Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 33, 12 August 1904 — Page 6

Page PDF (1.50 MB)

This text was transcribed by:  Terry Conway
This work is dedicated to:  For my hula 'ohana, which I adore more than words can say.

Ka Nupepa Kuokoa

Poalima, Augate 12, 1904

 

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

Haalele ko Rusia Aumokukaua i ke

Awa.

 

 

(Mai ka aoao 1 mai.)

 

na oki ae nei o Generala Nodzu, o na Kepani, i ka hui kukai ana o Generala Stakelberg ame Zaroabaiieff, na alakai hoi nana e alakai nei i ko Rusia pualikoa ma ka huli hema.

 

            NEWCHWANG, Aug. 5. – Ua hoihoi aku nei o Ilamuku Oyama ame Generala Kodama o ko Iapana alakai nui ame na ukali i ko laua keena kaua ma ke kula.

 

            TOKIO, Aug. 5. – Ua lilo ae nei o Haicheng a ke noho ia nei e na Kepani.

 

            CHEFOO, Aug. 5. – Ua hoea mai nei ianei he iwakalua-kumamakahi poe koe mai ka mokuahi Hipsang i hoopiholoia ai e na Rukini ma ka la 19 o Iulai.

 

            BELINA, Aug. 25 . – Ua hoole aku nei o Geremania i ke noi a Rusia e hookuula aku kona mau mokukaua o ke Kai Balatica – e holo aku ma ke alahele o ke alawai Kaiser Wilhelm.

            Eia ke Aupuni ke noii nie i ka hihia o Thea.

            (Ma ka holo ana aku o na mokukaua o Rusia o ke Kai Balatica ma ke alahele o ke alawai o Kaiser Wilhelm no ke Kai Akau he hoopokole ana ia o Rusia i kona alahele a e haule ana hoi he 700 mile)

 

            LADANA, Aug. 5. – E haalele iho ana ko Rusia mau mokukaua o ke Kai Eleele ia wahi a holo aku no ke kiai ana i ke Kai Ula.

 

            LIAOYANG, Aug. 5. – Eia na Kepani ke hoolele nei i na koa ma Newchwang.

 

            TIENTSIN, Aug. 5. – O ka nui o ka poino ma ko Rusia aoao ma Simoucheng he 2,000 i make a i eha, he hiona nui o na mea kaua ame eono pukuniahi. He 860 ka nui o ka poino ma ko na Kepani aoao.

 

                      NA LONO KAUA O KA LA 6.

 

BELINA, Aug. 6. – Ua hoikeia iloko o kekahi lono telegarapa i loaa mai Tokio mai eia he elima mahele koa Kepani ke kaua nei ia Poto Ata a he iwakalua e lele kaua nei ia Manucuria. O ka haule pio o Poto Ata ame ka hopupio ia aku o Generala Kuropatkin oia na mea e kali hoomanawanui ia aku nei.

 

TOKIO, Aug. 6. – He 3,000 ka nui o na koa poino o na Rukini ma Simoucheng. He 700 mau kinomake o lakou i kanuia e na Kepani.

 

            IRKUTSK, Aug. 6. – Eia ke hoea mai nei i kela ame keia la na kaaahi i piha me ka poe i eha o na Rukini. Ua palua ae nei ka pii o na kumukuai o na meaai.

 

            LADANA, Aug. 6. – Ua hoikeia mai nei eia elua mokukaua holo mama o Rusia ke alualu nei i kekahi mokuahi i haalele koke iho nei la Enelani nei no Canada me na lako kaua no Iokohama e hoounaia aku ana hoi ilaila ma ke alahele o Canada ma ka moana Pakipika.

 

            MUKDEN, Aug. 6. – Ma ka Poalua ua lele kaua ae na Kepani ia Anshanchan a ua hookuemi hope ia aku lakou me ka nui o ka poino.

       (O Anshanchan he kulanakauhale uuku ia e ku nei ma kahi o iwakalua mile hema o Liaoyang, a ma ke alahao hoi a Poto Ata. O keia kahi a na Rukini i kuemi hope aku ai mahope o ka opaia ana aku e ko Generala Oku mau mahele koa no ka akau mai Tatchekiao aku, no Haicheng, e nee ana, hoi no Liaoyang.)

 

            ST. PETERSBURG, Aug. 6. – Ua kauohaia aku nei na alakai kaua moana aole e hoopiholo hou ia na mokuahi o na aupuni kaokoa e lawe nei i na waiwai kaua, koe wale no ina ia he mea pono e hana ia a ina aole e hope aku i ua mau mokuahi la a lawe aku no kekahi awa kaokoa. O ka manao o keia aole e ala hou mai ana na mea i hanaia aki i ka mokuahi Knight Commaner.

 

            WASINETONA, Aug. 6. – Ua kauohaia aku nei ko Amerika aumokukaua o Europa e holo ae no na kai o Tureke.

        Ua hoke ae nei o Kuhina Griscom i ke aupuni aole e komo aku na mokukaua ma Yinkow aia wale no a hoihoi hou ia ae k kauoha.

 

            VLADIVOSTOK, Aug. 6. – Ua hoike ae nei ka aha hookolokolo pio, o ka mokuahi Pelekane Knight Commander, i hoopiholoia hoi e na Rukini, he waiwai pio ia.

 

            KONOKANAKELA, Aug. 6. – Ua hoopa-hu topido ia ae ka mokukaua Rukini Slava ma ka ulia. O ka poino i loaa aku i ka moku aole no i pilikia loa.

 

            KONOKAKINOPELA, Aug. 6. – Ua hoike ae nei o Rusia ia Porte o na moku o ke aumoku kuikawa e holo aku ana ma ke alahele o Dardanelles e holo ana lakou ma ke ano he mau moku lawe lanahu kalepa.

 

            NA LONO KAUA O KA LA 7.

 

            ST. PETERSBURG, Aug. 7. – Ke kaua ikaika nei ma Liaoyang, kahi hoi a Generala Kuropatkin i houluulu ae nei he 200,0000 koa. Ke manaoia nei e leele kaua mua ae ana na Kepani ma Anshanchan.

 

            NA LONO KAUA O KA LA 8.

 

            LADANA, Aug, 8. – Ua loaa mai nei kekahi lono i hooiaio ole ia mai mai ke kahua mai o ke kaua e olelo ana ua lilo ae nei i na Kepani kekahi wahi e huli pono ana i Poto Ata he 27500 i--a @emi iho malalo o hookahi mile ame ekolu – hapalima) mai kahi mai o ko na Rukini kahua pale.

 

            LIAOYANG, Aug, 8. – Eia na Kepani ke nee nei no Mukden. Me he mea la e lele kaua ia ae ana me ka ilaika ma Mukden ame Liaoyang.

 

            (Ma keia kulana a na Kepani e nee nei no Mukden ame Liaoyang, ke puikaika loa nei ko Rusia kulana ma Manueria. Ina e holopono mai ana ka Generala Kuroki lele kaua ana ia Mukden no ka mahele ana i ko Rusia pualikoa ma liaoyang, Anping ame Anshanchan, a kaa lakou ma ka hema, e kaa ana ka hapa o na pualikoa o Rukini ma ka hema malalo o ka luku ana a na Generala Oku ame Nogi, na generala Kepani hoi e nee nei no Liaoyang mai ka hema, hikina-hema ame komohana-hema mai. Aia o Mukden ma kahi he kaualima mile ma ka akau o Liaoyang. Ma kekahi i na hoike i loaa mai ianei i keia mau la aku nei aia kekahi mahele o ko na Kepani pualikoa ma kahi he kanaha-kumamalima mile hikina-hema o Mukden a ma kahi he umi-kumamalima mile ma ka hikina o Liaoyang. O na maheele malalo o na Generala Oku ame Nogi, eia lakou ke nee nei iloko o na mahele like ole ekolu, a eia lakou ma kahi he iwakalua mile mai Liaoyang.)

 

            ST. PETERSBURG, Aug. 8. – Ua hoike mai nei o Generala Kuropatkin i ka holopono o na kaua liilii ana ma kona huli alo hikina, e waiho ana hoi i ke kulana o kona pualikoa e like me mamua.

 

            TOKIO, Aug. 8. – Ua hoike mai nei o Adimarala Togo i ka lele kauaia ana o umi-kumamaha moku wawahi topido o Rusia ia ekolu mokukaua topido o Iapana ma ka Poalima nei, a mailoko mai oia kaua ana i puka mai ai na moku o Iapana me ka loaa ole i na poino.

            O ka lilo ana ae nei o Yinkow oia ka mea nana i hoomama i ka hoonee ana aku i na pualikoa no ke kaua o Manacuria.

 

 

            BRUSSELS, Aug. 8. – Ua hoikeia mai nei e hoala ae ana o Rusia i kekahi hoaie kuloko o kanahiku-kumamalima miliona dala, a mawaho ae o keia he auhau o no loaa waiwai.

 

            LIAOYANG, Aug. 8. – Ua hoikeia mai nei ke kaua ikaika ma ka akau o Haicheng. Eia ke hoomakaukau nei ko Iapana pualikoa ia Mukden mai ka hikina-akau ae.

 

             NA LONO KAUA O KA LA 9.

 

            KANAHAI, Aug. 9. – Ua hoikeia mai nei aiama kahi o 10,000 ka nui o ko poe ma’i a i eha ma Poto Ata a ua pepehi ae o Generala Stoessel, ko Rusia alakai ma Poto Ata, iaia iho. Aole i manaoia e lele kaua koke ae ana o Oyama ia Lioayang mamua o ka la 20.

 

            ST. PETERSBURG, Aug. 9. – Eia na Kepani ke hoolele nei i na koa ma ke Kaikuono Louisa, a ma keia e hiki ai i na koa e kaua pale o Poto Ata. Ua hoike mai nei o Alexieff he ekolu mokukaua o Iapana i poino ma ke kaua ana ia Poto Ata ma ka la 26 o Iulai.

     (O ke Kaikuono Louisa aia oia ma kekahi aoao huli alo o ka ane-moku mai Poto Ata aku. He elima mile ka loihi o keia kaikuono a ma kahi hoi o ka hapalua mile ke akea. Ke eono mile ka mamao mai o keia kaikuono mai ka nuku aku o ke awa o Poto Ata, ma ka aoao komohana-akau, a o ka pualikoa e lele ana malaila a lilo ae na puu keikie e hoopuni ana ia Poto Ata ua hiki i ua pualikoa la ke kipoka ia Poto Ata e like me kona makemake. Mawaena o Poto Ata ame ke Kaikuono Louisa he lalani mauna a aia ilaila na papu nana e pale ia Poto Ata mai kekahi pualikoa e nee mai ana ka akau ame ke kukulu komohana-akau.)

 

WASINETONA, Aug. 9. – Ua hoopuka ae nei o Kakauolelo Hay i kekahi mau palapala i na amebasedoa e hoike aku ana aole e ike aku ana ke Aupuni o Amerika i na waiwai lanahu ame pulupulu hou ma ke ano he mau waiwai kaua.

 

LADANA, Aug. 9. – Ua hoike o Belfour iloko o ka Hale o na Makaainana e kupaa ke Aupuni maluna o kona kulana e hoike ana o ka hoopiholoia ana o ka mokuahi Knight Commander he hana hew loa ia a Rusia.

 

CHEFOO, Aug. 9. – Ua hoomaka hou ae nei naa Kepani i ka lele kaua ana ia Poto Ata.

 

ST. PETERSBURG, Aug. 9. – Ua koho ae nei o Generala Stoessel, ke alakai o na Rukini ma Poto Ata, he 70,000 ka nui o na koa Kepani e hoopuni nei ia Poto Ata. Ke mannoio @ nei ua hiki aku i ka 23,000 ka nui o na koa Kepani i poino ma Poto Ata i keia manawa.

 

LADANA, Aug. 9. – Ua hohalahala aku nei o Pelekane i ka Rusia hoike no na waiwai kaua a hoole loa i ka lawe ana i na uku poho mamuli o k apoino ana o ka mokuahi Knight Commander. Ke hoopaakiki nei na Pelekana e kukulu ia papa a na keia papa e malama i na moku o na aupuni kaokoa.

 

       NA LONO KAUA O KA LA 10.

 

LIAOYANG, Aug. 10. – Eia na Kepani ke hoopuipui ae nei no Saimatsza. Eia kekahi mahele koa ke iho nei ma ke awawa o ka muliwai Liao no ka manao e lele kaua aoao ia Liaoyang. O na koa e kilo ana i ka hoonee kaua a na Kepani eia lakou ke halawai pinepine nei ma na kaua liilii.

 

ST. PETERSBURG, Aug 10. – Eia o Generala Sinevitch ke hoonee ae nei i na koa mai Vladivostok mai no ka halawai ana mai mahope o Generala Kuroki.

 

Eia na Kepani ke hoohana nei i ke alahao mai Shanhaikan no Yinkow no ka halihali ana i na koa no ka lele kaua ana aku ia Simuntun, he wahi ma ke komohana.

 

(O keia mau hoonee kaua ma ka aoao o no Kepani e like me ia i ikeia ae la maluna he hoike maopopo loa keia o ka manao nui o na Kepani no ka hooneoneo loa ana i ka okana aina e ku nei na kulanakauhale o Liaoyang ame Mukden. Ma kela ame keia aoao o ke alahao e moe la mai Poto Ata a holo aku no Liaoyang, Mukden ame harbin, he mau lalani mauna kiekie. Mmai Simucheng a hiki i Hisihoyneg, ma na lalani kuahiwi ma ka aoao hikina, eia na alahele kuahiwi apau o ia wahi i na Kepani kahi i paa ai. Ma ka hikina o Hishoyeng, ma kahi o kanaluma mile ma ka hikina o Liaoyang, aia malaila keahi alahele kuahiwi a na Kepani e nee aku ai i hiki ai ia lakou he kaa loa aku ma ka akau, alaila huli ae no ke komohana i hiki ai i ke alahao ma ka akau o Mukden a hooneoneo aku ia wahi, aia pu ma keia alahele o Saimatsza, he wahi hoi i hoike mua ia aku aia ilaila kekahi mahele koa o na Rukini e noho nei.

 

O ka muliwai o Liao aia no ia ke moe la a hiki i ka akau o Yinkow no kekahi mau mile mamao, a e holo ana hoi aneane loa no e kaulike me ke alahao a e puka ana hoi ma kahi he kanakolu mile ma ke komohana o Mukden. Aia ma ka muliwai o Liao, ma kahi paha o kanakolu-kumamalima a i ole kanaha no paha mile ke ku nei o Simuntun. Aia ma keia wahi ka huina o ke alahao e holo ana no ka akau mai Shanghai-kwan. I mea e hiki ai i na Kepani ke lawe aku i no koa ma keia alahao mai Yinkow aku a hiki i Simuntun he mea pono e lilo ae i na Kepani ka mana piha maluna o kekahi okana aina nui i nohoia iho nei e na koa Rukini i na wa i hala ae nei me ka hoopuipui pu ia

 

((this is the end of this column – I believe the section under the firstline below picks up where this leaves off))

 

 

Maluhia na Mahele Koho o ka

Repubalika.

(Mai ka aoao 1 mai.)

 

 

J.A. Aheong, I.H. Sherwood, 121.

 

Na Komite Apana – H.C. Vida, 121;  William Henry, 121;  K.R.G. Wallace, 120;  Isaac L. Cockett, 124;  George Barker, 120;  B.P Zablan, 121;  Henry Cockett, 121;  L. Kamealoha 121;  J. Kahalekauila, 212;  Henry Huka, 121;  Joseph Fern, 120;  M.K. Kaauwai, 121.

 

                MAHELE EWALU, APANA ELIMA

 

            Na Elele i ka Ahaelele – John C. Lane, 82;  Sam’C. Dwight, 82;  George I. Desha, 80;  N. Fernandez, 78.

 

            Na Komite Apana – Charles N. Dwight, 78; Jas. L. Ahlo, 81;  J. Kapono, 80;  H. Kahelee, 77; D. Kama, 78;  Sol. Kaleiopu, 80;  Pulehu, 77.

 

                   MAHELE EIWA, APANA ELIMA.

 

            Na Elele i ka Ahaelele – D. Hoapili, 74;  A.F. Judd, 74;  J.Kalakiela, 75;  W. Paikuli, 75;  F.T.P. Waterhouse, 74.

 

            Na Komite Apana – E.R. Adams, 75; E. Henriques, 74;  L.K.Ka-ne, 74;  S.L. Kekumano, 74;  C.A. Mackintosh, 74;  H. Meek, 74;  A. St. C. Piianaia, 74;  James Shaw, 74;  S.G. Wilder, 74.

 

               MAHELE UMI, APANA ELIMA.

 

            Na Elele i ka Ahaelele – Charles C. Clark, 61;  W.H. Crawford, 51.

 

            Na Komite Apana – Charles J. Broad, 51; Wm. K. Isaac, 62;  J.L. Kaulukou, 48;  Wm. Kwai Fong, 49.

 

                          MA HILO KA AHAELELE

 

            Ma ka noho ana o ka halawai a ke Komite Kuwaene o ka aoao Repubalika i ke ahiahi o ka Poakahi nei o ka ninau nui i ala mai ai na hoike manao lehulehu ana, oia kahi e noho ai ka Ahaelele Repubalika. Ua nui ka paakiki o na hoa Hawaii i kokuaia e kekahi poe ilikea, e hoihoi i ka Ahaelele no Hilo, a o Sam. Parker, John C. Lane, Frank B. McStocker, A.J. Campbell ame William Aylett, na kakoo ikaika loa no Hilo, a o J.A. Gilman, A.G.M. Robertson ame G.F. Renton, o lakou ka poe i kue ae i ka manao hoihoi i ka Ahaelele no Hilo.

 

            O ka hapanui o na hoike manao e kokua ana ia Hilo, oia ka hooko ana i ka hoopaa a ke Komite Kuwaena i ae ai i kekahi manawa i hala, e malama ia ka Ahaelele ma Hilo.  Aole wale hoi oia, aka ua manao ka poe i kakoo ia Hilo, o ka hoi ana o ka Ahaelele ma Hilo he mea ia e hoala ai i na Repubalika o Hawaii e hoopuipui hou ia ae hoi na Repubalika malaila mailoko mai o ka poe e paulele kapekepeke nei ame na Toma o ia wahi. Ua hoike ae o Sam. Parker ua makaukau o Hawaii no ka malama ana mai i na elele e hiki aku ana a ua hui pu oia me na ona moku o na mokuahi o Waile ma a ua ae keia hui e lawe aku i na lala o ka Ahaelele no ka hapalua o na lilo e kui nei i keia manawa.

 

            Ma ka aoao kue hoi, ua hoike ae lakou o ka lawe ana i ka Ahaelele no Hilo he mea ia e hiki ole ai i kekahi poe ke hele, a oiai he nui na Elele i waeia iho nei i hiki ole ia lakou ke uku i ko lakou mau lilo, nolaila o keia poe hiki ole e haawi aku ana i ko lakou nau pono koho i kekahi mea i makaukau, a ma keia e lilo ana ka Ahaelele i aha apana pepa, oia hoi, na pepa hoomana i kekahi mea e koho aku no ka poe i hiki ole ae. Ua hoike ae o Robertson, ina o ka manao o ka hoihoi ana no Hilo he mea ia e ala mai ai no Hawaii, ke kanalua nei oia no ke ala io mai, oiai ua hoao ia keia manao ma ka Apana Elima o ka Mokupuni o Oahu nei, kahi hoi i oi aku ka paakiki o na lawelawer kalai aupuni ana, a aole i holopono, a ua manao oia o ka Apana kupono loa keia e paio ai. O ka poe mai Kauai mai, e malua ana ka nui o ka lilo, a ina ma Hilo ka Ahaelele, he mea maopopo he mau apana pepa ka poe e noho ana iloko o ka Ahalele o hilo mai ka mokupuni mai o Kauai.

 

            Mahope o na hoike manao lehulehu ana ua kohoia ae, a he 13 i ae ma Hilo ka Ahaelele, a he 8 i hoole.

 

 

ana me kekahi mau pualikoa o na Pake.

 

            Ke lilo ae keia mau wahi apau i na Kepani nee ae hoi ko Iapana mau pualikoa o ka hikina ame ke komohana ma ke alahao a hui ae maluna o Mulden, aole wale no e hooneoneo aku ana lakou i ko na Rukini aoao, aka e lilo mai ana ia lakou o Mukden ame Liaoyang a e hookau ia no ka weli maluna o na Rukini e like me ia e kau nei maluna o Poto Ata.)

 

            NEWCHANG, Aug. 10. – He umi tausani Pake mai Fomosa mai e kaua @ me na Kepani.

 

            ST. PETERSBURG, Aug. 10. – Ma ka Rusia pane i ka Enelani ua like ole kona manao ma kahi o kona pon o e wawahi aku i na moku o na aupuni kaokoa e lawe ana i na waiwai kaua, ke hiki ole no nae ke pale.  Ua ae aku no nae e wawahi ia no na moke ina he hea hiki ole ke hookolokolo ia ua moku la iloko o ka aha hookolokolo @.

 

 

                                    NA LONO KAUA O KA LA 11.

 

 

            TIENTSIN, Aug, 11. – He @klu tausani poe Pake powa i lele kaua ae @ Rukini ma ke alaheele o Tieh, a ua nui ka poe i make.

 

            MUKDEN, Aug. 11. – Ua hoea mai nei he kokua ikaika mai ka akau mai. Eia na Kepani me ko lakou ikaika ma kahi he iwakalua mile hema mai keia wahi aku,

 

            ST. PETERSBURG, Aug. 11. – O na manaolana no ke ala mai o kekahi kaua nui eia kee nalo aku nei.  Ua hoihoi ae nei o Generala Kuropatkin i ka hapanui o kona pualikoa no ka akau o Liaoyang. Eia ke kuaua nui ke haule nei.

 

                         ______________________

 

            UA LOAA KA PONO ma na wahi apau mamuli o ka hooolaunaia ana aku o ka laau Chamberlain’s Colic, Cholera, and Diarrhoea ma na wahi apau. Ke huli aku a nana aku ma na wahi apau aole loa he wahi i nele ka hoola ia o kekahi kino kanaka mamuli o ka lapaau ia ana me keia laau. O keia ka laau i ikeia ka maikai loa no na ma’i apau o ka opu ai. Aole loa e nele ka loaa koke mai o ka oluolu a he laau hoi e hiki ai ke hilinai ia. Ke kuai ia nei ma na halekuai laau lapaau apau.

 

BENSON, SMITH & CO., LTD., na Agena ma Hawaii nei.

 

 

 

 

Pane a ke Elele Kalanianaole

 

(Mai ka aoao 1 mai.)

 

 

he mau muliwai e malamaia nei na launa kalepa moku ana, aole hoi he mau taona nui i kupono e kukuluia na hale aupuni, nolaila aole no e hiki i ka Ahaolelo ke hana aku i kekahi mau mea e pono ai lakou iho, a o ko lakou mau pomaikai oia no na mea i maa mau ia kakou holookoa.

 

            Oiai o ka Teritori o Hawaii he paeaina ku mamao a waiho wale hoi nolaila aole no e hiki iaia ke komo pu aku a kaana like i na pomaikai pili i na mokuaina o Amerika, a he mea pono hoi i ka Akaolelo o Amerika ke noonoo mai e like me ko kakou kulana e waiho nei, aole hoi e like me na manao koho wale i pili ole aku i ko lakou kulana ame na launa ana.

 

            Eia ko Hawaii Teritori nei mau kaupakai apuupuu a waiho wale hoi, kona mau awakumoku elua a ekolu e makemakeia nei e hoolilo aku i kekahi huina dala nui i hiki ai ke hooholo pono ia na mea e manaoia nei no lakou. Aole e hiki ke noonoo ia mai ko Honolulu nei maluna o ke koho aku a koonei oiai he awa keia e kipa ia mai nei me na hana kalepa o ka Moana Pakipika, a ma keia hoi ke hoolawa aku nei keia awa i na launa kalepa e komo mai nei a e puka aku nei.

 

            I mea e hiki ai ke loaa mai ia kakou na haawina dala he mea pono ia kakou e hoolilo aku iko kakou ikaika maluna o hookahi a i ole elua paha kumuhana, eia nae hiki no paha ia kakou ke noonoo ae no kekahi mea okoa aku a kakou i makemake ai.

 

            Ke makemake nei wau e kaulono mua aku i na makaainana e hoopau ae i na koi e pili ana i na hana kaupale o ka lahui e waiho nei i keia manawa i na Keena Kaua Aina ame Moana. Na keia mau Keena e hana mai no keia mau mea. He mea maikai i ka Elele e hoolilo ole aku i kona ikaika ame kona manao ume maluna o keia mau waihona dala no na hana o ka Lahui, o pau kona ikaika malaila a hoolohe ole ia mai oia maluna o no haawina dala no ka pono kuloko.

 

            Ke manao nei wau i ka manawa e noho mai ai keia kau ae o ka Ahaolelo o ka hana a ke Elele e apo wale no iloko o keia mau kumuhana:

 

             1 - Oia ko hoihoi ia ana mai o na dala a ka Teritori o Hawaii i hoolilo ai no na hana o ke Aupuni Federala i kuleana maoli ia e ke Aupuni Amerika e hana mai, oia hoi: ka eli ana i ke awa o Honolulu ame ka malama ana i na halekukui kiai awa.

 

             2 - Ka hoohohonu ana ame ka hoonui ana i ke awa o Honolulu ame kona nuku.

 

             He mea ano nui keia e koiia mai nei i hiki ai ke konoia aku no ka kakou awa nei na hana kalepa ano nui e ku nei i keia manawa a e mahuahua ae nei.

 

             3 - E hana ia i palekai no ke awa o Hilo, Hawaii, i mea e ala ai keia mokupuni nui o keia paeaina.

 

             4 - E loaa na kokua ana no ka imi naauao ana i ka ma’i lepera ame ka hiki ke hoolaia.

 

            5 – E huli i kekahi mau kahua e pili ana i kakou pilikia limahana.

 

            O na mea i makemakeiae like me na hale Aupuni o Amerika ma Honolulu nei ame Hilo me he mea la he hiki no ke koi ikaika ia aku me ka mana piha, i ole no nae hoi e hoopilikia aku i na kumuhana i makemakeia e like ae ia me ia maluna.

 

            Ke manao nei wau o ka pau keia o na mea kupono maluna o keia ninau i keia manawa.

 

  (Kakauinoaia)                    J. KALANIANAOLE, 

                                               E.lele

 

 

 

Eia ka meaa Keia

Kanaka i Oleloai.

 

HE LEO IKUWA WALE NO I KA

MANAO PILILAULA ILOKO

O NA KAKOU AUPUNI

REPUBALIKA.

 

 

            Ke noiia nei ko Honolulu nei poe heluhelu e huli pono i keia malalo iho. E hana koke la aku no me ka hakalia ole e like hoi me ka ke keonimana nana ka olelo i hoolahaia malalo iho, ka mea hoi i oluolu loa a makemake e pane aku i na ano apau e pau ai ke kuhihewa, e pomaikai nui ai ka mea i loaa io i na ehaeha o na nawaliwali o na puupaa.

 

            E heluhelu pono iho i ka olelo a keia keonmana malalo ho:

 

            O Mr. J D. Conn o kea kulanakauhale he kamana oia ma ka oihana a ke hana nei hoi ma ke kahua Hoolulu Kaaahi o Oahu.

 

            “Ua loaa ia’u ka nawaliwali ma ka eha o kuu kua,” wahi a Mr. Conn. “He loaa mau wau i keia eha i na manawa like ole o na makhiki he nui i hala aku a oi loa aku ka eha ke loaa au i ke anu.”

 

            “A aia mawaho ae o keia kekahi mau hoailona no ka nawaliwali maoli o kuu mau puupaa. A he manawa pokole wale no i hala aku nei ko’u lohe ana i na Huaale Kuahaneenee ame Puupaa a Doans ame na hana kupaianaha a lakou i hana ai.”

 

            “Nolaila, ua hele koke aku i ka halekuai laau lapaau o Hollister ma a loaa keia ano huaale ia’u. A mai ko’u manawa i ai ai i ike maopopo ai au i ka pii maikai o ko’u ola a eia me a’u ia mau huaale i na manawa apau no ka makaukau e pale aku i na ano e e puka mai ana i na manawa no e puka mai ai.”

 

            “Ua maopopo maoli ia’u ina e loaa kekahi i ka eha e like me ko’u aole e nele ka loaa o ka maha ke hoao i na Huaale Kuahaneenee ame Puupaa a Doans.”

 

            He kuaiia na Huaalee Kuahaneenee ame Puupaa a Doans e ka poe kuai laau lapaau apau ame ka poe malame halekuai no kanalima keneta o ke poho hookahia eono poho i ka elua dala me ka hapalua. E loaa aku ke kumukuai ia Hollister ma na ekeleta ma ke kakau ana, Hollister Drug Co., Honolulu, o lakou no hoi na Agena no ka paeaina Hawaii nei.

 

            E hoomanano i ka inoa “Doans a e pakui ole mai i kekahi mea e ae.”

 

KA LIKE OLE O DEMOKARATA

AME REPUBALIKA

 

(Hoomau ana.)

 

 

            “Hoike kahua ole e mai ke Demokalaka i ko lakou lanakila ma kekahi kau koho, alaila, maliu aku ia lako.” He hewa iho ka Repubalika, e hookele nei ie ke Aupuni me ka naauao, hoopono, akahai a hololea.

 

            Aole no he manawa i ikeia he hololea na hana a ke Demokalaka ma ka aina makua. I ke au i nohoia e Kalivalana a i lilo ka hooponopono ana o ka aina makua malalo o ka hookele ana o ke Demokalaka, ua ikeia ka hoi hope o ka aina, mamuli o ka hune o na makaainana, ame ke holomua ole o ka lawelawe ana a kona poai. Ua nui na hale oihana i panikuia no ka nele mai o ka aina i ka hana mamuli o ke kanawai dute a ke Demokalaka, oia na makahiki eha mai Maraki 4, 1893 a hiki i Maraki 4, 1897, a o ke komo ana aku o Makinele i Peresidena, i aia hou mai ai o ka aina a ikeia ka holomua, mamuli o na hokele ana a ka Repubalika. O ka Makinele ia i olelo ai, a ua kaulana ia hoakaka ana ona penei:

 

            “Aole he mea koho wale ia, ka ka Repubalika mea e hana ai. Ua kamaaina ke ao holookoa i kona kahua. Ua kakooia ma o na kanawai, a ua hookoiua ma ka hookeleia ana o kee Aupuni.” Na Peresidena Makinele ia mau olelo e hoika ana i ke ano o ka aoao Reopubalika mamua iho o kona koho ia ana i Peresidena. He oiaio ia a hiki i keia la, oiai ua ikeia no i keia manawa, a i kona make ana ma Buffalo mamuli o ka powaia, ua ikeia ke kumakena o ke ao holookoa no ka ako ia ana o ke ola o ke kanaka hookahi i ike ole ia mamua.

 

            Ke ku nei ka aoao Repubalika i keia la e like me kana i kakoo ai no na makahiki he kanalma, he aoao kalaiaina o ka poe holomua, eleu, a hooko hana, e a’o aku ana i ka mea pono e hana ai, i ikeia he pololei no ka noho ana i kana e kakoo ai.

 

            Aole he manawa i alakoia ai ka aoao Repubalika e na manao opulepule no ka manawa, aka, ua hooohiolo aku ia mau kuko ana a kekahi poe e manao ana e hoala kumuhana wale iho no, a ua ikeia kona ikaika ma ke kulai ana aku i na hoopaapaa a kona poe enemi.

 

            Ua kukulu ia oia, aole mai na kalaimanao kipi ohumuhumu, aka, ma ka noonoo akahele o na makaainana o ka Akau, o ka noho huikau ana ma ke ano kauwa kuapaa, he mea mokuahana ia no ka noho ana o ka aina, a e ulu ole ai ka holomua o na Teritori o ke Komohana i ikeia e poaiia ana e ke kulana Mokuaina a e komo mai ana ma na hooponopono Huiia.

 

            O ka Peresidena Repubalika mua loa, maike Komohana mai no ia, a pela no na Peresidena apau i kohoia oia aoao kalaiaina, mai ke Komohana mai, me ka hookoe ole aku i ka Peresidena e noho nei i keia wa, he keiki io no ola no Nu Ioka, aku ua hookamaia oia e ke Komohana mamuli o kona malama ana i ka oihana hanai holoholona, ma na kul mauu o na mokuaina o ke Komohana.

 

            O ka moolelo kumu o ka aoao kalaiana Repubalika, ua kakauia ma na huaolelo o na hoololi Kumukanawai, a pela pu me na kanawai lahui apau e ku nei, na ia aoao i hooholo a oia ia aoao e noho mana nei, i ikeia ka holomua launa ole o ka aina, he mea malihini i ke au i hala.

 

            Ua palapala pu ia ke kaulana o keia aoao kalaiaina, ma kona komo kalepa ana ma na aupuni nui o Europa, ma Cuba, kahi e welo nei he hae hou, he hoailona no ke kakoo o keia aoao kalaiaina, i ke kuokoa oia lahui, ma Pilepine kahi e hoao ia la ka lahui oia wahi e loaa ka hookele mnaaua ana o na makaainana i ko lakou noho ana, e pela ma Kina, kahi a Makinele, i hooholo ai e maki aku na koa a kakou i mea e pakele ai na kuhina o na aupuni nui. O keia mau hoike ana i ke kulana holomua o ka aina ma e kalepa a pela aku, a e i ia nei, na ka aoao Repubalika e hookele ana i ka noho ana aupuni, a i oiaio ai ia mau olelo a Makinele “ua kakoo ia ma o ke kanawai a ua hoookoia ma ka hookele aupuni ana.”

 

            O ke kahua hana nui loa a ka Repubalika i kakoo ai oia ka hoohoihoi ana i na hana kuloko o ka aina ka papa a keehi ana i ka hookauwa kuapaa, a e hoolilo ia Kansas (Mokua@a) i kuokoa. O ka papapahana elua iho o ua aoao la i hooko ai i ka makahiki 1860, oia ka hoololi ana i ke kalalaina a ke Demokalaka ma ka ninau kauwa kuapaa ame na ninau e pili ana i ka manao o ke Kumukanawai no ke kuleana e hoohanaia na hana kuloko o ka aina mai ka waihona o ke Aupuni makua. Ma ia kahuahana i hoomoeia ai na kalaimanao ana no ka hookele ana i ke aupuni a hiki neia manawa, a i ikeia ka pakela holomua o ka aina ma ka naauao, ikaika, waiwai, kaulana a hoppono i ike ole ia mamua, a mamuli wale no ia o ka hahai ana i na kuhikuhi ame ka hooko ana i na a’o ana o ka aoao Repubalika.

 

(Kakauia e Kaniahiku.)

 

  (Aole i pau.)

 

 

            Ua hooholoia ae e malamaia ana ka Ahaelele Repubalika ma Hilo i ka la 1 o Sepatemaba ae nei.

 

 

 

            NANA ANA AOHE AUHAU

 

            Na Kauka Huki Niho Noeau..

 

            He hanaia ka hana me na Auhau haahaa loa.

 

            F.L. FERGUSON,

         Lunahoohana.

 

Helu 215 Alanui Hotele, mamua iho o Young Building.

 

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI

A KA MEA PAA MORAKI

 

 

Y. HAMADA.

 

            Ma keia ke haawiiia aku nei @ laha mamuli o ka mana o ke @ naia iloko o kekahi moraki @ i Aperila 14, A.D. 1903, ame @ moraki pakui i hanaia i Sepatemaba @ 1903, o no moraki pakahi ua h@ Y. Hamada ia H. Hackfeld & @ Limited, o ua moraki nei i olelo@ ka moraki pakui i oleloia ua kakau @ oe ia ioloko o ke Keena Hoona @ Oahu, iloko o ka Buke Helu @ 105 et seq., o ka mea paa m@ Hackfeld & Company, Limited, @ manao nei i paniku i ka moraki @ ame ka moraki pakui i oleloia @ kumu i uhaiia, e hioke ana o @ ole ia o ke kumupaa ame ka Uk@ i ka manawa e uku ai.

 

            Ke haawi pu ia aku nei no @ hoolaha o ka waiwai apau i @ e ka moraki i oleloia e kuaiia aku ana @ kudala akea ma ke alo iho o ka @ Hookkolokolo ma Hilo, Mokupuni @ Teritori o Hawaiii, ma ke la 18 o A@ A.D. 1904, ina ka hora 12 awak@ la i oleloia.

 

            O ka waiwai i hoopaaia iloko o ka moraki i oleloia a iloko o ka @ moraki i oleloia a iloko o ka @ pakui i oleloia oia iho keia:

 

(1)    O ka hoolomalima i hanaia e W.H. Shipman ia Y. Hamada ma ka la 9 o Augate, 1901

e haawi ana i ka mea nona ka inoa hope he manawa o ana makahiki mai a mahope o ka @ @lai, A.D. 1899, no ka uku hoolimalima makahiki o $140.00, Apana 14 iloko o kela Mahelehele-liilii a Shipman okela @ hele o ka aina i hookoeia e ia ma ka Pou Mile 9 ma ke Alanui Luapele (Volcano Road), ma Keaau, iloko @ Apana o Puna, Mokupuni ame Teritori i Hawaii.

 

(2)    O ka hoolomalima o kela @ o ka aina ma ka aoao makua o ke Alanui Front he 151

kapuai mamao @ kukulu akau mai ka palena aina @waene o Punahoa ame Ponahawai@ hoi ke alo o 48 kapuai e holo ana @ ke alanui i oleloia, e holo ana ho@ pe he 100 kapuai a he 38 kapuai @ e holo ana mahope, he aina e wa@ iloko o Hilo, Mokupuni ame Teritori o Hawaii; a o ka hoolimalima i oieloia ua hanaia ma ka la 17 o Okatoba @ no ka la 1 o Dekemaba, @ Charles Furneaux ia Y. Hamada @loia.

 

(3)    O ka hoolimalima o ka Apana @ e like me ia i hoikeia ma ka palapala aina o ka hapa

ka aina o Punahoa e waiho nei iloko o ke keena o Charles Furneaux, he aina e waiho la iloko @ Hilo i oleloia Hawii; o ka hoolimalima i oleloia ua hanaia i ka la @ o Iune, 1902, e Charles Furneax @ Y. Hamada i oleloia no ka manawa o @ kumamaha makahiki ame eono ma@ mai a mahope o ka la 1 o Iune, A.D. 1902, no ka uku hoolimalima makahiki @ o $120.00.

 

(4)    O na pono apau loa, ame na kuleana apau loa o Y. Hamada i oleloia iloko a i pili i na

Pakahi apau @ ku nei maluna o na aina i hoaka@ maloko nei,

 

H. HACKFELD & COMPAN Y, LIMITED,  Mea Paa Moraki.

Ma o GEORGE RODIEK, kona lunahana i hoomana piha ia.

 

 

            Ma ke dala kuike ka makemake @ ma ke dala gula Amerika no hoi a ke aoao o ka mea kuai na lilo palapua apau.

 

            Hanaia i Iulai 22, 1904.

            F.E. Thompson, Loio no ka M@ Paa Moraki.

            Helu 8-9-10 Campbell Block, Honolulu

T.H.

               3025—July 22, 29; Aug. 5, 12.

 

 

E Ola maikai no Oe.

 

 

            I ka wale no e hoowali@ @ i ka ai ame ka holo lea o ke @ kai iloko o na aakoko, i ka @ hoohanaia ai na io paahana @ nawaliwali ole me ka eha @ maikai ai ke kino holookoa @ nu la ka mama lele iluna o ka wa a ke akemama ame ka @ hana mai ai i ke ano maoli o ka @ mahu maikai, i ka wa e ulum@ laau – o keia wale no ka manawa @ aku ke kan aka iloko o na @ kai ana i na mea a ke Akua @ haawi mai ai no kana mau @ ka honua nei. Aka e ka makou he nui wale na kane ame @ i ike ole a ile lihi paha i ka i’o @ ke ola maikai, Eia nae he hana @ lahi no ia o ka malama @ maikai. O na ma’i ua ulu @ mai na mea kolo maia i @ ke kino ma kekahi ano a @ ke koko. O na @ apau ame @ ikiiki e ae ame na @  ka puu ka akemama, na ma’i like ole o ka ame ka naau a pela aku, he @ kela ame keia o lakou. @ ia ai lakou mai poina i ka @ i ka 

 

 

WAMPOLE’S PREPARATION

 

he laau lapaau i hana @ ono i ka @ ana ua @ momona a @ hoola o ka Aila o ke Akepa@ o ka I’a Cod, i loaa la mak@ la me ke  Compound Syrup, phospaites and the Extracts and Wild Cherry.

 

            He hakalia ole kana hana @ oia i ka hoomauana i ka oi@ wali ai a ka opu, he pepehi @ e hoopoino ai i ke kino @ hou mai i na wahi i hoopoino@ kou mau kulana mua. He ola@ i ikeia ua hele loa aku ma @palena kupono no ka lapaau @ no he ola na ma’i apau loa aka @ na mea apau loa hoikeia he @ ke hoola. O ke kaulana maoli @ laau oia ka mea nana i hooku@ mai i ka hapanui o na laau @ keia ka laau i hoike e i @ lawelawe lapaau ana o keia @. O ka mea akahi a hoao e lilo @ i mea lawe mau i keia laau. @ hoohokaia.

 

            He kualia keia laau lapaau @ wahi apau e ka poe kuai laau @ ma Europa, Asia, Aferika, Ause@ Amerika Akau ame Amerika Hema.