Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 38, 16 September 1904 — Page 1

Page PDF (1.18 MB)

This text was transcribed by:  Debbie Tom
This work is dedicated to:  Evelyn Kobayashi

Ka Nupepa Kuokoa

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

 

BUKE XLII. HELU 38         NUPEPA KUOKA , POALIMA SEPATEMABA 16. 1904 NA HELU APAU  3033.

 

HOONEE KAUA NA RUKINI NO KOREA

 

Ke Hoopuipui hou nei na Rukini

 

Kuhi aku o Generala Kuropatkin

no Generala Orloff ka hewa.

 

KOMO AE KA MOKUKAUA HOLO MAMA LENA O RUSIA MA KA AWA O KAPALAKIKO O HOOHALAHALA AE KO IAPANA KANIKELA.

 

            NA @ @ NO KAUA O KA LA 8. @ WHIHAI-WEI.   Sept. 8.-Ke loheia hoike kahi ikaika mai o na pu i kela @ Poto Ata mai.

            CHEFAU Sept. 8. Eia ke hoomakaukau @ana  lei na Kepani no ke kipo-@ Poto Ata

            MUKUEN. Sept. 8.-Ua loaa mai nei @naanei i hooiaio ole ia mai @ Generala Kuroki, ke alakai @Iapana

            ST. PETERSBURG. Sept. 8.-Aia he akeki @ ke kaua me ko Kuropatin @. Me he mea la e ku aku  @ a kaua aku ma ke ala-@ ma ka akau o Mukden.  O k@ koa i make ma ko Generala Kuropatkin aoao ma ke kaua o Liaoyang ia 17,000. Ua hoike mai nei @ aku kekahi o kana mau paku @. Eia no oia ke hoomau nei i ke @.

            NA LONO KAUA O KA LA 9.

            ST. PETERSBURG. Sept. 9. - E ma@ aku aha ko Rusia paulikoa malalo o na Alakai ana a Generala Line-@ ame Kaulbars, a o Generala Kuropatin ke poo. Ua hookiekieia ae nei  Wi@ ma ke kulana Hope-Adi-@ e pani aku ana ma ka makalua o ke Keikialii Ouktomsky ma laio Aia.  Ua hoike mai nei o Generala Kuropatkin ua hiki aku nei kon pua-@ hohookoa ma Mukden. Ua nana @ ka Emepera i ke aumokukaua Cronstadt. Ua loaa mai nei hoi na @ iudaio e uluao'a nei ma ka @ komohana -hema o Rusia nei.

            MUKUEN, Sept. 9.-O ka ua ka mea @akeakea nei i na pualikoa a i @ mai kekahi mau lelekaua ano nui @ Tieling.  Eia ka maluhia ke @ maanei.  Ua a'e mai nei na @ Shakhe a o na mahele waho @ke paio nei.  He mau tausani o @ i eha o na Rukini e hoounaia @ ke akau no na halema'i Ua @o ka nui o na make ame @ ma na aoao a i elua he @.

 

            NA LONA KAUA O KA LA 10.

IAPANA. Sept. 10.-Ua mahele ae @ i ko lakou pualikoa ma @ (Manehuria) iloko o na ma-@ O ka hapa mua ua hiki @i ma Tieling, ka lua, mawaena o @ Tieling, a o ke kolu aia @ o ka ha me 40,000 koa, eia @ e pale mai ia Kuroki ma e Mukden, a a o ka lima aia @ o Mukden, ua hoopuniia e @ ma na aoao ekolu.

@ Sept. 10.- Ua kipa ae na Rusia @ ka mokupuni o Senshu a pe-@ i na kane, na wahine ame @ ka hoike e hoike ana e @ ke Keikialii Fushimi no  @ ko o ka mahina o Okatoba @ he elele na ka Emepera @ ma nei.

ST. PETERSBURG. Sept. 10.- Ua ho-@ o Generala Kuropatkin eia @ nolaila aole he kaua ana.  @ eia na Rukini ke nee @ akau o Mukden eia nae aole @ mai nei eia ia wahi ke haa-@.

 

NA LONO KAUA O KA LA 11.

ST. PETERSBURG, Sept. 11.-Aole  @ e lanakila ana o  @ makahiki.  Ke manaoia @ ana o Generala Kuropatkin  @ me he mea la no Har-@.

@Sept. 11.-Pa hoike mai nei @ mahope o ke kaua @ tausani nei he 10,000 ka nui @ ka aoao o na Rukini @ Makden i pau aku i ka @ ua haalele iho he 3000 @ kula.

@ Sept. 11.-Eia na poalikea@.

@ Sept.-11.- I ka manawa @ ana. ua hoao @ i na pono e ke @ aku ia ia Dr. West-@ i ka pahi.

@ Sept. 11. 1904.

@ hora 10:30 a. m.

@ Honolulu. @ muku Oyama ua @ kakou poalikoa. o ka @  mahina o Yeatai ame @ mahope o ke keia 2 Elima e Sepale- @ oia nei ua kuemi @ koa maoli no ka @ liuo.  Ua olelo ae@ wahi ua hoouna @ o na kakahi he @ no ka akau. @ Kepani he 3000 kino @ huaheleia iho ma @. Mamua o ke auhee ana @ punua ae na lakokaua @ kokoke ana i ke alahao, eia @mai ia kakou he huina nui @ hikokaua amw na mea ai.

 

            O ka huina pau loa o ka poino ma ko kakou aoao ma ke kaua ma Liaoyang ame na wahi e kokoke ana ilaila mai ka la 26 ami o Augate ua hiki i ka 17,539, oia hoi he 4866 ma ka pualikoa ma ka aoao akau, 4992 ma ke kikowaena a he 7681 ma ka hema..  He 136 aliikoa i make a he 464 i eha.

                                                                                                                                                TAKAHIRA.

 

NA LONA KAUA O KA LA 12.

            TOKIO, Sept. 12, - Ua lilo ae nei i na Kepani ka lua lanahu oYentai. O ka nui o ka poino ma ko na Rukini aoao ma ke kaua o Liaoyang he 25,000, a o na Kepanai he 17,500.

            CRONSTADT, Sept, 12-. Ua holo aku nei ko ke Kai Balatica aumokukaua no ka Hikina.  He eiwa mokukaua, elima mokukaua holo mama, a he huina nui o na moku wawahi  topido.

            LADANA, Sept. 12.-Ua hoikeia mai nei ua waiho aku nei o Alexieff i kona kulana.

            ST. PETERSBURG, Sept. 12. - O na koa kumau iloko o na mahele kaapuni he iwakalua-kumamalua o na apana o Odessa ua kauohaia ae nei e paa i na mea kaua.

            MUKDEN, Sept. 12.- Ke kau nei ka maluhia maanei.  Ua hoi aku  nei ko na Kepani pualikoa maoli no Yental.  He inoino ke kulana o keia  mau la maanei

            KAPALAKIKO, Sept 12.  O ka mokukaua holo mama Lena o Rusia mai Vladivostok ua hiki mai nei maanei.  He iwakalua-kumamakahi ka nui o kona mau aliimoku a he elima haneri luina.  Ua hoikeia ae ua poino kona mau ipuhao.  Ke manaoia nei e laweia ae ana kona mau mea kaua a hoomaka koke ia na hooponopono ana. Ke manao wale ia nei ua hiki mai keia mokukaua holo mama no ka hoopilikia ana i na ukana e hoounaia nei no Iapana.  O na kuhikuhi e pili ana no keia mokukaua aole i loaa mai nei mai Wasinetona mai.

            FORT WORTH. Sept. 12.-Eia na ona waiwai pulu hoouna o Texas ke lawe nei i ke koikoi o ka hoouna ana aku i keia mau  mea no ka Hikina.

            WASINETONA. Sept. 12.-Ua waiho mai nei o Iapana i ka hoohalahala i ke Aupuni o Amerika e ku-e ana i ka aeia ana o ka mokukaua Lena o Rusia e noho iloko o ke awa o Kapalakiko a oi mamua o na hora he iwakalua-kumamaha.

            TOKIO, Sept. 12.-Ua hoike mai nei o Ilamuku Oyama ua oili ae kekahi pualikoa kaulio nui o Rusia  mawaena o Mukden ame Yentai.

            ST PETERSBURG, Sept. 12.-Ua hui hou ae nei ko Ilamuku Oyama pualikoa a kaua hou aku me ko Kuropatkin.

            MUKDEN, Sept. 12.-Eia ko Rusia pualikoa ke hoomau nei i ke kuemi hope ana no ke alahele o Tie.  He nui na pualikoa i koe iho he kanakolu wale no koa o ka puali hookahi.  He ulolohi ka nee ana o na Kepani mamuli o ka ua.  He  nui ka pilikia no ka ai.

            NO LONA KAUA O KA LA 13.

            LADANA, Sept. 13.-Ua komo ae nei ko Gentrala Linevitch pualikoa o  50,000 koa ma ka hikina-akau o Korea me

(E nana ma ka aoao 6.)

 

Kahuahana o ka Aoao Repubalika.

APONOIA E KA AHAHUI REPUBLIKA O KA TERITORE

MA HILO, SEPATEMABA,  1904.

 

I.

            O ka aoao Repubalika o  ka Teritore o Hawaii, ma ka ahahui i akoakoaia.  ma keia ke kukaia aku nei i kona kupaa ma na alakai ame na moolelo o ka aoao Repubalika o ka Lahui, ame na rula e like me ia i hoolalaia maloko o kona kahua, i aponoia ma Kikako ma Iune,1904.

 

II.

 

            Ke hoapono nei makou me ke ohoia i ka hooponopono aupuni naauao a  aloha aina a Peresidena Rusawela, a ke hauoli nei i kono alakai  ana me ka lanakila i na kumuhana a kona mua iho i paiaumaia, William McKinley.

 

III.

 

            Ke hoapono nei makou i ka wae ia ana o Peresidena Rusawela ame Senetoa Fairbanks i Peresidena a Hope Peresidena Iaua, a ke hoopaa nei makou ia makou iho ma ka hoike ana aku i ko makou hoapono ma ke koho ana no ka ahaolelo makua i ka moho o ko makou aoao maloko o keia Teritore.

 

IV.

 

            Ke hoapono nei makou me ka hauoli I ka hooponopono  holopono a Kiaaina George R. Carter.  Mai kona hookohu ia ana, ua lilo aku iaia ka hilinai a me ka mahalo o na poe apau amloko o keia Teritore. Ua hoike mai oia i kona hilinai maluna o ke aloha aina ame ka noonoo maikai o na makaainana mamuli o ke kahea ana i ka ahaolelo no ka hooponopono hou ana i na mea pili dala o ka Teritore, a pela i waihoia ai ma ka lima o na lunamakaainana o ka lehulehu na hana ame na kaumaha o ka mea i kohoia ai lakou e hana'i.

 

V.

 

            Ke haawi nei makou i ko makou kakoo lokahi ana no Elele Kalanianaole, ma kana hooikaika ana e loaa na kokua  Federala no keia Teritore, a ke kuhikuhi aku nei makou i ka noonoo o na poe koho i ke kupono maoli o ka hoihoi hou ana iaia i ka ahaolelo makua i mea e hiki ai iaia ke hoopau i na hana i hoolala ai e hanaia a i hooma kaia me ka maemae. Na kana mau hooikaika i laweia ai a me ka malama ia o na halekukui o kakou e ke aupuni makua.  Ua kokua ia ma ka loaa ana o na haawina no ke kukulu ana. ma Honolulu. o kahi hoomalu Federala, a no ke kuai ana i na kahua no na palekaua lahui.  Mawaena o na bila i hookomoia ma ka ahaolelo he mau bila e hoolako ana i mau hale Federala ma Honolulu ame Hilo, no ka hoomaemae ia o na awa. i moku kiai awa, a no ke kokua ana i na poe e noho ana ma na aina aupuni ma na kapa o Puowaina, ame ka loaa pu ia lakou o ko lakou kuleana no ko lakou mau home.

 

VI.

 

            Ua hooko makou i ka makou mea i olelo ai elua ae nei makahiki i hala, a ke kuhikuhi nei makou i ka hana mai kai a ko makou aoao i hana ai ma ke kau mau ame ke kau kuikawa o ka aheolelo, e hoomanao ana i ka holo ana o ke kanawai e hoomana ana i ka hoopukaia o na bona o ka Teritore, o  ke kanawai e hoomakaukau ana i ke koho ana i komisina e hoohuihui i na kanawai. o ke kanawai e hoohanaia na kupa ma na hana o ka lehulehu me ka hookaawale ana he ewalu hora hana o ka la ma ia ano hana, o ke kanawai e hoolilo ana i ka hae  Hawaii i hae no keia  Teritore ,ame na bila he lehulehu wale e pili ana i ke dala ame na hana koikoi e ae, oia mau apau e lilo ana i pono nui no ka lahui o keia Teritore.

 

VII.

 

            Ke hoike nei makou i ko makou mahalo piha  i ka Ahaolelo Repubalika no ka eleu ma ka hookaawale ana he $1,000,000 dala no ka uka ana i na koi Pauahi.

VIII.

 

            Ke ku nei ka aoao Repubalika no ke kaulike o ka hana ame ke dala a ke hooia hou nei i ka rula i hookahuaia ma o ke kanawai hana kupa i hooholoia e ka Ahaolelo Repubalika a i kakoo ewaewa ole ia e ka Mana Hooko Teritore. e kona ana o na hana apau ma na hana o ka lehulehu e hanaia e na kupa no o Amerika Huipuia.

 

IX.

 

            Ke hooia nei hoi makou i ko makou kupaa i ka rula o ka mahele i ka mana, a e koi ana e kukuluia ia ano e ka ahaolelo i Aupuni Kalana ma kela ame keia pe'a o ka Teritore. a e hoo holo puia i kanawai laula no ka hoopono kulanahauhale a malalo olaila e hookumuia ai na kulanakauhale ame na kaona. E hoao no makou e loaa. i na he mea i makemakeia na hoololi i ko kakou kanawai kumu e like me ia makemakeia i hiki ai i ka ahaolelo e kau i na kanawai me ka piha ame ka hakina ole, a maluna hoi o na laina i aponoia e keia au hou.  A e pili ana me keia ke kuhikuhi nei makou me ka haaheo i ka hookohu a ke Kiaaina. i kulike me ka olelo hoohoio a ka ahaolelo, i kekahi Komisina e hoolala i kanawai kalana hou.

(E nana ma ka aoao 6.)

 

Hookipaia ke Kiaaina me ka Ohaoha

 

O Kalama ame Hayseldon na Mo-

ho Senatoa.

 

WAEIA NA MOHO LUNAMAKAAINANA NO KA APA-

NA EKOLU, MAUI, LANAI AME MOLOKAI.

 

            MAUI, Sept. 10.-Ma Lahaina i noho ai ka halawai wae moho  a ke Komite Repubalika Apana o Maui. Molokai ame Lanai iloko o ka hale hookolokolo, a he elua la o ka noho ana oia ka Poakahi ame ka Poalua o keia pule malalo o ka noho hoomalu ame o Hon. A. N. Kepoikai, lunahoomalu ame  J. N. K. Keola, kakauolelo.

            Ma ka Poakahi i noho ai ke komite maloko o na halawai liilii a ma ka Poalua ae i noonooia ai ka papamoho a hooholoia, ke kumu i ikeia ae ai i ke akea, e like me ia malalo iho:

            Moho Senatoa- S. E. Kalama o Makawao ame A. N. Hayselden o Lahaina.

            Moho Lunamakaainana-W. J. Coelho o Wailuku. George Copp o Kula.  Rev. John Kalina o Hamakuapoko. Moses K. Nakuina o Molokai, W. P. Haia o Hana ame Pilipo Pali o Lahaina.

            O kekahi mea maikai i ikeia no keia paa balota o na Repubalika iloko o na apana lunamakaainana oia no ka ui mua ia ana aku no keia poe inoa a ua ikeia na manao ohaoha no lakou.

            O keia malalo iho na lala o ke komite hooko o ewalu lala no ka lawelawe ana i na hana o ke kau koho balota e hiki mai ana:  H. P. Baldwin o Puunene, lunahoomalu;  J. N. K.  Keola o Wailuku, kakauolelo; T. M. Church o Paia, puuku:  A. N. Kepoikai o Wailuku, J. J. Newcombe o Lahaina, W.  A. McKay Wailuku.  Edgar Morton o Makawao, ame George O. Cooper o Hana.

 

O CRAWFORD KA LAKOU

MOHO.

 

            Ma ka noho ana o na Pake kupa Amerika maanei iloko o ka lakou halawai no ka hoolohe ana i ka hoike a ko lakou komite i hoounaia aku ai e hui me ke Komite Kuwaena o ka aoao Repubalika, ma ka po Poakolu nei.   O ka hoike komite i heluheluia aku ai e William Kwai Fong, e hooiaio ana ia i ke aponoia aku o ka makamake o na Pake.

            O kahi Pake moho Home Rula o kela kau aku nei,. Mono Wa, oia ka i ku-e loa ae i ka hookomo ana ae i moho no na Pake, eia nae i ka hooholo like ana o na Paka iloko o ka halawai e waihoia aku i moho no lakou iloko o ka paa balota Repubalika. ua ku koke ae ua Pake la a makemake oia ke kohoia mai i moho.   Aole i kulike na manao o kona mau hoa lahui nona. nolaila ua kahea ae lakou ia William Crawford. me ka ninau ana ae iaia ina paha oia e ae ana e lilo i moho.  Ua hoike koke aku o Crawford i kona ae, me kona hoike pu ana aku ua loaa mai  he mau  kokua nona mawaho ae.  Ma ka hooholo lokahi ana ua wae ae la lakou ia William Crawford i moho na lakou. a e waihoia ae ana keia iloko o ka halawai komite e malamala ana i keia po.

            I ka manawa e halawai ana ua hoikeia ae na manao e kakoo ana i na moho Repubalika waeia ae ana. a e kakoo ikaika loa ana hoi i ke Keikialii Kuhio i Elele Lahui.

 

            Ua hopuia ae o Hoomana ma ka po Poakolu nei no ke kuai waiona me ka laikini ole. O Ah Tuck ame Ah Sam no ka hewa ki-pa.

 

HOOKIPAIA KE KIAAINA ME KA OHAOHA.

 

            Ma ka po Poakolu i ku mai ai ke Kiaaina ame kona peo ukali Lahaina a ma ka Poaha ae i pulamaia mai ai oia me ka ohaoha nui ia e ko Lahaina poe a he ahaaina nui ka i malamala ma ke kahua o ka hale hookolokolo a i ke ahiahi iho ka aha hulahula a oia no hoi ka panina o na hana hookipa ohaoha ana i ke Kiaaina.

            I ka Poakolu ame ka Poaha i kahi o Lunanui L. Barkhausen ke Kiaaina o ka hoaumoe ana, a i ka Poalima ae i kipa aku ai oia i Honolua kahi ona i hookipa maikai ia mai ai me ka ahaaina, a hoaumoe oia ma ka aina hanai holoholona o Honolua.

            I keia la e kipa aku ai oia i Kahakuloa a malaila no hoi e malamala ai he ahaaina nona a ma Waihoe no hoi a i Wailuku.

 

KELA AME KEIA.

 

            Ua hoikeia ae aia ma kahi o elima haneri poe e kipa ae ana i Kula ana ka ahaaina e malamala ana ilaila no ki hookipa ana i ke Kiaaina ke hiki ana oia ilaila.

            Eia ke hoomaka nei ka haoa a ka Papa Hoopaa Inoa ma ka mokupuni o Molokai ka Poalima nei.

            Ua lona wale ia ma ka halawai a na.  Home Rula i malamaia i Pulehuiki.  Kula, he elua wale no lala i hiki ae. O ka hapanui o na lala ua komo nui ae la lakou i ka aoao Repubalika.

 

LANE NO KE KULANA SENATOA.

 

            I keia mau la iho nei ua nui na nu-ne ana iwaena o na Repubalika o ka Apana Elima, mamuli o ka hoole paakiki loa o kekahi mau moho oia apana e waiho ana hoi kekahi i ka hanohano i manaoia e hookau aku maluna ona. a o kekahi hoi e hoopaakiki loa ana e holo lunamakaainana.

            O Joe Fern. oia ka moho a ia apana i manao ai e waiho ae no ka Senate a ua hololike hoi ia manao i na la mamua aku. aka mahope mai ua hoohikileleia kona mau hoa i ka hoea ana ae o kana palapala e noi ana e waihola kona inoa mai ka paa balota ae. O  na kumu oia no ka hiki ole ana iaia ke waiho i kana hana.  Ua noi hoomaumauia aku oia e noonoo pono a hoihoi hou i kana noi. aka ua paa loa kona manao, a haule  wale na manaolana ana a kona mau hoa.  nolaila i uiia aku ai o John C. Lane a ua loaa koke mai kana hoole.

            O John C. Lane. oia kekahi o na moho Lunamakaainana e holo ana ma ka paa balota Repubalika ma ka Apana Elima . a ua paa hoi kona manao o ke kulana ia i kupono iaia eia nae mamuli o ka ikaika o na koi ana e holo oia ma ke kulana senatoa. ua noonoo oia a i ka Poalua nei kona ae ana. Nolaila ua pau na nu-ne ana. a na ka halawai o keia po e hoike mai i ka hua.  He nui no na inoa e a'e eia nae na keia po e hoike ae i ko lakou mea e kohoia ae ana.

            Ua kukulu kalapu Demokarata ae nei o Frank Harvey ma na mahele umikumamakahi ame mahela ehiku. Apana Elima.

 

[image]

MOKUAHI KINAU E HOOKOKOKE ANA I KA UWAPO O HILO