Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 42, 14 October 1904 — Page 6
| This text was transcribed by: | Alika Olsen |
| This work is dedicated to: | Classmate/friend Norm Kahale |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
3 NUPEPA KUOKOA. POALIMA. OKATOBA 14, 1904
KI PU WELIWELI MA KAWAIAHAO.
(Mai ka aoao 2 mai)
oihana maikai mai kekahi Pukiki aku o @ hoike ana i ke ano o kekahi kanaka nona na ano i like aku ma na ano i weheweheia no Naone, oia hoi, he kanaka i aohu-ha lolewawae keokeo a he kuka eleele me ka papale nanalaia. A ma ka hoohaili ana o Makai kaulio Holt aia he ohana ko Pilipo Naone i Pauoa, ua hoounaia aku la ka Makai Holt ilaila.
I ka pii o Mr. Holt a hiki aku la i ka helu 2001, alanui Pauoa, kahi hoi o ka home o John Naone, kahi hoi a ka makai i ninau aku ai no Pilipo Naone, aia hoi ua hoike mai la no ka lawehala iaia iho me na minoaka ke kumu i hoopokoleia ai ka hana a ka makai, a me ka malie wale no ka hele ana a hiki i ka halewai.
Oiai, maluna o ke kaauwila ke kau ana o ka lawehala ame ka makai he minoaka a olioli piha wale no ka ka lawehala hana i ka wa ona e heluhelu ana i ka moolelo o kana hana pepehikanaka i hana ai i hoopukaia iloko o ka nupepa namu Adavataisa puka Lapule i haawila aku ai iaia e heluhelu, me he la aole he ehaeha a kaumaha noko ona no kana hana weliweli i hana ai.
A i ka hiki ana i Kuapapanui ua ike aku la o Naone i kona kii ponoi i pa'iia i kona wa i noho hana ai ma ke kahua hoomalu ma'i a kuhikuhi aku la kona lima me ka akaaka pu ana. Ma ka ninaninau ana o ka Makai Kiekie Brown ua hoike aku o Naone i ka oiaio o kona hana ana i ka hana weliweli, aka, ua mumule iho oia i ka wa i ninauia aku ai i ke kumu o ka hooko ole ana ona i ka mea ana i kakau ai iloko o na leka, oia hoi e lawe i kona oia.
Ma ka hoomaopopo ana i kona pilikia kuhohonu mahope iho o ka ha'iia ana aku no ka hoopii e kau aku ana maluna ona-he pepehikanaka ma ke kekele ekahi, ua hoike mai oia aole ana hoomaopopo pono i na mea ana i hana ai i ka la pepehikanaka no ke ano-e loa o kona noonoo a ano oiaiau.
I ka P@ukahi nei, kakahiaka, ua noho ka aha kiure kiekie a hooholo i ka lakou olelo hooholo no ke kukulu ana i ka hihia-he pepehikanaka ma ke kekele ekahi, a ma ke noi ana o Loio Dunne, ka loio o ka mea i hoopiiia ua hoopaneeia ka hoolohe ana i ka hihia a keia pule ae-e piha ai he umi la. O na loio kokua mawaho ae o Loio Dunne oia o W. A. Kinney, A. G. M. Robertson ame A. S. Humphreys.
Ma ka noho ana o ka aha kolonero mahope iho o ka makuahine o ka mea hoopiiia ua hooholo koke lakou i ke kau ana o ka make maluna o Lizzie mamuli o ka eha poino i loaa aku maluna ana mai na poka o ka pu-panapana i kiia mai ka lima aku o Pilipo Naone.
KIOLAIA NA PIHI DEMOKARATA.
(Mai ka aoao 1 mai.)
mau moho no lakou; koe wale no o Sam. Kanewanui ame Charmer. O keia iho na moho Demokarata o Kauai.
William Charmer, Senatoa; J. K. Apolo, (H. R.-Dem.) George Mookini, (H. R.-Dem.) Jas. Mooiki, (H. R.-Dem.) Sam. Kanewanui, (Dem.)
Ua kiola ae nei na Home Rula ia Nakapaahu mai ka holo Senatoa ana a ua koho mai nei lakou ia R. Puuki i pani ma ia makalua.
AOHE HE MAKEMAKE E HOI MAI.
Ma kekahi hoike i loaa mai ma Honolulu nei, a hoikeia ae ma ka nupepa Advertiser, ua oleloia, ua hoike mai o Morris Keohokalole aole ona makemake e hoi mai i Hawaii nei me na dala i houluuluia iho nei e ka aoao Demokarata a hoouna aku i alanui nona e hiki mai ai i Hawaii nei, no ka mea aole ona makemake e lilo oia i mea na na Demokarata e piepiele balota ai. Aia no kona hoi mai a loaa aku na dala o kona mau aina.
Ma keia ua maopopo ka pololei o na hoike a ka Elele Kuhio, oiai ina aole i hewa o Keohokalole, e lawe koke no oia i keia mau dala i hookupuia no kona pono a hoi mai i Hawaii nei a hooikaika e hoohaule i ke 'lii i kaulike laua ma ke ku-e ana o kekahi i kekahi.
Ua maopopo aole he makemake o ka Elele Repubalika e hooi aku i ka ino, eia nae aole i ku iho na Demokarata poo oiohaka a noonoo mua mamua o ka hoopuka ana, a o ka hopena ke hookoia nei keia mau olelo kaulana: "Me ke ana a oukou e ana aku ai, pela oukou e ana ia mai ai."
Kaiue ame Mooheau.
E holo moho Senatoa Kuokoa ana o Senatoa S. E. Kaiue, kekahi o na senatoa o ka Ahaolelo i hala, no ka Mokupuni o Maui. I ka wa i noho ai ka Ahaelele Home Rula-Demokarata o Maui a kohoia na moho e holo ana i keia kau, o Kaiue kekahi i makamake e holo balota, eia nae ua haule ma ke koho ana a lilo ka hanohano ia J. L. Coke.
O Fred W. Beckley no hoi kekahi e holo ana no ka Hale o na Lunamakaainana, a ma ke ano Kuokoa no. Ma ka ahaelele Home Rula o Maui i noho ai i kela maluna aku nei ua haule oia a puka aku o D. H. Kahaulelio, a mamuli o na kono ana a kona mau hoa ke holo kuokoa nei oia.
KA EHA O KE KUA.
O keia ehaeha ua pinepine no ka manawa i loaa mai ai mamuli o ka rumatica iloko o na i'o huki a he hiki no ke ola ma ke kau ana i ka laau Chamberlain's Pain Balm no elua a ekolu manawa o ka la ame ka lomilomi ana i na wahi i eha i kela ame kaia manawa e hookau ai i ka laau. Ina aole e loaa koke mai ka oluolu, alaila e hoopaa i kekahi apana lole huluhulu i hoopuluia i ka laau ma kahi o ka eha a e hikiwaweauanei ke oia. Ke kualia nei ma na halekuai laau lapaau apau. BENSON, SMITH & CO., LTD., na Agena ma ko Hawaii Paeaina.
HOIKEIKE O KE KALANA.
Ina paha e holo pono mai kahi kanawai kanaka o oukou e pua-u-u mai @, alaila aole e luini loa e malama mai ana oukou i County Fair (Fea Kalana) na oukou.
Ma keia Fea ua hoouna mai na kanaka mahiai (famers) i na mea kanu, na hua-ai e laa ka apaia pea, kulina, ame na mea ai like ole o keia ame keia ano.
Ua hoouna pu ia mai no hoi na lio, bibi, puaa, hipa, moa, ka-ka, a pela aku, a kela poe mahiai. Ua komo pu mai no hoi ka poe waiwai e hoikeike pu i ka lakou mau mea kanu ame na holoholona. No na mea hoikeike maikai loa ua haawi na lunakanawai o ka la i lipine polu, papa elua, lipine ulaula; papa ekolu, lipine omaomao.
He poe wahine kaulio kekahi i hiki mai e hoike i ko lakou hawawa ame ka hupo i ka hololio a iloko no o ia hupo ua loaa no ka lipine polu.
Ina paha he mau hoaloha kaikamahine Hawaii kekahi i ka wa e kaulio ana keia poe ina paha ua "kau na moopuna a Kamehameha i ka lewa" a lilo ka lipine polu ia lakou. Ua maopopo no paha ia oe ke ano o ke kau ana a ka poe kela (sailor) i ka lio, ua like loa iho la no ke kau ana a keia poe lede me ia "ke kau pupue i ka maku-u wale iho no." Me lakou ko lakou hupo – "Auwe ke aloha e."
"Ike ole hololio e."
Ka'u mea i mahalo nui loa ai oia no na kanaka mahiai. Ua like loa no lakou me na kanaka o na kuaaina o kakou, e laa na kanaka o Kahaluu, Honaunau, Napoopoo, Hookena, aole hoi a Kawaihae ua maopopo no hoi ia, a nee aku no hoi a hiki i Waiohinu, ma Naalehu, Honuapo, ame kekahi mau wahi e ae, aka o ka hapanui o keia poe ua hele mai lakou me ko lakou mau kaa ponoi, lio ponoi ame ona mau wahi kenikeni oloko o ka pakeke. He poe lokomaikai a he poe ike ia kaua, ia ia la ame na mea apau, a o ka mea oi loa aku he poe mea u'i wale no ka hapanui o na kaikamahine. "Ua lia aku i ka ono o ka wai o na pua, aole hoi e hiki ku koke mai no na kualono o ka aina."
O na mea i loaa mai mamuli o keia ano hoikeike oia no ka mua, ka lilo ana i mea e hoolana ai i na kanaka e hooikaika e kanu i na mea ai nunui a ono. 2. Ka ike ana i na mea ulu o kela ame keia wahi. 3. Ka ike ana i na hoa mai kekahi kuono o ka aina a i kekahi kuono o ka aina. 4. Ka ike ana i ke ano o ka malama ana i na holoholona. 5. He manawa hoomaha maikai no na kanaka mahiai. 6. He wa maikai no na opio e wae ai i hoapili no keia aina anu, oiai ke hoomaka mai nei ke anu. He anu mai hoi kau a kana mai o keia aina a makou e noho aku nei.
"Mai kuhi mai oe e ka hoaloha he mehana keia e noho aku nei."
Sure keia. Aloha aku i ka lahui o kaua.
Ua lawa me ka aloha, PUAKAILIMA.
KO BARAUNU PALAPALA
Ma ka kakahiaka Poaono nei i hookomo ae ai o Cecil Brown (Kikila Baraunu) i kona palapala holo moho Senatoa ma ke Keena o ke Kakauolelo o ka Teritore. Iloko o kona palapala he iwakalua-kumamalima inoa i kakau ae, a he poe Repubalika ame na Demokarata iloko olaila, a eia iho na inoa i kakoo ae ia Baraunu:
John Lot Kaulukou, H. F. Bertelmann, John Nott, H. Armitage, Chas. Philips, F. F. Fernandez, J. M. Smithies, W. Kaaiwai, Albert A. d'Aranjo, E. N. Biven, H. M. Von Holt, W. M. Cunningham, Wm. A. Kinney, W. R. Chilton, Jr., Wm. R. Chilton, J. S. Spitzer, S. S. Spitzer, Tom Ulukou, J. W. Girvin, Lui Manuel, A. Kauhi, W. C. Achi, John K. Prendergast, Geo. C. Beckley, Daniel K. Kaeo, Geo. J. Campbell, W. Austin Whiting, R. L. Gilliland, Chas. W. Booth, John F. Calburn, David Dayton, R. W. Holt, John Hikiane.
O KE KU-E LAWELAWE AUPUNI A KIAAINA CARTER OIA ANEI KA NINAU KALAIAINA O KEIA KAU?..
(Kakauia e S. K. Nawaa.)
Ma na haiolelo kalaiaina a na Demokarata e haiolelo nei i keia mau la, ke loheia aku nei ko lakou mau leo e kalahea ana e ku-e ana i ka lawelawe aupuni ana a Kiaaina Carter, a ke makemake nei lakou e kohoia na kanaka no na Hale Kaukanawai, e hele aku ana ilaila a koi aku i ke Kiaaina a e hulipono i kana mau hana i hana'i a e hana paha i olelo hooholo e hoole ana i ka hilinai ana i ke Kiaaina ke loaa io aku na hemahema e like me ka lakou e kalahea nei. Ina o keia iho ia ka ninau a na Demokarata e lawe ae ai ma ke ano oia ka ninau no keia kau koho, alaila e pono e hoohanaia na lunaikehala, aole o ka lohe pepeiao wale no a wikiwiki e hoahewa.
E huli aku ihope i ke kau koho o 1900, a e nana aku i ka moolelo o na hana o ka Ahaolelo o 1901, a heaha ka mea e loaa mai ana? O ke alahele keia a ka aoao Home Rula i hele ai ia kau, a o ka hopena i ikeia, paio ka mana hooko me ka mana kaukanawai a he neo ka mea i loaa mai i ka lahui; hoonui lilo wale ka Ahaolelo no ka manao e kulai ia Dole; kuwale na hana o ke Aupuni, a uwe ka lahui i ka pilikia. O keia hookahi no ke alahele a na Demokarata e makemake nei e hana, a ina ua makemake ka lahui e hele ma ia alahele, mai poina i na haawina o 1901 ame 1902, a mai nukupuu ke hoea mai ia haawina iluna o ka aina oiai na kauleo ana he nui e paholaia aku ana imua o ko'u mau hoa lahui, mai hahai ma ia meheu oiai he meheu ia o ka popilikia.
O ka hana pono loa i na makaainana o keia Teritore, oia ke kakoo ana i ka mana hooko ma ke koho ana i na kanaka e kakoo ana i ke Kiaaina i hiki ai ke holopono na hana o ke Aupuni; hooemila mai na lilo o ka Ahaolelo, a koe ia mau wahi okeni a kakou iloko o ka waihona o ke Aupuni no na hana e ae.
Ke manaolana nei ka mea kakau aole loa i loaa he mau manao ku-e iloko o ke Kiaaina no ka pono o ka lehulehu, a o kana e imi nei oia ka lokahi i holopono na lawelawe aupuni ana; kuikahi ka mana hooko me ka mana kaukanawai.
No na mea e pili ana i na lunakanawai, ua loaa ia mana i ke Kiaaina e hookohu i na lunakanawai Apana e like me kana i ike ai ke pono, a e kona kuleana ia, a ina aia he mau lunakanawai i kupono ole e hewa i ke hana i waihoia aku ma ko lakou mau lima ua pono e huhukiia lakou mai na oihana ae a e hoonoho aku i ka poe kupono, a makaukau ma ia hana.
No ka hoopau ana i na Hawaii, mai na oihana mai, ua maopopo i ka lahui ke kolohe o ka poe i hoopauia mai na oihana mai, a ina he minamina ka lahui i na kanaka kolohe e noho i na hana aupuni a pau e ka lehulehu e auamo i ka lakou mau hana kolohe i kou pono, alaila o oe ke kanaka mua loa a'u i ike ai e malama ana i ka mea hana kolohe. Aole loa iloko o ka moolelo o ka lawelawe oihana hoowaiwai ana i ikeia kekahi hui e pulama ana i ke kauwa kolohe, a ina o keia ka wa e kakoo ai ka lahui i na kanaka kolohe, a'aiia e hoihoi ae i na Demokarata ma ia mau wahi oiai o lakou ia e kakoo mai nei ia kumuhana ma ke ku-e ana ia Kiaaina Carter.
No ka hoihoi ana aku o kekahi luna aupuni i kona ae e noho hana mai kekahi mea ma ka oihana ana e lawelawe ana mamuli o na kakoo ana a kekahi aoao kalaiaina, e like me ka Makai Nui Anaru i hana ai, ke manao nei ka mea kakau o kekahi ia o na hana pono a pololei. I ka manawa o kekahi kanaka e makemake ana e loaa ka hana a noi oia i hana nana i kekahi hui, e ninaninauia ana oia ina ua kupono oia i ka hana ana i noi ai, a e ninauia ana ina he mau kakoo kekahi mahope ona e kakoo ana i kona kupono no ka hana ana i noi ai O keia ka rula maa mau iwaena o na lawelawe oihana ana, a he rula maikai hoi e hahaiia ai a ke manaolana nei ka mea kakau o keia ka rula a Makai Nui Anaru i hana ai; nolaila, he mea waiwai ole ka lawe ana mai a noonoo no ia mea.
He hookahi akioma oiaio loa ma keia mau hana a na Demokarata e hana nei, oia noi, he imi balota, a maluna o ia kahua lakou e hele nei. Aole loa he wahi hana a lakou i hana ai no ka pomaikai o keia Teritore, a he aoao i like me ka moo nahesa e pee ana iloko o ka o-pu nahelehele, a ua ikeia ia ano i na kau i hala ae nei ia lakou e paku'iku'i ana i na wawae o ka aoao Home Rula, e hoohui ana i ka lakou mau moho me na Home Rula, e malimali ana me he ipo lei manu la e hookokoke mai ana ma kou aoao i ka la o ka lako, a i ka la o ka nele: "You no good." I keia mau la ke olelo nei lakou i ka aoao Home Rula "no good" i na la no nae i hala "you alright."
Ma keia e ike mai ai ka lehulehu o ke ku-e ia Kiaaina Carter ame kana lawelawe Aupuni ana, aole ia he ninau no keia kau koho balota, aka he mea hoouluulu hakaka a hoomokuahana i na hana aupuni, e like no me ke ano o na Demokarata o Amerika. Mai Hawaii a Niihau o ka lokahi oia ka moto a haule mai na Lani. Kakoo i ke Kiaaina ma ke koho ana i kona mau hoa.
Ka Ninau Koho Balota.
(Mai ka aoao 1 mai.)
luhelu a kakau i ka olelo Enelani, a i ole, olelo Hawaii."
Oia hoi i na he kanaka Hawaii, he olelo Hawaii wale no kana i ike ua loaa no iaia ka mana koho.
Ina he Pake, he kupa Amerika oia he olelo Hawaii ka mea loaa iaia, ma keia pauku, ua loaa no iaia ka mana koho.
Pela no hoi i na he Pukiki, he kupa Amerika, he olelo Enelani wale no ka mea i loaa iaia, loaa no ka mana koho, e like me ka loaa ana i ka Pake.
Eia ka ninau, ua hana anei ka Elele Alii Iona K. Kalanianaole he kanawai, a i ole, e hoololi ana paha i keia pauku 60 o ke Kanawai Kumu? Aole!
O ka pauku hea o ke Kanawai Kumu e haawi ana i na Kupa Amerika i ka mana koho, o ka pauku 44 anei, a i ole o ka pauku 60 paha? Haina! O ka pauku 60!
Heaha ka hoi ka hana a ka pauku 44 a Home Rula poohakahaka, ame Demopoeleele e ha'u mai nei na waha i ka makani? He pauku ia i pili wale no i na hana e lawelawe ia ana ma ka Ahaolelo aole ia i pili i ka mana koho.
Ka i no hoi ina e holo ana ke kanawai a ka Elele Repubalika e lilo ka olelo Hawaii i olelo mana no ka lawelawe ana i na hana Ahaolelo no na makahiki he umi pau ka mana koho o na haole Amerika? Aole!
A pehea hoi ina e lilo ana ka olelo Enelani oia ka olelo mana no umi makahiki pau anei ka mana koho o na kanaka Hawaii? Aole no!
A pehea i ka hala ana o na makahiki he umi a mahope aku o ia wa, lilo na lawelawe hana ana o ka Ahaolelo ma ka olelo Enelani, pau anei ka mana koho o na kanaka Hawaii? Aole no! No keaha hoi, no ka mea, aia no ke ku ala ke kanawai e pili ana i ka mana koho oia hoi ka pauku 60 o ke Kanawai Kumu aole i hoopau ia, a i ole, hoololi ia paha, a aole no hoi e make ana ia pauku mamuli o ka holo ana o ke kanawai a ka Elele Alii Iona K. Kalanianaole, no ka mea o kana kanawai he hoololi wale no ia no ka Pauku 44 e pili ana i na hana o ka Ahaolelo, a pau no ia wa, hoi hou no ia pauku a ku hou no e like me ia e ku nei i keia wa.
O na walaau ano ole ana a Demolalau ame na hoakaka piliolelo kekee a HOME I KAUHALE, he lalau a he hoopunipuni a he maunu kupono na ka PAPA'I ka i'a i oleloia. "Hahapoele ka papa'i o Honolulu."
O na hoakaka hoakamai maluna o ka piliolelo, aole ma ke ano kuliu o ka noonoo-he makehewa.
Eia kekahi ina no mahope iho o ka hala ana o na makahiki he umi a lilo ka olelo Enelani oia ka olelo oihana o keia Teritore, aole no ia he mea nou e ke kanaka Hawaii ike ole i ka olelo Enelani e hoonele ia ai kou pono kamailio imua o ka Papa Kakau Inoa, a i ole, imua paha o kekahi mau Aha Kanawai o keia Teritore e lawelawe ia ana ma ka olelo Enelani, haawi ia no ia oe kela kuleana e kamailio ma kau olelo ponoi ma o ka mahele olelo ia e like no me ia e ikeia nei i keia wa. Ina loaa keia kuleana o ka mahele ia ana o kekahi olelo malihini, a i ole, o na olelo malihini iloko o keia Teritore e laa ka olelo Pake, Iapana, Pukiki, Poko Riko, etc., pehea i loaa ole ai ia kakou ia pono, ko Amerika Huipuia mau makaainana ponoi.
O na olelo o keia ano aohe oiaio, he wahi mauna balota wale no ia.
Hui Ino.
AOLE HOME MA HONOLULU NANA E HOOKIPA.
Ka malihini hookipa ole ia ma Honolulu.
Ina he ma'i maneo o ka ili.
Uha-maneo, ua ikea, aneane pau loa na home.
Aole malihini ka meeau.
Launa laua me ka poe ino.
Hiki mua,-noho loihi.
Oole mau makou, "na mea ino" e haalele mai no lakou.
Lawe i ka Laau Hamo a Doans-nana e hoomamao aku ma kahi e.
Laau hamo a Doan's, ola ka i'o ulu ma ka uha, me ka maneo o ka ili.
He kanaka Vitoria, Auseteralia, kana mau hooia keia.
Ua loihi ko Mr. William Preston noho ana ma Vitoria, oi aku mamua o ka hapalua keneturia, nolaila, ua ike a kamaaina ko makou poe heluhelu. Mr. Preston, kona wahi e noho nei Helu 68 Alanui Argyle, Kilda. Wahi ana: "No kahi manawa ua hoopoinoia au e ka meeau ma kuu mau wawae. I kahi manawa ua mahuahua ae, oi aku nae i ka po, nui ka eu o ka ili. Kii au hookahi poho o ka Laau Hamo a Doans e ha'i aku au, ua emi koke kela upehupehu o ka ili i ka wa pokole loa. Ka Laau Hamo a Doan's, oia ka helu ekahi a'u i ike ai, he ola ka meeau."
O ka Laau Hamo a Doans oia ka laau kupono, e ola ai o na ano ma'i ma ka ili, e laa ka meeau, uha hemo, anu, nahu kanapi, pahole, upehupehu, a he nui aku. Ka laau keia e ola ai.
Laau Hamo a Doan's e loaa no ma na hale haawi laau apau, ma ke 50 keneta o ke poho (eono poho $2.50). E kauoha mai i ka Hollister Drug Co., Agena no ka Paeaina Hawaii.
Manao e Haawi Pio ia Poto Ata.
(Mai ka aoao 1 mai.)
vizan mai na poka a na Kepani ma ke kaua aina.
NA LONO KAUA O KA LA 13.
TOKIO. Oct 13. Ua hoomau ia ke kaua ma ka huli alo holookoa. Ua telegarapa mai o Ilamuku Oyama aia na hiohiona nani ma kona aoao.
ST. PETERSBURG, Oct. 13, Aole he lono kaua o ke kaua e nee nei i keia manawa.
MUKDEN, Oct. 13. O na kaaahi halema'i i piha i ka poe i eha eia ke nolo nei no ka Akau.
STRETENSK. Oct. 13. Ua paaia ae nei ke awa o Amur mai ka holo moku ana mamuli o ka hau.
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
ANTONIO P. C. R. SPINOLA.
Ke haawiia aku nei ka hoolaha ma ka pono a ma ka mana o ke kuai i paa iloko o kekahi moraki i hanaia e Antonio P. C. R. Spinola, no Honolulu, Oahu. Teritore o Hawaii, ia THE PORTUGUESE MUTUAL BENEFIT SOCIETY OF HAWAII, he hui i hoohuiia a e ku nei malalo o na kanawai o Hawaii, i hanaia hoi i ka la 4 o Iune, 1901, a i kakaukopeia ma ke Keena Hoona Aina iloko o Honolulu i oleloia, iloko o ka buke 226, aoao 38, 39 ame 40, a o ka mana o ke kuai iloko o kekahi moraki i hanaia e Antonio P. C. R. Spinola i oleloia i ka The Portuguese Mutual Benefit Society of Hawaii, he hui i olelo mua ia ae nei, i hanaia i ka la 25 o Novemaba, 1903, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Hoona Aina i oleloia iloko o ka Buke Helu 251, aoao 328, a ka aoao 331, o ka mea paa moraki i oleloia, ka The Portuguese Mutual Benefit Society of Hawaii, ke manao nei e paniku i na moraki pakahi i oleloia no na kumu i uha'iia i hoikeia iloko nei, oia hoi e like me ka ka morakii mua i oleloia, o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai, a e like me ko ka moraki elua i oleloia ka uku ole ia o ka ukupanee i ka manawa e uku ai.
Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai i hoopaaia iloko o na moraki i oleloia a ie hoakakaia nei malalo iho nei, (o na moraki a elua aia maluna o ka waiwai hookahi) e kuaiia aku ana ma ke kudala akea ma na keena kudala o James F. Morgan, Alanui Kaahumanu, Honolulu, i olelo mua ia ae nei, ma ka Poaono, ka la 12 o Novemaba, A. D. 1904, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.
O ka waiwai e kuaiia aku ai i hoakakaia maluna ae nei, oia keia malalo iho nei: O kela apana a mahele o ka aina e waiho la ma Kamakela i Alanui Liliha, nona ke alo e huli ana i ke alanui Vineyard iloko o Honolulu i oleloia, o ka hapa o ka aina i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 1985, L. C. A. Helu 6245, Apana 1, a i hoakaka pono loa ia e like me ia malalo iho:
E hoomaka ana ma ke kihi komohana o keia apana ma ke anahuina o ke alanui o iwakalua-kumamalima kapuai akea a holo:
1. (1) Akau 53 deg. 30 min. Hik. oiaio 102 kapuai holo ma ke alanui:
2. (2) Hema 36 deg. 10 min. Hik. oiaio 75 kapuai ma Koiuiu:
3. (3) Hema 53 deg. 50 min. Kom. oiaio 102 kapuai ma ka apana 2: a malaila aku
4. (4) Akau 36 deg. 10 min. Kom. oiaio 75 kapuai holo ma ke alanui a hiki i kahi i hoomaka ai, a oia no hoi ka aina i hooliloia ia Antonio P. C. R. Spinola i oleloia ma ka palapala kuai o Elizabeth K. Nahaoalelua ame Kia Nahaolelua, kana kane mare, i hanaia i Iune 27, 1891, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Hoona Aina i oleloia, iloko o ka Buke Helu 141, aoao 196, e hookoe ana, mai ua aina nei i oleloia i hooliloia i ka mea moraki mai i oleloia, a i hoakakaia hoi maluna ae nei, ma o na helu ame na palena he hapa o ka aina nona kailiaina o 15971 kapuai kuea i hooliloia e ka mea maraki i oleloia i ke Kuhina Kalaiaina ma ka palapala kuai i hanaia i Mei 13, 1900, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Hoona Aina i oleloia, iloko o ka Buke 209, aoao 385, a iloko o ka palapala kuai i hoikeia iho nei a i oleloia kahi i hoakaka piha loa ia ai.
Ma ke dala kuike ka makemake a ma ke dala gula Amerika no hoi a ma ka aoao o ka mea kuai mai na lilo palapala apau.
No na mea aku i koe e ike ae ia Antonio Perry, Loio na ka Mea Paa Moraki, Lumi 611, Stangenwald Building (Hale), Honolulu, i olelo mua ia ae nei a i ole e ike ae ia James F. Morgan, Lunakudala i olelo mua ia ae nei.
Hanaia ma Honolulu, Oahu, Okatoba 13, 1904.
THE PORTUGUESE MUTUAL BENEFIT SOCIETY OF HAWAII.
Mea Paa Moraki.
Ma o kona Loio.
ANTONIO PERRY.
3037-Oct. 14, 21, 28 – Nov. 4, 11.
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
ZELUBABERA KAKINA AME KAAI Z. KAKINA.
Ke haawiia aku nei ka hoolaha ma ka mana o ke kuai iloko o kekahi maraki i hanaia e Zelubabea Kakina ame Kaai Z. Kakina, kana wahine mare, no Kawaihau, Mokupuni o Kauai, Teritore o Hawaii, na mea moraki, ia Albert S. Wilcox, mea paa moraki, o Lihue, o ka Mokupuni o Kauai i oleloia, i hanaia hoi i ka la 16 o Okatoba, 1900, a i kakaukopeia iloko o ke Keena Hoona Aina ma Oahu, iloko o ka buke 215 a ma na aoao 207 a hiki i ka 209, o ka mea paa moraki i oleloia Albert S. Wilcox ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uha'iia i hoikeia iloko olaila, oia hoi: no ka uku ole ia ana o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai.
Ke haawi pu ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai i hooliloia ma ka moraki i oleloia, a e hoakakaia nei hoi malalo iho nei, e kuaiia aku ana ma ke kudala akea ma na Keena Kudala o Jas. F. Morgan, Alanui Kaahumanu, Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritore o Hawaii, ma ka Poaono, ka la 5 o Novemaba, A. D. 1904, ma ka hora12 awakea o ka la i oleloia.
O ka waiwai e kuaiia aku ana e like me ia i hoikeia ae nei maluna, penei no ia:
AKAHI: O kela mahele apau o ka aina nona ka iliaina o hookahi (1) eka e waiho la ma ka Ahupuaa o Olohena ma ka Moupuni o Kauai i oleloia oia no hoi ka aina i hoikeia ma ka palapala kuai mai ia Mrs. Wahinekaiu ia Kaai Z. Kakina i oleloia, i hanaia i ka la 23 o Maraki, 1898, a i kakaukopeia iloko o ke Keena Hoona Aina ma Honolulu, Mokupuni o Oahu iloko o ka buke 210 a ma na aoao 241 ame 242.
ELUA: O na pono apau, ka inoa, na kuleana ame ka waiwai paa o Zelubabera Kakina i oleloia ame Kaai Z. Kakina i oleloia iloko a i ka Ahupuaa o Wainiha, Apana o Hanalei, iloko o ka Mokupuni o Kauai i oleloia, iloko a i ka Hui Kuai Aina o Wainiha ame kona mau waiwai, oia no hoi ka waiwai i hoakakaia iloko o ka palapala kuai mai ia Josaia Luaakeae ame kana wahine mare Mrs. Mereana Lauakeae i hanaia i Ianuari 18, 1883, a i kakau kope ia iloko o ke Keena Hoona Aina i oleloia iloko o ka Buke 78, aoao 167 ame 168, a iloko o ka palapala kuai mai ia A. Pahee ia Zelubabera Kakina i oleloia i kakau kope ia iloko o ke Keena Hoona Aina i oleloia ma ka la 10 o Iune, 1889, iloko o ka Buke 118, aoao 23.
Ma ke dala kuike ka makemake a meke dala gula Amerika no hoi a ma ka aoao o ka mea kuai mai na lilo palapala apau.
No na mea aku i koe e ike ae ia Smith & Lewis, na Loio o ka Mea Paa Moraki, Helu 207 Judd Building (Hale), Honolulu.
Hanaia ma Honolulu, Okatoba 7, 1901.
ALBERT S. WILCOX, Mea Paa Moraki.
3037-Oct. 14, 21, 28 – Nov. 4.
HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
MARY A. AKI AME SAMUEL K. AKI.
Ke haawiia aku nei ka hoolaha ma ka pono a ma ka mana o ke kuai i paa iloko o kekahi moraki i hanaia e Mary A. Aki ame Samuel K. Aki, kana kane, o laua a elua no Honolulu, Oahu, Teritore o Hawaii, ia The PORTUGUESE MUTUAL BENEFIT SOCIETY OF HAWAII, he hui i hoohuiia a e ku nei malalo o na kanawai o Hawaii, i hanaia hoi i ka la 28 o Iulai, 1902, a i kakaukopeia ma ke Keena Hoona Aina iloko o Honolulu i oleloia iloko o ka buke 236, aoao 282 a hiki i 284, o ka mea paa moraki i oleloia, THE PORTUGUESE MUTUAL BENEFIT SOCIETY OF HAWAII, ke manao nei e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uha'iia, oia hoi: no ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai a no ka uku ole ia no hoi o na auhau aina.
Ke haawi hou ia aku nei no hoi ka hoolaha o ka waiwai apau loa i paa iloko o ka moraki i oleloia, a e hoakakaia nei malalo iho nei, e kuaiia aku ana ma ke kudeala akea ma na Keena Kudala o James F. Morgan, Alanui Kaahumanu, ma Honolulu i olelo mua ia ae nei, ma ka Poaono, ka la 29 o Okatoba, A. D. 1904, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.
O ka waiwai e kuaiia aku ana, e like hoi me na mea i hoikeia maluna ae, oia no keia: O kela mahele o ka aina i hoakakaia iloko o ka R, P. 3516, L. C. A. 10498, ia Nahinu, e waiho la ma Honolulu, Oahu i apoia a i hoakakaia e like me keia:
E hoomaka ana ma kahi ma ka aoao komohana o Alanui Kamehameha IV, 450 kapuai ma ka Akau o ka huina o Alanui Moi ame Alanui Kamehameha IV (aoao Akau) a holo e like me keia:
Ak. 34 deg. 30 min. Hik. 126 kapuai e holo ana ma alanui Kamehameha IV i oleloia: malaila aku.
Ak. 50 deg. 30 min. Kom. 200 kapuai e holo ana ma ke alanui i hookaawaleia: malaila aku.
Hema 36 deg. 05 min. Kom. 134 kapuai: malaila aku.
Hema 52 deg. 20 min. Hik., 292 kapuai a hiki i ke alanui Kamehameha IV, o kahi hoi o ka hoomaka ana aia iloko olaila ka ili o 56-100 o ka eha oi aku a emi mai paha, a oia no hoi ka aina i hooliloia ia Mary A. Aki i oleloia ma ka palapala kuai o Lau Chong ame kana wahine, i hanaia i ka la 12 o Aperila 1895, a i @ o ke Keena Hona Alanui @ ka buke 152 aoao @.
Ma ke dala kuihe ka makemake ma ka dala kula Amerika @ ka aoao o ka mea ku@ apau.
No na mea aku i koe e ike ae ia Antonio Perry, Loio o ka Mea Paa Moraki, Rumi 611, Stangenwald Building (Hale), Honolulu i olelo mua ia ai nei a i ole ia J. F. Morgan, Luna Kudala i olelo mua ia ae nei.
Hanaia ma Honolulu, Oahu Sept. 29, 1904.
THE PORTUGUESE MUTUAL BENEFIT SOCIETY OF HAWAII.
Mea Paa Moraki
Ma o kona loio.
Antonio Perry.
3035-Sept. 30 – Oct. 7, 14, 21, 28.
HOOLAHA MANAO E. PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
PIIPII KAAUA (k).
I kulike ai me na mea i hoopaaia iloko o kekahi maraki i hanaia e Piipii Kaaua (k) ia Henry Smith @ i hanaia hoi i ka la 5 o Novemaba @ i kakaukopeia iloko o ka buke @, aoao 33, ke haawiia aku nei ka hoolaha manao nei ka mea paa moraki @ i ua maraki ia i oleloia no ke @ uhaiia, oia hoi: ka uku ole ia i ukupanee ame ke kumupaa i ka manawa e uku ai.
Ke hoolaha pu ia aku nei no ka hope o ka pau ana o na pu@ mai ka la aku o keia hoolaha @ ka waiwai i paa iloko o ka @ oleloia, e hoolahaia aku ana @ kuai aku ma ke kudala anei @ keena kudala o Jas. F. Morgan, @ o Honolulu, ma ka Poaono ka ia Okatoba, 1904, ma ka hora 12 @ o ka la i oleloia.
E loaa no na mea i koe ma ka ike ana ae ia Castle ame Washington, loio o ka mea paa moraki.
Hanaia ma Honolulu, Sepatemaba @, 1904.
HENRY SMITH, Kahu, Mea Paa Moraki
O ka waiwai i paa iloko o ka mea i oleloia oia iho keia:
O kela kuleana hookahi-hapa@ mahele ole ia apau loa o ka moraki iloko a i keia apana i makeka aina e waiho la ma Alanui @, Honolulu, Oahu, he hapa @ Helu 180 (Grant) ia Kekuip@ pu apau loa me kona kuleana @ hapakolu i mahele ole ia iloko a i mau hale ame na lako hele e ka maluna iho o ka aina, oia no ka palapala kuai i hanaia i ka la 26 o Feberuari, 1901, a i hoopaaia iloko o ka buke 217, aoao 362.
3035 – Sept. 30 – Oct 7, 14, 21.
HOOLAHA MANAO E. PANIKUA KUAI A KA MEA PAA MORAKI.
S. K. KA-NE.
I kulike ai me na mea i hoapaaia iloko o kekahi moraki i hanaia e S. K. Ka-ne (i make) ia Henry Smith, K@ i hanaia hoi i ka la 8 o Okatoba, @ a i kakaukopeia iloko o ka buke @, aoao 182, ke haawiia aku nei ka hoolaha ke manao nei ka mea paa mo@ e paniku i ua moraki la i oleloia ke kumu i uha'iia, oia hoi no ka ole ia o ka ukupanee ame ke ku@paa i ka manawa e uku ai.
Ke hoolaha pu ia aku nei no hoi i hope o ka pau ana o na pule @ mai ka la aku o keia hoolaha ana, @ waiwai i paa iloko o ka moraki oleloia, e hoolahaia aku ana no ke @ aku ma ke kudala akea ma na keena kudala o Jas. F. Morgan. iloko o Honolulu ma ka Poaono ka la 22 o Okatoba, 1904, ma ka hora 12 awakea o @ la i oleloia.
E loaa no na mea aku i koe ma ka ike ana ae ia Castle ame W@ na loio l ka mea paa moraki.
Hanaia ma Honolulu, Sepatemaba 30, 1904.
HENRY SMITH, Kahu, Mea Paa Moraki
O ka waiwai i paa iloko o ka mea i oleloia oia iho keia:
O keia mau apana a mahele o @ aina e waiho la ma Kekio Tra @ Waikiki-kai, Honolulu, Oahu, a i hoakaka pono loa ia hoi e like me keia ma @ iho nei:
E hoomaka ana ma ke kihi Hiki @ ka Pa-hale 15, oia no hoi ke @ kau o ka Pa-hale 14 ma ke alanui @mon, a e holo ana e like me keia hoi:
Hema 59 deg. Kom. oiaio @ e holo ana ma ka pa-hale 14.
Akau 32 deg. 45 min. Kom. oiaio @ kapuai e holo ana ma Le@.
Akau 44 deg. 35 min. Hik. oiaio @ kapuai e holo ana ma Hamohamo.
Hema 32 deg. 45. min. Hik. oiaio @ kapuai e holo ana ma ke @ mon a hiki i kahi i hoomaka @ hoi olaila he 10.275 kapuai @ ikeia hoi ka pa-hale 15 a@ ka palapala aina o ka @ (Kekio Tract) i kakaukopua @ ka buke 162, aoao 278, oia @ aina i hooliloia i ka mea @ ka palapala hookuleana a @ Komisina, i hanaia i ka @ Feberuari, 1901, a i kakauko@ ka buke 217, aoao 358.
3035 - Sept. 30. – Oct. 7, 14, 21.
NANA ANA AOHE AUHAU
Na Kauka Huki Niho Noeau
He hanaia ka hana me na auhau haahaa loa.
F. L. FERGUSON, Lunahoohana.
Helu 215 Alanui Hotele, mamua iho Young Building.