ai ma Dalny:  He ehi@ @ hana i make.

ANAHAI. Mei 13. - Ua holo aku nei ka @ holo mama, Nu Olina no @ keia la.  Ua kauohaia aku nei @ @kukaua holo mama Rleigh e @ Chinkiang no ka hoomalu ana @ i ala mai malaila.

     

      NA LONO KAUA O KA LA 14.

@. Mei 14. - Ua hoikeia mai nei @ mai nei ko Rusia kulana @ @ ke hoolala mai nei ke kaua @.

NEWCHWANG. Mei 14. - O ka poe @ @ nei eia lakou ke puhi @ @hao i ke ahi ame na mea @ @ ke lawe ia aku me lakou. @ @ mai nei na Pake ma kahi @ ana i Yinkow.

MUKDEN. Mei 14. - Ua lilo ae nei i Kepani  o Pulatien e kokoke nei hoi @ P@ Adamu.

@. Mei 14. - O ka puali kiai @ @ ka Kepani  aia ma kahi o @ @ malalo aku o Lienchengkun.  Ua @ keia wahi me na papu @.

@. Mei 14. - Eia o Rusia ke @ ae nei ia 125,000 koa ma o iki @asus.

ST. PETERSBURG. Mei 14. - He nui @ maopopo ole no na hoonee @ K manao ia nei eia o Kuropa@ ke houluulu nei i kona mau koa @ Laoyang.  eia na Kepani ke komo ku nei ma ka hema o Manchuria.  Ua @ @ lakou i ke alahao ame ka @ @pa e kukai ana me Poto @.

SEOUL. Mei 14. - Ke loaa pinepine @ nei ka hoike o ka ike pinepine ia na Kekini ma ka Akau o Korea.

CHEFOO. Mei 14. - Eia na Kepani ke @ @ i ke toana o Dalny.  Ua hoo@ ai ia koa a ke manaoia nei eia @ ke noho nei malaila.

 

      NA LONO KAUA O KA LA 15.

PARISA. Mei 15. - Eia ke emi liilii @ @ na hilinai ana maluna o ko Rusia kilakila.  Ke manaoio ia nei @ o ka hoike i loaa mua mai e @ ana no ko Generala Kuropatkin @ ua @ na wale ia.  Aia he huina @ koa e akoakoa nei ma Irkutsk @ o ka nui o ka hau e lana nei @ @wai o Raikal.

ST PETERSBURG. Mei 15. - Ke makou ia nei maanei ke hoomaka nei o pake i ke kaua.  Ua hoike mai nei @ Karevitch i ka lelekaua @ o na Pake i na kahua kiai ma@.

TOKIO. Mei 15. - Ua hoike akea ae ekahi o na kanaka kakaunupepa ua @ ua na Rukini ia ekolu o ka lakou mau @.  Ua loaa aku ko lakou @ @make ua pau i ka poholehole ua hoowainoinoia.

SHAN-HAI-KWAN. Mei 15. - Ua loaa mai nei kekahi lono i hooiaio ole ia e @ ana i ke kaua ma ka Poahu iho @ ma Hsyiyen kahi hoi i poino ai he @ poe koa Rukini.  Eia na Kepani e noho nei ma Hsuiyen.

CHEFOO. Mei 15. - Ua ku mai nei ka @ holo mama Nu Olina o Amerika maanei me ka makaukau no ka @ ana aku no Newchwang no ka malama ana i na kupa o na aina e.

     

      NA LONO KAUA O KA LA 16.

      LIAOYANG, Mei 16. - Ua holopono ka hoopoino ana o na Rukini i kekahi mokukaua holo mama o Iapana ma ka Poalua nei ma ke Kaikuono o Salienwan.  Ua holo aku kekahi o na lutanela ame ekolu ko maluna o kekahi waapa mokuahi oiai e uhi paa ana ka pouli a hiki i ko lakou hiki pono ana i kahi o ka mokukaua holo mama e kuana me ka ike ole ia mai a hoopa-hu aku la i ua moku la me kekahi dainamaita lawelima malalo o ka moku.  Aole i piholo ka mokukaua holo mama, aka ua nui ka poino i loaa aku. 

      Ua lelekaua ae na powa, ma ka Poalima i ka lua lanahu ma ka huli akau o keia wahi.  He ekolu haneri poe koa Rukini i paa aku ia wahi me ka holopono a alualu aku la hoi i ka poe powa no na kulanakauhale liilii e kokoke mai ana ianei.  Ua make i ma Rukini he kanalima o- keia poe a ua paapio mai ia lakou he nui o na poe powa.  Iwaena o ka poe i lilopio mai he elua mau aliikoa Iapana a he heluna hoi o na koa Pake.  Ma ka Poaono ua lelekaua aku la keia poe powa i ka lua lanahu e kokoke ana i Poto Adamu a hoopuehu au la i na pooluna a hao wale hoi i na waiwai.

      NEWCHWANG, Mei 16. - Ua lelekaua aku na Pake i ka poe powa maanei a make ekolu poe powa.  He kanakolu mile ahahao i hoopoinoia i ka la inehinei mawaena o Hingyo ame Wafantien.  O ka huina nui o na koa Iapana i hooleleia ae ma Pitzwo i keia manawa ua hiki aku i ke 30,000.  Ua loaa mai nei kekahi lono i-hooiaio ole ia mai no ke kaua ma Liaoyang.

      ST. PETERSBURG, Mei 16. - Ke olelo nei ko Rusia mana aupuni ua hoikeia mai ia lakou ua hana ae o Kina ame

 

(E nana ma ka aoao 6.)

 

(picture-----caption under picture:  KO RUSIA PUALIKOA PUKAA ILUNA O KA HAU.)

 

-----

 

KEKAHI MAU HOIKE NO KE KAUA

-----

 

Wasinetona, Mei 6, 1904.

Ia SAITO, Honolulu:

      Ua hoike ae o Generala Kuroki, ma ka la 3 o Mei, penei  Mahope o ka paio ikaika ana o ko kakou mau kiu i keia la me na Rudini ma kahi e kokoke ana i Fang-Hong-Cheng, ua hoopuehu aku lakou i ko Rusia poe ko kaulio e auhee ana hoi no Fang-Hon-Cheng.

      Ua olelo ae na Pake, ma ka la 1 o Mei ua ku ae kekahi pualikoa hele wawae ma ka hikina o Fang-Hon-Cheng, a ki aku la ia 300 o ko lakou heluna e auhee ana mai Ialu mai, me ka manao kuhihewa he poe enemi keia a he 70 o keia poe i make a he 100 i eha, a o ke koena iho ua holo pukaka aku la lakou me ka haalele ana aku i ko lakou mau kaa lawe ai.

      Ua hoike ae hoi na aliikoa i lilopio mai o na pualikoa Rusia i auhee aku me ka maikai ma ka la 1 o Mei he elima a i ole he ono paha bataliona koa hele wawae a he elua mahele koa pukaa.  He elua haneri poe Rusia i make a i eha i loaa hou ae e waiho ana ma ke kahua kaua a hiki i keia la a eia aku no hoi ke lawe ia ae nei kekahi poe hou.       TAKAHIRA.

 

Wasinetona, Mei 6, 1904.

Ia SAITO, Honolulu:

      Ua hoike ae o Admarala Hosoya o ka mahele ehiku o na moku lawe koa ame ka mahele iwakalua o na moku topito, i huipuia hoi me Hongkong Maru ame Nippon Maru, ua hiki ae lakou ma Liaotong ma ka hora 5 a.m., o ka la 5 o Mei, a i ka ike ana i ko ka enemi kiai iluna o ka puu e pili kokoke ana i ke kahakai, ua kipoka aku la i keia poe kiai a hoauhee aku la hoi ia lakou.

      Mahope mai ua kauohaia aku la na mahele koa kaua Moana malalo o ke alakai ana a Kapena Nomoto, e lele aku i ka aina, a mamuli o ka maloo o ke kai ua hiki ole i na waapa ke hookokoke loa aku i ka aina, eia nae ua au aku no lakou a hiki i ka aina ma ka hora 7:22 a.m.  Malaila lakou i nee koke aku ai a hiki i ka puu a huki ae la i ka hae iluna.

      I keia manawa pu no hoi ua hoounaia aku na mokukaua Akagi, Oshima ame Chokai e hookokoke aku i kahi e lele aku ai o na koa no ke kaupale ana aku i na enemi.  Ua loaa aku i ka mokukaua Akagi kekahi huina o 100 koa o ka enemi a hoopuehu aku la ia lakou.  Ua hiki aku ko kakou mau moku lawekoa ma ka hora 8 a.m., me ka mahele mua o ka pualikoa elua, a i ko lakou ike ana i ka hae Iapana maluna o ka puu, oi no hoi ka manawa i hoomaka ai e hoolele i na koa me ka maikai ame ka nana ole ae oi i ka au ana iloko o ke kai a i keia manawa eia lakou ke hana mai nei i wahi no lakou e malumalu ai.            TAKAHIRA.

 

Wasinetona, Mei 8, 1904.

Ia SAITO, Honolulu:

      Ua hoike ae nei ko kakou Pualikoa Elua i lele ae ma Liaotong ua hoopuehu aku ko kakou mahele i kekahi hapa uuku o ka enemi ma ka la 6 nei, e noho ana hoi ma Pulantien, a ua wawahi aku hoi i ko ka enemi alahao ame na uwea telegarapa, nolaila, i keia manawa ua hooneliea o Poto Ata me ko kalou kukai ana me kekahi wahi o Manchuria.            TAKAHIRA.

 

 Wasinetona, Mei 12, 1904.

Ia SAITO, Honolulu:

      Ma ke kakahiaka o ka la 10 o Mei ua lelekaua ae la he 200 koakaulio o Rusia ia Anju.  Ua paio aku ko Iapana mahele koa e noho ana malaila.  Ua hoea aku he hookahi pualikoa Iapana no ke kokua ana ia auwina la mai Pingvang.  Ma ke kakahiaka oka la 11 ae ua holo aku ka enemi i ka manawa i hoouna hou ia aku ai i poe kokua i hoea ae hoi mai ka akau aine ka hema.  O ka poino ma ka aoaoa o Iapana he eha i make a he eono i eha.  O ka poino ma ka aoao o ka enemi ua oi aku maluna o kanalima.  Wahi a na aliikoa haahaa i lilopio mai i hoike ae ai o ka nui o na koa ma ka aoao o ka enemi i lelekaua mai ai he 500.           TAKAHIRA.  

Wasinetona, Mei 13, 1904.

Ia SAITO, Honolulu:

      Ua hoike ae o Adimarala Kataoka ua hoea ae ko kakou ma mokukaua ma ke Kaikuono o Kerr e kokoke ana i Talienwan ma ke kakahiaka o ka la 12 nei. 

      Ua kipoka aku na mokukaua Itsukushima, @ ame Miyako i ka aina a ia manawa hookahi no hoi ala na moku topito ke ana la i ka papaku o ke kai.  Ua lele aku kekahi o na aliikoa ame

 

(E nana ma ka aoao 2.)

 

LIKE OLE NA MANAO KALAIAINA.

________

 

Ku-e na Haole Democarata i ka hoouna Elele no Hearst.

________

 

IKAIKA NA KANAKA HAWAII NO KE KAKOO ANA IA HEARST I MOHO PERESIDENA.

________

      Mahope iho o ka hooulu manao ana iwaena o na Demokarata o Honolulu nei no ka hoouna ana i mau Elele Demokarata mai Hawaii aku nei no ka inoa o Hearst iloko o ka Aha Elele Lahui Demokarata i Amerika ua ulu ae he ma manao ku-e no ka hooko ana pela iwaena o na haole Demokarata, a e ulu ana he paio kulai i keia mau hoolala ana iwaena o na Demokarata o Honolulu nei.

      Na Konela Iaukea âme Mr. Woods âme kekahi poe Hawaii Demokarata e iho e hooikaika nei i keia hana no ke kakoo ana ia Hearst i moho Peresidena no Amerika Huipuia no keia kau koho ae aka ua ku-e loa na haole Demokarata a e paio aku ana no ka haule pahu o ke kumuhana.

      Ua loaa ka manaolio ia Mr. W. A. Kinney he mea maikai loa i na elele Demokarata mai Hawaii aku nei e hele me ka haawi ole ia aku o kekahi mau aʻo ana, oi loa aku ka poho ole o ka haawi aʻo ana i na elele no ke kokua ana mahope o Hearst, no ka mea ke hele kalaiaina mei ma ke alanui i emi mai ka ikaika ohohia.  A o kekahi no hoi aole makemake o Mr. Kinney e haawi i mau aʻo ana no kekahi kanaka

      Ua hoike pu ae no hoi o Mr. Effinger kekahi o na hoa o ke komite hooko teritori o ka hooouna ana i na elele me na aʻo ana mai nei aku.  Wahi ana ua loaa no ke wahi manao oahoha iki no Mr. Parker kekahi moho Demokarata e manao nei e holo peresidena eia nae o ka hapanui o ka ikaika o na Hawaii aia maluna o Hearst.

      Ua hoike mana pu ae no hoi o C. J. McCarthy ka lunahoomalu o ke komite kuwaena Demokariata i knoa ku-e no ka waiho aʻo ana i na elele aole no Hearst wale no aka no kekahi kanaka e ae no.  Ua manaoio pu oia i ka maikai loa o ka hele ana o na elele Hawaii i Sana Lui ma ke kulana kuokoa a e hana aku no ka maikai loa.

      Ua hoike mana pu ae no hoi o Mr. R. B. Kidd ka luna hooikaika hookahi o Hearst ma Hawaii no ka hele io aku o na elele Hawaii no ka hele io aku o na elele Hawaii no ke kakoo ana ia Hearst.  Wahi ana ua loaa mai he mau leka iaia mai na mokupuni mai e hoike mai ana.  Wahi hou no ana aole he waiwai o na kanaka no Parker kekahi o na moho Demokarata e holo peresidena ana, no ka mea ke ike aku nei oia ma ke ano he mea hooikaika no na hui nunui, ke kumu i makemake ole ai ka lehulehu o na mokupuni nei nona.  Aole he wahi manao kanalua iki iloko o keia luna hooikaika o Mr. Hearst no ka hele lokahi ana o na elele Hawaii no Hearst.

________________

 

KA IKAIKA O NA AOAO KALAIAINA

________

 

he mau hoaʻiaʻi no ke Kau Koho Peresidena e nee mai nei.

________

 

KA HUINA ELELE E HIKI AI KE LILO KA LANAKILA O KA HOONOHO ANA I PERESIDENA.

________

 

      Ma ka manao malalo iho nei e loaa ai ka manao koho o ka nupepa New York Sune e plili ana i na elele nana e hoonoho aku i Peresidena no Amerika no keia kau ae e hiki mai ana.  Maluna o keia manao ua maopopo loa aole e koho ia ana i Peresidena Demokarata no Amerika i keia kau; a he mau hoonohonoho hoi keia i ike mau ia mamuli o ka hakilo ana ame ka hoomaopopo ana i ko Amerika ano ma keia mea he koho Peresidena.  Penei ua manao la:

      O ka nui o na elele o na mokuaina he Kanaha-kumamaha o ka Uniona, malalo hoi o ke kanawai mahelehele o ka makahiki 1900, ua like me 476.  O ka hapanui o keia e hiki ai ke koho i peresidena ua like me 239 elele.

      O na elele mai na mokuaina mai o ka hema e hiki ai no ke koho ia aku e lilo ana i moho peresidena Demokarata ua lime me 151.  O na mouaina o Maryland ame Delaware, ke hoohui ae i ko laua mau elele ua like me umi-kumamalua, me he mea ia e lilo aku ʻana no i Demokarata me ka loaa o na hilinai ana, ua like hoi ia me 162 elele Demokarata.

      O na mokuaina i hiki ke hoonoho iho ma kahi o ka maopopo ole oia o Connecticut, New Jersey, New York, Rhode Island, West Virginia, no lakou hoi na elele he kanaono-kumamaiwa.  Ina e lilo aku ana o New York ma ka aoao Demokarata, me knona mau elele he kanakolu-kumamaiwa, he mea maopopo loa e lolo aku ana no o Connecticut, me kona mau elele ehiku, ma ia alahele, hookahi no, a e hoi hou aku ana no hoi o New Jersey ma kona kulana mau he Demokarata.  Aole e hiki ke helu ia aku na mokuaina o Rhode Island a i ole West Virginia paha no na Repubalika.

      I na no e lilo aku ana i na Demokarata na elele apau o keia mau mokuaina i haʻilia ae nei a i kanalua ia hoi ko lakou mau kulana, aia no he koena o ewalu elele e hiki ai ke lilo ka hapanui ma ko ka Demokarata aoao, a e loaa ai hoi ka heluna o 239.

      Ma keia e maopopo loa ai, aole loa e hiki ana i na Demokarata e koho i ka peresidena me ka lilo ole aku a hoopuipui aku ma ko lakou aoao ia New England a i ole o ke Komohanan paha, e hiki ai ke loaa ia lakou na elele ewalu e kaa ai ma ko lakou aoao ka hapanui.

      Aia wale no a hoea ae kekahi hoonioni kalaiaina o ke ano nui a koikoi aole loa e loaa ana he manawa i na Demokarata e lanakila ai ma kekahi mau mokuaina o New England mawaho ae o Connecticut ame Rhode Island, a  i mea e lanakila ai ko lakou aoao he mea pono ia lakou e lilo aku kekahi mau mokuaina huiia o ke Komohana ame ko na aekai o ka Pakipika e like hoi me keia papa kuhikuhi malalo iho nei:

      California…..10

      Coloarado….. 5

      Idaho………..3

      Illinois……..27

      Indiana……..15

      Iowa……….13

      Kansas…….10

      Michigan…..1@

      Minnesota…11

      Montana…….3

      Nebraska…….@

      Nevada………3

      North Dakota..3

      South Dakota..4

      Ohio………..23

      Oregon………4

      Utah…………3

      Washington….4

      Wisconsin…..12

      Wyoming…….3

      Ma Ka hakilo ana i keia mau mea oiaio e pili ana i ko kakou lawelawe kalaiaina ana e hiki ai ke ike pono a hoomaopopo i ke kulana o ko kakou paio kalaiaina ana no ka makahiki 1904 nei, a o keia ana hoi kekahi o pa paio ikaika loa ana iloko o ko kakou moolelo.  I mea e lanakila ai na Demokarata he mea pono ia lakou ke paio aku me ka ikaika a lilo ka mana hoomalu o ke kalaiaina ma New York, New Jersey, Connecticut ame West Virginia ame ke Komohana pu.

________________

 

NA HOOMANAO ANA NO LAHAINALUNA.

      Ma ka auwina la o ka Poaono o ka pule i hala ua malamala ae he anaina ma ke kulanui o Lahainaluna no kekahi mau haumana kahiko o ke kula i akoakoa ae ilaila, ka poe hoi e noho nei i Lahaina no keia mau la.

      Ua malamala keia luau a na haumana kahiko maloko o ka haleaina kahiko, ka halepohaku nona na hiohiona e maalo ole ae ai mai ka hoomanao ana o na haumana kahiko, a ua ohu no hoi kona mau paia me na wehi o kanahele-ka maile ame na pua.

      Ma na papakaukau ua luluu i na ono o ke ano mau o na luau a ma ke poo i noho iho ai ke Komikina Kuleana Wai Kaulukou a malalo o kan@ hooponopono ana i hoohanaia ai na kukai manao ana ame na mea pili a he elua o na haumana kahiko iloko o keia hui hauoli ana he mau haumana kahiko loa o kanalima makahiki i hala ae.

      Ua ulu mai na hoomanao ana no na la kahiko o ke kula a ua nui na hana o ia mau la i hoopukaia ae e na haumana kahiko o ke kula a ua lilo i nuhou nui na na haumana hou o ke kula o keia manawa a i ka manawa i meleia mai ai na himeni o ke kula o na la koliuliu loa ua hoopihaia na noonoo me na hoomanao ana no ia mau la a hueia mai na waimaka i ka nui aloha.

      I waena o ka poe i akoakoa ae i ke kula ilojko o keia pule oia o Mrs. Nakuina, Mr. N. W. Aluli, Rev. O. P. Everson, Rev. E. S. Timoteo, Rev. E. W. T@wing, Rev. O. H. Gulick ame Dr. D. Scudder.