Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 42, 14 October 1904 — KALE O LEONA Ka Naita Puuwai Hao Wiwoole KA HOOPAKELE O KE KAIKAMAHINE ALII I LAWE MALUIA. [ARTICLE]

KALE O LEONA Ka Naita Puuwai Hao Wiwoole KA HOOPAKELE O KE KAIKAMAHINE ALII I LAWE MALUIA.

MOKUNA V. HU HOU 50 KA LUA O KA MANAWA. \ lila a'u ninau lion ana i koe ia oe. M wahi a ka Mahome- . . . , auo lawa ole nae o kona makemake. \h«- ninau ka'u i makemake ai e ninau ia oe. M wahi a Kale . v , ~ Ta i iho nei oe ua hoomaopopo oe i ka hana o'u i hoor: ai ianei. Ke makemake nei wau e loaa kekahi mai.ia oe . ~i miki-HUi la." n ' . r ;ia ia ike ia ? u ma o na mea kumau Ia e ola nei?" \ wahi a ka naita 1 hooho ae ai. <k alaila \va hiki anei ia oe ke v / . j ia ni«<a nei? Ua ike anei oe i ka'u mea e huli nei?" ■ K 'naiiai) nei wau ua ike wau. 1 • [l' iilia?" \,.i,. hiki ia'u ke lioike aku a hiki i ka wa ou e hooiaio mai i . . aianaoio 110 ka mea au e huli nei." u \\.< kt ia iiuu.l olelo ua aneane loa o Kale e hooholo iho ke hele r>: v kanaka ma ke ano he kiu iaia, oiai ua hooia aku ka Mahooia lie kiu eia iiae aole i nele ka hoohuoi o Kale. " \, i:» a'n kc»kua nou pili i kou ike i ka'u mea e huli nei," wahi a *Kī >? ;iīi' > i pane aku ai. ..j: ;j ~<» t- loaa ole ai ia'u na kokuaia mai; a aole no a'u kokua paiiai aku nau." wahi a Abadala i pane aku ai me ka hoo »• ku iluna no ka hele ana. "Ua hele mai nei au malia i, ki'kahi honaiai ana pili i ko ka Moi Keoni o Leona }!;l. i ! i manao aa e onou mai i kana mikiona iloko o Garanda nei li; !'y ~ka (.) ka pahikaua, a i ole hoonuinui mai i mea e loaa ai »a \ liouia aku nei wau ia oe aole hookahi manao ī loaa ī ka Mo; i'ili ia ano." K. mananio nei wau i kau olelo. v I. k«- K»'onimana Mahomeda," wahi a Kale. "ke ike nei au i ka n(1 ; n k<Mi aloha no Garanda nei." \iniia no <taranda?" i hooho ae ai o Abadala. "E ka naita 'in. aoN' oe e hiki ke heluhelu i na mea i palapalaia iloko o !.m'w.ii; aka. e haalele wau ia oe i keia manawa. E oluolu e kala'niai ia'u no ko'u hele aku ma kahi no a'u i komo mai nei. Ma | j;l ii ;i;ii hou kaua. A ina e hui ana kaua alaila he oi aku ana ke kiuu.ii»ao o ia Uui ana mamua o &eia. E akahele loa nae oe no ka iiiiiak.iiia wai." M.i ka hnopau ana o na olelo a ka Mahomeda ua nehe aku la oia i k.ihi o ka pukaaniani a uu ae la i ke auiani iluna a ee aku la no ka ii» im> ana iwaho a emoole ua nalo aku la iloko o ka pouli. Kn ac la o Kale o Leona a holoholo iho la me ka noonoo nui i!ok ona c nalu ana i ke ano maoli o keia Mahomeda, ina paha i iiiaii» - lik*' nii' kana i hoike mai ai aole lie kiu. aka ua nui ke kanaiua «.» ka naita no ka oiaio o ia olelo. O kekahi ana i noonoo ai oin iK• ka ioaa o na hoohuoi iloko o ka Mahomeda pili i kana mikion iiie im la ua maopopo iaia, eia nae aole i loaa ka ka naita olelo i<' a hoi wale oia e hiamoe. ? ••\|r In> la he hoao paha kekahi a keia Mahomeda no u, wahi ;i Kah' i kamailio iho ai iaia iho no, "Eia nae, aole loa he hookahi ii - »■ loaa ana iaia inai a'u aku pili i ka mikiona o'u i hoounaia iuai ;ii umi. l'ehea la oia e manao ai e hoike aku wau iaia? Ma h ni.iiiaoio i loaa ia'u aole au he me hiki ko hoolauwili wale ia • 111' 11 v hoike ai." A ! ka wa no o Kale i waiho ai iluna o kona wahi moe a aole h<. , liuliu loa ua pa'uhia aku la oia i ka hiamoe, a i ka wa i komo ;' ku ai o Pidiro iloko o ka lumi me he la aole i hiamoe kona Hakn. MOKUNA VI. KA WAHIN'E MARE I HOOWAHAWAHAIA I N 1I"'ko o kekahi o na lunii o ka Halealii e noho ana ka moi MaWinU a kokoke iaia maluna o kekahi punee nani e noho ana he *;uiiin- !it>n;i na ano ame na kulana e hoike mai ana oia kekahi o j m wa? : m- mare a ka Moi Mahomeda. Aia no na hiohiona opio malauaoiai nae ke ano wahine u'i inaluna ona ke ano emi aku la, ko. i hiohiona e hoike mai ana ia i ka nui kaumaha ame ka eha fba ol•■k«» i» ka naau. A- > nao e nele ka ikeia aku he wahine u'i oia i kona mau la, a :,I ia aiio u'i ona ina he maluhia ka nohona nae iii, i.a ona na hiohiona liaawina o ke aloha kane ou* no ke sana i.i ;tkn iua no aole e ha'iia mai. A o keia wahine oia no ka k. kahi o na wahine a ka Moi Mahomeda i ikeia ma ka • 2 '' I '.a. a oia no hoi ka niakuahiue o ke keikikane hookahi a k»» M. (la. K uwe ana oia. . . . īaiu anei keia olelo au?' J i ninau aku ai o Emina īaia i ku "una ine kona niau liiua ma kona mau aoao a kuwili iho h« t! " r ana ua piha loa oia i ke kaumaha. i' i iiii ia mau olelo a'u e Emina," wahi a ka Moi. 1 •! V,i»i Uau mea e manao nei e lawe mai ia Zira i waliiue : v »m«-«la. he hana hoouiainoino loa ia au e manao nei e { „,no iki o ia mea. Aole anei au i noho hoopono N • .lo'n* a'u mea lioolialahala a aole uo.e loaa ke£alii hew a - ,n . i au i noho aloha mau nou?" x mam hana anie kou nolio ana i lioike maopopo mai : > m. o kma ike ou no'u. eia nae ke manao nei oe e hoo v k;,!ii wahiue ma ko'u wahi a kiola aku ia u iwaho. ' •; lealoa. e Emina.'' . : !rai,»a? A ua kahiko anei au a pupuka e hiki ole ai ■ aloha no'u? aku uei kou wahine u'i e Emiua.' • '.'.oha ole maoli keia." ; , . 1., * . t.oo nui oe no ia mea e Einina. Aole au i manao no ' aha aku ia oe. Aole oe e kaawale aku mai ka Haleali* waki mau no oe e noho mau ai.' , : -'»i «alii nuiu iloko o ka HaleaUi!" i pane ae al ka wahme 11*' • "l'a nianao anei oe he ilio wau o ka hoolawa wale l . ;•**!!«» i kupono wale uo i na holoholona? Aole pela e Mau kou aloha ia'u ko'u iini. O ko'u iini nui o kela wahi i'Uuwai e kuleana mau loa ia e a*u. Aole oe e lawe mai 1 . • ••■ nahine a ka lunakanawai iloko o kou puuwai. * ] • na, aia no ia kuleana.me a'u a na'u no e i na 4 - >'u h ah a. Aohe a'u waiwai i kau mau olelo a*o." >,> ' ; ohc mai ia'u e Mahomeda," wahi a Emina me kona ku "na mai ka noho ana i nolio ai. "Aole oe i ike i ke aJio vv aliiue ina mauao oe me keia oe e hana mai ai iau. ua * ki; w iiu a ua auauio i na ko'iko'i apau no kou pono, a no na

! makohiki he nui i hala ae 1 noho hoopono ai au niamuli ou. a i k*na | : manawa h«>i ke kiolaia nei an me he opala hi a o ka mea hoi i <»i l«>a ke ino oia 110 ka lawe ia mai o kekahi mea okoa a h«»uoh»> iho inu ; ki»"īi wahi. <k e Mahoni*»ia aole anri e hiki ia <*e ke hoomao|x>po i ka nui **ha»'ha i koui aku iloko o kuu uhane uia u kela ano maiuu» i i hi>(«kunisiia e »*-?" "E h«HHM;'ITi i k«>n noon«x> e ka wahiue." i hooh«> ae ai ka Moi ; n>>* k*- ai'.o f-ini ana ih«» o kona kino niai ka wahine aku i pu me hi ii«» ka wa l>>ihi k*> akahai a aloha kane manpopo. a holo ae ia \ ; ka iia o ka e<*ke iloko o ke kino o ka moi. ' - '"Aole loa e loaa ia'u ka maluhia a hiki wale i ka wa ou e hoo paa mai ai aole oe e lawe mai ia Zira i wahine nau." "t'a hooholo wau e lilo oia i wahine na'u.** "A ua hooholo oe e hana pela.' ; *Me ka- oiaio loa." "Alaila e Mahomeda e hele aku ina ke ala au i koho ai." i olelo hou aku ai o Emina me ka leo malie o ke ano ko'iko'i maopopo, oiai nae ka enaena o ke ahi iloko o na maka mohaha maikai o ka wahine me ka hiki ole ke nalo ae mai ka ikeia aku."E hele aku ma ke ala au i koho ai." wahi hou ana i pane aku ai. a o ka lua no hoj ia o ka manawa no ia olelo hookahi no. ? * a e kiola aku ia'u mai ia oe mai, a e like me ke aloha i kunipaa ia iloko o'u nou pela no ka nui o ka j inaina iloko o'u nou. Oke aloha iloko o'u nou oia no ka mea nana; e hoomaalili ole mai ika inaina iloko o'u nou. A ina e pio ia kukui • ua like loa ia me ka mimiki paa o ka hau a paa e like me ka hau j oluna o Mauna Xevada. a e like no oe iloko o'u me kekalii mea i aihue aku i ke ola mailoko aku o'u. v . J ' j "E -akahele e Eniina: e akahele kau mau olelo hooweliweli." j **A heaha ka hewa ina e liooweliweli wau?" | '•He oi lua ole ka pahi oki poo a ka mea lawe ola." ! Alaila pii koke ae'la ka haikea iloko o ka "helehelena o Emina | e huKli ae la kona mau maka iloko o ka huliu nui. '•Aole au i hooweliweli aku ia oe/' wahi ana i hawiinawana aku { ai. iaia i kaomi iho ai i kona umaunia me kona mau iima 110 ka nui j kapalili o kona puuwai. "Ua maopopo no oe i ko'u ano ika haaheo | like loa me kou ano haaheo; aka ina he manao kou maluna o kekahi wahine okoa aku i oi aku ka maikai o kona noho mai ianei alaila aole oe i ike pihapono uo'u. E hoihoi mai iko puuwai no kuu aloha nou a e hoike mai ia'u no ko'u kuleana wahine mare nau e like me ka mau. a'u no lioi i haawi ai ia'u iho nou a lilo loa e like me kou makemake. v "Ua lohe aku nei oe i ka'u olelo hooholo." wahi a ka moi i pane leo ikaika aku ai. "A no e liaalele mai ia'u.--Huli ae la o Emina a hele aku la mai ke alo aku o kana moi : aloha nui ai. 0 na aakoko iloko o ka wahine i liolo halana wale ia e kona koko mamua aku —i keia manawa ua holopuni ae ia iloko 0 kona mau aa me ka ikaika, a o kona mau maka ua piha me ke ahi o ka inaina a me he la ua okomoia aku iloko o kona mau lima he ikaika e loaa ai na umii o ke keikikane mai iaia aku. A i ka wahine no hoi i nalo aku ai mai ka lumi aku a ka moi e noho ana ua ku koke ae la o Maliomeda iluna a holoholo iho la. "Ma ka inoa o Ala, M wahi ana i pane iho ai iaia ilio no, "ua oi aku kona noonoo inoino loa maluna o keia mea a'u e liana nei mamua o ka mea a'u i upu wale ai nona, aka iloko o ka manawa kupono e poina ai oia. E loaa no iaia ka maha oka noonoo ina no wau e oluolu ana iaia a aole no hoi wau i makemake i mea ia nona e hookaumaha wale ai. Ua ike no wau ua aloha wau iaia ana no hoi 1 hoomaopopo ai paha i ko'u aloha io no iaia. Aka no Zira he opiopio oia a he wahine nani ma kona helehelena." 0 ka hopunaolelo hope loa a ka Mahomeda i puana ae ai ua puka mai ia mai ka puuwai mai me ka makemake nui iloko ona a kau ilio la na nanaina o ka olioli maluna o kona helehelena me ka hoopaa ana iho e hooko aku i ka makemake. Ua loaa no iaia ka manao e hookaawale aku i kana wahine punahele aka mamuli o kona maka'u nona oia i hoohakalia ai. I maka'u oia iaia i keia ma nawa no ka niea e oi aku ana kona hana i ka inoino nona inamua o na ano hoopololei ona mamua aku. Aka o keia mau nune maka'u iloko ona no kana wahine he mea ole ia iaia mamuli o ka paa o kona manao e lawe mai ia Zira i wahine nana no ka nani maoli o k'ona helehelena a he opiopio no hoi, a ua oi paumiia ae kona i ka kana wahine mua; a no keia mea no hoi i haawi ai ka moi ia Beni Hame i ka oihana lunakanawai o Ga.randa. 1 ka wa i haalele iho ai o Emina i ke aloalii o kana kane ua hoi pololei aku la oia no kona lumi ponoi iho a ma ka aoao o kona <noe i kukuli iho ai oia a hookuu aku la i kona mau waimaka o ka ehaeha no ka <mea ua piha loa. He manawa loihi no ia ana i uwe ai a mahope mai i akakuu mai ai kona kaumaha a olu iki iho la kona puuwai. Nona iho pili i ka moi he aloha kona i pilipaa loa iaia wale no a he oiaio a ka wahine e aloha ai i kana. kane, a o ua kane la oia no ka makuakane o kana keiki hookahi i puka aku mai kona puhaka aku a iaia no hoi i lilo aku ke aloha o keia keiki a laua a lilo no hoi oia i punahele. Oke aloha o keia wahine i kana kane he aloha ia 0 ka wahine oiaio a makuahine maikai o ka home. Ua ku ae la oia a hele aku la i kahi o ke aniani-nana nui e ku ana a nana pono iho la i kona ano o ia manawa a hoomaopopo iho la oia i ka like ole o kona hiohiona i keia manawa me kela o na wa I i hala a**; alaila huli ae la oia a liookani aku la i ka bele kahea no ke komo mai o kekahi o kana mau kauwa lawelawe. Ikawa i komo mai ai ke kauwa ua kauoha aku la oia e hoomakaukau iaia iho ame ka lawe pu mai i kihei no kona hakuwahine, alaila haalele iho la ke kauwa a hele aku la o Emina i ka pahuume a iloko o kekahi o na pahu o ua ume nei i unuhi mai ai oia i kekahi wahi pahikaua po kole. Nana pono iho la oia i ka pahikaua e hulali ae ana a hookomo iho la iloko o kona poli a aole no hoi i liuliu ua komo hou aku la ke kauwa a kokua aku la i kona hakuwaliine no ke komo lole ana. | "'Aia e Mada—e ukali mai ia'u," wahi a Emina iaia i huli ae ai a . puka aku la iwaho oka lumi. "E hoomanao e Mada aole loa e ha'iia j keia i kekahi mea uhane ola no ka mea ke hele nei wau no ka ike ole ia. v j Alaila haawi aku la ka wahine hana i kona hoomaikai ma kulou liaahaa ana a hahai aku la no hoi i ka hakuwahine e like me | ia i knhikuhiia mai iaia e hana. Ua hele aku la o Emina ma ke alahuna a i ka hala ana o ka! papaliele lalo o ka Halealii ua komo aku la oia iloko o kekahi holo a puka e hemo ai iwaho i puka aku ai oia—he puka hoi e huli ana j i ka mauna. O ka ulu nui o ka meahihi na ia mea i huna ae iaia 1 mai ka ikeia mai e ka maka kanaka. a me na wawae auau oia i j hele aku ai no ka wailele o Dalo pololei i kahi uwapo helewawae i j lianaia mai kahi aoao a kahi aoao. | A i kona hiki ana aku ilaila a kaa ma kahi aoao oka muliwai | ua kia ]K)lolei aku la oia i kona ala no ka home o ka Lunakanawai ■ Beni Hame. laia e hele ana mai ia wahi aku ua nalo ae la ke ano wahine mai iaia aku a iloko o kona puuwai ka pana ikaika o ka hooko i ka mea i upnia e hana akn me ka limaikaika o ke keikikane a Mada hoi i hoomaopopo iho ai he ano liou loa keia o kona haku waliine i loaa iaia i keia manawa, a i loaa ole hoi i na wa he lehulehu i hala aku. Aole no he loihi loa o kahi i koe mai ka home mai o ka luna kanawai a me ke auau no hoi o kona mau wawae ua hiki aku la oia ilaila a komo aku la no hoi ma ka puka-pa a hookokoke aku la no hoi ika hale ma kahi no nae ona wahine e noho mau ai. Oka hoea ana aku o ka wahine a ka moi he mea nni loa ia e hoohakalia ole ia lioi kona nanaia mai ame ka hookoia o kana makemake. a me ka hooliakalia ole ia no hoi ua laweia aku la oia iloko o ka lumi o Zira oiai olaila kahi o kona makemake, a noho iho la hoi kana wahine hana me na wahine o ka hale o Beni. O keia hoea ana aku o ka Moiwahine ua 1110 ia i mea hoepuiwa nui ia Zira. eia nae. ua hoike mai oia i kana hookipa maikai ana i kona moiwahine e like me ka maikai loa e hiki ai iaia ke panai aku ma koua aoao. A tnahope iho oke akakuu ana vka hanu nui ana ua huli ae la o Emina a ninau aku la ia Zira: "O kaua wale no anei keia?'' (Aole i