Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 40, 30 September 1904 — Page 1

Page PDF (1.31 MB)

This text was transcribed by:  Sharon
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

---------

BUKE XLII. HELU 40.        NUPEPA KUOKOA, POALIMA SEPATEMABA 30, 1904.        NA HELU APAU 3035

---------

@u' eia ae ka Oiaio i ke Akea

-------

A HEWA KA KEOHOKALOLE HANA I KA ELELE LAHUI.

-----

HOOMAKA NA HAIOLELO KALAIAINA MA KA HALEKEAKA OPIUMA--NA HAILUKU A KA NUPEPA ADVERTISER I NA MOHO.

-----

            @a ka po Poaono nei, ma ka Hale@ka opiuma i malamaia ae ae na olelo Kaiaiaina mua loa i alakai@ ke K@ Kuwaena o ka Teri@ ka @ Kaiaiaina Repubalika, @ A G. M. Robertson la, ka Lu@ @ Komite la.  Me ka na@ @ kulupakaua e hiolo iho @ akoakoa ae kekahi a@ @ ka hoolohe ana i na @ a na moho i waeia, a @ haiolelo i waihoia mai, @ p@ae ikaika loa ma ka @ o ka Apana elima i @ nupepa Advertiser i ka@ @ balota la he paa ba@ @."

            @ kekahi o na manao i hoikeia ma @ pii ana i ko Cecil Brown @ ma ka aoao ana i ku @  @la, oia no ka aoao Repubalika, k@na manao ana hoi e wa@ k@ i ae mau ai imua o ka @ Komite Wae Moho o ka aoao Repubalika @ hoike ana o Brown, "ina @ haule ana, alaila e ku ana oia @iuni o ka aoao ana i ku ai, me ka @ ole ae i kona haule ana eia nae @ hoike ae oia i kona manao akea e @ balota kuokoa.  Oia hana ana a @ he nahu ana ia i kona lehe@.

            Ma ka haiolelo a lunahoomalu Ro@tson, ua hoike ae oia i kekahi ma@ @, a penei ua manau la:

            "Mahope o ka hoohuiia ana o keia @u Mokupuni (Hawaii) me na Mo@aina Huiia (Amerika) ma ke ano he @ri@ore, o makou ka poe i kokua i ke @ kulu ana i ka aoao Repubalika maa@ ua hana aku makou pela me ka @io i mea e pono ai kela ama keia @na e lilo keia Teritore i teritore Repubalika no ka holomua, a ia aupuni @ hoi no na kanaka Hawaii ame @ haole @ koho ai i kona mau paa io@a.  O ka mua loa ua ua ike makou o @ olelo hooholo i hoohuiia ai o Ha@ nei na kekahi Demokarata i wai@ ae i ka Ahaoelo Nui, eia nae ua @oloia o ka Ahaolelo Repubalika a @noia @ ka Presidena Repubalika, a o M@kinale.  Ma ka pono o keia @ no he @au kumu e manaoioia ae e @ohoaloha mai ana ka aoao Repubalika o na Mokuaina Huiia i keia Teritore ma na mea apau e pili ana nona Hawaii@ a kokua mai hoi ia kakou e na mai na mea a kakou e makemake @.  Ua ku-e ka Demokarata i na @a e pomaikai ai keia Teritore.  Ua @ lakou i ke alawai o Panama; ke @e nei no hoi lakou i ka hoomahua@ua ana ae i ko Amerika kulana kaua @oana, nona hoi na mokukaua e hoea @ae ana i @nei a e lawe pu mai ana i @a kokua ma ke dala no kakou nei ia @kou e kipa mai ai."

            Mahope o kona wehewehe ana mai i @o Kikiia Baraunu ano, ua hoolauna @ai la o@a ia John C. Lane, he Ha@ i loaa ole aku na hoonaauao ana @ like @ ko Kikila Baraunu, eia nae @i me ia kekahi mau haawina maikai @ Baraunu.  He kanaka opio @ kup@ @ ka aoao ana i manao ai @ pono ai ka lahui; he @ kulaila ilalo no na manawa @ mai no a paio iloko o @ ka hoohe ole a hike i @ ana a lilo oia i moho @ kau.  O ia haawina a@ @ Baraunu, oiai mahope o @ @na iloko o ka ahawae @ ae oia i kona manao @ kuokoa, a ke kakooia nei @ Demokarata.

M@ @ John C. Lane hoike ana @ i ka hanohano i hoo@ @ @luna ona, ua hoike ae @ @nao e kakoo ana i ka @ a ua hauoli hoi oia @ oia kekahi iloko o ka @ Aberahama Linekona, @ Kalania James Garfield.  @, a lehulehu wale @ pu ae no hoi oia i kona @ ka lawelawe aupuni a @ e kakoo ana hoi i ko @ manao paa a kuokoa, @ ae oia i na hana e @ @ule i ka aoao Repubalika @ ana a kekahi kanaka @ pono ponoi iho, e like @ Baraunu e hana nei.

            M@ @ i hoolaunaia mai ia @ o na moho Senatoa @ kulana ma Oahu nei.  @ na ka Loio Aupuni A@ @ Kikila Baraunu ma @ aka na lakou no @ me Dowsett oiai ua @ kou a hiki i ka haule @.  Ua manao oia o na @ iho nei no Oahu nei ua @ @kooia aku, a ua ma@ @ o ka aoao Repubalika @ ku nei no na kanaka @ Teritore.  Ke hilinai piha @ o ke Kahuahana o ka @ @lika i hooholoia ma Hilo, @ @na nei oia e hookoia ana @ hoopaa iloko o ua kahuahana la e like hoi me ka hooko ana o na Repubalika i ka lakou mau olelo hoopaa i na wa i hala ae nei.  Ua kakoo ikaika ae oia ia Kuhio i Elele Lahui mai Hawaii nei aku no Wasintona, a e lawe ae ana hoi i ka noonoo o ke anaina a kau aku maluna o na hana a ka Elele i hana aku ai ma Wasinetona, he mau hana hoi nana i manao ai ua lawa o Hawaii nei no ia mau mea, a e noonoo pono hoi na Hawaii o ka hana a ka Elele i hele aku ai he hana ano nui ia, a iloko no hoi o ka uuku o Hawaii nei iloko o ka moana Pakipika, pela no hoi oia i uuku ai iloko o ka Ahaolelo Nui, eia nae ua hana aku oia i ka mea i hiki iaia a ua ikeia ae ua loaa mai he mau pomaikai ia Hawaii ne, ana hoi e hoike ne.  Ua hoike ae oia i kona manao e hana ana oia no ka pono o Hawaii nei ke kohoia oia a komo iloko o ka Senate, a e kakoo ana hoi i ka lawelawe aupuni ana a Kiaaina Carter.

            Ua hoolauna mai ka lunahoomalu ia Kaliopu ma ke ano oia kekahi o na moho o ka paa balota "hula-hula" a ka nupepa Advertiser i hoolaha ai he mau la i hala ae nei.  Ma kana haiolelo ua hoike ae oia, he manao kona ua hiki no ia lakou ke hana mai i na kanawai no kakou, a aole hoi e like me na olelo a ua nupepa la i hoike ae ai.  Ua hoke pu ae no hoi oia aole oia ame kona mau hoa he poe Home Rula, e like hoi me na olelo a ua nupepa la i hoike ai no lakou.  O na Hawaii o keia hanauna hou eia lakou ke ku nei maluna o na a'o ana i a'oia ai lakou e pili ana i na kahuahana o ka aoao Repubalika, a ua ike lakou ia mea a e hana aku ana i ka hana me ka nana ole ae i na walaau nupepa ana.

            O J. M. Dowsett (Kimo Pelelane Opio) ka haiolelo mahope aku o keia, i unuhiia hoi kana olelo e Kalauokalani Opio, a o keia iho kekahi o kana mau olelo:

            "Me ke kumukuai o ke kopaa i ka 4 1-2 keneta, ame ka aoao Repubalika ho e noho mana nei, ke makemake nei wau e ninau heaha la ka kela ame keia makaainana me na noonoo maikai me na kenata hoi apau i hookomoia no ka hoopuka ana mai i ka waiwai e noi aku ai.  I ka poe hoi i maopopo ole ia lakou ko lakou mau kulana maanei e ninau iho ana lakou, heaha iho la ka pili o kekahi i kekahi?  Aole loa he kane, wahine a keiki paha iloko o keia Teritore i ike ole eia keia mau mea elua ke hele like nei kekahi me kekahi.  Ua ike no lakou o ke kopaa oia ka iwikuamoo o keia mau mokupuni, a ua kukuluia ae hoi maluna o ke kahua pulama i ka pono a ka aoao Repubalika i hana ai.  E kapae ae i ka dute e kauia nei ma Amerika maluna o ke

 

(E nana ma ka aoao 6.)

-------

KA ELELE REPUBALIKA AME KONA MAU HOA O KA APANA EKOLU, MAUI, MOLOKAI AME LA LANAI.

 

[picture]

KEIKIALII KALANIANAOLE.

 

[picture]

GEORGE COPP.

---------

Wae ma Democarata i na Moho

---

Kakooia o Cecil Brown i Moho no ia aoao.

---

HUI AKU A HUI MAI NA DEMOKARATA AME NA HOME RULA MA NA MOHO KULOKO.

---

            Ma ke kakahiaka o ka Poaono i hala i malamaia ae ai ka halawai hui a na Komete Apana o ka Mokupuni nei o Oahu, o ka aoao Demokarata, ma Waverly Hall.  Na McCarthy i noho lunahoomalu ae no keia halawai a hoike ae no hoi he manawa ia no ka waiho ana mai i na inoa moho Senatoa.

            Ua ku koke ae o Fred Turrill a waiho ae i ke noi e wae ka halawai i elua wale no moho, a na Emaluka i hoololi ae i ke noi, e waeia i hookahi moho mai ka Apana Eha mai a hookahi mai ka Apana Elima mai.  Ua noi koke ae o Kinney e ku like na hoa apau iluna, he hoike ana hoi ia i ke apono ana i ke noi, a e waiho hakahaka hoi i kekahi wahi no Kikila Balaunu e komo ae ai.  Wahi ana oia ka ninau ano nui i keia manawa, oia hoi ke ku ana o na kanaka a hoike ae i ko lakou apono ole i ka lawelawe aupuni ana a Kiaaina Carter, a oiai ua ikeia o Kikila Baraunu he haole ku-e i ka Kiaaina Carter lawelawe aupuni ana, o ke kakoo ana o na Demokarata ia Kikila, oi ko lakou hoike ana i ka oiaio o ko lakou ku-e io.

            Ua kokua ae o Hoke i keia, a luliluli ae hoi ke poo o Bibikane a o'e ae la ia Kikila ma ka hoike ae o keia no ka Baraunu hookahuli aupuni moi, a he kanaka hoi e makemake ole ana e hanaia ke kanawai kalana.  O kekahi no hoi aole i kakauinoa o Kikila i ka papainoa o ke Kalapu Demokarata o kona mahele, a ke manao nei hoi oia eia o Baraunu ke hoomake nei e lelele i o a ianei.

            Ma ka ninauia ana ua hooholo ka halawai e waiho hakahaka i ko lakou paa balota Senatoa, a e waeia ae i elua wale no inoa moho.

            Na Stephen Umauma i waiho ae i ka inoa o E. H. F. Wolter, ka haole nona ka hotele ma ke kihi o na alanui Alakea ame Moi.  Na Te@ta (Hoke) i waiho mai i ka inoa o Frank Harvey.  Ua hooholo lokahiia ae keia mau inoa me na leo huro.

           

HALAWAI KOMITE, APANA EHA

            Mahope o ka hookuuia ana o ka halawai hui a na kome, ua malama koke ae ka Apana Eha i ka halawai no ka wae ana i na moho lunamakaainana no ia Apana, i noho lunahoomaluia hoi e Silvan.

            Na McCarthy i waiho mai i na inoa o Joe Aea, I. Nauha, C. J. Hutchins, C. J. Campbell, L. R. Medeiros ame William Jarrett.  Ua waihoia ae ka inoa o L. W. P. Kanealii, e like hoi me

 

(E nan ma ka aoao 6.)

---------

[picture]

HON. PHILIP PALI O LAHAINA.

 

[picture]

A. N. HAYSELDEN.

---------

Powaia a Make o S. E. Damon

---

Paa ka limakoko i ka hopuia a hoike ae na hoa i ka Oiaia.

---

HE POTO RIKO LAWEHALA KA POWA A UA HANA KA LIMAKOKO ME KE KUMU ANO OLE.

---------

[picture]

---------

            Me ka minamina ame ke kaumaha e oili aku nei ke Kilohana me ka ukana manaonao o ka powaia ana ame ka make ana o S. E. Damon, kekahi o na keiki hanau o ka aina nei, a ooio hoiu e hana ana i na hana hooholomua iluna nei o ka aina me kona makuakane, Hon. Samuel M. Damon.  Ua hiki mai keia haawina manaonao me ka moeuhane mua ole ia, a o keia paha kekahi o na haawina a ka Buke Hemolele i hoakaka mua mai ai:  "He wa ko na mea apau.  O ka moolelo o keia hana limakoko, e like me na mea i loaa mai, oia iho keia:

            Mahope koke iho o ka hora 7 o ke ahiahi Poalua nei, ua hoi aku la o S. E. Damond maluna o kona kaa no kauhale, mahope o kona hele ana no kahakai o Moanalua no ka hooponopono ana i kekahi o kona mau waa.  I kona hiki ana ma kahi e hanaia nei ke alanui, a oiai he pouliuli loa, ua hoohele malie aku la oia i kona kaa.  Aia me kahi i hanaia o ke alanui ua hookauia kekahi mau kukui hoailona o ka poino ke hoea aku malaila, oia hoi na kukui ulaula.  Maanei i halawai mai ai o S. E. Damon me kekahi poe ekolu e hele mai ana i Honolulu nei.  Hookahi o keia poe e lawe ana i kekahi kukui i laweia mai kahi mai e hanaia ana ke alunui.  Ua noi koke aku o S. E. Damon e hoihoi lakou i ke kukui no

 

(E nana ma ka aoao 6.)

---------

[picture]

MOSES K. NAKUINA O MOLOKAI.

 

[picture]

HON. W. P. HALA O HANA.

---------

O Kumalae i'o no Kekahi Moho

---

Noho ka Ahawae Home Rula i ka Poalua nei.

---

KALAUOKALANI, PAELE AME OILI NA MOHO SENATOA NO KA MOKUPUNI O OAHU NEI.

---

            Ma ke kakahiaka Poalua nei i noho ae ai ka ahawae moho a na Home Rula a ma ia noho ana i hookoia ai kekahi o na lono lauahea wale a ke Kilohana i hoopu-a mua aku ai e holo hou ana ko makou makamaka a lunamakaainana hoia o na kau elua i hala ae nei, Hon. Jonah Kumalae.

            O ka hopena o ka noho ana oia ahawae, oia ka loaa ana ae o na moho o ia aoao kalaiaina, mai na Senatoa a hiki i na lunamakaainana.  O keia malalo iho nei na moho i waeia mai:

            Na Moho Senatoa--D. Kalaukalani (makua), J. K. Paele ame S. K. Oili.

            Na Moho Lunamakaainana, Apana Elima--J. M. Poepoe, Jonah Kumalae, J. A. Akina, D. M. Kupihea, Demokarata-Home Rula; Mossman ame S. K. Mahoe.

            No na moho lunamakaainana o ka Apana Eha, e waeia ana i keia la, e like hoi me ka hoolaha i hoolahaia iloko o ka halawai.

            Ua lawe pu ia mai a noonoo ka inoa o Kikila Balaunu, eia nae ua kiolaia ae mawaho.

            Ua nui no na inoa i waihoia ae ai i mau moho lunamakaainana no ka Apana Elima, i ke koho ana no nae keia o na inoa i hoikeia ae la maluna o lakou ka i oili ae.

            He nui no na mea i ala nai ma keia ahawae moho, a o kekahi oia ko Kumalae hoike ana ua ae o@e ia oia e kakau i kona inoa a ua n@cleia mai hoi ka loaa ana aku o kona mana koho, oiai he kanaka oia e ku nei i keia manawa me ka hoopa'i e kau nei maluna ona, a o kona kulana wale no i keia manawa oia kana hoohalahaia e waiho nei imua o ka Aha Kiekie.  Ua waiho ae o'a i kekahi olelo hooholo, a maloko o ua olelo hooholo la e hiki ana iaia ke waiho ae i ka hanohano i hookauia aku ai maluna ona a koho aku i kona pani.

            Ma ke ahiahi Poakolu nei i loheia ae ai ka olelo hooholo a ka Papa Hoopaa inoa, a o lunakanawai i pau Galbraith, oia ka loio a Kumalae i waiho aku ai kona pono, a paio aku imua o ua Papa la.

-------

            Ua kahea koke ia ae na lala o ke Kiure Nieniele e akoakoa ae ma ka Hale Hookolokolo, i ke kakahiaka Poakolu nei no ka nieniele ana i ke Poko Riko nana i powa ia S. E. Damon.

---

            Aole loa he loio ma Honolulu nei i ae ae e kupale no ka Poko Riko nana i pepehi ia S. E. Damon, oiai ka Aha Kaapuni e noi ana i na loio e hana mai ma ka aoao o ka mea pepehi kanaka, ma ka Poakolu ne.

---------

[picture]

W. J. COELHO O WAILUKU.

 

[picture]

JOHN KALINO O HAMAKUAPOKO.

---------

Ke Hoomakaukau nei no

---

Lilopio Eono Papu o ka laina pale elua o Pota Ata.

---

O KA DUKE KEIKI NICHOLAS KE ALAKAI NUI O RUSIA MA KE KAUA O MANCHURIA.

---

NA LONO KAUA O KA LA 22

            Tokio,  Sept. 22.--Ke manaoioia nei maanei ua lilo mai i na Kepani ka papu ma ke komohana o ke Kiekiena Etzshan, e kaupono ana hoi maluna o Poto Ata.

            ST. PETERSBURS,  Sept. 22.--O ka hoike papa helu o ka poino ma ko na rukini aoao ma ke kaua ma Liaoyang ua hoikeia he 1181 i make, 10,811 poe i eha a he 1212 i haaleleia ma ke kahua kaua.

            Eia ke hoomau nei na Kepani i ka lakou lelekaua holopono ole e hoao ana e kaua aoao i ko na Rukini aoao.  Aia ma kahi o kanakolu mile ma ka hema o Fushan kahi o Oyama e nee mai ne a kahi hoi e manaoia aku nei e ala mai ana ke kaua.

NA LONO KAUA O KA LA 23.

            VLADIVOSTOK, Sept. 23.--Ua pau ae nei na hooponopono ana i na mokukaua Bogatyr, Rossia ame Gromoboi o Rusia.

            MUKDEN, Sept. 23.--Ua hookaawale ae nei o Ilamuku Oyama i kekahi hoina nui o na koa no ke kaua ku-e ia Poto Ata.  Eia ke anu ke aaki nui nei maanei.  Ke haalele nei na Pake.

            ST. PETERSBURG, Sept. 23.--o ka mahele koa malalo o Generala Rennenkampff, oiai e kiu ana, ua make iho la he elua aliikoa ame eiwa koa ekolu aliikoa i eha a he iwakalua-kumamakolu poe i eha.

            Ua hoomaka hou ae nei na Kepani i ka lelekaua ana ma kahi he umi-kumamalua mile mai Mukden nei aku.

NA LONO KAUA O KA LA 24.

            TSINGTAU, Sept. 24.--Ua puka ae nei ka ma'i kolera ma Poto Ata.

            (O ke taona o Tsingtau he taona ia no Geremania a e ku nei ma ke kaikuono o Kiauchau, kahi hoi e ku nei kekahi mau mokukaua o Rusia i pukapuka i na poka o na mokukaua o Adimarala Togo.)

            PARISA, Sept. 24.--Ua hoikeia mai nei ua hoomaka ae nei ka lelekaua ana ia Poto Ata mai na aoao ekolu mai a ua lukuia hoi e kekahi maina o na Rukini kekahi bataliona o na koa Kepani.  Eia o Adimarala Togo ke kokua nei i keia lelekaua ma ke kipoka ikaika ana i ke kulanakauhale.

            ST. PETERSBURG, Sept. 24.--Ke manaoia nei maanei aole e palo aku ana o Generala Kuroatkin i ka neeana mai o na Kepani no Mukden.  Eia na Rukini ke hoohana nei i na baluna no ke kilo ana aku i na wahi o ka enemi.  Ke manao pu ia nei no hoi aia ko Kuroki laina koa ke moe la mai Benishu a hiki i Bentziaputze a o ko Oku hoi ame ko Nodzu mai Yentai a hiki i Shahepu, he umi-kumamaono hoi mile ma ka hema o Mukden.  Eia kekahi pualikoa, o ka ha ia, ke hele nei ma na kuahiwi o Da, e nee ana hoi apau loa no Mukden.  ua maikai iki ae nei ka ea i keia manawa.  Eia no hoi na Pake powa ke kokua nei i na Kepani.

            TOKIO, Sept. 24.--Ua lilopio ae nei o Taeling i na Kepani a pela no hoi me Sanlungku, he kanaono mile ma ka huli hikina-akau o Liaoyang.  Ua haalele aku na Rukini he umi-kumamaiwa poe make ma ke kula.

            SUEZ, Sept. 24.--Ua komo mai nei na mokukaua holo mama o Rusia St. Petersburg ame Smolensh ma keia alawai.

            KOBE, Sept. 24.--Ua paaia aku e na Kepani ka mokuahi Pelekane Crusader ma ke ko-wa o Tsugaru a hoounaia aku no Hakodate.

            ST. PETERSBURG, Sept 24.--Ua hoomaka ae na Kepani i ke kaua ma kahi he umi-kumamalua mile mai Mukden aku.

            Ua kauia aku ke koikoi o na ahewa ana maluna o Mekai Generala Orloff no ka haulehia ana ame ke auhee ana o na koa Rukini ma Liaoyang.  E laweia ae ana mai ko Manchuria pualikoa ae a haawi hou aku i kulana kaua okoa nona a i ole e hoopauia ana no paha oia mai ke kaua mai.

            TSINGTAU, Sept. 24.--He umi-kumamalima haneri koa Kepani i eha i hoea mai nei ianei mai Poto Ata mai.

            CHEFOO, Sept. 24.--Ua loheia aku nei i keia kakahiaka ka ikaika o na kipoka ana mai Poto Ata mai.

NA LONO KAUA O KA LA 25.

            TOKIO, Sept. 25.--Ua lilopio mai i na Kepani he eono mau papu o ka laina kaupale elua o Poto Ata a ua hooulu hou ia ae na manao no ka pau aku o na papu i ka wawahiia.

            ST. PETERSBURG, Sept. 25.--O ka hoike o ka hiki ana aku nei o na moku ma ke awa o Poto Ata me na lakoai, laau lapaau ame na mea kaua oia ka mea nana i hoomama mai i na manao maanei a hooikaika hoi i na manaolana ana e hiki ana no i na papu ke paa hou aku i na enemi.

            MUKDEN, Sept. 25.--Ua paapio mai nei he elua mau kiu Kepani.  Ua hau-

(E nana ma ka aoao 6.)