Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 37, 9 September 1904 — KE KAUNA WAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA. [ARTICLE]

KE KAUNA WAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

JIOKI'XA XXXVII. HOOKAHI KE KAU3fAWAHI2fE ME KA EMEPEKA. He hanohano nui ia i haawiia mai iaia inai ka Emepera, iaia e holoholo ana iloko o kona lumi hookipa me ka nanaiua ano pihoihoi no ka niaoj>opo ole iaia oka nu»a e hana aku oiai aole oia i maa i ka hui pu ana me ke aloalii—he holoholo ana hoi keia mahope iho oka hui pu ana me ka elele aka EmejH i ra. ka manawa i hoikeia aku ai iaia o keia luealiou auo uui ia laua iloko o ua kivua UiH>kijw la, uiahope iho o ka laulimaia ana o na mea ai apau uo ka alei> kekahi a 1 na keena kuke 110 hoi ka hapanuL "Ua lohe mai au," wahi a ke Kauuawahine Tekela i pane aku ai iaia i komo mai ai iloko o ke keena hookij>a mahojv iho o koua huli hele ana i ke Kauna. a oia uo hoi ka manawa a ke kauna e holoholo ana. "oia hoi. e kij>a mai ana ka Einej>era i o kakou iu i." "Ke maka'u nei wau no ia meu," wahi a ke Kauna Paele i okaiakala ae ai. "Maka'u oe? Ke hilahila loa nei wau ia no ia mau auo ma nao. Pehea la i loaa ai ia ano noonoo ia oe oiai akahi uo a hoi mai ka Emepeni a aole i nele ka loaa o na manao olioli i kona jn>e makaaiuana, a o kona hoea ana mai la i ka wa kupouo. o ka hiki aua mai no ia o ka hoopakele i o kakou nei. a'll e mauaoio nei na Kodolof*i kekahi hana i waiho aku iinua o ka Eine|>em no ko kakou hoopa keleia 110 ka mea o Kodo!ofo ka mea i maopopo loa i ua kulana o keia j)aio." "Ke kanalua nei wau i ko Rodolofo koiuo iloko o keia kokua oiai aole o'u lohe aku i ka hoopukaia mai o kona inoa," i jKine aku ai ke Kauna. "Eia nae ao!e e nele ana kou lolie nona a aole 110 e hakalia loa ana. a oia 110 ka manawa au e hoomaopojK» ai uaua io no keia hoopakele ia kakou. E ike aua oe e hele mai ana o Hinlolofo pu kekahi me ka Emej)era a ma ka aoao o ka Emej)era oia e hele j»u mai ai a aole au e hilahila iaia uo ko kakou kulana." "He mea ole ka Rodolofo noonoo mai 110 ke kakela nei'ina aili kekahi manao o ia ano me ia a nana j>aha kekahi alanui 0 ka hoo» j»akele, koe wale 110 o kona niaikai i koua haiia ana mai pela." "Aka e hoea mai ana ka EmejH*ra i o kakou nei. E hot»a mai ana ka Emej>era! He īuea j>ono i na mea aj>au o ke kukela nei e hoomakaukau no ka lioowehiwehi ana no ka hookij>a ana mai iaia. Aole e liuliu e ike no kakou iaia e kamailio-no me ia, a ia manawa 110 oia e ike ai aia he mau makaaiuana kuio kahi ona iloko o keia kakela. He mea pono ia kakou e hookipa mai iaia me ka hanohano nui e like me ka hiki ia kakou ke hana." "Heaha ka mea hiki ia kakou ke hana?" wahi a ke Kauna Paele i pane kikoo-la aku ai. ''lna e hele mai oia e hookij>ii uiai no hoi iaia. Nana no i hoouna mai nei i keia mau mea ai a eia me kakou. ina oia e hele mai ana alaila e hanai aku no hoi iaia me ia mea ai ana eo i hoouua mai nei a heaha aku anei ka mea i koe? Koe wale no j>aha 0 ko'u aloha la maikai aku iaia, aka i inanao oia e kukuli aku wau imua oua a e kokolo aku imua ona aole loa au e hoolilo ia'u i mea liaahaa loa, a niamua o ko'u hookikiuaia mai e liana jK*la t e haulele koke no wau i keia wahi e pono ai. "Aole au hana o ia ano e haiui aku ai imua o ka Emopeni," i j>ane aku ai ke Kaunawahine Tekela. "E kaa ana oe malalo o ka'u hooponopono ana aine ou kanaka pu kekahi. Aia he nui ka liana e j>ono e liookoia mamua oka hoea ana mai oka Emepera." Alaila huh ae la oia a pane aku la ia Hilda oiai.oia e komo mai ana. <4 Mai e Hilda. ,? Alaila komo loa aku la o Hilda iloko oka lumi hookipe <; E Hilda, e wehe aku ika puka oka lumi ona uhane lapu a e kauoha aku i kanaka e hu'e mai i na paila lole e waiho la iloko olaila no lakou na waihooluu like ole; a e holahola ae iwaho no ka hoowehiwehi ana i ke kakeia." "Heaha kela?" i okalakala ae ai ke Kauna. ' Heaha kou ike no lakou?" "Aohe mea o lakou i ike ole ia e a'u," wahi a Tekela. '*Ua kuekaaia ia lumi e a'u a ua maoj>oj>o ia'u na mea apau oloko olaila." Alaila huli ae la oia ia Hilda a pane aku la iaia," e olelo aku w i ua j)oe nei e lawe mua mai i ka lole silika ulaula a na'u e kuhikulii aku 1 ke ano 0 ka hoowehiwelii ana."

"Ua pupuleia oe," wahi a ke Kauna Paolo i j>ano ao ai nu* ka lmhu iiui, aka ua ku ilio 110 oia iniua o ka wahim» opio uio ka maopoj>o ole o ka mea e hana aku ai. "Pololei. Ua pnpuleia 110 ka nui olioli. E ike ana wau i ka Emepera ame kuu Haku Roiiolofo. no ka mea, ua iko n<» wati «* hel«» like mai ana laua. A i keia manawa, heaha la ka'u e haua ai nou? E waiho i kou kapa-kila uo ka moa ua ano hap:ruj>a'u ia a e komo t kou aahu ulaula. Ua like oe me kekahi hea nui «»ia nae ua.hiki no i ka Emepera ke hoomaopopo mai i ka nui ikaika il«»k«» mi u<» ka in«*a he kanaka maa ka Emepera i ka hakaka, Noiaila «' l>« N i koko aku e hoike aku i kou poe kanaka ua kaa lakou malalo o ka'u hoopono pono a hiki i ka manawa e kaawale aku ai ka Em»*jwra mai o kakou aku, a e hoolohe mai lakou i ka'u mau kauoha a e liuliu u« i ko iakou mau aahu kupono no ke ku ana imua o ka EnieiM-ni." - Ua akaaka leo nui ano ha'uha'u wale iho ia n«> k«* Kauna ī'aele aole nae i ke'ake'a aku i na hoolala a ke Kaunawahiu»*. ana r.o h«>i i l»oomaopopo iho ai ua hiki mai oia i ka manawa ** hiki ol»* ai i.ii.i k»' hana aku i kekahi mea. pili i ka hookipa ana mai i ka a komo koke iho la no hoi ka manao hilinai iloko ona i ka hiki i k>> kaikaniahine ke hooko j»iha j>ono i na mea i inak<-makfia no ka lioo wehiwehi i makemakeia. Iloko o ka manawa jK>ko]e malalo o ka ho«>i».>no|M>!jo ana o k»* Kaunawahine Tekela ua j>ii koke ae la ko kulana kamahan *> k»Kakela Turonaji he nani maoli ke nana aku i na hoow.-hiw.-hi i kau ia ae iluna o kainui kino o ua kakela nei a he io no e j»an.t oha o ai na maka o ia mau wahi kokoke ke ike i na hana a k'* Kauna wahine Tek«-la. Aia ma kona mau lanai na hae o Keh inania i kunw« hna n»»» na ianuahele i loaa koke aku i na lima ame na jma »> kalii malaj.ua ana i kanu ai a ua nani inaoli n«>. Ma keia mau hoohana ana a ke Ka i nawahine aole ke Kauna i konio ke'akea iki aku a hookomo aku 1 kana hoolala hana aka ua kunm aku la i ka ke Kauuawahiue wa!uo a hiki i ka j>au jx>no ana. ana oo hoi i hooho mahalo pu ai i ka ra»i io o ke kakela a haawi hoomaikai aku la i ke kaikamahine «>j>io no ka nui noeau o ka lawelawe ana. Ma kekahi manawa o ka lumwehiwehi e hoohanaia ana :ua h* inan hooho ana i ka ikeiu o ka huakai Enw\wn\ e ne«- ae ana, a oia no hoi na manawa a ke Kaunawahine i hojK»hopo nni ai ; no ka j>an j»ono ole o na hana liooweliiwehi aka i ka j>ii ana o ke Kauna Paeie no ka hoomaojM>jM> jm>iio ina he oiaio ka lohe. ua hoi hou mai oia ilalo a hoike mai la i ka nuhou olioli hoolana manao i ke Kaanaw ahiue oia hoi aole he oiaio o na leo hoopuoho. A i keia manawa o kana pii ana i ka aleo mainuli no o ka hooho i ka hoea mai o ka Htnepera aole no oia i ike aku i ka huakai a ka Emeiw ni aka o kaua i ike aka ai a hoomaoj>oj>o iho oia no ka huluna ana o na kon kiai o »a Akihihopa mai kahi o lakou e ku kiai ana a hoomaopopo iho la oia ua hooj>auia ke kaua aua hoi i olio:/ nu» ai a kau aku la oia i kana puupuu iloko <> ka lewa pololei i kahi o na Akihihopa a hoonaaikola aku ia i na keikialii o Tarevi# ame Koloue | Ua mauao wale iho no ke Kaunawahine Teke!a aole e kipa mai ! ena ka Emepera i o iakou ia mahope iho o ka makaukau ana o n«J

mrn upau. a «> ke Uali wal»:* aku no a liiki mai. aka i ka hala loa ana| 0 kekahi īmuiawa a kuu loa ka ikiiki o ka hooikaika hoowehiwehi| ana. aia lioi ua hooho ia ia i ka ikt*ia ana aku o kf j kahi {nialikoUj kau;i)io e nee a<* ana kokokr i k<* kakela a mauao wale ae la no laU<oi o ka Knni>vra ia īne na ihe t- knku ana iluna ma na aoao o na lio a o ]»a olino ana i ka inaka o ka la. a aoh> i liuliu loa ua ikuwa mai la ka jiīh*- o waho iu<- ua hui'o I<m» hooho olioli a i ka nanaia ana aku ka hana e hoopii mai ana ua huakai nei i ka piina e hiki inai ai i kt* Kakela Turona. Aia iluna o ka ah'o nia ka puka pa e ku ana ke Kaunawahine Tt-k»'la i ukaliia e ke Kaunawahine Ileneiika 110 ka nana ana i ka huakai Kmepeia e hoea niai ana a 110 ke ake e ike e aku i'ka heieIh lena oka Kmepeni. l*a kauoha aku 110 ke Kaunawahine Tekela 1 ka niakuakane e ku makaukau oia nia ka ij»uka e hamama ana a e apo aku i ka Kmepeia i kona manawa e komo mai ai a o laua 110 hoi kekahi e kokua jmi aku ai iaia—o na kaiiimwahine a elua. a aia no hoi na koe o ke Kauna Paele ke kn makaiikaii la ma ko lakou wahi i haawiia no lakou me ka lakou mau ihe loloa e o ana iloko o ka lewa lani. Aole 110 i liuliu loa na oili mai la ka huakai Kmepem ma ka hoojjiina a lakou e pii mai ana a o ka Eme{jera no ke kanaka mua loa i ikeia aku ai ame kona hoa ma ka aoao oiai na pii palii|i mai ka huakai e like me ke akea o ke alanui a lakou e pii mai ana; a o na mea oluna o ka aleo ua hooholo koke no laua i ko laua inanao o ka Kmepeia io no ia ke kanaka nona ka aahu kapa-kiia e hiilaii ana i ka la a inamua no hoi o ka huakai. e kau ana maluna o ka lio kt <>keo e ka'inapu ana nie ka haaheo nui; a ma kona aoao e nkaVi ana kekahi aliikoa kiekie. A maliope pono o >laua e ukali mai ana k< knhi ]joe kaualio. a pela iho o ka Kmepera I\odolofo e pii mai ana i ke Kakela Turona oiai nae <»ia he mea hoomalu mai ka laina koa kiai o na Akihihopa aku mai ke kakela aku lie manawa aole i hala loa. . () ka poe oluna o ka pa liuiia me na kaunawahine e kuku anā iluna o ka aleo ua hiki ole ia lakou ke uumi iho i ko lakou mau hooho mahah» no ka nui kilakila maoli o ke kulana o ke koa inainua loa ame kona poe ukali n<> apau a ua uwa leo nui ae la lakou nie ka po'ipa'i nui ana o 'L'ekela a nona iho ua nui ino kona olioli ame ka haaheo no koua Emepera. x Xo ke Kauna I*aele oia 110 kekahi i ]»uiwa nui i ka hiwahiwa maoli io 110 o ka huakai tiinepera aka ua loi koke aku la no <ua i ke ano o ka huakai—i kona nianao me he huakai hoolewa la ia no ke kanu aku i ka mea i niake. a. 110 ilihla hoi ua liekau iho Iji na hiohiona kaunialia inaluna o kona helehelena a haule paliu kona manaoJaua 110 ka mea ua upu mua aku oia o l\ouorado 110 ka mea e liele ana ma ka a<iao o ka liaku Kodolofo eia nae aole ona ike aku. "K ka makua, ,, walii a Tekela i pane mai ai i ke Kauim Paele, "ina < 4 kii mai oe ia maua e iho aku ilalo alaila ua makaukau niaua 110 ke ku ana ma ka ipnka 110 ka hookipa mai ika Kmepera. v la ]>ane aku o Tekela me ke ano pihoihoi oiai he wa ia o ka nui eehia o ka hana hookipa. l T a hoolohe aku no ke Kauna Paele i keia noi ake kaikamahine a aole no lioi i 11 ilio aia lakou apau ma ka ipuka, oiai nae aia na manao kuemi iloko o ke Kauna aole nae e hiki iaia ke liaalele i kona kulana e ku la a <> ke ku aku a hiki i ka hopena o na hana oia wale 110 ka mea e hoomanawanui wale aku ai me ka liookuanui ana, a aia īaa kona aoao akau kana wahiue nu» na kuli haalulu nui a o ke lvaunawahine Tekela ma kona aoao hema e ku ana me kona mau papalima i haliiia e ka haikea 110 ka nui pihoihoi eia nae aia 110 ka wahine ui me ia. O na koa kaualio maho]x' koke iho o ka Emepeia ua holomaina mai la lakou imua a. kuku laina ae la ma na aoao o ke alanui mamua ]»ono <1 ka puka-pa a oia no lioi ka mea nana i huna ae i ka helehelena o ka Eiuepera mai ka ike pono ia aku a aole no hoi i liuliu ua ku makaukau iho la na koa kaualio no ka hele ae o ko lakou Emepera a oia 110 hoi ka manawa i pii mai ai ka Emepeia imua no ka ipukapa e hamama aku ana nona. ka moeuhane mua ole o ke Kaunawahine Tekela ame ka poe no apau o ke kakela aia hoi ua puiwa loa ia o Tekela i ka ike ana aku a liooinaopopo koke iho la i ka Emepeia i ka hookokoke loa ana mai i ka puka-pa me Kouorado e u.kali ana ma kona aoao. a kahea ieo nui ae la oia no ka nui puiwa a hina aku la oia iluna o ka makuakane no ke kakoo ana iaia mai kona hina aku ilalo o ka honua. l'a huli ino mai la ke Kauna Paele i liope no ka hoomao]»o])o ana heaha la ka mea i hiua aku malnna ona a e mea aku ana oia e pane leo ikaika e like no me kona ano mau aia hoi ua j>ane koke aku la o Tekela iaia me ka leo ano'hawanawana me ka pihoihoi nui: "K ka mnkua, eka makua, e nana aku! Owai ka Emepera?" V\\ huli hou aku la ke Kauna Paele iinua a nana pono aku la a pane ae la ine lea leo ikaika: -Aole kela oka Emepeni. aka o Rodolofo no. Aia ihea ka Eniepera?" .Me ka hikiwawe o ka noonoo ame ka hoohakalia ole ua pane koke aku la o Tekela i ka mamua inamuli o kona hoomaopopo koko ana: "O ka Ilaku Kodolofo no ka Emepera/' Va ]>ii mai la o Rodo!ofo ame Konorado ma kona aoao a lele iho la mai kona lio ilio a pela nb hoi o Ivonorado a oia lioi ka manawa i ku iho ai na uiea apau. "E kuu llaku Kauna, M i pane aku ai o Kodolofo, "ke ike nei oe i ka inaalahi loa o ka lawepioia o ke kakela i k«i manawa e hiki iuai ai o ke koa oiaio." l'a kuuana wale iho la no ke Kauna Paele me ka pane leo ole no ka mea aole maopopo o ka mea e olelo aku ai. eia nae, aole i hooka'ulua iho o Kodolofo oiai aia kona mau maka.maluna o na hiohiona u'i o Tekela a pau pu hoi me kona puuwai ilaila. "Tekela," i pane aku ai oia nie ka leo oluolii liaahaa a hopu aku la i ka lima palupalu iloko o kona a liapai ae la no ka honi aua. "e liookipa ohaolia ia anei ke Alii i huli hoi mai nei e like me ko Kodolofo liookipaia?" "Ae, —e ka Mea Kiekie." i pane aku ai o Tekela me ka leo haahaa o ke ano hawauawana, iaia no hoi i alawa ae ai ia Rodolofo oiai no hoi ko Rodolofo mau niaka maluna o ka u'i o Tarevis. "K haawi anei ke Kauiiawahine Tekela i kona ae e lilo i Emeperesa Tekela?" "O ka olioli nui o ka makaainana oiaio oia ka hoolohe i ke kauoha a kona poo-aupmii." wahi a Tekela i pane aku ai me ka niinoaka e halii ana maluna o kona mau papalinn i kona puuwai hoi e hakukoi ana me ke aloha kane io ine ka [iah i oha'o nui no nae. Alaila ha]>ai hon ae la ka Enie{>era i ka liuia pahipalu o ka ii'i» nohea a honi iho la uo ka lua o ka uuiiuiwa. iv<' manao nei wau," wahi a ke Kauna Paele i pane kikoo-la ae ai, "aohe he waiwai o ko'u ku hou ana ina keia wahi me he heliepa la." l'a aka leo nui ae la ka Emepera a pela no hoi ke Kaunawahine Tekela, a o keia olohewa ana o ke Kauna kekahi mea nana i hoomalani ae ia lakou apau n hu ae la ka aka o na mea apau i lohe i keia lioopuoho. a aia no hoi ua minoaka iluna me na koa e ku iaina ifina. "Aole |H'la e kuu Haku." wahi aka Eme[>era, "O ka iuaua e kamailio ai no maua iho aole no i hoolialahalaia ka loheia e waho mai, ua oi aku no nae ka inaikai ina ia maua wale iho no." Alaila huli ae la o Rodolofo ia Hilda a pane aku la me na olelo hoolana manao iaia i ike aku ai. "Ua hoolilo aku wau ia Kononulo i Haku. eia nae ua hoike mai oia ia'u me ka nana ole ae i kona kulana hanohano ma ke ano he liaku, aia no kona aloha me ka wahine opio kulana haahaa. holaila ao!e e liuliu e lilo no kakou i uiau ohana hauohano. ka poe i hooikaika no ko lakou }>ono oial lakou inalnma o ka iliwai o ka muliwai Mo^ele." "Tekela." i hawanawana aku ai o Hodolofo ia lana i komo akn ui iloko o ka lumi hookipa. M aole ou kaho hanai i keia manawa no ka mea ua hmikuu mai nei ka Akihihopa o Tiirevis i kona kuleana kahu hanai nialuna ou. a ua hoopuu ae nei t>ia i keia kaua a ua nhi ilu* ka maluhia maluna o ka aina hoiookoa« a aole no hoi e kaa ina

I lalo iho o ekolu Akil»ihr»jia ai i ka l»erita laa ma ko kaua ina O ka Haku Ivonorado ame ka wahiuo «»pio HiUla i hijm\na ko lana putiwai e kr aloha nta lilo ae iso iaua i ho<»kahi a ua malamaia ko laua iuan- me ka hanohaiio o ko kulana hato»hain» "Hakua o kahi Paiiapua loane Suiv aoie oia o j«anaia no ka niea aia «»ia ma ko kulana kiekio o ka oihana a'o oihana kaua pana]>ua 110 ko Aupuni i nole oie ai kona liiiinaiia t> kona Haku aole nao loaa aku iko ka Kaiona Sijrifarai vona Burunofeia. Ao ka aina hoi aia iloko oka maluhia maialo o ka hoomalu o na poo-aupuiii i aloha nui ia e na makaainana —ka Emepeni Kodolofo anne ka EmlVke!a. KA HOPEXA.