Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 32, 5 August 1904 — Chas. Notley ka Moho Elele Home Rula Noho ka Ahaelele Home Rula ma ka Halekeaka Opiuma. KE KAHUAHANA O IA AOAO NO NA HANA KALAIAINA KULOKO AME KA AHAOLELO LAHUI. [ARTICLE]

Chas. Notley ka Moho Elele Home Rula

Noho ka Ahaelele Home Rula ma ka Halekeaka Opiuma.

KE KAHUAHANA O IA AOAO NO NA HANA KALAIAINA KULOKO AME KA AHAOLELO LAHUI.

Ma ka halawai Ahaelele a ka aoao Home Rula i malamaia i ka Poakahi nei ma ka halekeaka Opiuma, ua waeia ae o Charies Notley i moho Elele Lahui no ia aoao, e alakai aku ana hoi ia aoao ma ke kahua kaua holo balota i keia kau koho e hoea mai ana. Ma ke kakahiaka o ka la i hoikeia ae nei i hoomaka ai na hana o ka Ahaelele, a mahope o ka hoomaopopo ana i na lala i hiki mai, ame ka wae ana i na lala o kela ame keia komite, ua hoopaneeia na hana, a hoi ae na lala apau no ke Keena Home Rula no ka paina awakea. I ka auwina la i hoomauia ai na hana, a ma keia hoomau ana i hooloheia ai na hoike komite. O ka hoike komite ano nui loa ma keia, oia ka hoike komite o ke kahuahana, i hooholoia hoi mahope o ka heluhelu pakahi ia ana o na pauku, na pakui ame ke kiola ana i kekahi mau mea a ke komite i lawe mai ai. Ma ka panina o ke kahuahana a ke komite i lawe mai ai, ua hoikeia ke kakoo o ka aoao Home Rula i na lawelawe aupuni ana a Kiaaina Carter, a e haawi ana hoi i na manao aloha o na lunakanawai e noho nei; eia nae ua loaa pono keia hapa o ke kahuahana i ke peku mahanahana a Kumalae a leleliilii ana i kahi e. O ke kahuahana e puka aku nei, oia ke kahuahana i hooponoponoia e ka Ahaelele a hooholo loa ia. Penei ua kahuahana la. KAHUA HANA O KA AOAO HOME RULA. O ka Aoao Kuokoa Home Rula o ke Teritore o Hawaii, ma o kona mau elele la; akoakoa mai ma ka Ahaelele, ma ke kulanakauhale o Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka la 1 o Augate, M. H. 1904, ke haawi nei i na mahalo ana i kona mau alakai i kakoo i ke kahua kalaiaupuni e hooponoponoia ana e ka lehulehu mamuli o ke koho balota maoli ana a na kanaka, ma keia ke hooia hou nei ia i kona oni-paa ana mamuli o na kumu alakai aupuni i hoakakaia maloko o kona mau kahuahana koho balota mua a o ka oi aku nae, ma ko keia Aoao hooikaika pauaho ole ana e kukulu ia maloko o keia Teritore i aupuni e rulaia ana no ka lehulehu, ma o ka lehulehu la a e ka lehulehu hoi.

A ma ke kipaepae o ka hoomaka ana o ke Kau Koho balota e hiki mai ana, ke ku-e nei makou, a ma na wa no hoi apau, e ku-e aku no makou i ka hapai ame ka hoalaia ana mai o na manao paonioni pili lahui.

Ke hoopaa nei makou i ka makou Elele e kohoia ana no ka Ahaolelo Lahui ma Amerika Huipuia e hoomaopopo oia i ke kulana kupilikii e ku nei i kela wa maloko nei o keia Teritore mamuli o ka heluna nui, o na Asia i komo mai e paonioni pu me na paahana oloko o na hanalima ike a ano hana e ae maanei; a e koi aku hoi oia i ka Ahaolelo Lahul e haawi koke mai ia kakou, ke alahele e hoopauia ae ai keia kulana pilikia ma o ke kauia ana o na kanawai e like me na mea i hoakakaia maloko o ka hoike a ke Komisina Senate i hoea mai ai i Hawaii nei; a ke koi nei hoi makou iaia e hana pu me na alakai o na ahahui limahana ma Amerika iloko o ka lakou mau hooikaika ana e loaa ona kanawai e kaupale ana i na paahana Asia. Ke hoopaa nei makou i ka makou Elele Lahui e kakoo oia i ka pahola koke ana mai a ka Ahaolelo Lahui o Amerika Huipuia i ke kanawai home hookuonoono o Amerika Huipuia ma ke Teritore of Hawaii nei. E nonoi aku no hoi oia i ka Ahaolelo Lahui e hooholoia ona Kanawai e hiki ai i ke Aupuni o Amerika Huipuia ke lawe aku i ka mana piha ma ka malama ana ame ke hooponopono ana i ka Panalaau Ma'i Lepera ma Kalaupapa ma ka Mokupuni o Molokai, e ikeia ana hoi ma keia hope aku o ke "Kahua Hoomalu o Molokai no ka hookaawale ana, ka malama ana ame ka hoola i na poe ma'i lepera o keia Teritore; a e kaa hoi ia wahi malalo o ka mana, ka malama ame ka hooponopono ana a ke Kuhina Waiwai o Amerika Huipuia. Ke kakoo nei makou i ka manao e loaa ona hoololi no ka Pauku 80 o ke Kanawai Kumu i mea e hiki ai i ka poe koho balota o keia Teritore ke koho ma ka balota ana i na papa luna oihana apau o ke Kalana. Ke hoopaa nei makou i ka makou Elele Lahui e loaa ai ke kulana Mokuaina ia Hawaii nei, me ka manaoio ana hoi, e hiki ana ia makou ke hoike aku i ko makou kupono no ia kulana Aupuni mamuli o na lawelawe ana i na hana o na Aupuni Kalana me Kulanakauhale me ka hoopono ka makaukau ame ka hoemi lilo ana, no ka pono like hoi o na kanaka apau.

E hooholoia o na kanawai o ka Ahaolelo Lahui o Amerika Huipui ma ka la kupono mua loa o ka noho ana mai o ua Kau Ahaolelo la, e like hoi me

ka hlki, e kauoha an& a « h*&wi «oa i ka mana i kulana Aupuni K&lana ai>au, taona me kulanakauhal* e kukuluia aku ana maloko nel o ke TVrttore e ka Ahaolelo e hiki nial ana, * noho aku. e hoohana aku a e noho mana aku maluna o na waiwai aupuni apau oloko nei o ke Teritore. i kupono hoi no ke kukulu ana, malama ana a lawelawe ana 1 ua mau kulana aupuni kalana ia me kulanakauhale. Ke hoopaa nei makou i ka makou Elele e kalele ikalka oia maiuna o ke kaulike ame ka pono maoii o ko ka Ahaoieio Lahui hoomaopopo ana mal i ke koi a ka Moiwahine LlUuokalani. mamuii o ke kanawai o ka po> no io ame ke kanawai no hoi i kaula e kanaka, a me ka umauma hamama hoi e haawi mai i ko makou Moiwahine, Lilluokalani. i huina dala i kupono me kona kulana mua. a he hooko ana hoi ia i na leo noi o na makaainana Amerika pulama pono kaulike ma Hawaii nei. E koi ana makou i ka makou Eleie e loaa ona haawina dala nui tmti ka Ahaoleio Lahui mai no ke kukuiulu aiva ona Hale Kula Ike Kiekie <L r niversity) ma Hawaii nei i hooko ia ai na lini «» ka hapanui loa o na kane ame na wahine opio no ia mau ike na mea e loaa ole ana ia lakou mamuii o ko iakou nele. Ke hoopaa nei hoi makou i ka makou mau moho no ka Ahaolelo Kuloko e kakoo laku i keia mau kumuhana: 1. E hooholo ma ke Kau Ahaolelo e hiki mai ana i Kanaw&i Kaiana e komo ana malaila na kulana hooponopono Aupuni' Kaiana ine kulanakauhale o ke kuiana hooiaiki ole ia. a. aol« hol iakou e hoohemahema i na hooikaika ana e loaa na kulana aupunl i uluhia ai ke kanaka Amerika, a i hookaukoo ai hoi oia he pono hanau ia L loaa iaia. 2. E hoololi I na Kanawai koho balota e ku nei; a mawaena <> ia mau hoololi e komo ona kanawai e ae ana i na poe paahana apau i loaa k;i pono koho baiota e koho rnu na kau koho balota mau a kuikawa hoi e nmhimai.i ana maloko nei o ke Teritore- e hei»» aku a koho ma kela ame kela koho balota ana no ka manawa o ekolu <3) hon ka'i-like ka la koho ba)ota, me ka hooemi oie ia ana o ka ukuhnna no ka manawa I iiio ma ia hana.

3- E hoololi hoi i ke Kanawai Paahana i hiki ai kc waeia na poe paahana no na hanalima noiau ole, maiuaena mai o na poe koho l>aiota oloko o kela ame keia aoao kalaiaina oloko nei o ke Teritore, ma ka huina kau-like no!ok»> mai o na aoao kalaiaina apau; a e hooliio ana hoi i ka wae paewaewa ana i na iimahana i hewa mikamina.

4. E hooholo i kanawai e kukulu ia ona kuia ao oihana mahiai ma ke Tcritore o Hawaii, me ka hookaawale ana hoi i haawina da!a kupono no ia hana-

5. A ke hoopaa nei makou i ka maI kou poe moho e kohoia aua no keia Kau | Ahaolelo ae o 1905. e kau » mau kanawai e loaa ai na kokua ana i na makaainana kulana nele, e haawi ana 1 na kokua ana ma ke <lala i na poe mahiai h<>tm* hookuonoono. elike no hoi me na kanawai oia ano i hanaia ai ma Hawau nei i!okt> O na makahiki he jo i kaahope ae nei no ke xokua ana i na mahiko o kakou nei ame 113 alahao, kukui tiut!a a ioaa ai hoi ia lakou ka palekaia ame ka holo mua i nei la: i mea hoi e ioaa at keia hopenai": i hoonohoia ai ke kahua e ku ai ke kuiana Aupuni Mokuama e ho«a mai ana no Hawaii ne» no ka wa matt loa, aia no ia mahma o na hokt» o na kupa Amenka e noho aru ma na a?na mahi liilii ame ka {m:«? home h«»k'.tomx>no t a mahma oia kulana Amenka inaoli. e hiki ai ke kukuluia a hoomau!* he Aupuni Moknainua o na aloha a-.na. oiaio. A i kulike ai me na maheleheie ano nui o kela manao i hoikeia ae la. ke h<v>paa nei makou i ka makou mau moh<> e hooholoia na kanawai. pcnet: (a) He e hookuu ana i na auhau aupuni nt»iisna o na **aiwa2 iewa ame na wai«-ai paa i hiki ka huina waiwai io i ka $2.000. a n» ka maruwa o ehiku makahiki e honkuuia ai. <e) f kanawa? e ho* kaawaīe ana i »J--ihona da!a h«'>A:c i a» na po«e ntahiai ame <* ru>hrt hi>me h«*v kuonoono. i hiki ai ia lakou ke hooh'lom'ia i ko lakon man kuieana aina. kuieulu i na halekuai kokua like, a peU aku. (i) I kanawa? e hia-i*i ana i haawina (lala no ke kitas ana ame k3 haawi *afc ana i na ha;a kahik?. v% taro, na hehu haka ame ua nwa kanu me na anoatvo kupono i na *>< mahiai. (o> I kaa- wai e at ona waibofta dala r»o ka uk>t kokna ana i na mokoahi pili aina a Kalepom hoi e paonkmi oei, e ae ana j rta nku emi no ka lawe ana t na mea ulu ame oa waiwmi knioko nei o ka aina. ke ae ole na hn hoohok» mokuahi i na ukn kupoiio maoli no ia m»tt mea.

(u) I kanawai e hooponopono ana i ka oihana anhau kaulike ole a ewaewa hoi e ku nei i keia wa maluna o na waiwai lewa i loaa ai lie auhau kauiike ana. Ke hoopaa nei makou i'ka makou poe Moho 110 ka Ahaolelo e kakoo lakou \ na kumuhana apau e laweia mai ana iloko o ka Ahaolelo. me ka nana ole i ka aoao kalaiaina, eia nae. e apono mua ia na kumuhana oia ano e ke Komite Hooko o ka Aoao' Rula. O ka nui o na elele i hiki mai ma keia halawai he 156. i maheleia hoi penei: Hawaii Hikina, 12; Hawaii Komohana, 19; Maui, 38; Oahu, Apana Eha, 21; Oahu, Apana Elima, 54; Kauai, 12. O keia na papa Komite i waeia ma ka haiawai ana i ke kakahiaka: Komite o na hookohu —J. K. Nakookoo. Lunahoomalu; L. K. Sheldon. D. K. Kahaulelio. C. L. Kookoo. Isa'ac Kihe, S. H. Piihonua, J. Mooiki. Komile o na Olelo m.' White, David Xotley. Chas. Kanaeholo, Sam. Kaaikaula. J. K. Kaohi, Gr- W. Kaona, S. K. Mahoe. Komite ona Rula—J. A. Akina, lunahoomalu, J. K. Nakookoo, Eli J. Kekipi. G. W. K. Kauimakaole. D. S. Kaaina, J. W. Kookulana, D. Kuamu. Komite Kahuahana—Chas. Xotley, lu- j nahoomalu; D. Kaona, W. L. Hardy, i D. H. Kahaulelio. J. B. Kaohi, E. j Kaiue, S. K. Oili. Komite Kumukanawai ame na rula—•! D. H. Kahaulelio, lunahoomalu; S. E. Kaiue, W. K. Kaleihuia, J. A. Kahiona. S. K. Kahana, G. Kekipi, D. K. j KahauleHo. , i E hik!_ mai ana he hui keaka ma keia mau la iho a e hoomaka ana ka lakou m«u hana keaka ma ka halekeaka Opiuma ma ka po o ka la 16 o keia mahlaa. ' -j O KA LOAA AXA i na nia'i, nanahu, 1 CoJera, ohao. ka eha iloko o ka opu ame ka ma'i ht i koke mai, a na kauka hoi e hoike n«i he mau ma'i pilikīa loa. ahe mea hoi pwio e lako mau mc na | laau 1 hikl ke hUinal la. A! ka laau ' Chamberlaih*s Colic, Cholem and Diar- ? rhoea U*?me<iy aoi« ona lua e iike ai ma 1 ka h«x»!a ana i keia mau mal Aol? loa ■ « neh» ka !<ua koke o ke oia o na nta"i j kolko'i He maikai fce !awe i keia iaau a m«i pono e lako ame' ks!a homi* me na omole o laau. E \ kii ae i keia la. ilalia o k«ia W oia. Ke J kual ia «? na hai«kuai laau lanaau apau- BENSON\ SMITH & CO., LTD., sa Agena ma HawaU ael.