Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 34, 19 August 1904 — KE KAUNA WAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA. [ARTICLE]

KE KAUNA WAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

MOKUNA XXXV. "PKHEA LA OE I AA AI E HAPAI I KE KAUA?" A maiuna o ka honua iloko o ka halelole alii ua uhiia me na j>ah-\v;iwat* nani loa e nele ole ai ka hele palauehe o na wawae ke !»<»!♦' maluna o lakou. (> ka Emepera aia iluna o kona nohoalii me ka mana nni a ma kona niau aoao a elua—ka aoao akau ame hema e nonoho ana na kanaka koikoi o ka aina. he poe hoakuka no ka'Emepera ame ke kulana lianohano piha no hoi lakou oiai me na aahu o ka oihana lak<»u nonoh». ana. a iloko o ko lakou puuwai ke aloha io i ko lakon Eni«*|M»ra ame ka pulama nui i ka manao kakoo i ke Aupuni nui o.kana ,hm.k»'le ana. Pili kokoke loa i ka Emepera ma ka aoao ;ikau *• ku ana ka Harona Bigifarai vona Burunofela kona hoaloha pilipaa a h«» kanaka no hoi i iiloha nui ia e na kanaka a nona hoi k«» aloha pilipaa loa i ke aupuni ame ke poo aupuni a oia no hoi kanaka mua loa e komo iloko o ka Imkoko a oia no hoi ke kanaka e ae <>l»» haawi pio no ka manawa hope loa, ina oia ka mea i mak«*niakoi4. I ka manawa i loheia ai ka hoi ana mai o ka Emepera ua nui loa ka hauoli o na makaainana a i$ manawa koke no me ka hooka'ulua hou ol»* ia anie ka ninau ole ua haawi koke aku keia poe ko iko i <» ka aina ia lakoii iho i mau kakoo no ka Emepera ma na ninau i mak>-rnak«'ia «• ko lakou |»oo no ka noonoo ana a pela iho la lakou i liiki Jnai ai ma k»'ia kahua hoomoana. A ma k«* a'lahele o na pu.alikoa holookoa apau o ka Eniepera i h«-!«' ai i na wahi i kauohaia ia lakou 110 ka hoouioaiurana aoie i j !!«•)»♦ k«- komo pn ana inai o na makaainana ma na wahi like ole i nmalo a<* ai na pualikoa a lilo pu mai lakou i poe koa a pela iho la' ka h«*i«* ana a hiki maoli i ka 'nui ino loa ana, i manao mua ole ia e| ka Eni«'p«'ia aine ka Hniona pela iho'la ka haawina e panaiia mai ana laia i ka Emepera. ke kumu i nui hewahewa loa ai na koa u puni io na kahua lioomoana o na Akihihopa. J Ma k;i aoao lnMiia o ka Emepeni e ku ana ka Akihihopa o Meiana j 110 kamea oia k«*kahi i konio niai nia kona lohe ana i ka huakai a ka" Em«»p» ra. mahope iho o kona liuliu ana i kona niau koa o kona ku- j lanakauhale ua nee mai la lakou ke kumu i hui pu niai ai lakou a| haawiīa ae ai he wahi 'no ua Akibihoj>a nei ma ka aoao hema o ka Em«'p« ia: a ua mafkai hoi ka apoia ana o keia Akihihopa i haawi ai no h«»i oia iaia no ka.Emepera ma ka ike ana oia kona haku. Mai ka awai ma na anuu alapii e kuku ana na aliikoa ame ka p<Mvhanohan«».he kupapa ana e like me ko lakou mau kulana —o ka poe ii'iia loa i pili aku i ka Emepei'a o lakou ka poe o na kulana kiekie loa inalalo iho o ka Eme.pera ame kona hoa pilipaa a pela no hoi ka-poe'.o na anuu malalo mai, eia nae, niawaena o ka awai ame ka ipuka aia he walii akea kupono i liookaawale ia no na Akihihopa' 0 ke kahua hoomoana o ke kaua —na Akihihopa Iseneboga me Hoke<iana. 1 ka manawa i komo mai ai na Akihihopa, ua liele ku mai la 110 ka AkiUihopa Isenebo£a me ka nanaina oolea a hakapono mai la kona mau niaka n.aluna o kona Haku ka Emepera a oia 110 hoi ka niua loa o kona ikemaka ana i ka Emepera e noho niai ana iloko o ka maii|k»nui ame ka ihiihi a kapukapu, o ke poo aupuni; aka hoi o, kona koKoolua. ka Akihihopa Hokedana o Kolone aole i kali koke iho i ko laua komo ana aku oiui ua nee aku la oia ma.ke anuu lalo. loa o k«* alapii e.-pii aku ai i ka awai a kiilou haahaa loa iho la oia rne ka pane ana aku me ka leo oluolu. "I ka Mea Kiekie ka Emepei'a." wahi a Hokeilana, "owau, ke noi aku nei i kou kala mai ia'u. Owan no'u ilio ka mea i ahewa loa ia'u ;i ke ike nei au i ko'u liewa koikoi loa. Ina i loaa inua ia'u ka ike 1 ke ku-e loa o na hana a'u i hana ai i ka uiana t> ka Mea Kiekie ka Eine|KM'a ina na hooknu koke au i ko'u poe kanaka e hoi i ko lakou mau wahi pakahi a Imli lioi aku 110 lioi wau i ko'u wahi apaua no ka'u hana niau." Ma keia mau olelo o ka Akihihopa ua puiwa loa ka Emepera i ka lohe ana i keia mau olelo lioahewa o ke kanaka iaia ilio auie ke noi «- kalaia aku, a mahope iho o ka noho hamau iki ana iho o Rodolofo ine ka hoomanao koke ana ae i kona kulana e noho ana ia alaila paue aku la oia me ka leo ohiolu: j •*K kuu Ilaku, ke noi aku uei'wau ia oe e ku iluna. O kakou ( likē no apau ka i n«*le ole i ka halawai me na hemahema, a ke kanaka. i»m hoi «• oleh» ai nona iho. ua hewa io 110 a 110 ia mea i mihi ai oia. A iua ua hoomaopopo oia ia hemahema a hoomaikai iaia ilio ma ia hope aku alaila a»>!e e loaa hou kekahi mea ku e nona. Nolaila « k ku ae ihina e knu llaku a e pane mai i liaina.no ka*u mau ninau i makemake ai e waiho aku imna ou." "\'i\ makaukau anei kuu Haku." wahi a ka Emepera i lioomau a.kn ai. "v h«»i aku i kona wahi noho me ka nialuhia. oia lioi ke knlanakauhale o Kol«>ne a e noho hana aku ma kona wahi o ka hana i haawiia mai nana ( v hana a i pili wale no lioi i ka oihana au « l>aa in i a «* waiho ih«> i ka hooponopono ana i ko ke Kauna Paele j kulana me a'u i ka pono ame ka ole o ke kau hoopa'i ana?" ••Ai' «' kuu Kmepeia a ua oluolu loa uo hoi ko'u noonoo no ia | nn'a." wahi a ka Akihihopa i pane aku ai me kona ku pu ana ae ihma. a «>iai ua haawi aku ik> oia he kunou haahaa ana i ka Emepeia < iu iuw aia he kulana hanohano ko ua Hokeilana nei e lioike ana i.oua ih«» imua o ka Kmepera. "\ ua oluolu pu anei kou manao ke huli mai na koa ou e ku kīai n« i apuni k«» Kakela Tnrona i lawa pono me na mea kaua me ko'u kt»a ma kou hookuu loa ana ia lakou apau loa kou kuleana ine lakou?" . | v Ae. e kuu Kmej>era. ke oluolu loa nei wan ia mea a e pau pn im> «» K«>ton«* ho!ook«>a nia ia haawhia ina in-la ka makemakeo ka Mea Ki«kie." "l'a hoomui aku wau h«' pnalikoa o uiui kankani i ke kulanakauhal«* «> K«»h»ne no ka nialama ana i kou hanohano ma ka oihana o ia wahi. a'u no hoi e hoopilikia hou ole aku ai ia oe no ka hoopuipni ana ia «>«» me na koa hou. A ke ike la wau aole au hoohalahala ma keia liana ana aku uei a'u?" "Aole hookahi luHihalahala e kuu Mea Kiekie, a e like me ka'u i hoiiniaopopi> nku la i kau mau liana no'u oia ka hoolako ana mai me ;»'n m»» keia man |H>maikai. nolaiia ke pahola aku nei' wau i kuu hoomaikai he nui mahuia o ka Mea Kiekie." •'.Waīia ao\e he kamailio r hou ana i koe nou, a e oluohi e kun Haku e uw ae uia kuu aimo hema a ku pu me kou lioa o ka oiliana hookahi—o ko Meiana a'u e munao kanalua ole nei e apo ohaoha mni ana oia ia oe.*' Alaih* me ke ano hiK>haahaa ua nee ae la o Hokedana a ku pu iina me ka Akilnhopa o Meiana, alaila huli ae la ka Emej>era a nana aku hi i ka Akihihopa o Tare\i^ •*K kun Haku o TarevW wahi a ka Emepera 1 pane aku ai, "ua iohe ae nei oe i ka mea i hanaia e a'u ame kau hoaloha a kokua hoi ma kekahi hana a u i hoohiUa ae ai i ka noii pono ana maluna ia ruea no ka hewa ame ka ole o ia mea, he mea hoi i ku e maopopo mai i kuu uuum nialuna o ko'n kuleana ponoi. A o keia hoomaopo|K» ana oia auauei ka mea e hoopokoleia ai ka kana kuka ana. Nolaila ke haawi aku nekwau i keia manawa po ka lohe ana mai ia i»e uiai.*' "Ke hoonmikai aku nei wau i ka Mea Kiekie no ka haawi ana tnai i keia manawa no'u e |>ane ai," wahi a ka Akihihopa Iseneboga, *via nae ke ike nei wau i ka waiwai ole o keia hui ana. Ua kaheaia tnai wau e hele niai a ku aku imua o keia aha no ka pane ana i na

ninau e waihoia mai ana na ? u e pane me ke noi waiwai ole i waihoia mai ia'u. oia hoi e pane au i na ninau nie ka oiaio. Eia nae na makaukau wau e pane aku i na ninau e waihoia mai ana iniua o'u a e h«x>ikaika ana wau e pane ia lakou e Hke me ka hiki ia*u." "Ua hiki kau manao e kuu Haku i waiiho mai ia. a aole e hoohakaiiaia ka haawi ninau ana." wahi a ka Emepera i pane aku ai me ka ieo malie oke ko'iko'i nae. "Pehea la oe iaaai e hapai ike kaua iioko o kuu aupuni me ka ui oie ia mai ia'u a aole no hoi he mea o ia ano i loaa mai ia'u? r? "Ua hapai au ia kaua maloko wale no o ko'u mau kuleana ponoi. O Henerika o Turona he kauwa ia na'u. Ua komo kokua aka oia iioko o ka hoomahuka ana i knu hanai ke Kaunawahine Tekela. ka mea hoi i liolo maiu mai kuu maua hoomalu aku a huii aku i puuhonua nona iloko ona paia o Turona. O ka'u k«i i waiho aku ai imua ona no ka hoihoi mai i kuu hanai ke Kaunawahine Tekela me a'u ua hooleia mai nolaila i hapai ai au i keia kaua e lilopio mai ke Kakela Turona, a mai lilo io no ia i puu lehu aole e kala koe wale no kuu hui pu ana me keia kanaka maka'uwale au i hookukulu ae nei ma kou aoao hema." "Ua waihoia anei kau koi e hoihoi mai i ko hanai imua o ke Kauna mamua o ko komo kaua ku-e ana iaia?" i ninau aku ai ka Emepera. **Ae. e ka Mea Kiekie; ua waihoia aku imua ona a ua hooleia mai e ia/ ? ''Aole anei e pololei au i ka olelo ae i ka wa i waihoia aku ai keia koi au e hooleia mai, ua hooiaio aku ke Kauna e hoopii ana oia i kona Poo Aupuni ame kou no hoi?' ? * ; Aole a'u 4ohe iki o ia ano/"Owai kou lawe kauoha?" "Ke Kauna Bitarika." "Aia oia ihea i keia manawa?" "Aia mawaho o keia halelole a oia ke poo o kuu puali ukali e ku mai nei iwaho i hiki ole mai iloko nei mamuli o ka ae ole ia t komo mai. v ' "E kahea aku iaia e komo mai. M Ma keia manawa i kuu iho ai na olelo mawaena o ka Emepera ame ka Akihihopa ua meha pu ilio la oloko me he la aohe he kanaka ola oloko a hala wale kekahi mau minute. A iloko oka manawa i hiki mai ai ke Kauna Bitarika ma ka puka aia hoi na maka apau e liuli pono ana maluna ona i ukali pu ia lioi e ka elele i hooupaia aku ai nona a iawe loa ia mai la oia a kokoke i ka awai a ku kokoke iho la me kona Haku Akihihopa. j Ua ano kulia'u iki ilio Ia ke Kauna mamuli oka noho aua iwaho , i ka ikaika kanono o ka la a komo koke iloko o ka iiialumalu eia ' nae ua malama koke ae la uo oia i kona kulana'e like me ka mau. i Ua alawa malie ae la oia ma o a ma o a halawai ]>u aku la me kona ike na helehelena o ka poe e kuku ana me ka hamau nui—-he ■ poe heiehelena i kamaaina iaia, alaila huli ae la oia imua a uana | aku la i ka awai a i ka mea e noho ana iluna o ka noho kalaunu | nui, a iloko o ka manawa pokole ana i lioomaopopo ai i ka heleI helena o ka mea o luna o ka noho ua puiwa koke iho la oia i ka j loaa ana o ka lioomaopopo me ia he helehelena ia o ke kanaka opio | nana ka hana hookalakupua i aneane ai e lilo kona ola, a emoole no hoi ua malama hou ae la oia i kona kulana, eia nae, ua ike mai la ka mea e noho la iluna o ka noho, oiai aia kona mau maka ke hakapono la i ke Kauna me na maka ikaika o ke kuoo. v "Ua ha'iia mai ia'u o oe ka elele i lawe aku i ke kauoha a kona Hak.u ka Akibihopa o Tarevis i ke Kauna o ke Kakela Turona.'' "Owau ia elele, e kou Mea Kiekie.'' w r ahi a ke Kauna Bitarika. kk Aole anei ia lie oiaio, i ka hoole ana o ke Kauna Henerika i ke koi i waihoia aku imua ona no ka haawipio mai i ke kakela, e hoopii ana oia i ka Emepera?*' ' k Ae e ka Mea Kiekie." "Aole anei he oiaio ia ua hoike aku oeua loaa mai lie kauoha mai ka Emepeni mai i ka Haku Akibihopa?" '*Ae, e ka Mea Kiekie." "A he mea oiaio anei ua hoomaopopoia ia mau mea imua o kou Haku ka Akihihopa?" 1 "Aole e ka Mea Kiekie. I ka manawa i hooleia mai ai ua hoouka koke uo wau i ke kaua me kuu ui mua ole aku i kuu Haku. Na'u ponoi no i liana maniuli o ko'u manao ponoi ma ka hoomaopopo e aua oia no ka makema'ke o kuu Haku. a oia mau inea nae apau aia malumi o'u ka hoahewa e kuu Haku." "Alaila aole io no oe i lioike aku i keia manao hoopii o ke Kauna Heuerika i ka Emepera i ko Haku Akihihopa mahope iho o I kou liooikaika hoouka kaua lanakila ole ana?" i ninau hou aku ai ka Emepera. he manao me a'u i keia manawa no ia mea ina ua lioike io aku wau i kuu Haku Akihihopa. Eia nae mahope koke ilio o kela kaua mua a'u ua loaa au i ka eha ma kuu waha ke kumu i haniau leo ai au no kekahi luau la mahope mai. v <; A ua ola maikai io mai oe, a'u hoi e hauoli la i kou ola io ana; a'u e kaualua ole la i ka olioli o ko Haku Akihihopa i kou ku ana j iniua o keia aha a hoike manao e like me keia. O kon hoike liilahila ole ana e hooia mai ana i kou hana ole i ka pololei i kou Haku, a ia ' manawa liookahi no ua hana aku oe i ka hewa kaumaha loa i ke Kauna Paele ma ka hoike ole ana i kou Haku no keia lioopii." "Ke hooia aku nei wau i ka liewa o ia mea, e ka Mea Kiekie, a u,•; makaukau wau e auamo \ ke ko'iko'i o ia hewa maluna o'u." hoopaa aku i keia kanaka," wahi a £a Emepera. '*a e maiama loa iaia me ka ae ole ia o na kukaiolelo me ia ame na liolo leka ana, a hiki i ka manawa e kauia ai kona hoopa'i." I keia manawa e kukai olelo ana ka Emepera ame ke Kauna Bitavika aia ka Akihihopa Iseneboga ke nanauki loa la a oi'loa i ka hapa hope o na olelo a ka Emepera ma kahi o ka haawi hoopa'i ana hoi i hiki ole ai ke hoopanee i ka pane ana no ia mea. "E ka Mea Kiekie." wahi a ka Akihihopa Isenebo£a, "e ae mai I e pakui aku ika haina a'u i haawi ai imua ou. I ka manawa a'u i ' pane ai no ka loaa ole o ka ike ia'u pili i keia lioopii a ke Kauna o Turona ua oleloia ua hanaia ." "Ua oleloia ua hanaia ,e knu Haku?" i kahainaha aku ai ka Eniei>era." "'O ke kulana oka hoopii ua hooiaioia mai eka waha ponoi mai o kou elelē. I ka nana aku ua lawa ka īnakemake ma • na mea i hoike pololei ia mai nei au hoi e hoohalahala nei. he 1 mea pono hoi e hoopaaia ia hoike oiaio. Ke lioomaopopo aku nei j wau ia oe e kuu Haku ke liele nei oe uialunā o ke kahua o ka poino ma ke komo ana e hoao e paio mai ia'n." | *Ke olelo nei wau e ka Mea Kiekie. o keia kumuhana i kamailio i ia he elna uiakahiki i hala ae aole e nele ka maalo ae o ka hoomanao ! iloko o ka noonoo o ke kanaka no kekahi mau mea i hanaia iloko oia kumuhana. E like paha nie keia. o kuu kanaka i pili mai ia'u 1 haawipio aku uei iaia nia ka huli ana ma kou aoao. ua hooiaio mai oia e ku oia ina ko'u aoao a hiki i ka hulihia ana, oia kanaka ke | manao nei wau aole i nele kona poina i kekahi mau mea." : "Owau kekahi i hookikinaia e ku ma koua aoao." wahi a ka Ākihihopa Hokedana i puoho ae ai. ; "A o oe kekahi Ipoina'ka noonoo." wahi hon a Iseneboga i pane | ai no nae ia Hokedana. eia nae. aole i piH kau hoopuoho i ke kumuhana e kamailioia nei. Ke iuanao iiei wau oka hoopii ake Kauna Henerika he mea waie no ia e haawi manawa ai nona. Ua ike no oia aia ka Emepera i ka aina hikina lie mau kaukani mile ka mamao j niai nei aku pehea la oia e manao ai e ioaa ana iaia ka manao o ka Einepem i ka uianawa pokole/* 4 *Xolaila aole au i uianaoio i kana hoopii." wahi a lseneboga i hoomau aku ai. "I ka wa i hoīke mai nei oke Kauna Bitarika ua kaua aku oia maniuli o kona manao me ka ui ole ana mai ia'u ua hoike aku oia i ka oiaio maoli a o na kaua ana apau ua apono aku wau a e like me ka'U i hoike mua ae nei ina aole knu hui ana me keia kanaka maka'uwale ina ua lilo niua ke Kakela Turona i puuiebu iloko o eUma !a wale no. Nolaila ua hiki loa ke hoomaopopoia he mea pono ka mea hooko kanoha a kona poo e hookuula me ka hoopa i ole—ua oi aku ka heinahema o ia hana mamua o ku hooknu wale ana i ka haku o ka hana." "0 kau i hana ai ua ku ia i ke karaima." wahi a ka Emepera. "Alaiia ke noi nei wau iloko o ke kaulike e hookuuia ke Kauna Biiarika. oiai he mea oia maialo o ka'u mau kauohiu" (Aole % pau.)