Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 22, 27 May 1904 — KE KULA HANAI O KOHALA. [ARTICLE]

KE KULA HANAI O KOHALA.

Mawaho ae o na hooal»! o iln manao o ke kumupoo o ke Kula Hanal o Kohala e i>il| ana 1 ka hookumula ana o krla kula kaikamahlne iwnena o na Hawnii, aol<> l nele ka loaa xnua o la mau hlohk>na o u« kula nel lloko o na hoomanao ana o ka poe kahiko o Hawaii nel mai nn oiw| H&waii a na haole kamaaina, a makou no hoi e hoomaopopo nei o ka poe mallhinl no kekahi I noho lolhl Ikl lanel a helphelu nul t ka moolelo o kela kula hoovalTrai nul !waena o ko Hawaii m*l p». t T a loaia kela ike Ut lakou. e like me ia i hoik«t& lloko o kela mau manao koo&t&i o k» kumupoa. oia hoi. malalo © ke kukulu aua a Mr. Bn» a i ka wa Inhiko I hookumula al a, mau mal kona oia a hlki wale i kela. mau la ano hoa o ka aina. a makoā hol « hlno> »i e n»a a)ra kona ote no pWlMila O na> «Wlp^alnan^ e Bft«tli MI t«MM O na kaikamaWi» no ka hoonaauao ana la lakem e )&o I poe tnalamalama aele *rate Uoko • n* hoonaauao ana o na hana akamal «*• »* toota bonoa nel aka o ka w» I ka pooo nul ka mana hoi nana • ImMe Monō» l ka naauao i'loaa nai. K* to*«a wA t*l malno I k*ia mau ° kwwpoo o kela kula a |— 5 m f^ Ma ***** iho «oto wmle 1 n& kwmokuU k« bokmua o kti* b*m hooi na kalk&mahine aka ala no &nahm» o na makua mea k*iki ko lakou aoao ka, ma&e* • hoo ""°«ot» M k*lk*mahll«- (n* j~U . hooiunl» lUIU • pono »1, , O V.

,hoopalpul ana aku no la i ke kula a| ofa no hof kekaUi mahele o ke ola o ke| kula. nolaila e pono na makua e fcawe i; kela kumahana a noonoo nul a e hooko | -iku ma ka hoouna lo aku f na keiki iloko olaila—oi ioa aku oka poe iloko o ka mokupuni o Hawaii e maahihi ai! ( ka hoouna ana ilaila mamua o ka hoo-; j una ana mai i na kula o na wahi e ae.; | •—a maluna no hol o keia mahele hoo-l kahi i kupono ai e makee pu ia ka hoo-i piha ana aku I na kula e«ee like me ke Kula Hanai o Kawaiahao. Oahu, Lahainaiuna, Kamehameha ame Punahou ame na kula hoonāauao e ae. Aole e hiki ke hoolela ka waiwal nui o keia kula hanal o Kohala no ka mea aia he i*jl o na kaikamahine i puka pono mailaila mai a i U!o maoli I poe makuahine Uoko o ka aina. otai nae aoie no i nele ka loaa o ka poe i lilo iloko o ka nohona pupuka ana aka me ka hoohewahewa ole ua emi ia Ino i na maikai loa i puka mai. a makou e manaoio nei he mau hua maikai la no ke kula. ma kona ano he wahi hoohana a liooponopono kanaka, oiai hoS o na kahu a papa kahu o ke kula ke kumu o ka hana kahi hoi o ka mana ame ka ikaika e holopono ai ke kula mawaho ae ona makua mea keiki. Nolaila he mea pono i na aoao apau e hooIkaika Hke I holomua ai ka nee ana 0 ke kula imua—ola hoi, ka aoao o na makua i ka lakou hana, a o ka papa kahu o ke kula i ka lakou hana. a o ke kula laia iho no ka hooholomua ana 1 ka oihana hoonaauao e kuikahi like ai na aoao a eiua—o na kumu a o ko na haumana, Ke hana like na mahele apau aole e nele ka nee holomua mau e like no me ka holomua e nee mau nei a i nee hoi i na makahiki i hala loa. i O ka hoihoiia ana o ke kula hoopololei o na kamalii kolohe i Waialee, Oihu oia ka hoi hou ana o ke ano o ke kula I kela o na la kahiko loa o Keoneula kahlko, oia hol maluna o ka mahiai, kekahl hana ikaika a ano nui, alaila ua waiwai loa ka hoihoiia ana o ke kula ilaila, oiai eia ke puka mai la na hua o ke kumu e waiwai io ai ke '<ula. no ka mea wahi a ka Lunakula nui Atkinson ua hilinai oia no ka hikii l ke kul a ke malama iaia iho ma na mea lako al, e laa ka poi ame na mea īlu kupono i ka ai ma keia mua aku; i o kela iho la no na kulana o Keoneula kahiko a na haumana kahiko e 'ioomanao poina ole ai. O ka hiki ana I ke kula ke malama : aia iho ma o na hana la o na haumana e like me ia e hanaia mai nei i Keineula hou, ka mahi lo'i kalo ame na •nea ulu e ae a lana loa ka manao I ka ouka pono, oia no kekahi alanui e hoo--nakiliia ae ai kekahi mau kaumaha a 'toikoi a ke Aupuni e auamo nei. ' * Aole o keia wale no ka waiwal o ka Mhana mahi iwaena o na haumana o Keoneula hou ma Waialee aka oia no ea makaukau o na keiki i ka lawelawe ma ma ia oihana a i ka loihi ana o la manawa e hoohala ai ma ia mau *iana a huiia me na ikp hoonaauao e %'o ia ai ua lawa maoli ka makaukau • ke keiki hoolohe a he makaukau ia nona i kona manawa e hemo ai e hiki *I no iaia ke hilinai iho no ke kukulu iome ana nona a e hapai mau i ka īoolako ana i ua home la ona me na lua o na makaukau ana i loaa ai ma Walalee ke hoohana aku oia, a makou 5 manao nei ma kekahi nana ana, ua ae mamua o kekahl mau mahele o na kula nunui o kakou e ku mai nei. 0 ke a'o maoli ana I ke keiki iloko o <a oihana mahi he a'o ana no nae a <e keiki e ike pu aku ai i ka hua o kana mau hana e hana ai e like me kela 3 puka pono mai la i Waialee oia hoi, ia ulu ke kalo a ua paapono na lo'i t kulapaia, a me na mea ulu okoa a •»ai pu ia me ka hanal holoholona ana— i ike maopopo na keiki he waiwai no ia no lakou iho i ka manawa e malele mai il. mai ke kula mal a he waiwai pu no hoi ia no ke kula, no ka mea o ka pu'eapono o na han a a na keiki oia ka *ianohano o ke kula, a aole no hoi e lele ke kau mai o ia hanohano maluna ■> ka Papa Hoonaauao, a o ke Aupuni no hoi ia. —