Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 30, 22 July 1904 — RUSIA AME IAPANA MA KE Kahua Enaena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio. [ARTICLE]

RUSIA AME IAPANA MA KE Kahua Enaena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio.

ka hakaī/ nou axa o iapaka—kamaooa pkke o ameKIKA KA HOOL.\ O lAPANA l'l Kl'—KE KAI'A MAWA EXA OXA AME IVIXA I KA MAKAIIIKI Ī.-lU. I kekahi la malie iioko o ka «laiama o lum\ oiai ka moknkauai hoioiuaiiia Naniwa e hoio ana maiuna o na ale ahiu o ke kai Mehv< uiele. aia hoi, «a ike aku la o Kapena Togo o ka INaniwa iue kana! ohenaiia pnuaiieie i kekaiii mau mokukauu I'ake e ukali ana i kekahi ; moku lawekoa uui nona hoi ka ieoa o Kowshiu«r. O keia moku lawekoii e halihali ana oia i kekahi mau pualikoa Pake no ka aina o Korea me keia mokukaua l'ake e puahi ana me ka mama nui. i ka manawa i houmaopopo liki aku ai o Kapena T\)go i keia moku lawekoa e pulelo ana i ka hae Pelekane. ua kauoha koke aku la oia i ua moku lawekoa nei e ku. Me ka ewaewa ole ua hooko koke ia mai la ke kauoha a Kapena Togo. a lele aku la kekahi mau alii lapana maluiia o ka waapa no ka holo ana. aku no ka moku; j iawekoa e ku mai ana. l'a ike iho la keia mau alii lapana o ka'l Naniwa o keia moku iawekoa he moku Pelekane no ia. aka, ke haii-! hali nei i na pualikoa Pake. Mamuli o keia kumu, ua liuii hoi aku la na alii lapana maiuna o ka Naniwa me ka hoike aiia aku ia Kapena Tosro lie mokn l*elekane kela. Aole no i hopohopo iho ke Kapeiia a aole no hoi oia i ulolohi iho. a e like me ka olapa ana a ka uwila. pela o Kapena I Togo i huli akn ai i kona alii huki hae. a kauoha aku la iaia iue keia mau huaolelo, "E huki ae oe i na hae e*hoike ana i ke kapena o keia moku Pelekane. e ukali mai mahope o ka Naniwa." Me ka liikiwawe, ua pulelo ae la maluna o na kia o ka mokukaua Xaniwa na hae hoailona e hoike ana i kela nuiu manao i hoikeia ae nei maluna, a i ka manawa i ike mai ai.ke kapena o ka moku lawekoa Kowshing i ke kauoha a Kapena Togo o ka mokukaua liolonuima Naniwa, ua hoao iho la oia e hooko i kela kauolia uahoa a ke keiki kaeaea o lapana, ke kaeaea hoi e paniku nei i ke awa o Pota Ata a'e wawahi mai nei i na mokukaua o Rusia, ke kaeaea hoi nana e uiupa mai nei i na papu ikaika o Pota Ata. O ka iini nui o ke kapena o ka moku lawekoa e uhai no mahope o ka mokukaua Na niwa. aka. i ka manawa i lioomaopopo mai ai o na koa Pake no lakou ka heluna o 2.000 a oi ae i ka manao o ke kapena e hoao nei e ukali mahope o ka Naniwa, ua hoopuni ae la lakou i ke kapena a hooweliweli aku la iaia me na olelo o ka make ina oia e ukali ana maliope o ka mokukaua holomania Naniwa. O ke ola ame ka make o ke liapena aia no ia ma ka niliinihi i kela minute, oiai na koa Pake e hooweliweli ana iaia ina oia e hooko ana i na kauoha a Kapena Togo, a niamuli o keia kumu, ua kanoha ae la ua kapena nei o ka moku law r ekoa e hukiia ae na hae hoailona e hoike ana aole i hiki iaia ke hooko i na kauoha a kapena Togo, oiai na Pake e hooweliweli ana iaia. Me ka emo ole ua ike aku la ke alii huki hae o ka mokukaua Naniwa i ka manao o kela mau hae e pulelo ana inaluna o na kia o ka moku lawekoa Kowsliing, ame na maka hulili o ka inaina, ua liuli aku la ia imua o Kapena Togo a hoike aku la iaia i na manao o ke kapena o ka moku lawekoa. Me ka hikiwawe ame kona inau maka e haka pono ana maluna o kona alii liuki hae, ua kauoha akn la oia iaia e huki ae i- ka hae ulaula o ka make. ame ka emo ole, aia ke topido ame na pukuniahi kani alapine o ka aoao o ka. mokukaua Xaniwa ke hana mao ole la nuiluna o ka moku lawekoa Kowshing. Uoko o na iuinute ]jokole, o ka nioku lawekoa ame na koa Pake no lakou ka heluna o 2.000 a oi ? ua hoi aku la 110 ka papaku o ka moana, O ke kapena o ka moku lawekoa ua pakele mai no oia, a oiai i ka Naniwa e kipoka ana i ka moku lawekoa Kowshing, ua lekei aku la ke kapena iloko o ke kai, a o ka liulipahu o keia moku lawekoa Kowsliing, lie lioa kula oia no Kapena Togo o ka I ka manawa o keia lono i hoea aku ai iloko o lapana ame Kina, no ka hoopiholoia ana o keia moku lawekoa me 2,000 koa Pake o luna, oiai no nae e pulelo ana ka liae o Beretania Nui maluna o kona mau kia, ua hoakoakoa koke ra ae na alii koikoi o lapana no ke kuka maluna o keia kumuhana, ka hoopiholoia ana o keia moku lawekoa. Ma keia halawa] kuikawa i nuilamaia e na alii koikoi o ka aina o Xippon, ua ku ae ka akini«*irala kiekie o na aumokukaua o lapana a owaka ae la kona waha me keia mau huaolelo, "O Kapena Togo o ka uiokukaua holomama Naniwa he kanaka ia i piha me na manao hehena. Ua hoopiholo aku oia i keia moku lawekoa a ua hoouu» aku lioi ma ka papaku o kela moana uli i na koa Pake he 2,000 a oi, a liookahi wale no mea a kakou e hana ai i keia manawa. o ka hoomakaukau ana no ke kaua. Aohe keia he manawa no kakou e mihi aku ai i ke aupuni nui o Kina i na mea i hanaia e Kapena Togo, aka, ua hoomakaia ke kaua e ia ma ka lioopiholoia ana o kela nioku lawekoa ame na koa Pake he 2,000 a oi. Nolaila, e pono kakou u liuliu no ke kaua." O keia mau huaolelo a ka akimarala kiekie o ko īapana mau aumokukaua, ka mea kiekie Akimarala Baigon Judo. ua hookomo aku ia iloko o na puuwai o koua inau lioa i na manao hopohopo ole

iim*' ka wiwo ole. a hooholo U\ iho la nu- ka īokahi »• kukalaia ke kaua ona ank' ke Aupuui Nui Kina. I ku kaua i wawa aku ai a na anpiini mana nui. ua t?o*»maka k<»ke īno la na anpuni tmi la-ouaa i lak*>u m.hi aui!wkirfei?!a. pakahi i!i*> n»> ka uialama. ar:a i kv. mainhia k.» lakou mau makaamana anu* ko lak<vu mau ku^-^na. I a hf.K>makain ke kaaa muwaena »• lapana ame Kina i ka la L*'» o ka maiamu oiulai i ka makahiki a t> k ;a kaua i ui»*!eia mawaena o iaua. ua hoohuliia aku i.a iaaksi o na / ;puni Mana Nui o ke ao i;ei uiaiuna « Kina ame laj aua, a ua h»H»i. h» iho k»*kahi o na Mana Xui, **o ka nui hewalu'wa o ke aupuni *» Kiua am»- kona n;au hehiua kanaka o ua lawa ia me ka h»*>|v«;^ ul ole iio ka o-pii pu ana ia E ka makamaka heluheln o keia wahi iun'»a ho«>!ele hauli kole» o keia olelo h<toholo a kekahi o na Mana Nui o kv ao nri e pili ana no ka pn ana ia lapamu he o!e?o ia i pilia me ka oo!.- ; \ ame ka wikani, aka. he mau pule pok< le wale n»> mah'/p» ih<» o k»' kukahiia ana o ke kaua mawaena o laua. aia hoi he 2."».0m0 kaua laiKina maluna oka iepo o Foiuoki. ai> ka hae ul a y x >■ o laj>iina ke pnlelo ana n:a ke i.h> kulanakauhah- o i a aina. t*a htmpuiw;i aku na aupuui mana nui i k«> lakou h ana ina hana wiwo ole ana pualikaun lapu.aa, aka. ka *m»a > \ loa aku nami i hoohaikta aku i na heleheleua o na ni;i?ia nni. «>ia ro ka louo i hooiaioia. ua ulupaia aku im mokukaua Pake ma ke kaua nioana i malamaia ma ka muliwai o lalu e na aumokukaua o laimna. Ma keia kaua moaua ». maiamam mawaena o na aumokukaua o r»a aapuni elua i hoikeia ae nei maluna. nana i ahii ae i ke a'anni kakalaioii o kt w kaualua auie ka hejH>bo|H> nia ka a«»ao «> k»* aupuui uukn o lapana. a kau mai ia he hoailona nialu?m «* ka poipu lani. e hoike mai ana i keia mau iiKHiao. lanakila ka iua!aaialama o ka naauao maluna o ka mana o ka naaupo." I mea e hoomaopojH> loa ai kaua, e ka makamaka hehiheiu o ka kakou hiwahiwa nei. i ke alahele ame ka alanui i hiN>maka mai ai o keia kaua moana o ka muliwai lalu mawaena o na aumokukaua o i'.a aupuni elua e paio uei e ae mai ia'u e hoiMiiaikeike aku. a \nnivi no ia: 1 ke kukalaia ana o ke kaua mawaena o lapana ame ke aupnni nui o Kina, ua liuliu koke ae la iu> laua no ka hui p«i ana ma k«* kahuakaua, me ka uana ole ae ina ma na ale ahin o ka moann a i ole hoi ma ke kahua kaua palahalaha oka aiiuu Va hoomakaukau iho la laua e like me ka hikiwawe i ko laua mana kaua ke hoohana. a o ka iini nui pakahi iloko o laua oia no ka upa ikaika ana mamua 0 ka hala ana o ka inanawa kuj>ono. I keia manawa i kukalaia ai o ke kaua, aia kekahi hapa o na aumokukaua o Kina e hoolulu ana iloko o ke awa nani o Kiena Sina (Tien-tsin), a i ka la 20 o ka malaiiia o Sepaten»aha i ka niaka liiki 181)4, ua loaa nuii la he kauoha i ka Akimarala nui o ua aumokukaua nei, ka mea kiekie, Akimarala Kina (Adminil Tingi, e hoomakaukau a e liuliu oia 110 ka haalele ana iho i ke awa uo ka ukali ana aku i na inoku lawekoa 110 ke awa o Yow ('how. O ka nui o ua moku lawekoa e luH>unaia nei no ke awa o Yow Ohow nia ka ukali ame ka malama ana a ka aumokukaua o Akimarala Kini. he eono ko lakou nui e halihali ana i na huiua k«m o 5.400, i hui ]>ui ia hoi me na pu, na poka, na pamia a he nui wale aku. I ke kakahiaka nui ana ae o kekahi la, oiai ka nani o ka la e kau mai ana mahope o na mauna uliuli o ka aina ame na ao lewa keokeo e nee malie ana nmhope o Akimai'ala Kini »• h«>o|»ouli ana 1 ka nani o ke awa, a iloko o ka manawa pokole, ua liuliu ae la ua aumokukaua nei o Akimarala Kini no ka halihali ana i na moku lawekoa no awa o Yow Chow. a penei ko lakou kulaua i ka manawa i haalele ai i ke awa o Kiena Sini: Mokukaua o ka papa ekahi, Tin Yuen, ('hen Yuen, Iving Yueu. ame Ping Yueu: mokukaua holomama. ('hin Yuen, Ching Yuen, ('lnio Yuea, Yang We. Kwang Kai ame Wang Tin aine eha mau inokukaua topido holouuiiua. Ile elua la ame elua po ka ukali ana o na mokukaua «> Akimaiala Kini i na moku lawekoa a i ke kakahiaka nui ana ae o kekahi la, aia lioi e waiho mai ana ke awa o Yow l'how me kona nani piha. e anapanapa mai ana kona mau kai ma kela aoao o ka muliwai lalu. Me ka nui ekni, ua komo loa aku h\ na moku lawekoa il«>kt> o ke awa, oiai na moknkaua o Akimaiala Kini e hoolai ana mawaho o k«» awalie nuiu mile k{\,man)iUo mai ka aina mai.

I ka honi 11 <> kola la hookahi no, i na moku la\v<>koa e halihali ana i na pualikoa Pakf iuka o ka aina nu» ka pupuahulu nui. a oiai i kela inauawa liookahi 110 hoi e hoola'i nua mawalio o ka nuku o ke awa he mau miie ka maniao, na mokukaua o Akiuuuala Kini, aia lioi ua pa-t» mai la ku ieo oka scia kiai nialuiīa ka mokukaua o ka Akimaiala. i ka hooko ana mai i koia mau l»«>puna olelo, "he moku; 1k» nioku." Mo ka puiwu nui amo ka li«vo!»akaIi:l ole. ua lalau aku la o Akimara!a Kini i kana oln'iiana |>unalu'h» ai kau ae la imua o kona maka, a healia la ka īm-a i halawai pu aku me kona ike. e ka niea heluhelu? Aia hoi me l»e mea la he mau hanei'i mile ka njainao. e j)ii inai ana he aunmkukaua a e puh'lo haaheo ana ka hae o ka Emei»era o lapana. Ho»>kahi eliia, ekolu, e»ha, elima. eono. ehiku, ewalu eiwa, umi, umikumamakahi umiku > niamalua mau mokukaua lapana pii mai ana i kela manawa. a e like me na koa wiwo-ole o ke aupuni o ili'lena, pela o Akimaiala Kini o na mokukami Pake * kauoha ae ai e liuliu kona mau mokukaua 110 ka paio ana aku i na enemi. oiai i keia manawa •• h<>okokoke loa mai ana na mokukaua -o lapana. (Aole i pau.)