Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 34, 19 August 1904 — Page 4

Page PDF (1.47 MB)

This text was transcribed by:  Normandy
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, POALIMA, AUGATE 19, 1904.

 

@ mea apau a Wete i lohe ai ua lawa iho la ia no @ mai ai ua oi aku hoi mamua o kana mea i @ O kana mea nui e noonoo nei i keia manawa oia @ oiai aia maluna o kona pakele aku mai keia wahi @ hiki ai iaia ke hoouna aku i kana mau mea i lohe @ a ma ia hana ana no hoi e hiki ai ke pakele ae ko @ hope aku la oia a hiki i kona hiki i kona hiki ana i ka @ lima no a paa i ke poheoheo puka o ka manawa no @ ka puka a loaa pono ana na Wete nei a kakou.

            @ ka hikiwawe o kona noonoo ana i kana mea e hana @ aku la oia a hoao aku la e hemo iwaho.  ua @ holopono keia hana maalea ana, aka nae o ke kanaka @ mai i ka puka oia kekahi o na lala o ka ahakuka, a ua @ kanaka la i kona ike ana mai i kekahi mea okoa @ o kona mau hoa o ka ahakuka.

            @ wahi a ua kanaka la i kauoha mai ai iaia nei @ ana iho i kona leo.  "Owai oe?" Heaha kau hana @

@ manawa ua puni koke ae la o Wete i na kanaka oiai ko @ i ka leo kauoha, ua huli like mai la lakou a nan @.

@ ana wau i kahi o ka ahakuka.  ua haliia mai ia'u eia wahi a Wete i pane aku ai.

            @ kau mai la na maka o ua kanaka la maluna o Wete no @ a pane mai la iaia nei:

            @ aha la maanei nei.  E hele pu mai oe me a'u."

            @ i panai aku ai o Wete.

            @ kea manawa ma maopopo ae la ia Wete he hana mana wale @ mea nana e hoopakele ae iaia oiai i keia manawa ua loaa pono @ laweia nei oia no ka lumi haiki, kahi hoi ana i maopopo @ kahi e hemo aku ai.  ua hooholo iho la oia e hana aku i @ maalea i loaa ai kona pono.  Ua hauoli loa oia no kona @ aku imua o ka ahakuka mamua o kona waihoia aku i ka @ nui e noho ana iloko o ka lumi nui, a ua manao no hoi @ na wahi kanaka nuku ua hiki iaia ke hoohana aku i kona @ ke ku oia i kahi o ka pilikia.  Nolaila ua hahai aku la oia mahope o ua kanaka la e like me ke kauoha i haawiia mai iaia.

            @ olelo mai ne keia kanaka na he manao kona e ha'i aku ai imua @ ahakuka."  wahi a ke kanaka nana i alakai aku ia Wete.

            @ kau like mai la na maka o ua poe la o ka ahakuka, a mahop @ aku la kekahi o lakou a nana aku la ia Gerenigofa.

            "Well?"  i ninau mai ai o Gerenigofa a me he mea la oia no ko lakou poo, "heaha kau i makemake ai e ha'i mai i ka ahakuka?"

            "O ke'u hiki ana mai nei no ia mai Rusia mai, " wahi a Wete i @ aku ai.

            "A heaha iho la?"

            "@ hookukeia aku wau no Siberia eia nae ua pakele mai wau."

            @ ninauia mai keia ninau me ka nui o ka leo, a o keia hoi ka mea nana i hoopii ae i ka maeele maluna o Wete.  He mea oiaio ma ka Wete hoomaopopo aku ua nui ke hoohuoi o keia poe nona, a ma maopopo iaia o ka haina hewa ana e haawi aku ai oia no kona @.  Iloko o kela manawa ana e ha'i nei i na ninau i waihoia mai iaia aia kona mau maka ke leha la ma kela ame keia wahi o @, a hoomaopopo aku la oia he puka aniani ko na lumi la @ puka komo okoa ma kekahi aoao mawaho ae o kana o komo @.  O ka puka aniani ua hanaia me ka pa hao, oiai ua manaoia @ wehe i na puka aniani la i ka manawa e paa ai na puka @ a lakaia.  Ma keia mau mea ana e ike nei ua maopopo @ he wahi manaolauna e pakele ana.  oia hoi aole oia i manao he @ maikai ka hoao ana aku e holo aku iloko o ka lumi nui.  Ina @ keia mau kanaka eono wale no kana e ku aku ai a paio, aole ana @ kanalua aku ai oiai ua hilinai oia maluna o kona ikaika ame @ maalea e lilo ana keia po i mea ole imua o kona alo.

            "Ma Viana," wahi a Wete i pane aku ai, "ua hele aku la wau i @ halawai o ko kakou mau hoahanau, a ua hoouna mai @ei koaila ahakuka i ko lakou manao no oukou."

            "Heaha ia manao?"  i ninau hou ia mai ai keia me ke koikoi @ ka leo.

            Na Gerenigofa i ninau mai i keia ninau, a o kona leo ia manawa ame ke ano o kana ninau ana mai, he ku maoli no i ka hoowahawaha @ Wete mau mea i ha'i mua aku ai ia lakou.  Ma keia na maopopo @ la ia Wete he mea makehewa wale no ka hoopapa loa ana aku, oiai @ ike aku la oia he mea hiki ole iaia ke hoohuli aku i ka manao o keia pop o ka ahakuka.

 

MOKUNA XVII.

HOLO NO KE OLA.

 

            E kua ana o Wete ia manawa ma kahi e kokoke ana i ka puka @.  E like me ka hikiawawe o ka liona opio ua lele aku la no kahi o ka pukakomo, a lilo mai la ke ki o ka puka iaia a wehe ae la i ka puka a puka aku la iwaho me kona pani ana mai a paa mamua @ ka hiki ana i ka poe o ka lumi ke paa mai iaia.  I keia manawa i ala mai ai kekahi aumeume ana mawaena ono ame ka poe iloko o ka lumi, a ua hooikaika iho la ka kakou Wete i ka paa ana i ka puka a hiki i ka manawa i komo ai ke ki iloko o ka laka a paa ana ua poe la iloko o ka lumi.  Holo aku la o Wete no kekahi puka a wehe ae la me kona @awe aua ae i ke ki, a iaia i kaa aku ai ma kekahi aoao o ka puka ua huli mai la oia a laka mai la a paa ia puka.

            Ia Wete i hiki aku ai i ka puka e komo aku ai iloko o ka lumi o ka ahakanaka e noho ana, ua pani awiwi ae la oia i ka puka a hele malia aku la no kekahi aoao o ka lumi a loaa aku la iaia ka puka ana i komo mai ai ia po, a i@lawa no a hemo ko puka iaia na noha mai la ka puka ana i komo ai iloko o ka ho lo e holo ana i kahi o ka ahakuka, oiai ua wawahiia mai la e ka poe o ka ahakuka.

            Ua maopopo ia Wete aole he manawa okoa aku ana e hooikaika ai no kona pakele, nolaila ua lele kokko aku la oia no ka puka a wehe aku la a puka iwaho me ke pani awiwi ana i ka puka.  Aoloe @ ki ma keia puka e like me na puka e ae i loaa aku ai iaia, nolaila @ awiwi aku la oia a komo aku la ma kekahi mau puka a hiki @ kona nalo ana mai ka poe oloko o ke keena halawai.  Iaia e hoomau ana i kana hele ana, ua lohe aku la oia i ka hemo ana o ka puka ana i haalele aku ai, a hoomaopopo ae la keia eia na Nihiliti ke @ mai nei iaia nei.  Ua hiki aku la keia i ka lumi ana i komo mai @ halwai oia me kela poe eono, a ia lakou keia i hoopuka aku i @ mau olelo:

            "Ua ma'i loa ia o Gerenigofa a e hele ae ana wau i ke kauka."

            Ua pane aku o Wete i keia mau olelo me ka hookoikoi ana @ e hiki ai i keia poe ke ike mai, he hana ano nui maoli no keia, nolaila ua hookaawaleia mai la ke alahele no ia nei.  Ma ko Wete manao iho, ina he mea hiki iaia ke hemo aku iwaho o keia @ alaila ua hiki iaia ke hoopuhili aku i na Nihiliti.  Aia kona @ ma ke poheoheo puka i ka manawa i komo mai ai ke aluka kanaka mai ka lumi halawai mai, nolaila ua wehe awiwi aku la ka @ Wete i ka puka a pani mai la mahope o kona hemo ana aku @.  He hookahi wale no puka i koe a o ko ianei puka no ia @ aia hoi ua hoalaia na manao hoohuoi iliko o na kiai o ka @ i haalele aku ai, mamuli o ka hooha o na kanaka hemo @ mai ka lumi halawai mai, nolaila ua ku like ae la keia poe a @ aku la mahope o Wete.

            O keia ka ho-lo puliuli ana i komo mua ai a mamuli o ka nui @ ike ole o Wee i kahi ana e holo ana ame kahi o ka puka, @ hoomaopopo no ia i ka loihi o ua ho lo ia a me ia hoomaopopo loaa iaia i hoomau aku ai oia i ka holo ana a hiki i kahi o ka uka.  @aa aku la kona lima i ke poheoheo eia na kanaka ke kokoke @ mai ne mahope ona nolaila ua wehe awiwi ae la oia i ka puka @ manao e pakele aka ua ko ole ia manao ona oiai ina o @ puka la a he hemo iwaho aole he hoopaapaa ana ma ko Wete aoao, aka @ hemo ana ke panipuka iloko o ka hale, a ia Wete i huki mai ai i ka puka ihope a e anehe aku ana e puka iwwaho, ua paa aku la keia i na kanaka i kokoke aku iaia.  Me ka ikaika i loaa ia Wete ua ka ia keia poe a leleliilii ana, a hoao hou aku la oia e hemo ka puka iaia aka mamua o ka hiki ana iaia ke hooka aku i kona iini hope loa ua lele alukaia mai la keia a paa ana keia malalo.

 

(Aole i pau.)

 

RUSIA AME IAPANA

 

MA KE

 

Kahua Enaena o ke Kaua

 

Kakauia e Bernard H. Kelekolio.

 

            NA KANIKELA O NA MANA NUI ILOKO O KE KUPILIKII—LAPALAPA KE AHI MA KE POOKULANAKAUHALE O PEKINA—NA PUALIKAUA O NA MANA NUI MA KE ALANUI O KA HOOPAKELE I KA MAKAHIKI 1900.

 

            Ia Rusia e hana nei i keia mau hana, aia kona kanikela nui ma ke kulanakauhale o Pekina kahi i pelo ai i na Mana Hooko o ke aupuni nui o Kina no ka hooko ana i kona makemake, "ka hoomoe ana i ke alahao maluna o ka aina o Manekekuria a hoea i ke awa o Ladivosotoka, (Ladivostock) ma na kapakai hikina o Manekekuria.  E hoomaopopo ia, aia no ke awa o Pota Ata malalo o kona mana i keia manawa, a ua hoohuiia aku e ke alahao mai ke kulanakauhale aku o Habina (Harbin.)

            I keia manawa aia na mana nui i kakauinoa i keia Palapala Aelike, ke haka pono la ko lakou mau maka i na hana a Rusia e hana nei me ka malu, a mamuli o ka hala ana o kekahi mau mahina, ua waiho like aku la na aupuni nui i kakauinoa i ka Palapala Aelike imua o Rusia ma ko lakou mau kanikela pakahi he manao, e hoike ana hoi iaia, heaha la na kumu e hooko ole ia nei ka Palapala Aelike i kakauinoaia ma ke kulanakauhale o Pekina?"

            Mahope o ko Rusia hoololoiahili ana i kana pane no keia mau manao o na aupuni huiia i hoike ia ae nei maluna ua pane mai la o Rusia me keia mau olelo, "Mamuli o ka nui o na powa (robbers) e hoopoino nei i kona mau alahao, ua hooholo iho oia no ka malama ana i kekahi mau heluna tausaui koa no ka malama ana i ka maluhia o kona mau alanui hao."

            I ka Mana Nui o Rusia e noho ana maluna o ka aina o Manekekuria malalo o na olelo hoopunipuni i na Aupuni Mana Nui i ka hoopoinoia o kona pono alanuihao, a Iaia no hoi e hoopuipui mau ana i kona mau mana kaua aina ame moana ma ka aina i hoikeia ae nei maluna, aia hoi, ua hoopuiwa nui ia ke ao holookoa i ka manawa i laweia mai ai ka lono menemene, ua lukuia aku na Pake kane, na wahine ame na keiki o kekahi o na kulanakauhale o Manekekuria e na pualikoa o Rusia a ua kipuia aku lakou iloko o ka muliwai me ka wai ula o ke koko.

            O keia mau haua poina ole a Rusia i kapaia ma ka olelo naauao, he mau hana puuwai eleele, ua kakauia ia me na hua lapalapa ahi iloko o ka puuwai o na Mana Nui o ke ao nei, a aole loa e poina ana keia mau hana i hanaia u hoea mai no paha ka hopena o kona (Rusia) mau la.

            No kekahi mau mahina mai no aole loa no o Rusia i lawe aku i kona mau pualikaua mailoko aku o ka aina o Manekekuria, a mamuli no hoi o keia kumu ua waiho hou aku la na Mana Nui he Palapala hou e hoaiai ana ia Rusia e hooko i kana mau olelo imua o na Mana Nui.  I keia manawa ua waiho mai la o Rusia i kana pane e hoike mai ana o ka la 8 o ka mahina o Okatoba oia e haalele ai i na leo o Manekekuria, a hoihoi aku hoi i kona mau pualikoa i ka aina.  Ua @lu iho ka manao o ua Mana Nui i keia pane hikiwwawe ma ke aoao o Rusia a kali hoomanawanui iho la na Mana Nui o ka hoea mai o ka la ame ka mahina i hoike mua ia ae nei.  I ka hoea ana mai o ka la 8 o ka malama o Okatoba ka la mae ka mahina a Rusia i hoopaa ai iaia iho imua o na Mana Nui e unuhi aku ana oia i kona mau pualikoa mailoko aku o Manekekuria aia hoi, ua papakolu kaukani @ aku ka nui o kona mau pualikoa iloko o ka aina nui o Manekekuria ame kona mau pualikaua Kosaka kaulana e holoke ana i o a ianei o kona mau palena aina aole loa he hoailona e hoike mai ana e hooko ana oia i kaua olelo hoopaa.

            Hale aku la ka la 8 o ka mahina i hoikeia ae nei aia no na pualikoa o Rusia iloko o ka aina palahalaha o Manekekuria me kona mau enekinia noeau e kukulu ana i na papukaua ikaika ma na wahi like ole.  O ka manao nui o Rusia i keia manawa e paa no oia i ka aina nui o Manekekuria me ka nana ole i kana mau olelo paa i waiho aku ai imua o na Mana Nui, a me keia mau manao lokoino ua hoomakaukau iho oia nona iho no ke kupale ana aku i kekahi o na Mana Nui e hoao mai ana e ku e i kona mau manao anunu.  O ka po ame ke ao o kela mau la kupikipiki o na hoouna aku o Rusia i kona mau pualikoa Kosaka ame kona mau pualikoapukaa no mua o ka aina o Manekekuria a o kona mau aumokukaua aia no ia ke holoke la mawaho o na kai o Poto Ata ame ke Kai Melemele.

            Ua hoopihaia aku na Aupuni Mana Nui me ka inaina i ka Rusia mau hana apakee, aka, o ka oi loa aku no ane, o kahi Aupuni uuku i Iapana, oiai ua kipakuia aku oia (Iapana) mailoko aku o keia aina aia no oia ke haka pono la i ka Rusia mau hana pahele, a o ka inaina aia no ia ke paila la iloko ona, a ia Rusia e hoopuipui ana i kona mana kana aina ame ka moana, aole loa o Iapana i hoonee i hookahi koa a mokukana hoi.  Ua uumi iho o Iapana i kona inaina ia Rusia, aka, ua haaheo ae no ka inaina maluna o Iapana, a mamuli no hoi o keia kumu ua o aku la ko Iapana lima aloha imua o Rusia no ka hooponopono ana i ko laua mau kina'una'a.

 

Kekahi Poe Koikoi ma keia Kaua Rusia ame Iapana.  O na Kii Maluna oia ko Rusia, Malalo ko Iapana.

 

[picture]                                     [picture]                    [picture]                       [picture]

KAUNA LAMSDORF            GENERALA           MEKI-GENERALA  GENERALA

Ko Rusia Kuhina o na Aina E.  SAHAROFF           PFLUG.                      MACHKATINE

 

[picture]                                     [picture]                             [picture]                       [picture]

Viscount Katsuar, Kuhina Nui  GENERALA BARON T.  LUKANAELA           LT. GEN

o Iapana                                    KUROKI.                            GENERALA                         BARON

                                                                                                BARON TACHIMI   OSHIMA

 

NA KUKA'IOLELO I MALAMALA MAWAENA O RUSIA AME IAPANA—ULUHUA O IAPANA I NA HANA HOLOLOIA HILI A RUSIA A HOOHOLO OIA NO KE KAUA @ PAIA NA MOKUKAUA O RUSIA E NA @KAI @ O IAPANA.

                        O na kuka'iolelo i malamaia mawaena o na Aupuni @ ae nei maluna mamua hoi o ko laua hakaka ana @ ma no ia e hoike mai ana ia kana i ko laua mau @ Mai ka malama mai o Iulai o ka makahiki @ ka mala@ ana @ na kuka'iolelo mawaena o laua a i ka malama @ ia @ makahiki ka hooki ana o Iapana i na kuka'iolelo ana a hoo@ iho la oia no ke kana.

            E hoomaopopoia, e ka makamaka heluhelu, ai a iloko @ kulanakauhale nai o St. petersburg ke kapitoia hoi a ka Mana Nui o Rusia, e noho ana ilaila ko Iapana kanikeia nui ka MeaKiekie Barona Kurino, maluna o na poohiwi o keia koonimana @ aian o Nippon ua papahiia iho na hana koikoi a han@ Aupuni no ka waiho ana aku imua o ke aupuni Nui @ Rusia @ pu no ma ke kulanakanhale o Tokio, ke kapitola o Iapana @ noho ana ilaila ko rusia kanikela nui, ka Mea Hanohano.  @ na.  O ka hanohano oikelakela loa o ka malamaia ana @ olelo ana, ua ili aku no ia maluna o na poohiki @ Kuhina @ Aina E o na aupuni elua, Barona Komura o Iapana ame Kanna Lamedofa (Count Lamsdorff) o ka Mana Nui o Rusia.  Mawa@ o keia mau keonimana elua i hoikeia ae nei maluna ke @ ame ka hanohano o ka malamaia ana o na kuka'iolelo ana a nolaila @ wiki kaua a alawa iho i na kuka'iolelo i malamaia mamua hoi o ko kaua lohiapa ana iho.

            Helu 1.  Barona Komura ia Mr. Kurino.

            Tokio, Iulai la 28, 1903.

 

(Telegalawa):

            Ua hakilo aku ke Aupuni Iapana me ka makaala loa i @ hana hoomohala hou ma Manekekuria, a na nana aku lakou me ka kahaha nui i kolaila kulana.  E like me ka loaa ana o kekah@kahua manaolana e hooko ana ke Aupuni o Rusia i kana @ olelo @ imua o ka Mana Nui o Kina ame kana mau hooiaio ana imua @ kekahi o na Mana Nui maluna o ke kumuhana o ka haalele ana i ka aina nui laula o Manekekuria, he mea pono i ke Aupuni o Iapana e kiai iho nei oia hoi ka waiho ana i na kauoha hou ma ke kulanakauhale o Pekina ka hooikaika ana aole hoi o ka hookuu i kona kulana @aa ma ka aina o Manekekuria, ua hooi mai ia i ka manao ua haalele o rusia o kona manao unuhi mai i kona mau pualikoa mailoko aku o ka aina o Manekekuria oiai o kana mau hana hoeueu ma na palena aina o Korea ua lilo ia he mea nui e pili ana i ke paupalehaia o kona makemake ame kona iini.

            O ka paa mau ana o ka aina o Manekekuria malalo o ka mana o ke aupuni nui o Rusia e hoala mai ana no ia i na mea e ku e ana i ka maluhia ame ka hanohano o ke aupuni o Iapana.  Aka o ka mea ano nui loa i ke aupuni o Iapana, me ke Aupuni Nui o Rusia i hookahuaia ma ka aoao o Korea, ke Aupuni malie hoi o ke kakahiaka, e hoopilikia mau ia ana ka nohona kuokoa ana o ia Emepara, a ma na ano apau e hoolilo ana ia Rusia ka Mana Nui maloko o ka aian o Korea.

            O Korea he kahua kiai ano nui ia iloko o na laina kupale o ke aupuni uuku o Iapana, a mamuli hoi o keia kumu ua lilo ka mana kuokoa o Korea he mea nui i ke aupuni o Iapana no kona Kuokea ponoi iho.  Ua loaa i ke aupuni uuku o Iapana na kuleana nei hewahewa pili i ke kalaiaina, ka oihana kalepa ame ka oihana lima maloko o ka aina malie o ke kakahiaka (Korea) a @ na mea e @ ana i kona pono ame kona kuokoa aole i hiki iaia ke ae @ haawi pio aku a hui pu hoi me kekahi o na Mana Nui.

            Ua haawi aku ke Aupuni o Iapana i ko laikou mau noonoo ana apau maluna o keia kumuhana a ua hoololo iho e o aku i ka @ o ke aloha i ka Aupuni Nui o Rusia me ka pahu @ o ke kahalua ole, nona hoi na ninau ano nui e hoopio@ nei mawaena o na aupuni elua; a ma ka manao o ke Aupuni Iapana na hoea mai ka mana wa kupono no ka hoao ana e hana ia kumuhana i loaa ai na mea i @ nui ia.

            O ke Aupuni Iapana me na manao hilinai piha i kou naanao ame kou noonoo maikai, ua hooholo e wwaiho aku i keia mau manao i hoikeia ae nei maluna iloko o kou poholima.  O ka iini nui o ke Aupuni Iapana oia no ka wwaiho ana aku i keia Palapala kono imua o ke Aupuni nui o Rusia ma ke kulana pili i ka oihana, a no keia kumu ke a'o ia aku nei oe e wehe aku i ka ninau ano nui ma o ka pana'i ana aku ia Kauna Lamedofa i keia Palapala e @ me keia malalo iho:

            "O ke Aupuni Imipiriela o Iapana, me ka manaoio e awaiaulu pu mai ana ke Aupuni Imipiriela o Rusia no ke kapae ana i na manao ano hoomaopopo ole ia, e hauoli no i ke komo pu ana me ke Aupuni Imipiriela o Rusia e huli pono i ke kulana o na hana ma ka Hikina Loa, kahi hoi o ko laua mau kuleana i halawai ai, me ka manaolana e hoopauia ne ku-ee ana mawaena o na Aupuni elua.  Ina e like @ ka mea e manao ia nei @e apoia mai ana keia mau manao i hoikeia ae la maluna ma ke ano oia ka Loina Maoli, e makaukau no ke Aupuni Imipiriela o Iapana no ka waiho ana aku i kona mau manao imua o ke Aupuni Nui o Rusia."

(Aole i pau.)

 

He hoomaikai.

 

            Mr. Lunahoo@ [rest of column pretty much unreadable.]

 

E HIKI MAI ANA I HONOLULU NEI HE HUI KINIPOPO.

 

@ [column unreadable]