Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 43, 21 October 1904 — HE AOAO HOOKAEILI KA DEMOKARATA. [ARTICLE]

HE AOAO HOOKAEILI KA DEMOKARATA.

I Aoie he kumu eae i ala mai ai ke ? kaua huliamahi o ka Akau ame ka Hema iioko o ka Uniona kaulana lo«a o ke Ao nei. O ka hookauwakuapaa a ka Aoao I>e-mokarata i na. Negero, oia ke kumu o keia kaua huliamahi. Iloko o ka Puke Mooleio o ka mokuahana ana o keia Aupuni laia iho. he ku I | ka manaonao e iike me ka Kaniahiku | i hoolaha ma; nei i ke kii o na Keg«ro elua i puhiia mai nei i ke Ahi ma ka | mokuaina o Georgia. j Mamua aku oka M. H. 1775. e hoo- | maka ana na S«pania (Paniolo) e lawe [,i na negero no Amerika e kuai ai, a ! mahope mai o ia makahiki a hiki i I ka makahiki IS6O, ua kawowo loa ka ! hookauwakuapaa ma Ameiika, a o na ; mokuaina ma ka Hema i noho mana ia e na ua kau lakou i mau kanawai no ko lakou mau mokuaina, ua hiki no i na Haku ke pepehi a make ka lakou mau kauwa. O kekahi mea manaonao loa. ina he kauwa kane a wahine a keiki ka kekahi Haku, ua hiki no iaia (Haku) kē kuai aku i ka wahine i kekahi Haku hou, ina o ke keik'i a kane paha, e uwe ana ke kane i ka wahine pela no hoi ka wahine i ke kane, a o ke keiki i ka makua. Ua like na negero iloko o ia mau la e like me ke kuai ia ana o ka lio, bibi, miula ame ke kekake. Kau lakou i mau kanawai no ka poe huna a hoomahuka i ka lakou poe kauwa negero. Aohe kanawai ke pepehi lakou a make ka lakou poe kauwa, nakiikii aku i na kauwa a lakou i ka pou laau, hookomo i na uwepa ili iloko o ke kai paakai, wehe i ka lole a pau a hili aku me ka uwepa. Nui ka uwe o na kauwa, Mamua iho o ka makahiki 1860, ua ala mai na haipule, na Kristiano ( na poe waiwai, hanohano o ka Aoao Akau, a ku-e i keia mau hana ino a ka Aoao Demokarata oia na mokuaina ma ka Hikina. Iloko o na Ahaolelo Kau Kanawai o na mokuaina ame ka Ahaolelo Nui ma Wasinetona, ua paio ikaika ka Aoao Akau e kinaiia a holoi loa ia ka hookauwakuapaa mai ka lepo aku o Amerika, aka, aohe e hiki oiai ua nui a lehulehu na Lunamakaainana ma ka Aoao Hema huipu me ke komo pu o na kuhina na Luna Aupuni ma ke kalepa nika ana. I ka hiki ana mai i ka M. H. IS6O, oia ka makahiki e koho Peresidena al 0 Amerika, noonoo ka Aoao Akau i kanaka kupono, e like me ka uila e anapu ana mai ke komohana mai o ka mokuaina o Ilinoi a i ka mokuaina o Maine ma ka hikina loa, e kipehi ia ana e na huna ehukai o ka moana Akelanika. Pela ka inoa o Aberahama Linekona, ke keiki Paionia, ke keiki kua. wahie, a o na lala laau maloo oia kona kukui e heluhelu palapala ai. O ka la 4 o Maraki, M. H. IS6I i poni ia ai oia 1 Pere.sidena, Ke hookoe nei au i kana haiolelo. O kana hana mua loa o ka hoopau i na Kuhina kokua malu i ke kuai nika ana. Ma ka mahina o Sepatemaba oia makahiki no kuahaua aku o Aberahama Linekona, mahope iho o ka la 10 o lanuari, M. H. 1562 e hookuu ana oia i na kauwa negero a puni o Amerika aole kauwakuapaa hou ma ka lepo o ka Repubalika kaulana loa o ke Ao nei. O kela kekahi o na hana pookela loa a Linekona i hana ai. O ka huina o na Negero i hookuu īanaklla ia ia manawa he 4,000,000. Aole lua iloko o na moolelo o ke Ao nei e like me Linekona Na ke Akua oia i hoouna mai i hoopakele no ia Lahui, a i hoopakele no ka Repubalika oiaio e like me Kaniahiku ame "Me" nei. Koe -wale no ko kakou Haku aole i loaa aku ia Linekona, he mau miliona ka Linekona i hoopakele ai, a o ka Haku hoi o ke Ao holookoa nei. O kana olelo kaulana "A i kau ia au mawaena o ka Lani ame ka honua, e kauo auanei au i na lahul kanaka apau i o'u nei." E hele mai oukou e ka poe luhi ame ka poe kaumaha a na'u oukou.e hoomaha aT5u." Aol e oia olelo mai, hele mai ka poe keokeo ame ka ulaula, koe aku ka poe nika, l ka poe Demokarata kipaku ia ka hiwa paa. koala ia i ke ahi. Heaha la ka mea i kii ole ai e ai, ua mo'a iho la hoi? Mahope iho o ko Linekona hooponopono ana i ke Aupuni. hiki aku la ka nuhou weliweli i ka Akau, ua kipi na mokuaina o ka Hema, a ua wehe ae lakou i ka pili me ke Aupuni Makua, a koho lakou i Peresidena okoa no lakou J a ki poka aku lakou i ka papu e paa | ia ana e Anesona, ma ke kulanakauhale o Kalekona. A o ka hoomaka no ! la e kaua kuloko no ka hookaeili mai ,ke kumu. Pau eha makahiki, koho hou i Peresidena noonoo hou ka Akau ia | Linekona i Peresidena. I kela koho | hou ana, ua haiolelo aku o Linekona, "Aole hiki ke kuapo Lio i ka wa e a-u hele ana i ka muliwai." Nona iho j no ia olelo. Ua hiki mai ka wa lanakila, ua pio ka Aoao hookaeili o ka mea nui ua lilo aku ke ola o ke kanaka nana i huki ae i ka nohona kauwakuapaa o na Negero a like me ka ili puakea. O ke kahe ana o ke koko o Linekona no ka pono o kona hoa kanaka, oia ka anoano i kanu ia iloko o na Repubalika na haipule, ame na Krlstiano oiaio. Ua ku lakou iluna a paa i ke kaula waha o. ka hookele Aupuni ana o ka Aoap Repubalika mai ka M. H. 1861 mai a hiki i ka makahiki 1593, o Maraki a noho o G. Gilivalana i Peresidena—Akahi no a puka ke Demokarata. E na makamaka maanei e hoa3caka aku au i ke kulana o ka Aoao Repubalika, oiai ua ike ae la oukou o ka aoao Demokarata he hookae ili a puhi koala ike ahi. ka aoao holomua oka walwa! a mana nui ma ka aina makua oia no'ka aoao Repubalika a'u e ku nei.