Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 40, 7 October 1904 — KALE O LEONA Ka Naita Puuwai Hao Wiwoole KA HOOPAKELE O KE KAIKAMAHINE ALII I LAWE MALUIA. [ARTICLE]

KALE O LEONA Ka Naita Puuwai Hao Wiwoole KA HOOPAKELE O KE KAIKAMAHINE ALII I LAWE MALUIA.

MOKUNA IV. o \V.\r KA MEA AA E HOOPAKELE IA OE MAI KONA MANA MAI." >!,•< k'*i;i hoomau o ka naita i keia mau ano olelo ua puiwa loa o ;1 niai la i kona lima mailoko mai o kela o ka naita opio. ! huokaumaha aku anei ka'u mau olelo ia oe?" i ninau hou v!\aie. aole loa. He noonoo okoa loa ka'u e noonoo nei pili i : ;: : i;i \U'U\ Hame.' ! s -.\ka uia no kou makuakane." (ht ka m«'a i maopopo ia ? u," i pane liou aku ai o Zira. "Eia ;;;1 iionpaa mai nei oe ia'u e manaoio aku wau ia oe." \j ( . ka oiaio." wahi hou aka naita. A'aila." wahi hou a Zira me ka pane ana »ku me he hawana- ! >• nianao wale nei wau aole oia ko'u makuakane; eia nae. l( ,v i iki oia i ko'u noonoo pela. E hiki n<s ia oe eka naita . . !i<> i ka loaa o ia mea he hana puuwai ole ina wau e mahuka inti ka poii aku o ko'u makua ponoi mai.'' -.\ml»* »• m:thuka wale ina he maikai ka malama ana. Aka iua J( , aiaiia ua kuleana loa ka hana ana īa mea.*' it ]„•» liooinaiaoino—ke hiki aku ka liana ilaila." walii a Zira i ikii ai. "aoie 110 e kaawah? ke keiki mai ka niakua aku. \ .. k;i'n :• hoomaopopo nei aole o Beni Haine ko'u inakuakane. I . ;, iinai kuu wahine inalama ia'u aole oia kuu makuakane, ā , .( ii;;iiui\v;i uuii i loaa ai ia'u ka manaoio i ka pololei o kana im- mau kumu no kahi me a'u e kakoo ana ia mea." K ha'oha'oia mai auanei oe,'' wahi a Kaie. "E pono kaua e ~ 11;i;iwi hou aku la ka wahine opio i kona lima iloko <> ko ka • ka hiliuai 110 hoi ia hana ana aku la, a o ko laua huii hoi : , i!.. ia. A ia laua e lie!e I-ike aua —ma ka aoao kekahi o ke- ; . I'iko o ua noonoo like ole e nalu ana iloko o ka naita opio, ;• h<n.kaiii mea i maopopo loa iloko ona, ana hoi i hooholo pono ]„, • ;'!«iiia oia ika wahine opio me kona naau ame kona nuii\\ai !(!<• kil oiaio.' Ma iiu i << ka naita maikai," walii a Zira i pane aku ai, "e ii<>i : j au. " A oia uo hoi ko laua liiki ana aku ika ulu-alaui e ku ana mahope koke aku olaila ma ka lihi waho o ua ulu-ahini noi e kukr laina ana na hale kokoke i ka'e o ka muliwai o Zeni!a. K akali aku wau ia oe a hiki i ka hale o Beui Hame," wahi a Ka Aoh'. Mamuli oe ikeia mai.'' Aia uo ia ia oe, e ka lede, aka mamua o ko kaua kaawale ana e ninau hou aku wau ia oe. I ka wa hea ko makuakane i uiai a< • ai e haawi ia oe i ka moi?" "A liaia ekolu mahina mai keia manaw?i aku e haawiia ai wau." • Alaila e ae anei oe e lawe aku i ka'u olelo hoopaa ma o kuu oiluina naita no ka hoopakele ana ia oe? Ina eae ia mai ana alaila oia auanei ka mana ikaika iloko o'u no ka hookauwa ana ia'u nou e ka • Ke ae nei wau e lawe mai me ke kuio i keia lokomaikai i paiuiiia i iai e ka naila hanohano," walii a Zira. -A!ai!a e hoi oe a o na lani pu kekahi me oe. v l;i Kale o Leona i hookuu ae ai i kana mau olelo ua hapai ae la i-.ia i k i iima o ka wahine opio a honi iho la, a aole no hoi i l'iiliu ua na!i- a'.ai ia o Zira iioko o ka ulu-alani. MOKUXA V. lin HOU NO IvA LUA O KA MANAWA. •M ;i oe e hele eke kanaka Mahomeda. E ha'i mai oe i'kahi akn i laku i liele ai." # ; : akahele i ka lawelawe ana i kau paliikaua, e kuu Puiii'o l:\ " \kahi no a olu iho la ko'u manao uluku, no lea mea.ua pio;«k.- ,ii kuu noonoo ika maopopo ole ia'u o kau walii i heje aku li' • !lf kauahia wau i ka palekaua ke hele hookahi oe." H. ahu hoi ka pilikia," wahi a Kale i pane aku ai me ka niino- : ..na iho iaia i komo aku ai iloko o kona lumi a wehe ae la i lv:.. hu ame ka papale Mahomeda. • kuu llaku ua hala loa keia ike aumoe. Iliea aku nei oe; il'ku u.-ia aumoe nui? v walii aka ukali. "O ko'u ala koke ana ib- ' uo ia aia manawa no i komo mai ai kekahi uoouoo īloko o[u eki.:, . aku iloko o kou liuui no ka nana ana i kou moe mahihia ••oMpilikia ole ia. Ua ike no wau i kou aahu ame ko papale. a.y»-1..:» a 110 ka pioloke loa iloko o'u ua manao wale ae no wau •i k • malu ia oe eka poe Mahouieda. "A..!»• pela e kuu Pidiro maikai. Ua hele aku nei au īka holofeoio nahina aole no hoi i loihi loa. Ano ko'u ike he mea pono oe - :i!aha uolaila wau i hoala ole aku ai ia oe e hookuu aku īioko 0'• uianuH' ana i kuu ai ka luhi.' "Aole i oi aku ka hiamoe ia'u mamua o ko u pih mau i kuu Hiik-i i ina ua ike oia i kahi ona e malu ai aole oia e liele hookahi 1 keia manawa o ke aumoe." . H. anoi kekahi," wahi a ka naita me Ua nunoaka ana "!>.■ poino au i noonoo ole ai paha. aka me a'u ua manaoio waii aui !■. \hhho. E ha'i aku wau ia oe e kuu Haku aole loa e kala i lainakanawai ia oe no ka lanakila i loaa ia oe mai īaia mai • kahua hakoko lealea. A mawaho ae o keia he nui aku kana i kou hewa nui iniua o kona mau maka. !N-;a." i hooho ae ai ka naita opio ma kona hoomaopopo ana •k' - kuio ona olelo a kona hoa. 'Ae." Ke manaoio pu nei no hoi wau i kou hakilo makaala loa w : manawa." "Nawai?" ua elele kiu a ka lunakanawai/' "Ihi." K kuu Haku, ke manaoio nei wau ua hoike aku la wau i ka ■ "iaio." no keaha lakon e hakilo ai no'u?" ••Malia paha ua loaa ia lakou ka manao hoohuoi no ko kaua ' • ana iloko o (iaranda nei me kekahi hana ano nui. Aluila e hookuu ia lakou e hakilo mai a e hoohuoi no. u. Aole " k.-kahi mea mui au aku. O ka'u komikma ua hiki ke hanaia n«i ole o ka hoomaopopoia mai."' , li,- poloU'i ia au i olelo mai ia ika mea makapo no nae, . : i"hdiro,- wahi a Kaie o Leona i pane aku ai mahope iho oka iki ana me ka pupuku ana ae o kona iae me ke kau pu an ! lima ma ka lae. "Ke manaolana nei wau e loaa ana īa u ** 'anakila. N c ka pono o Leona ame Kasetiia. ua manaolana wau • '«akila aaa."

"A 110 ka pono pu kahi o koa Haku," wahi a Pidiro i hoopiii | oiioli aku ai." | Alaiia kahi hon ae la o Kauna Kale i kona iae me ka nc»ono«> j j nui ana a hala waie kekahi nianawa oka hamau ana ua pane aku I j ht oia i kona kanaka: j "E hoi e hoomaha e Pidiro iloko o k6a lumi.*' A huli ae la <»Ia no knna pakaukau. I Mahope iho. oka hala ana aku o Pidiro ua wehe ae la o Kale I o L<rona inai kona poli ae he owili pepa a hoomaka iho la e heluhelu —ua heluhelu aku no oia a hapa pu alaila waiho iho la ika owih' pepa iluna o ke pakaukau a holoholo iho la iioko o ka lumi. i ia manawa hookahi no aia oia ke noonoo la i na olelo a kona kanaka me ka hooiaio ana iho ika poloiei oia hoohuoi. A aole no hei i lii iiu ua loli hou ae Ia kona noonoo a loli pau ioa ae la maluiaa o Zira. aahu mai la n'a hoomanao ana nona i ku maoli i ke onaona iloko o kona puuwai. Alaila huli hou ae la oia a lalau aku la i ka owili pepa e waiho ana iluna o ke pakaakau. 4 *Maluna o keia mau palapala komikina i hoopaa aku ai au i kuu olelo hoopaa o ka oihana naita no ka huli pono ana i ka mea i makemakeia/' wahi a Eauna Kale i pane ae ai iaia iho no, a hookomo hou iho Ia i.ua owili nei iloko o kona poli. I ko'u manao aole keia komikina i ku-e i ka'u olelo hoopaa iaia, "I ko'u manao aole keia komikina i ku-e i ka'u ole hoopaa iaia. Xo Zira—he wahine j opio u'i maopopo oia o ke kuiana lede maopopo. a he lede kanaka- j makua io—a nona e malama ai au i kuu hoohiki me ka oiaio. E j hele mai no na popilikia i o'u nei—a ina e hoea mai Loena mai a | mai nei ae—e liele mai no lakou apau imua o'u na'u e hui aku me j lakou he alo a he alo no kou pono." A mahope iki iho o kona nana hou ana i ka owili pepa a hookomo iho la iloko o kona poli a hoomea aku oia e hoi no kona wahi moe ua lohe aku la oia i ka nakeke ana mai owaho o ka pukaaniaui o kona lumi, ma ka pukaaniani no nae i kupono i ka lanai nui o ka hale; a manao wale ae no ka naita opio he nakeke uiakani wale no. Aole no nae i liuliu ua ike koke aku la oia i ka nehe ana mai o kekahi mea pouliuli kino kanaka mawaho o ka pukaaniani ame ka eleu no hoi ua ku koke ae la o Kauna Kale ma ka aoao o ke pakaukau a iloko o kona lima kana pahikaua i makaukau no ka lioo* hana ana 91 120 ke pale ana nona iho. a oia no hoi ka manawa i komo mai ai kekahi kanaka iloko o kona lumi ma 11 a pukaaniani nei. "E waiho i kau mea kaua e Kale 0 Leona." wahi a ka malihini oka po. **Aole au i kipa niai nei 110 ka hoopoino ana." 1 "Eia nae na kolio oe i ka manawa kupono ole 110 ka hele mai e j ike ina oia kou makemake." walii a ka naita i hooho ae ai me k<i pahikaua no iloko 0 kona lima. "A aia no hoi ka puka komo kahi e komo mai ai." Mai nana oe i ka manawa o ke kipa ana ame kahi e komo mai ai eka naita maikai." Aole anei oe i hoomaopopo mai la ia % u?" -•() Abadala?" wahi a Kale i hooho hou ae ai mahope iho 0 kona hooinaopopo pono ana aku i ua maliliini nei. oia 110 ke kanaka ana ame kona ukali i hookau ai iluna 0 ka lio ia laua ma ko laua alahele 110 ke kulanakauhale, ana hoi i ike ai iwaena. 0 ka lehulehu iloko o ke kahua lealea. "Ae," wahi a ka Mahomeda." Ua lia'i aku wau ia oe i ka maopopo ole o ko kaua hui hou aku aka ke ike nei oe i ko kaua hui hou aua." l'a nui loa ke pahaohao o ka naita opio no keia kanaka malihini iaia i liiki aku ai iloko 0 ka manawa kamahao loa 110 na uialihini e kipa ai a i komoia hoi aole ma ka puka, eia nae, ua hoilioi ilio la oia i kana pahikaua iloko o kona w r a-hi. ik 'Aia ka noho nou e nolio ai," wahi a Kale 0 I-ieona, "ina he manao kou o ka hiki ana mai i keia aumoe'ua oluolu wau i ka hoolohe aku. ? "He wahi liana no ka'u i hiki mai la aole nae i ka nui loa, walii a ka malihini, "aka mamua o ko'u hoike ana aku ia oe no ia mea ke makemake nui nei wau e hoike aku ia oe aole loa wau he kiu, hiki mai la i ou nei. a 0 ka mea e puka ana mawaena o kaua aole loa ia e malele aku mawalio o kaua. Ua ike maopopo wau ua hele mai nei oe ianei malalo o kekahi mikiona mai ia Moi Keoni mai 0 Leona ame Kasetila. Aole oe e puiwa no keia mea. Eae anei oe e hoike mai ia inikiena 011 i lioounaia mai ai ianei? £4 He aa au e lioike aku ia oe aole no nae wau e hoike aku ana,' wahi a ka naita me ke kuio a minoaka ilio la ka Mahomeda. "Alaila ua ike oe ua kuleana oe i ua mikiona la, aole anei pela ? "Aole o'u kuleana ia mikiona, a aole no a'a ku eia mt a." -■ "Oia aku la ina pela, a e pau ka olelo ana no ia mea. Aoh> liu 1 manao ua liele mai oe i kalii mamao loa mai Leona mai e hke me kou hiki ana mai nei ianei me kekahi kuiuu ano nui ole.' Alaila nana pono aku la 0 Kale me ke ano hoohuoi. Aia kekahi mea iloko 0 ka nanaina o ka Mahomeda i hoano-e mai i ka 11001100 o ka naita opio like loa me kela ana i hoomaopopo ai i ka loaa ana oua Mahoiueda nei mawalio o ke kulanakauhale. O na ano lii-o o ka Hanaina 0 na maka 0 ua Mahomeda nei oia kekalii mea nana i liooi loa ae i kona hilinai ole i ua milihiui'nei. ; 'E Kale 0 LeOna," wahi aua Mahomeda nei mahope iho oka hainau iki ana ilio, "e ninau aku ana wau ia oe he ninau o ke ano nui. Owan. kekahi iloko o ka oihana naita, ahe naita 110 hoi wau a malnna o ia. oiliana wau e hoopaa nei i kuu olelo aole loa kekalii i; oa e ].r,ka mai a'u aku pili i ka haina o ka ninan au e pane mai ai me ka nana ole ae heaha la ia pane. Ua loaa ia'u ka manaoio ua hele mai oe ianei malalo 0 kekahi mea huiia. E hooko anei ko Moi me ka pahikaua ina e haule ana kona .manaolana ma keia misiona au?'' «Ma na mea a"u i hoomaopopo ai," wahi'a ka naita, he ninau kamahao loa keia au." "A he mau kumu kamahao no hoi ka ? u e kakoo ana iua uiuau kamahao la," wahi a ka pane. -Ke ike aku nei wau i kou paulehia ma kekahi mau mea. Ua ike oe ia'u—ike i ko'u kulana—ka'u oihaua, ko'u inoa a ke lioomaopopo nei wau ua ike pu oe i ka r u hana i hele mai nei; a'u hoi e hoo-1 maopopo ole loa aku nei nou—owai la oe nmwaho ae oka īnoa 11 Joaa ma'i ia'u a oki loa aku hoi kou ano ame kou kulana." T'a puiwa liou ia no ka naita opio i ka ike ana aku i ka loli ana ae o na hiohiona o ua kanaka malihini nei a hoopukii mai la 1 kana mau olelo me ia ano-e ona. "Kulana, hanohano, inoa! E Kale o Leona. aole au mau kulana. O na mea wale no i pili mai me a'u oia wale no ka u e maiama nei. Aia he mau kumu kupono ka ? u no keia ninau aua 0u ia oe. E hoouna mai anei o Moi Keoni o Leona i kona pualikoa ianei ina e haule ana kau mikiona." . t ! "Ina he ike kau no ia mea ke noi ikaika aku nei wau e ha 1 mai; oe." ! "E nana mai oeeka Mahomeda." wahi a ke Knstiano, "ke hoo-: maopopo aku nei wau aole oe i ike i kau mea e ninau nei ia u. Owau , he malihini iloko o keia kulanakauhale a me he la ua pum au 1 na kiu no ka hakilo ana i ko'u ano a e nanaia mai nei e ka lunakanawai me ka hilinai ole maluna o'u. he kanaka hoi i hoomaopopo mua e ia mai ka aina i enemi ia e keia aupuni Mahomeda, eia nae ke mnauia mai nei oia a pehea la oe i manao ai e loaa aku kekahi pane mai iaia aku?" Alaila pupuku iho na maka o ua Mahomeda nei. nei au." wahi a Abadala, "he ninau kamahao 10 no ka'u i waiho aku nei nau e pane, aka aole loa e malu kou mau noonoo apau mai keia ninau aku ina no e pane ole ia mai ana ka haina. Aole o ke kamahao ana o keia ninau au i waiho mai nei na u : e pane oia kona mea e lilo ai i mea ano nui iloko o ko'u noonoo? • Aole." E ha'i aku nae wau ika oiaio. Aole e hoouna mai o Moi Keoni i kona pualikoa iloko o Garanda. l a lawa no na hana o i kona aupuni e hoohana ai i kona mau pualikoa no ka malama ana 1 ka maiuhia. E hiki no ia oe ke hoomaopopo iho aia kona mau . hoahanau 0 Leona ke hoopilikia mao nei iaiiu E pili ana i ka'u hana i hele mai nei. aole he wahi pili iki o ia mea i ko oukou aupuni. [ a oki loa aku hoi i na hana o ko oukou aupuni a aohe no he wahi l hana a ka Moi Keoni i pili aku ia oukou. (Aole i pwi.) «