Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 29, 15 July 1904 — KE KAUNA WAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA. [ARTICLE]

KE KAUNA WAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis.

KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

MOEUNA XXXI. KA HUAKAI EMEPEEA XO PALANIPOKA. Ma manawa a na hoaloha e hui nei aia laua a elua iluna «, ft .i h«»nua kahi i nonoho ai—o ka Sure o ka hoolohe aku a o ka n«» hoi ka ha4 waha ana i kana mau mele. I kela ame keia aole i nele ka holoholo iki o ka Panapua Boga, aole nae i ka i ii i » lua aku. no ka makaala ana no i kana hana kiai a hoi hou ii«» a noho pu me kona hoaloha a hoomau aku no i kana mau vi* no i liuliu loa ua lohe koke aku ia na pepeiāo o ka Panapua i ka hoailona a kona Haku i waiho mai ai iaia e hoike ana aia ♦.1 ume Konorado ma ke ala ua hoononohu loa iho la oia r . k,i hooknio ana iaia iho me he la aole oia i lohe i kekahi kani, ~ iī na«' ka Panapua Roga i hikilele ae ai me ke ano kunahihi o kona ii'.ii :i iiinhiona a noho namau hoolono aku la no ke kani hou mai, a i; t iiuli mai )a oia a nana pono mai la i kona hoaloha me ka pane leo »-ia ua<- o ka nana ana o kona mau maka iaia a me he la e ninau , u mai iiiiii no ina paha ua lohe aku oia i kekahi mea i kani iho ai. * Ke hoomanao no anei oe i kela mau lalani mele au i ha'iwaha i; i ai ia'u." wahi a Sure i pane aku ai, "oia kela mau lalani mele : li<.«>loh«' ai a ano hiamoe ai au. E ha'i hou mai oe ia mele a e h>,..;..h*' aku wau a na'u ia e ike i ka like ole o kela ha'iwaha ana r; ; i ]%<> k»*ia." M.- na olelo hoopalaueka wale no a Sure ame ka hiki ole iaia ke ] • .( .1.- h«' kani io ia ua hoomau mai la o Roga i ua mele nei, a ina i .;« maiia wa iia nee aku la ka Panapua Sure a ano kokoke i kona } ;i haka pouo aku la no hoi kond mau maka i ona la a e lioolohe; . : .1 ii<» h"i ine ka oni ole, a me he la i ka ianei (Sure) hoomaopopo! • io mai o Iloga iaia a kahe palanehe aku la no hoi na ) mai ona aku me ka maikai nui. Eia nhe ua hamau koke j!.i> la oia im* ka hoopau pono ole aku i ka pauku holookoa, alaila huli u .ii la oij; ia Sure a hawanawana mai la iaia. "11.-aha'kela? He lala laau kela i haki mai la. Ke hoomaopopo l«.a ia wau. Jtole anei oe i lohe aku la e &ure?" "A»»he liookahi e Roga, koe wale no o na kahe leo palanehe ana o na lalani mele maikai ka'u e hoolohe nei. E hoomau aku i ke kahr nuM'kahi ana aole hoi o ka mokumoku i ka maikai o ke inele. lleaha aku e Iioga?" "A. ua nui loa kou makemake i na mele nolaila ua lahilahi mai koii lioolono ana i na nakeke o na wahi e ae, he mea no hoi e hoike mai ana i kou līlo aku i haku mele e like me a ? u. Aia io me oe ia liaawina iini haku mele a no keaha la i hooko ole ia ai?" <4 Aoh' e hiki ia'u ke pane ia ninau aka he hookahi mea i maopopo ia'u oia ka hiki ia'u ke hoomaopopo i ke kumu o ka haki a ke kiina a ka pua nwii ka ma-ka ae. Malia paha ina no owau kekahi haku mele aole no paha e hiki ia'u ke hoomaopopo loa i kahi hemahema mamua o ka hoomaopopo e ia mai e 'ko waho. Nolaila e hoomaka hou aku i na mele i koe no ka mea aole au i lohe i kekahi ha'i mele ana au e like me keia i keia po?' Alaila hoomaka hou aku la ka haku mele i kana hoaeae a ua pahee maoli no na olelo me he wai la e kahe malie ana a ua nanea io no kiua, aka, no kahi pana pua o ke kakela Turona aole i nele kona hoolono u lohe io aku la no oia i ke kani ana mai aole nae ma kahi mua aka ma ke kukulu akau a hoomaopopo koke iho la no oia ua i«ih'kaira aku la kona Ha<ku ame Konoflado ma kekahi aoao a niawaho o ka laina kiai o na Akihihopa. Ua noho inalie loa iho oia me ka hooholo loa ana o kona noonoo i kti puka laelae io o na hoaliele o ka po, a hooholo pu iho la no oia e kali iki iho mamua o ka haina ana e hui aku ai me na hoahele ona 0 ka po. E kali iki no oiaa a hala kekahi.manawa ana e hoomaopopo ai i ka hiki io aku o Rodolofo me Korado ma ka lihi muliwai. A oiai he elua mele i koe no ka hooaeaeia mai ua hoomanawanui iki iho la oia a hiki io no i ka panina o ka pauku hope o ke mele hope loa, alaila pa'i aku la ohi i ka poohiwi o 'ka panapua o na Akihihopa a j»ane aku la me ka leo kuoo. 'ina ma kekahi ulia e Roga e mau ole aku ai kuu ola, makemake au e hoomanao oe i 'kuu mau olelo hope. O na lalani mele hope au 1 hiHiaeae mai nei e lia'i aku ana wau ia oe e ola mau loa ana lakou a e waiho aku no ko kaua mau poo iloko o ka honua aia iki ia mau lalani mele la au ke ola la. O ko'u manaoio maoli keia ma keia lolie ana aiku la a u. Ua nui ka maikai o na lalani mele. Khia au pua e Roga?" . "Pua? Kupanaha. Heaha ka pili o ka pua i ka kaua kumuhana inele? He mea maa mau ia'u ka lawe pu ana he elima pua a he «'lima me a'u i keia manawa, eia nae mai ka hoomaka ana mai o keia ku kiai ana aple hookalii o lakou i hoohanaia. Aka ī ka mea < pili ana i kela mau lalani mele hope loa, aole anei oe i hoomaopopo •E kuu hoaloha Roga, gudibai." . Va hoopukaia aku keia mau olelo hope e Sure me ka leo ano haalulu a lele aku la oia iloko o ka ulunahele iloko o ka pouli a hooaku la e liolo me ka mama nui i hiki i kona mau wawae ke iu. iaia a haalele ilio la i kona hoa panapua me ka noonoo puiwa : : ame ka haohao nui a hoomaopopo ole īho la ī kana hana e \a!ia aku ai no keia hana kamahao a kona lioaloha. He mau minute • i ku lolmloha ana ine ka pau nui o kona noouoo m-aluna o keia r • hana kaiuahao a kona hoaloha a hilikau pu ?e Ia me na olelo ;.1 kona lioaloha no na mea e ha'iia oiai nae ka lanapua ' manino loa la mai kahi aku o ke kiai. . ~ . . Mahope iho o ka mao ana ae o keia ano knnahihi ua hoi hou -ii īa kona noonoo moikai a komo koke aku la il^ 0 t^ a n Xia -ma apukaia e ka panapua o Turona a pu koke ae la kona «w la a - -awa a hoomauao koke ae )a aia .oia malnna o ka^^ a b^n L ia iwa. alaila ua hilau-koke aku la oia i kana pana a hoomakaukau ' ' no ka Panapua Snre ma kona alahele meka :nama nui me ka hoonoo nae iloko ona e waihoia mai ana ***& kauoha iaia no ke ku ana eia nae aole he pane leo īa mai a aole no '«»i :ma kall ana no ia mea. Ua hoomau ak« ia no ma »oto holo ilal.> o ka haala a pii ana ma kekahi aoaoa oia no kahi i maka u n n ai no ka mea oia kahi ona e ike pono īa mai iu e ke panapiia •• na Akihihopa. a malaila paha oia e loaa mai ai ī * a P na ™° J*": a ho ahuwale no ia wahi a e loaa pono io mai ano. eia tfae. ua hooholo iho >io oia e hele aku imuo ina nei no ka nvake oia il«o la no. _ l'a nui maoli kona naenae a ua panpauaho maoli a nni ana na hu ae la ka makani a hala ana no hoi , «v a luKHnanao koke ae la oia ua hala aku la īa make ona a e he eha vrale no poft i koe. laia no e hoomau ai.a i ka pu ana aia hu liou ae la ka makanko kn p«a ī kiia mai a *"\ nean £ loa ihu a ike an& oia i na pua ia i ke komo ana ilokooka lwnna a ko« ka lmlumanu o hope o ka pna nwmua pemo .ho ona. Me U nana ole ae ia mea ua pii aku no oia me ka holo nui ™a s>'"ki w manawa i pau ai ke nl>(> a waiho a make " ' . t a he lohe ana no l,«H<kana i ka hu «u» o ka m&awu n« pna aole no nae oia i ku. a no keia moe ana «kapai.apua ua nmnao »-ale nmi no kona hoaloha ,ua make.aka a . loa o Mr. S„re no ka mea ua ku hou ae w> o.a la no i ka pii ana no ke kaa aku iluna. aaole no ho» ī u Ao■»» hou ae la ka pua a aneane ioa e lilo ke ola. me o ua Sure nei he hooikahi pua i koe a ke kiai, ana hoi ī hoomaopop<

iho oia e hooponopono loa ia mai ana ke ki hope ana no ka hookoe o'a ole iho iloko o ka hoaloha. Ia manawa a Sure e hooikaika ana i ka pii ana oiai kona hoaloha panapua e kunana mai ana ma kahi aoao. ua hooholo iho no o Sure e hoomau aku imua a hiki i ka wa e hui ai me kona haku me ka oana ole ae ina oia g kiia mai ana a make a i ole hala paha, wahi | ana he mea liilii wale no ia, a he olioli nui hoi ia nona i ka hooko i ana i ke kauqha a kona liaku me ka pelukua ole e kumakaia ai i kona haku. Aia ka hou ke iho makawalu la ma kona mau papalina & komo aku la iloko o kona mau maka, eia nae. aole i nanaia ia maa ke'ake'a a hiki wale no i kona hookokoke loa ana aku i ke kiekiena a oia no hoi ka manawa i hu ae ai ka makani a ku pono ana ka pua ma kona papale kila me ka pahi'a iknika ana aku a oia no hoi ka pua hope loa a ke kiai. eia nae aole i lilo ke ola o ka panapua o Turona, na msanao wale iho no nae oia ina paha ua ku io mai oia i ka pua. Mahope o ka hala ana o kekahi mau minute o kona kunana ana no ka nui poniuniu i ka loaa pono m&i i ka pua a ka panapua kiai a hoi hou mai la kona noonoo i ka maikai alaila hooholo koke iho la oia e nee aku imua a hui me kona haku oiai aia ka hoomaopopo me ia aole i lilo kona ola. A hiki oia i ke kiekiena ua huli aku la oia ma kekahi aoao e nana ana i ka muliwai a iho paukiki aku la oia me ka hookaulua hou ole iho a hoomaopopo koke iho la oia aia oia ke aneane aku nei i ka lihi muliwai a emoole ua ike aku laoia ia Konorado iluna o.ka waapa me ka pou e koo hele niai ana no ka lihi muliwai kahi a Sure i ike aku ai i kona Haku Rodolofo e kali ana iaia a ia Konorado no hoi no ka pīli aku o ka waapa, a haktUia no hoi a pili ka waapa ua kau aku la ka Ēmepera i ukali pu ia hoi e ka Panapua Sure oiai | ua hiki aku no oia i ka manawa i pili mai ai ka waa a o ka holo nihi aku la no hoi ia o ko lakou waapa ma ka lilii hema kalii o ka malu pouli o na puu e malu ana i ole ai lakou e ikeia mai e na koa e hoomoana aim i Alakena. Eia nae ua noomaopopo mua no ka Emepera e maalahi loa ana ka lakou hftakai ma ia wahi aku, oiai ua ike oia aia ke kikowaena o ka manao nui 6 na Akihihopa anie na koa o ,laua i ke Kakela Turona a noonoo ole ia mai owaho, a ina nei no ko lakou ikeia mai e loaa ana ka manao no lakou he poe oiliana kalepa lakou iloko o na palena aina o na Akihihopa, a me ia manao i loaa i ka Eiuepera pela iho la ka nee ana o ka huakai me na manao mama a kaumaha ole. Aikawa no hoi e nee awiwi ana aia ka Panapua Sure ke hiamoe la no ka nui luhi mamuli o na hana hoopuhili ana i ka panapua kiai. I ko lakou hiki ana i ka huina o ka muliwai me ko Kine a e kau aoao mai ana ke kauhale o Kohulena, akalii no a makili ae ita maka o ka Panapua Sure a o ka makamua o kana olelo pili no ia i kona pololi a makemake e ai a oia hoi ka manawa i liuliu ae ai o Konorado no kana huli lio no lakou oiai ua piha kona mau ekeeke me na dala gula o ka Akibihopa Iseneboga, ke gula kumakaia kakela lioi, i loaa ai ko lakou niau holoholona e liele ai nm ka aina no ke kulaiiakauhale Emepera o Palanipo'ka. A mamuli no hoi o keia mau apana dala gula a Konorado i olu iho ai ka manao o ka Emepem no ka hoohuoiia mai o Konorado e na koa o Tarevis, ke hui aku oia me lakou a nana ia e hoike aku i kona pili i ka Akihiliopa, ana hoi e hoomaopopo la aole oia e ke ? ake a mai e liala wale ai 'ka UKanawa no ka nee mua mau 'ana o ka lakou liuakai. Aole io no i poho ka manaolana o ka Emepera no ka mea ua loaa io aku no ko lakou poe lio he ekolu ko lakou nui niai ke kauhale o ka aoao o ka muliwāi e moekahi ai a hiki i Palanipoka a oiai aia he mau kauhale ma na aoao elua o ka muliwai ma ia mau wahi no lalkou kekahi mau hana hoopukapuka waiwai o ke kuai hoolilo lio a hoolimalima lio aku. Me keia mau lako i loaa ia lakou ua hoomaopopo hou iho no ka Emepera lie mau lepo no ia a lakou e naku aku ai, oiai aia he mau 'kualono a oawa kekahi iinua o ko lakou alanui e hiki aku ai i ka hopena o ka huakai e nele ol& ai ko lakou hele aku iloko ona kahawai i pae ai ma kalii aoao. Aole wale o ia, aka o ka hihipe'a o ke kuahiwi oiai he wahi paa wale 110 īa 1 ka laau loloa ildko o na wahi kakaawala e loaa aku ai na kauhale 1 nohoia e kanaka me ka maopopo ole nae o na alanui e alakai pololei ana i Palanipoka. 0 ka wehewehe ana ae no ia o kaiao ia lakou e hoomakaukau ana no ko lakou paina kakahiaka, ka ainakakahiaka maik&i -mua loa i loaa ia lakou no kekahi la 'loihi oiai iloko o ke Kakela Turona a hiki wale ia kakahiaka, a i 'ka hala ana o kekahi mau manawa o ka hooniaha iki ana mahope iho o ua aina'kakahiaka nei 0 lakou ua kamoe aku la ka lakou huakai no kahj i makeinake nui ia e hiki. . Ma keia huakai no hoi a lakōu e hoomau ana ma ka aina, a oiai he wahi mau wahi ia i mal'ihini ia lakou ua hoolimalima aku no lakou 1 alakai no lakou a hiki i kahi e pau ai kana wahi kamaaina, alaila e hoolimalima hou aku ai alakai hoii no lakou—o ke kanaka n<ae i kamaaina iamiau wahi aku a pela iho lakou i liele ai e hookuu a hoolimalima alakai mau ana, he haawina poina ole i na kupa o īa mau walii a i kamailio nui ia iwaena o lakou a i na hanauna hou ke kuinu i paanaau ai i ko laikou poe o 'keia huakai pakuikui alakai oia no ka huakai a ka Emepera Rodolofo i manaoia ua hala 1 ka aina hemolele i ke kaua. Ike paa pono ana okala i ke kukulu w T ela oīala 1 hoomana iho aii na kamahele ma kekahi waihi kauhale no elua a oi hora a oia no hoi ka iho aui ana aiku o ka la e olu ai ka hele ana, a ma ka loaa ana he alakai hou no lakon i ake loa ai ka Emepei-a e hiki aku hikou i Tauraso mamua o ka uhi ana mai o ka pouli o ka po no ka mea mai ia wahi aku ua maopopo iaia ke alanm e hiki v maalahi ai i kona kulanakauhale o Palanipoka, a me ia manaolana ua hooko io ia no, no ka mea ua hiki io aku no lakou ilaila īloko o ka wa kupono mamua o ka poeleele ana, a o ka ninau wale no oia ka hoomau aku ia po no ka hoohiki loa ana aku i Palanipoka. No Konorado āole ana hoohalahala 1 waiho aku 1 kona haku, aka he hooko wale no me ka manao maikai a oiai ua luhi maoli no ma koia hnakal ma ka aina maluna o ka lio aole no i ™ manao lioohalaliala iaia eui aku ai i koua liaku ; ,o hoo "' < ' po a hoomau aku i ka huakai i kekahi la ae; aka, o kalu I^«P» a >° ia ' aia ka luhi nui me ia ma keia kau ana ma ka 11 °' " 0 .K"" a " wale ia e ia iloko o ke Kakela Turona no na makahiki elame ke kau ole ilnua o ka lio ua lilo ia hooikaika kino ole a ™'! una 0 V; kua o ka lio i mea hoonui loa i kona luln a na īa niea ī koi aku īaia e ui aku i kona haku. * "Ua ike wau i kekahi mau ano o ke kulanakauhale Emepera o Palanipoka e kmi Haku," wahi ana i pane aku ai ? • a he akahele loa lakou i ka hookipa lehulehu anai kauaka iloko o kona mau paia. Aole kakou e liookipaia ana ke hiki aku kakon ilaila} ka manawa 0 ka po ina nei no ka manao ana e hele i keia po. he w aiwai ole no ka kakou hele ana i keia po, a oi loa aku ka maakai & hoomaha na holoholona i kuu aku ai keia luhi nui o ka hele ana mai nei a 1 ka la apopo e nele ole ai ka loaa o ka ikaika liou i na lioloholona o kakou. A o kekahi no hoi aole no e weheia mai ana kā puka ma e noi aku»iua no oe ka Akihiliopa o Tarevis/ 'K) ko kakou hiki koke ana ilaila oia ke kaa ana ma ko kakou aoao ka haua hoala aku i ua poe la o ke kulanakauhale i hiaka nni o ka la apopo," wahi a Rodolofo i pane aku ai me ka leo oluolu. "Aka e knu Haku aia mawaho o ka poka o ke kulanakauhaie ka poe limakoko a powa—na Aikupika ame kekahi poe e ae a e | nele ole ai ko kakou powaia mai no ka makemake e laweia aku ai ko kakou mau waiwai ina he poe dala nui kakou. a*u hot e manaOj nei ua oi aku kakou pakele ke hoomaha ianei a la apopo hoomaka hou ka huakai." "Aia no me a*u he ike maopopo loa i ke ano o keia kulanakauhale ma ke ano owau kekahi kamaaina noho loihi olaila. a T u no hoi e ike la aole au i maiihini ia inaa mea, aka e hoomanao e knu panapna ia kakon e ai law& pono nei ianei aia ko kakon poe o ke Kakela Turona ih>ko o ka wi no ka ai ole a o ko kakou hikiwawe ma ka kakou huakai oia ananei ke alanni e hoopau koke ia ae ai ko lakou pilikia, a o ko kakou hiki ana i Palanipoka mawaena o keia po ame kaiao oia loi hooko ana ia manao hoopakele i ka poe e noho la Hoko o ka pilikia, ina nae aia ia ano haawiua makee pono i ko ha'i me 1 kakou/' f I (Aole i pan.)