Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 42, 14 October 1904 — MAKAIKIU WETE DETONA Ke Ahi Lalapa Pio ole i na Nihiliti Ke Kanaka Amerika Koa lua ole [ARTICLE]

MAKAIKIU WETE DETONA Ke Ahi Lalapa Pio ole i na Nihiliti Ke Kanaka Amerika Koa lua ole

MOKUNA XXVII. ? XIHILITI A I OLE KOA KUKINI. 4i Aole loa wau e paa ana ia lakou. Ke hoomanao mai la paha oe i kahi pahi i)okole au i haawi mai ai ia'u? Heaha kela? v i hooho ae ai o Yera. "He mau koa ekolu. He mea pono ia lakou e nana pono no ko lakou mau ola pakahi i keia manawa. He lehulehu na manawa a'u i pale ae ai i ka pepehi kanaka. aka i ka hopena e ike ia ai. o ko lakou ola paha ke lilo ana a o ko'u j>aha ? aka e hoao ana wau o ko lakou ola ke lilo inai.'"Owai kela? ' wahi a kekahi o na koa i hooho mai ai i kona ike ana mai ia laua nei. "He mau hoaioha. e hele holoholo ana. E hookuu mai ia maua, a i ole e ala mai uo kekahi haua ko'iko'i." i pauai aku ai o Wete. I keia manawa aia laua nei ke hele la iloko o kekahi alanui e a ana kona mau kukui. a e ikeia ana na kanaka e kiei mai ana iwaho o na puka aniani o na hale e ku ana ma kela ame keia aoao'o ke ahuiul. aka aole he poe e holoholo ana mawaho. I ka manawa i'loheia ai ka hoailona, ua kauohaia lakou e hoi aku iloko o na liale. "E nana ae kakou i keia hoaloha." wahi a kekahi koa i pane aku ai i kona mau hoa me ko lako.u neenee ana mai. , "He mea pono na kekahi o oukou e nana mai ia'u, malia paha ua ike no hoi oukou ia'uv' wahi a Wete i pane aku ai. Xee awiwi aku la o Wete imua o na koa. oiai ua loaa ka manao iloko ona e pono lakou e hookaawale ole kekahi me kekahi i loaa ai ka manawa nona e haawi aku ai'i na ai a ka u'i maluna o lakou apau loa." Kau mai la na maka o.kela ame keia koa maluna o k'a. kakou Wete, eia nae aole i hoohakalia iho ka kakou Wete a haawi aku i manawa na keia poe koa e nana pono loa mai ai maluna ona, I kona kokoke loa ana a mamua hoi o ka hiki ana i keia poe ke mai i kekahi hana maluna ona, ua hapai ae la oia i kana pu raifela me ka hikiwawe, a hou aku la imua a loaa aku la ke kanaka mua loa a waiho maule ana iluna o ka lepo. Mamua o ka hiki ana i kekahi mau koa iho ke hoohana mai i ka laua mau pu ua loaa aku la laua i kekahi hauna ikaika loa a waiho aua laua iluna o ka lepo. O ke kanaka mua i kona ala ana ae mai kona waiho mauleuie ana. a ia Wete hoi i hahau ai a waiho na koa elua ilalo, ua ki mai la ua ■koa nei i kana pu a loaa lihi mai la ua Wete nei a kakou i ka poka malalo o kona poaeae. Ua ike iho la ka kaua Wete i ka wela o ka poka i kiia mai ai, eia nae aole oia i naua ae ia mea, aka lele aku la oia a haawi iho la i kekahi hauna pu ikaika loa i ke koa nana oia i ki mai, a waiho hou ana ua koa la iluna o ka lepo. I keia manawa i ikeia aku ai kekahi heluna koa i ka holo ana mai no kahi a laua nei e ku ana, a lohe aku la no hoi laua nei i ke pahupahu mai o kekahi mau kapuai wawae mai kekahi wahi mamao loa mai e hoike ana aia kekahi pualikoa ke hele mai la no kahi i loheia ai ke kani ana o ka pu. Me he mea la o ka hopena paha keia 0 ka laua holoma-lu ana, a aia hoi ke kaunawahine ke ku la me kona makaukau i na manawa apau e hooko i ka make maluna iho ona, oiai ua wehe ae la oia i kahi pokole a la ma kona lima me ka manao paa e law r e ae i kona ola ke ike oia i ka make ana o kona hoaloha. No Wete hoi aole loa he hopohopo iloko ona. I kona ike ana i kekahi anaina kanaka i puka mailoko mai o ka hale e ku kokoke ana i kahi a laua e ku ana, ua hopu awiwi aku la oia ia Vera a huki awiwi aku la iloko o ke anaina kanaka e kuku ana, a komo aku la laua iloko o ka hale. I ko laua manawa i kaa aku ai iloko o ka ho-10, oia no ka manawa a Wete i hopu aku ai a, paa ke kaunawahine a hapai ae la iaia iluna a pii akn la i kekahi alapii e holo ana no ka lua o ka hale. Lohe aku la oia i ka haluku mai o na kapuai wawae mahope ona, a iaia i hiki aku ai i ke anuu hope loa o ke alapii ua huli mai la oia e hahau 1 ke kanaka e pii kokoke aku ana mahope ona. "Uw ? oki!" i kauoha mai ai u'a kanaka la, <i; Heaha ko olua hewa?'' "Aole o maua hewa. Ke holo mahuka nei maua mai ka halepaahao aku.'-' "Ma ke kumu hoopii hea olua i hoopaaia ai?" "No ko maua Nihiliti." "Ua hewa anei olua?" "Aole, aka e hewa ana maua ke hemo la'ela'e aku maua. Ino maoli no keia aupuni!" wahi a Wete i pane aku ai me ka hookoikoi | loa ana iho i kona leo. "Aole anei oe he koa?" "Aole: ua aihue wau i ke kuka ame ka papale kapu i ka manawa a maua i holo mahuka mai nei." j 4< E molia no anei oe i kou ola maluna o ka oiaio o kau mau mea [ i ha'i mai nei?" "Ae." "A pehea hoi ka wahine?" "Na'u e kamailio no'u iho," i pane aku ai o Vera me ke koa maoli no, "aole wau i ike owai la oe aole hoi i kau hana e hiki ai ke hana mai no maua, aka ke hoohiki aku nei wau imuaou e hana no wau i na hana apau e hiki ana ia'u ke hana e ku-e aku ai i keia aupuni hookaumaha nui wale, i loaa ole kekahi wahi hooiaio a hoike hoi a ■ i hooneleia mai hoi i ka hookolokolo pono ana imua o ka aha hookolo- ! kolo. eia nae ua ahewaia mai wau a e oki ia ko'u poo no ka hoomaaj lili ana aku iHea inaina o kekahi wakine no'u." | "Alaila o oe o Kaunawahine Vera Kadolinisiki?" ' j «Ae." ' i "Alaila aole wau e hoapaapa ana ia olua," wahi a ua kanaka | nei me kona huli ana aku e haalele ia laua nei. i "E ku iho!" i kauoha aku ai o Wete. **Eia oe ke manao nei e | hana aku i kekahi hana pono ole. Ina he hiki ia oe ke hoopakele ae I ia maua e hana aku oe pela, a e hoike aku no wau i ko oukou poe Nihiliti i ka liana e manaoia nei e hooneoneo i na Nilnlm.' •'Owai oe?' ? "Owau ke kanaka nana'i hoike.aku i ke poo o ka oihaua makai e | pepehi ia aua ka Emepera." I "Aiaila he kipi w? v . "Aole; ua like no ko'u aloha aina e like me kou. AoU- anei ou | lohe aku! Aole anei ou :ike aku aia na koa i ka puka i keia uianawa? I anei oe ia maua ame kou aina. a i oie e hookuu ana anei j oe ia maua e hopuia mai e na koa a lawe ia aku, a e kau mai hoi ka ! hopena mainoino maluna o na Nihilili?" "Ina pela e hahai inai olua mahope o'u! Ina he hana koiohe wale no keia au, e lilo koke no kou ola a e oi aku ana hoi ka uui o na poino e kau ana maluna o na Nihiliti?" MOKUNA XXVIII. HUI HOU ME XA NIHILITI. Ua holo aku la ua kanaka la mamua o laua nei a hiki aku la i kekahi lumi, a wehe aku !a i kekahi puka uuku. a kono mai la ia laua nei •* komo aku. Ia laua no a komo aku o ke pani koke la ae la no ia o ka puka. Ke lohe aku la no lakou nei i ka haluku mai o na koa ma ke alapii a iaua i pii mai ai. ' "F hahai mai ia'u," i kauoha mai ai ua kanaka »a. Hopu mai la ua kanaka la i ko Wete lima a pela no boi o Wete

i ko ke l :auiiawahiiH'. a hooniaka aku !a lakon e heW e komo ;ana h«»i n,a kf-kahi mau pani j»uka ]fhnlehn. a ia }akon ** kaa akn ai ma kekahi ;»«;*<» oiano ka niiinawa paa hoti ae ai na māu puka la me ka paa im ika lakaia. Hiki ak« ia iakou ik- pani puka hop* loa, a «U,. !»kn la ko laua nei alakai i ka puka e komo ana iloko o «ieka!;i lunii ak<-a •=- nohoia ana *- kekahi ohana. ' i rwiur i pane aku ai ko lana m-i alakai. a ma no hoi ka ma nawa I kuiun iikf iho ai ka poe iioko o ua lima nei. me ka hoopuka ole mai : k««ks»hi huaolvlo. . . Mai nei aku komo aku la lakou nei īloko o kekahi lumi hihi a pnka aku !a ma kekahi iumi. mamuli o ko laua nei alakaiia aua aku k<> laua alakai ma kekahi puka hnna. a lohe hou aku la laua ika l.oo,»nk a ana aku oua alakai nei o laua i ka ' ahe kulou !ike hoi kau oka poe iloko oua himi la Pela laua \ aia kai h«-Ie ia aku ai iloko o keia mau lnmi liiln, a pela no hoi ko laua n.-i alakai i lioopuka aku ai i na huaolelo a kaua i ike ae nei. a he mau hale keia hele ana o lakou. Iko lakou nei hiki ana aku k hah- hope loa. ua ku iho la ua kanaka la me kona hoopuka pu ana aku i ka huaolelo **Ugarefa" a ninau aku la: "Aia ihea na koa?" •H.:- . 0,10 lial." mai m-i aku e huli aaa ī ka poe bolo maliuka." 1 panaiia mai ai ka iiinau a ko laua nei alakai. lliiii mai la iia kanaka la a )>aiie mai ia \Vete: -Maanei eba 1 mai .»• iko olua iminao. Me na Niliilili an.-i olua a 1 oli> me ua koa paha? He poe aioha t»!e makou ika j»oe kipi e like me ko ka bmeiwra i i»a JS*ihiiiti. Mahea olua? • maua he mau kipi. E hele aku no maua me oe. ina he liiki ia oukou kc lioopak.-l.- mai ia maua. malia paha ua lnki no luu j„ niaiia kc lioopak.-le aku ia oiikou. E pono ui oe ke alakai aku ui kakiui." wahi a \Vete i panai aku ai. \V<h«* aku !a ua kanaka la i ka puka o ka lumi a alakai aku la i;, ,„•! il.-,]o. Iko lnkou liiki «īiii «ku ika hale olalo. wehe akn la „„ kanaka la i ka puka a ki.-i aku la iwalio. a imihope o kona nana 1.0110 aua. iuika aku la oia iwaho iue ke kauolia ana inai īa laua M. i .• hahai aku maliope ona. a hoomaka aku la ua kanaka la e liolo iin- ka iiiaina. <• lialia liele ana lioi ika l.aia oka pa. E like me ka !;o 1.111,1 alakai i hana ai. ]»'la 0 AVete i liana aku ai. e iiaa ana »0 imi i ka lima <> k«* kaunawahine. I!iki aku ia iakou i kekahi hale kaliiko ma'ka aoao mahope oka pa. a iloko O keia hak- i koino aku ai ko laua nei aiakai me ko laua n.'i hahai kok<»k«- ana 110 maliope ona. Maanei i ku hou īho ai ua k in.ika la a pane hou mai la ia laua nei: ••('a koi ikaika mai nei olua e alakai ia mai olua 110 onei. a aoh; hoi a'u iie-a e kamaiiio aku ai ma ia mea. aka ke kau leo e aku uei 110 wau ia oiua, eia olua ke lawe nei i ko olua niaii ola iho i kaln o ka iioino." ••l'a ike mua 110 maua ia inea. a aole a maua mea e hoi liope ai. Wehe aku la ua kanaka la i kekahi papa o ka paia hale a puka aku ia ua kanaka la ma kekalii aoao, a i ko laua nei liana ana aku e like me kana i hana ai. ua hoopaa hou ae la ua kanaka hil ka 1 ,a 1 ,a - Maanei i hoomaopopo iho ai o \\ ete ma lie halelio. keia a laua i komo aku ai. a aia hoi ma keia wahi na ano opaia like ole kahi i hoahuia ai. tlele aku la lakou me ka hooponopouo ani lakou nei 1 hiki aku ai ma kekalii aoao. alakai loa aku la ua kanaka la īa laua nei 110 kahi o kekahi alapii e ilio ana iloko o kekahi lua. Iloko oka pouli nui e aaki ana, aole he mea a hopohopo iho ua kanaka la 1 kana iho ana. a maauei no hoi i hooikaika loa ai o \\ ete i ka paa ana ia Vera, e hoomau ana hoi i ka hahai ana aku mahope o ua kanaka ia. Ma ka \Vete hoomaopopo iho ia lakou i hiki ai ilalo oka lua a hoomaka aku.e hele, ua aueane aku lakou uei e lioea i ka paia ■ hale a \Vete i koho waie ai 110 oia ka hopena e loaa mai ana ma keia huakai a lakou. He mea oiaio iko lakou liiki io ana aku no īlai a, ike aku la o Wete i ka haha o ua kanaka la no kekahi mea. a. uw ka Wele noonoo iho e haha ana ua kanaka la i ke ki o ka hele uwiia. Mahope mai ike aku la o \Yete i ka lioopa ana aku o ua kanaka la i kekahi mea. Aole i liuliu iho, ike aku la laua nei i ka nee ana ae o ka paia ]>ohaku e ku ana imua o lakou nei, a alakaiia aku la lakou nei iloko o kekahi keena. Maanei i ninauia mai ai lakou nei a hoopuka aku la no ko lakou nei alakai:' "U«iarefa. Ue elua mau mea i alualuia mai nei ena koa a ke noi nei laua i ke kokua ia aku eko kakou ahaliui. He kane a he wahine. Oke kane he malihini, oiai nae ua hoike mai nei īa'u oia ka mea naua i hoiJce aku ika manao e pepelii ia ka Emepera. Oka wahine oia o Kaunawahine Hadoliiiisiki. ? "E kaii iiio laua niaanei." i panaiia mai ai. He mau minute keia noho meha ana. alaUa.poha ana ka malamalama o na kukui i hoaia mai iloko o ka haie maluna pono o ko kaua mau hoa i> keia lioonanea. e hiki ai no ke ikeia mai laua nei e ka piu' nana e huli pono ana ia laua. Aole i Ihiliu iho mahope lohe aku ia laua nei i kekahi ieo i pae mai, aoie 110 nae ke kiuo kanaka: "E lawe mai ia laua iloko uei." "E hahai mai ia % u," i kauoha mai ai ko laua nei alakai ia laua IHI Hahai aku la laua nei i ko laua alakai. e hele ana hoi iloko o ka pouli oiai ua hoopio hou ia ilio na kukui. a puka aku la lakou uia kekahi puka. l.ohe aku la laua nei i ke kani ana o ka laka puka mahope o laua nei. a iioko o ka inio ana a ka maka olapa ana ka inaiaiualaina o na kukui, a ike īho la laua nei eia laua iloko o kekahi 0 na lumi uui, i piha hoi i na kane ame na wahine, o na helehelena nae aole o laua nei ike aku oiai ua paa i na uhiniaka. 0 keia ku koke ana mai o keia haawina imua o laua ka mea nana i hoolele ae i ko iaua mau hauli. a o ka mea ano nui ioa no nae nana i hoala mai i keia anoe iloko o laua. oia ko laua hiki ole aiui ke ike aku i na heleheiena o keia poe i piha hoi me ua manao pum koko. a i maopopo ole hoi ia laua ka lakou hana e hana mai ai maluna o laua. Pili loa aku la o Yera ia \Vete. aole he maka'u iloko ona. aka aia koua hilinai piha maluna o Wete. kona puukalahala h<»i. a ua maopopo aku la 110 hoi ia Yera ua pau ka paio ana iue ka ikaika o na lima. a i keia mauawa e hooku'i ai ka 1010 me ka 1010. ka maalea hoi me na auo hoopunipuni apau e loaa ai ke kokua ia mai no laua. a o keia mau mea apau.ua maopopo ia \'era na lawa o \Vete me ia niau mea. Va hala he mau minute o ka noho mumule ana o na mea apau iloko o ua keena la. alaila lohe aku la laua nei i ka olelo ana ae o kekahi: . •'O ka wahine o Kaunawahine Kadolimsiki 110 īa. i lioahewaia no ka pepehi ana i kona kaikunane a mamuli hoi o kona lilo anui i Nihiliii. Oke kumu hoopii hope aole i pololei. 110 ka mea he eiiemi oia 110 na Nihilin." 1 ka lohe ana o Yera i keia mau olelo. hookuu aku la ia i kona paa ana ia \Yete. a paue aku la me ke kuoo ame ka uiaka u ole hoi. "O ke kuinuhoopu mua aole he oiaio. a i keia po hoi ke ae aku nei wan owau kekahi olia enemi o na Nihiiili i na wa i hala ae nei. aka i keia po he hoaloha wau 110 oakou." "No keaha?" i ninau koke ia mai ai oia. "No ka mea he pio wau 110 ke aupuni, a ma ia ano i ike ai wau 1 ka pololei o ka oukou kukulu ana i keia ahahui NihilUi." "Owai hoi keia kanaka?" i nuiau hou ia mai ai laua. Nee aku la o \Yete imua. hookuu iho la i ka pu raifela ana i kaili mai ai mai ke koa i kiai ai ma kahi e kokoke ana i ka hia pohaku, wehe ae la i ke kuka koa ame ka papale. a ku aku la imua o ka aha kanaku e like me kona manawa i heie pu ai me Generala Gerisa. "Owai la wiiin, i ninauia iho nei. Owau ke kanaka nana i paa aku i ka manao puni koko e pepehi i ka Emepera." wahi a \Yete i paue aku ai me ka leo nui īuoakaka. "Kahuhn, he kiekie no kon maka*n ole 1 ka ba i ana mai ia makou nau i hoohamani 1 ka makou papahana." "O ia ka*u e makemake nei e noonoo mai oukou." •• Alaila e hoike ix>no mai oe ia makou i na mea apau." "Aole maanei e hoike ai. Eae inai oukou e hui aku \vau me na lala o ko oukou ahakuka," i panai hou aku ai o Wete. ••Aole a makou mau meahuna. Oka halawai ana o kekahi ahakuka aia wule no a he mea ano nui, aole hoi no kekahi meahuna." (Aole i pau.)