Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 30, 22 July 1904 — Page 3

Page PDF (1.42 MB)

This text was transcribed by:  Toni Ka'a'a
This work is dedicated to:  Makuahine, Esther Kalino (Kauaulalena) Campbell

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, POALIMA, IULAI 22, 1904.         3

 

KE

 

KAUNAWAHINE

 

O KE

 

Kulanakauhale O Tarevis.

 

KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

 

MOKUNA XXX1.

 

KA HUAKAI EMEPERA NO PALANIPOKA.

 

          "Owau no kekahi makemake nui e kokua i ka poe pilikia, aka o ka manao ana e komo pupuahulu aku iloko o ka hana e haule ai ka manaolana a oi loa aku ina e lilo ko kakou mau ola oia ke po-ho loa o ka manaolana no ke Kauna I'aele a he hana hawawa nui hoi ia.  O ka'u e manao nei oia ka hana aku me ke akahele."

          "Ina he luhi kou e kuu panapua maikai mai kaomi i kou ano wiwoole ma ka hoike maoli mai ua luhi io, a ukali ae no hoi oe i ka manawa e kuu ai ka luhi a e like no hoi me kau i makemake ai e hana aku."

          "Aole o'u luhi a aole no hoi a'u hilahila i ka hoike ana ia mea ina io he luhi wau, aka, o ka'u wale no, oia ka waiwai ole a ko kakou hooikaika wale aku no a hiki i ka puka a wehe ole ia mai ia kakou, no ka mea aole no e weheia mai aua."

          "Alaila na kakou e hoala aku ia lakou ina aia lakou ke hiamoe la i ke kakahiaka."

          Me keia mau panai ole ana ua liuliu ae la na poe kamahele nei a hoomau aku la i ka hele ana a o lakou ko lalo a o ka mahina no hoi ko luna e pa konane ana ka malamalama i mawehewehe ae i ko lakou alanui e hele ai.  No kahi panapua ua nui loa kona luhi a he nui na ano noho aina iluna o ke kua o ka lio no ka hoololiloli noho ana no ka hookanahai iki ana mai i ka nui luhi a hiki wale i ko lakou ike ana i ka puka-pa o ke kulanakauhale, a olu iho la @o ka manao o ka Emepera Rodolofo i ko lakou hiki ana i kahi i makemakeia.

          He oiaio no i ko lakou hiki io ana imua o ka puka-pa ua paa io no ka puka e like me ka ka panapua i hoike mua ai.  A hiki lakou ilaila ma kikeke aku o Rodolofo ma ua pani puka la he ekolu manawa me ke kuau o kana pahikaua.

          "I'a oi aku ka hoao ana e paluku aku i kena panipuka me kekahi hamale nui i hiolo ai ia."  wahi a kekahi leo i pa-e mai ai ma kahi pouliuli o ka lihi-pa.  Ua hoao iho nei makou i ke kikeke ana he ole ka weheia mai."

          Aka i ka manawa e pa-e ana ka leo ua loheia aku la he ekolu kikeke ana maloko mai o ke panipuka a oia no ka manawa a Rodolofo i panai aku ai he elua kikeke me ke kuau no o kana pahikaua, a aole no hoi i u iho i hamama iki ae ai he wahi puka uuku kahi hoi i pa e mai ai kekahi leo kanaka maloko mai:

          "Owai keia kikeke?"

          "Ke kanaka maauauwa silika," wahi a Rodolofo.

          "Mai hea mai?"

          "Mai Tarevis mai."

          Ia manawa koke no ua paa koke hou ae la ua wahi puka uuku nei i ka lakaia a holo kake ana na pouhao o ka puka nui e emoole hamama ana ua puka-pa nui nei, a oia no hoi ka manawa i paa koke ae ai ia wahi me ka nui kanaka i makemake loa e komo iloko a e hooke ana no hoi no ke komo ana iloko, aia nae ua ku koke ae la he elua mau koa me na ihe i kau pe'a ia ae me ka hookuuia ana o Rodolofo no ke komo ana iloko i ukaliia hoi e ka Panapua Sure ame Konorado, a hakalia no hoi a pau lakou iloko oia no ka manawa i holo hou ae ai na panipuka a paa ka puka e like me ka mau.

          "He alakai anei kau no makou mai nei aku?"  i ninau aku ai o Rodolofo.

          "Ae e kuu Haku.  E alakai aku ana oia ia oukou i keia manawa no ka Ipu gula."

          "Ua maikai kela.  E i aku iaia e alakai koke ia makou ilaila, oiai he ala loihi ka makou i au mai nei."

          Me ka eleu no hoi ua puka mai la kekahi koa maluna o kona lio a hele aku la mamua o ua kamahele no ke alakai ana a oia no hoi ko lakou manawa i hele aku ai.  Ua hele hamau aku no lakou iloko o na alanui ano olowi me na hale nunui e kuku ana ma na aoao a elua o ke alanui, he alanui i palainapunaia ke kumu e hele ko'eko'ele la na lio a he nui hoi na kikekee [kikeke] o ka hele ana.  Eia nae ua hiki aku la lakou i kekahi wahi hamama a akea maoli a ma kahi kokoke o ka paka i ku iho ai lakou--i ke alakai i kikeke aku ai i ka puka o kekahi hale nui.

          I ka manawa i weheia mai ai o ka puka ua puka mai la kekahi kanaka a mahope iho o na kukai olelo hawanawana ana o ke koa me ka malihini ua hoalaia ae la na keiki malama halelio no ka malama ana i na lio o na kamhele [kamahele] o ke kuluaumoe, a oia no hoi ka manawa i hookipa aku ai ka mea hale i na malihini.  Lele iho la o Rodolofo mai kona lio iho a pela no hoi kona mau hoahele o ka huakai loihi, o ka panapua no nae me ka nui eha o kona mau au.

          "E ai i ko olua paina maanei a hooluolu aku no ka hookuu ana i ka luhi."  wahi a Rodolofo i pane aku ai i kona mau hoa, "no ka mea ua maopopo loa ia'u he mea pono e loaa ia olua ka wa hoomaha me ka hoohakalia hou ole aku.  Eia nae aole olua e haalele i keia hale a hiki hou mai au i ka la apopo a i ole hoouna mai no ko olua hele ae.  A ke hele nei wau a o ke aloha poeleele no ko olua."

          "Aole anei oe e komo ana iloko?"  i ninau aku ai o Konorado me ka puiwa nui.

          "Aole.  Ua hiki mai ka manawa e hooko ai wau i ka'u hana a e ia manawa--o ka hoomaka ana keia."

          "Alaila e hele pu no wau me oe e kuu haku."  wahi hou a Konorado.

          "Aole.  E hoomaha iki olua malia o haawi hana mai au na olua i ka la apopo.  E ke alakai, o oe ko'u alakai no keia wahi aku aole loihi loa."

         


 

MOKUNA XXXII.

 

HUI HOU NA HOALOHA.

 

          A hala no hoi na hoahele o ka Emepera na kamoe mai la ke koena huakai a Rodolofo me ka alakaiia e kona alakai, he wahi no hoi i kamaaina loa iaia a hiki wale laua i ka Paalii o ka Emepera.

          "Eia kahi i makemakeia e kuu haku," wahi a ke koa alakai me ka hookuu ana iho i kana ihe a noho pololei ae la me ka kulana mau o ke koa.

          Ia manawa no i kikeke aku ai o Rodolofo he ekolu manawa me ke kuau o kana pahikaua ma ke panipuka manoanoa a emoole no hoi ua panaiia mai la e ko loko no elua manawa o kikeke ana.  A i ka manawa i uiia mai ai e ko loko poe ua hai aku no oia e like me ia i hoikeia i ka mea ninau o ka puka-pa o ke kulanakauhale ma ka ha'iia ana aku oia ke kanaka maauauwa silika mai Tarevis mai ke kumu i wehe hamamaia ae ai ka puka.

          Ma ka haalele ana iho i ke koa alakai ua komo aku la o Rodolofo iloko ma kekahi ala olo-li a hehi hou aku la kona mau wawae i ka papahele i kamaaina loa iaia no kekahi manawa loihi a oia kona komo ana aku ma ka holo (hall) akea o kona halealii, a aohe he hoohewahewa ona i kona home ponoi, a malaila loa aku no hoi oia i hele ai a hiki i kona hoea ana aku i ka ipuka nui o ka halealii kahi hoi ona i hui aku ai me elua koa kiai i makaukau me na lako kaua.

          Ua uhi paa ae la no ka Emepera i kona aahu pili aku i ke kino ma ka aahu ana i kona koloka loihi a like ole ia hoi e na koa kiai a @a kiai hoi i haawi mai ai i ko laua aloha kulana koa a hoomau loa aku la no hoi oia i ka hele ana imua.  I kona komo ana aku iloko o ka lumi nui mua o ka halealii aia no aliikoa o ke kulana kiekie loa ame na elele e kuku puuluulu ana a e noho puluulu ana no hoi kekahi poe e kamailio hamumu ana.

          A maloko aku o keia keena nui ka lumo o ka Barona Sigifarai vona Burunofela, a ma ka ipuka o keena nui kahi o kona aliikoa e luana ana ame ke keena o ka Barona e kuuwelu ana kekahi pakulole nui o ke ano maikai loa ka mea hoi nana i pale ae i ua mau lumi la a ma keia ipuka no hoi e ku ana he elua mau koa kiai i lawa no me na mea kaua.  Ma ke komo ana aku o ka Emepera oia no ka manawa i huli ae ai na aliikoa apau o keia keena a i ka manawa koke no i ku koke ae ai lakou iluna me ka hakalia ole a haawai mai la i ko lakou aloha ma ka haawi kunou ana e kulou haahaa ana hoi i ko lakou mo-i a panai aku la no hoi ka Emepera ma ka haawi kunou ana.

          "Aia anei ka Barona vona Burunofela iloko?"  i ninau aku ai ka Emepera Rodolofo i ke Kenerala kiekie.

          "Ae, e ka Mea Kiekie, ka Emepera."

          "Oia wale no anei?"

          "Ae, e ka Mea Kiekie."

          "Alaila e komo wau me ka ha'i mua ole ia aku."

          "A ma ka paleia ana ae o keia pakulole nani i ala no ka Emepera e komo ai ua hele aku la o Rodolofo i ukali pu ia hoi e kona Aliikoa nui a kaa iho la laua mawaena o na pakulole a elua, oia hoi, ka pakulole i paleia ae ai ame ka pakulole e kuuwelu ana ma ka lihi maloko o ka lumi o ka Barona a oiai ua maheleia keia mau lumi a elua e kekahi paia manoanoa e loaa ai he ekolu kapuai ka manoanoa e ka paia mai kahi kikina a ke kikina maloko o ka lumi o ka Barona.  Alaila huli mai la ka Emepera i kona alakai a haawi hoailona aku la no kona hoi hou aku i hope a mahope iho o ka paleia ana ae o ka pakulole elua, oia no hoi ka paku maloko o ka lumi o ka Barona a komo no hoi ka Emepera iloko o ka lumi a hoi hope mai la no hoi ke aliikoa nui i ka lumi o ka hapanui o na aliikoa e nonoho ana.

          Aia iwaena o keia lumi a ka Emepera i komo hou ai e ku ana kekahi pakaukau nui poepoe a he pakaukau nui o ke ano maikai loa a nani na hookinohinohi, a maluna o na pakaukau la na palapala like ole e waiho moka-ki ana a ma ka aoao o ua pakaukau nei e noho ana kekahi kanaka iluna o kona noho me na hiohiona ano hakala-lu me he la ua luhi no ka nui noonoo no kekahi mea ano nui iloko o ka noonoo, a he mau minute loihi no ia o ka Emepera i ku iho ai me ka hoonakeke ole a e kilo ana hoi i ua kanaka la e noho ia iluna o kona noho aole nae i loaa i ka Emepera ka hoomaopopo no ua kanaka la, eia nae a hala kekahi manawa akahi no oia a hoomaopopo--o ua kanaka la oia no ka hoaloha i pilipaa iaia ka Barona Sigifarai vona Burunofela.

          I ka manawa e nana ana i kona hoaloha aia me ia na hoomaopopo ana i ka loli o na hiohiona o ka Barona mai ka manawa o laua i kaawale ai he elua makahiki a oi i hala ae, aia ka lauoho poni eleele ua ano hakeakea ae ma ka o ia e na oho keokeo, a ua ano alu'a mai no hoi kona helehelena, a oia hoi ka manawa i hoi mai ai na hoomanao ana o Rodolofo no kona hoaloha pilipaa ana i haalele koke ai iloko o ka manawa pokole loa i maopopo ole hoi i ua hoaloha nei kahi i nalowale ai kona haku, a no ia hoomanao i hu mai ai kona aloha no ka Barona, me kona ike pu iho he puupuu ikaika loa ia no ka Barona ke ike mai oia i kona Emepera e ku aku ana a ike mai oia no ka manawa mua loa me ka hoike mua ole ia aku iaia mahope iho o ka hala ana o kekahi mau makahiki elua a oi.

          Aia ma ke pakaukau he wahi ihoiho kukui e a ana i omouia hoi iloko o ka ipu ihoiho-kukui, he wahi ipu o ke ano maikai loa i kinohinohiia me ka wahi gula, a na ia wahi a uuku i nui kupono no ka hoomalamalama ana i ke pakaukau a waiho ano pouliuli ae la kekahi mau wahi o ka lumi mamao mai ke pakaukau aku, a oiai no hoi aia ka Barona ke haka pono la kona mau maka maluna o kana palapala e nana ana, a oiai aole he mea hoonakeke ke kumu i haiamu loa ai ka lumi, a hala wale he mau minute i ka Emepera o ke ku ana iloko o ka lumi me kona oni ole aole he ike mai o ka Barona iaia.

          Iloko o ka noonoo o ka Barona aole he wahi haupu iki iloko ona no kona Emepera aia imua o kona alo ia manawa, nolaila aole ana alaalawa ana no ke kau aku o na maka o ka hoea mai ina ua hoike mua ia aku iaia e hoea aku ana, eia nae i ke ea ana ae o kona poo iluna ma ke ano hoonana ae a hoomau aku i ka heluhelu ana i ka palapala e paaia la e kona lima, aia hoi, ua ike koke mai la oia i kekahi mea pouliuli e o-ku mai ana kokoke i ka ipuka o kona lumi a na ia mea i ume koke ae i kona noonoo a nana pono aku la i ua mea la a mamua o ka loaa ana o ka hoomaopopo iaia aia hoi ua hele koke aku la ka Emepera imua, no ka mea, ua hooholo koke iho la oia aole e hoohakalia i kona hele ana a mamua o ka hoopuka leo ana o kekahi o laua ua hele awiwi aku la o Rodolofo imua no ka hui pu ana.

          "O Rodolofo," i hooho ae ai ka Barona me ka leo ano haka-nu no ka piha me ka noonoo uluhia me ke ku koke ana iluna a me he la e hooikaika mai ana oia e hele mai imua no ka hui pu ana me kona haku eia nae aole i hookoia no ka mea ua hina aku la oia a kalele ikaika iho la iluna o ke pakaukau me ka leo uwe i puka ma hope koke iho no ka nui aloha i kona haku ma ka manawa ana i maopopo mua ole e hiki ana i ona la.

          "E hoomaikaiia na lani.  E hoomaikaiia na lani." 

          Ma ka aoao o ka Emepera opio ua hele wikiwiki aku la oia ima a apo aku la i kona hoaloha ma na poohiwi a apo mai la iaia i ona la me ke aloha nui.

          "E kuu hoaloha pilipaa," wahi a ka Emepera me ka uumi pu ana iaia iho ma ka malama ana mai no iaia iho mai ke kaa aku mawaho o na palena kupono oiai oia no kekahi i piha.  "E kuu hoaloha maikai ole i oi aku kou olioli i ka ike ana ia'u mamua o ko'u hauoli i ko kaua hui pu hou ana.  Ua hoea mai la wau aole me na ano hou loa mawaho ae o ke ano maoli o Rodolofo eia nae ua hoohikilele aku oia i ka noonoo o kuu aloha.

          "Ua piha loa ia wau i ka hauoli i hiki ole i ka olelo ke wehewehe i ka nui io o ia hauoli," wahi a ka Barona i pane hou aku ai a oia no hoi ka manawa i mao ae ai na haawina uluhia maluna ona a kuu iho la no hoi kona noonoo a ka mau me ka hauoli nui nae iloko o kona puuwai no keia halawai ana me kona haku ana i ake nui ai e ike mamuli o keia nalowale honua ana me ka maopopo ole o kahi i nalowale ai.

          "Eia ka Emepera ia nei," wahi hou a Rodolofo i pane aku ai, "a me ia pu hoi he haawina e hekau nei he haawina ko'iko'i i makemake nui ia no ka hooko koke aku meka hoohakalia a hooka'ulua loa ana.  Ua hiki mai la ka Emepera i keia manawa a'u hoi e kanalua hei ina paha o oe me ia mamua aku nei."

          "O, nona ka hookipa ohaoha nui ia a nona hoi ka'u mau kokua apau no ke kakoo mau ana iaia."

          "Aole he hoohewahewa ana o ka Emepera no ia mea, a maluna o ua Barona hilinai nui ia nei e hilinai mau ai ka Emepera no ka lima kokua a aole he mea e ae mawaho ae apuni ke ao holookoa nei.  Ehia au mau koa i hoomoana aku ai ma Rine?"

          "He kanaha kaukani, e ka Emepera, ka Mea Kiekie."

          "Maluna anei o Meiana a i ole malalo paha?"

          "Aia ma ka aoao maluna o Meiana.  Ua manao iho wau aole e hoomoana ma ia wahi a hiki i ka manawa e loaa mai ai ke kauoha mai ka Mea Kiekie mai."

          "Pololei oe.  Ua maheleia anei lakou iloko o na mahele he umi i kaa aku malalo o na aliikoa kupono a maikai ina oia ka'u hoomanao pololei ana i na olelo o ka elele au i hoouna mau ae ai.  E kauoha koke aku i kekahi pualikoa nui o umi kaukani malalo o kekahi aliikoa nui au i hilinai ai nana e alakai a e hoouna aku ma ke alanui Roma e hele la i ke kulanakauhale o Tarevis.  A o ua aliikoa la o'u e hoike aku oia i ka poe apau e hui ana me ia ka poe e noho kiai ana malalo o ke kauoha o ka Akibihopa o Tarevis, no ko'u komo aku iloko o Tarevis e ike i ka Haku Akibihopa, a e ha'i pu aku i ke komo noho hoomalu aku o kuu poe iloko o ke kulanakauhale a hiki i ko'u manawa e hoea aku ai."

          "A ina nei no ka paioia mai o kou poe koa e paio aku anei lakou a e lawepio mai ia Tarevis?"

(Aole i pau.)

 

MAKAIKIU

 

WETE DETONA

 

Ke Ahi lalapa Pio ole i na Nihiliti

 

Ke Ahi Lalapa Pio ole i na Nihiliti

Ke Kanaka Amerika Koa lua ole

 

MOKUNA 1X.

 

PAPALEO O WETE ME GENERALA GARISA.

 

          "E waiho mai oe ia mea na'u e hana.  Ke hai aku ni wau ia oe i keia mea i hiki ai ia oe ke hoomaopopo mai eia wau ke hana pu nei me oe ma keia mea."

          "Alaila ua hiki ia oe ke hoopakele ae iaia?"

          "E hana aku ana wau pela."

          "Alaila, ke ae nei kaua mawaena iho o kaua, o wau ke hahai @@ mahope o keia mau mea e holo mahuka nei a hopu aku ia laua, a @ oe hoi ke ku mawaena o ke kaunawahine ame kona mau enemi."

          "Ae.  E kokua mai no nae oe ia'u ma na mea ano nui e pili ana i keia hihia.  E like me ka nui o na mea e loaa mai ana ia'u, pela no hoi ka nui o ka ike e loaa ana ia'u, a pela no hoi e hiki ai ia'u ka hana aku no Kaunawahine Radolinisiki imua o ka Emepera."

          "He hiki anei ia oe ke hai mai ia'u i kekahi mau mea e pili ana no Kauna Gerenigofa, a i ole o ke kaunawahine hoi, e hiki ai ia'u ke hoomaopopo i ko lakou ano oiai wau e huli ana i na hoike no ko laua hewa io?"

          "Aole loa a'u mau mea e hai aku ai ia oe.  O kekahi o laua oia no hoi o Kauna Gerenigofa, he hoaloha oia no Ivana mamuli o ka hoohui ana o ke Aupuni ia laua, mai ka manawa i hiki mai ai o Ivana ianei."

          "He hoike waiwai kena.  Pehea la e hiki ai ia'u ke kukai mai me oe ke hiki aku wau i Parisa?"

          "E haawi aku ana wau ia oe i kekahi mau hua alualua, i hanaia hoi maluna o na papa hoonohonoho elua; oia hoi he hiki ke heluhelu ia ka manao ma o na ki elua.  O oe ame a'u ke paa i kekahi @@ a o kekahi na na hoaloha o ka kaua mau mea e huli nei i ko laua hewa."

          "E hoomanao oe e kiai ana oe i ke aupuni ma keia mea."

          "Ae.  He mau hoaloha ko laua nei nana e hoike aku i na mea apau ia laua mai nei aku, a oia ka kaua e kiai loa ai.  He mea pono no nae iaia ke malama pono loa.  Ke manaolana nei wau e hiki mai ana ka manawa e loaa pono aku ai lakou ia'u, a oia ka manawa e ike ai lakou i na umii oolea a ka mana e kau nei maluna o'u."

          "He mau mea hou aku anei kekahi au i ike ai e pili ana ia Ivana au hoi i hai ole mai nei ia'u?"

          "Aole.  Aka, ke manaoio nei anei oe aole loa no oia i hewa iki?"

          "Aole loa pela, aka eia iloko o'u ka manao, he powehiwehi no nae, a ke mohala mai, ina wau e hui aku ana me ia a kukaiolelo maluna o keia hihia, o ia ka manawa e mawehe ia ae ai na mea apau."

          "He hana hou aku anei kekahi a'u e hana aku ai nou?"

          "Aole, aka o kou hana mai i ko'u mau palapala kaahele a paa mai me na hooponopono e hiki ai ia'u ke kaahele me ka loaa ole mai o na kuia."

          "E haawi mai i ua mau palapala la ou, a aole wale no hoi wau e hooko aku ana i kau noi, aka e haawi aku ana wau i kekahi palapala kauoha okoa i hiki ai ia oe ke hoike aku i na makai apau e halawai ana me oe, a o keia kauoha hoi ua oi aku kona mana mamua o keia mau palapala ou.  Aole loa no nae oe e hoike iki i keia kauoha aia wale no a ku oe i kahi o ka poino."

 

MOKUNA X.

 

UPENA I HOOMOEIA NO WETE.

 

          I ka manawa i haalele ai ke kaaahi o ka hora elua ia Sana Pete roboro no Belina, aia ka kakou Wete ke holo la maluna ona.  He elua wale no laua iloko o ko laua kaa, a he makai Rukini ko Wete hoa o ia holo ana.  Ua leha aku no ko Wete mau maka maluna ona, aole no nae ia i hoolilo i kona noonoo ana maluna o keia makai Rukini.  Ma ka ianei hoomapopo aku ua luhe ua makai la i ka wai hoomalule kino, a oiai aole he mau hana ino a ua makai la, ua lilo ia i mea na Wete e nana ole aku ai iaia.

          Mahope koke iho o ka haalele ana o ke kaaahi i kahi hoolulu, ua wehe ae la ua makai la i kekahi omole balani a inu iho la, a mahope iho haawi mai la ua makai la i ka omole ia Wete no ka inu ana.  Ua hoole aku no nae o Wete me ke kulana keonimana maoli no, oiai ua makemake oia e maikai mau kona noonoo maluna o kana hana e hana nei, a ua makemake no hoi oia e lilo mai keia hoahele ona i kanaka ona ole.  Mamuli o keia hoole ana a Wete, ua huhu iho la ua kanaka la a kapa mai la iaia nei i ko ianei paa rula ole, alaila noho iho la oia e inu hookahi i ka balani a hiki i ka pau ana.

          Aole i loihi loa mahope iho ua ikaika loa mai la ka haawina ona maluna o ua kanaka la, a iloko hoi o ko Wete noonoo ia manawa, ua iini oia e hiamoe ua kanaka la, aka nae aole pela ka hana a ua kanaka la i hana mai ai.  Hooneenee loa mai la ua kanaka la ma ko ianei wahi e noho ana, hoomamao aku la no hoi o Wete a mamao a nee mai la ua kanaka la a pili iaia me ka hoopuka ana ae i kekahi huaolelo hoohuhu.

          Aole i nana o Wete i keia mau olelo hoohuhu a ua kanaka la a nee hou aku la no oia a nee mai la no hoi ua kanaka la e like me kana i hana ai mamua iho.

          Mamua aku aole loa i ala mai he mau manao hoohuoi iloko o Wete no ua kanaka la, aka mamuli o keia mau hana hoomaka iho la oia e nana pono i ka hana a keia kanaka e hana nei.  Hoomaopopo iho la keia he ona hoopunipuni wale no keia, a o ka haina i loaa koke iloko o ko Wete waihona noonoo, eia k@@a kanaka ke hoouluulu nei e ala mai kekahi hakaka mawaena o laua.

          "No keaha la keia makemake ana o keia kanaka e hoala hakaka?"  i ninau iho ai o Wete iloko iho ona.  Ma ko Wete nana aku no hoi maluna o ua kanaka la a hakilo hoi i kona helehelena, he mea oiaio he kanaka puni hakaka io no keia; eia nae aia iloko o ka Wete hakilo ana ua ike aku la oia i kekahi mea i oi aku mamua o keia, a oia hoi, ke hana nei keia kanaka i ka hana i waihoia aku e kekahi mea nana e hana.  A ina oia iho la he mea pono iaia ke hooholo koke i kana hana e hana aku ai.

          Me ka hoomanawanui o Wete i uumi ai i kona inaina, e neenee mau ana hoi a mamao mai keia kanaka hoouluhua nui, a pela oia i hana ai a hiki i ka manawa ana i ike ai oia ka manawa kupono ana e hoohana koke aku ai i kana papahana i hooholo ai, alaila noho iho la oia iluna o ka noho a kali aku o ka nee hou mai o ua kanaka la.

          Aole i liuliu iho pili ana ua kanaka la ma ko Wete aoao.  Noho iho la no Wete me ka oni ole.  Maanei i hoomaka ai ua kanaka la e hookeke iaia nei, aka he ole ka neeu aku o ka kakou Wete, alaila puana ae la ua kanaka la penei:

          "Heaha kou makemake e hookeke nei ia'u e like iho la me keia?"

          "E kala mai ia'u."  wahi a Wete i pane aku ai, me kona minoaka ana aku.  "Aole na'u i hookeke aku nei ia oe.  He makemake anei oe i keia noho?"

          "He makemake ko'u i na noho apau a'u e makemake ana."

          "Ahe, wahi a Wete me ka mau no o kela mau minoaka hauoli.  "Ke manao nei paha wau la he makemake oe i na noho apau a'u e makemake ana."

          "E noho no wau ma ka noho a'u e makemake ana, oia hoi na noho no apau loa iloko o keia kaa."

          "Ahe, ina pela he hiki no ke loaa aku na noho apau loa au e makemake ana a oi aku mamua o kau e makemake ana."