Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 44, 28 October 1904 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, POALIMA, OKATOBA 28, 1904.

 

KA Nupepa Kuokoa

 

NO KA MAKAHIKI - - - - $2.00

NO KONO MAHINA - - - - - 1.00

 

SUBSCRIPTION RATES

ONE YEAR - - - - - - - $2.00

SIX MONTHS - - - - - - - 1.00

            O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOO@A@A MALOKO O KEIA NUPEPA, E @OOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE, AOHE NO E HOOKO@OIA. E HOIKEIA AKU NO KA AU@AU OLELO HOOLAHA KE UI MAI I KE KEENA NEI.

 

O na Dala apau o ka Pepa e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY, LTD.

 

HOOPUKAIA E KA Hawaiian Gazette Co., Ltd.

 

Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Panalaau o Hawaii, ma ke ano Mea o ka Papa Elua.

 

DAVID L. A-I, : : Lunahooponopono

S.K NAWAA, : Kokua Lunahooponopono

A.W. PEARSON, : : : : : Lunanui

HONOLULU, OAHU.

 

POALIMA: : OKATOBA 28, 1904.

 

KEIKIALII KALANIANAOLE KA MOHO ELELE LAHUI REPUBALIKA O HAWAII TERITOR I KA AHAOLELO NUI

 

KEIKIALII KALANIANAOLE,

 

AOLE AOAO HOME RULA MA KA AINA MAKUA.

 

            Iloko o ka moolelo o ka nohona Aupuni ana o ka Aina Makua mai kono, hookumuia ana ma ke ano he Aupuni Kuokoa, oia no hoi kona hemo ana mai ka lima kakauha o Pelekane a hiki i ka hoohuiia ana o Hawaii nei me ko kakou Aina Makua, akahi no a ikela ae ilo@o o ka moolelo o Amerika he aoao Home Rula kekahi. O Hawaii nei ka Teritore mua loa iloko o ka pohai o na Mokuaina Hu@ia nana i hoal@ ae i keia aoao ka@aiaina, malalo hoi o na alakai ana a Hon. R. W. Wilikoki, ka Elele mua loa mai keia Teritore aku i hehi aku i ka papahele o ka Hale Kau Kanawai o Amerika, a mai ia manawa mai a hiki i keia manawa ke ku ana o ka aoao Home Rula.

            He mau aoao kalaiaina e ae no kekahi o Amerika mamua aku o ke ala ana mai o ka aoao Home Rula mawaho ae o na aoao Demokarata ame Repubalika. eia nae aole loa he wa iloko o ka mool@lo o ka Aina Makua i ikeia ai keia mau aoao e ae e lilo ana i mau aoao kalaiaina nana e alakai i ka lahui. oia hoi. ka lilo ana ia lakou na hooponopono aupuni ana, a o ka mea i ikeia o Repubalika ame Demokarata wale no na aoao kalaiaina nana e hookele a e lawelawe i na hana o ka aina. E like me ka nele o keia mau aoao i ka noho alakai ana, pela no hoi ka nele o ka aoao Home Rule mai kona hookumuia ana a hiki i keia manawa.

            O ka mea i ike nui ia ma Amerika iwaena o keia mau aoao liilii lehulehu e ku nei, e ae e ku nei, oia ko lakou holo hele iloko o na aoao nui elua. Repabalika ame Demokarata. Aia no he aoao Repubalika Dala Keokeo ma Ameriko a aia @@ he aoao Demokarata Da@a Gula aka o ka hana a keia mau aoao oia ka holo ana iloko o keia mau aoao kalaiaina alakai o ka aina maluna o na ninau lehulehu e ala mai ana no ka pomaikai o ka aina.

            Ke kalaheaia nei ma na haiolelo he Home Rula @a lo@na lawelawe kalaiaina Repubalika ame Demokarata. Ke olelo nei ke Kilohana aole he lahui kanaka i komo ole ka manao e hookele i kona aupuni iho apuni keia poepoe honua. Pela no ka lahui Amerika i ko lakou manawa i kuokoa ai mai ia Pelekane mai. Ua loaa kela manao na lakou no e hookele i ko lakou aupuni aole hoi na ka poe malihini, a pela na aoao Demokarata ame Repubalika i kukulu ae ai ia laua iho no ka lawelawe ana i na hana o ke Aupuni. O keia manao na ka lahua e lawelawe i na hana o ke Aupuni oia ka manao o na Amerika apau. Aole o lakou makemake e hele mai ke Kepani a na lakou e rula i ko lakou aina. Aole loa. Aole lakou i makemake na Pelekane e rula mai ia lakou. Aole loa: oiai oia ke kumu o na kupuna Amerika i kaua ku-e aku ai ia Pelekane. Maluna o keia manao paa na Amerika e rula ia Amerika. pela na aoao kalaiaina Repubalika e ku nei. Ke makemake nei keia mau aoao elua na kela ame keia makaainana e hookele i na hana o ko lakou mau Mokuaina iho. aole na kekahi aea wale mai. a pela ka aoao Repubalika i hoike ai ma kona kahuahana e haawi ana na na Teritore o Nu Mekiko, Arizona ame Okolahoma e lawelawe i ko lakou mau hana pili aupuni. aole ma ka manao e kukulu aku maluna o ia mau Teritore i ka aoao Home Rula. ke hooli@o@a mai ua mau Teritore la i mau Mokuaina. Aole no he aoao Home Rula i ikeia iloko o keia mau Teritore mai ko lakou manawa i lilo ai i mau Teritore @@ Amerika. Ua ikeia iloko o ka moolelo o ka Ahaolelo Nui he mau Elele Repubalika ame Demokarata wale no na Elele i hiki aku iloko o ia Aha hanohano, aole he Home Rula.

            He mea waiwai ole ka lawe ana mai a kukulu ae i Home Rula ma Hawaii nei me ka olelo ae “na makou e rula i ko makou aina iho,” oiai ua kukulu mua na Amerika i na aoao kalaiaina e hookahua ana maluna o ka manao na na kupa Amerika e lawelawe i na hana o ka aina, a ua nee mai nei ia mau aoao iluna o ka aina a ke ku nei i keia manawa. He mea waiwai ole ke kukulu ana ae i kekahi aoao okoa a paio aku me keia mau aoao mana nui e noho nei i keia manawa. Ua hui o Hawaii me Amerika a e like me ia hui ana pela no e nee mai ai na hana o ia aina maluna o Hawaii nei. Eia ianei kona mau oihana hoonaauao ame kona mau lawelawe aupuni ana, a ua kaawale aku nei na lawelawe aupuni ana o ke au Moi o Hawaii nei, a o ka hana pono loa i na makaainana Hawaii oia ka hui ana iloko o na lawelawe Aupuni ana o Amerika a komo ae iloko o na aoao kalaiaina mana nui elua.

            Aole he aoao Home Rula ma ka aina makua, a ihea la kakou e hele aku ai no ko kakou mau pono ina he Home Rula kakou? Ke kohoia aku i Elele Home Rula mai Hawaii nei aku aole anei e hele aku ana oia i na Repubalika ame na Demokarata o ka Aina Makua no ke kokuaia mai? Pela o Elele Wilikoki i hele ai i kona kau mua, a i kona ikeia ana mai he Home Rula, aole oia i nana ia mai. a no ia nana ole ia ana mai i hoi awiwi mai ai oia a koi e hoolilo ae i ka aoao Home Rula i Repubalika, a no ke ko ole, ua pakui aku i Repubalika. Heaha iho la hoi ke kumu o ka pakui ana i Repubalika ina hoi he Home Rula no ma Amerika e like me na waha-a e loheia nei? No ka mea aole he aoao Home Rula ma ka Aina Makua.

            Ua kupono ke olelo ae, “Na Hawaii e rula ia Hawaii,” oiai oia iho @a ke kulana e ku nei i keia manawa. O na haole i hoonohoia mai ma na oihana Aupuni o Hawaii nei, e like me Kiaaina Carter ame kona mau hope. he poe lakou i hoolilo ia Hawaii nei i home no lakou. Aole wale oia, aka he poe Amerika kakou i keia manawa. a ua loaa like no ka pono ia kakou e like me na haole e noho nei. O ka manao ana e ku kaokoa na Hawaii no lakou iho. he manao waiwai ole ia oiai ua pau ka manawa e kuokoa ana o Hawaii nona iho. I keia manawa he hapa no Amerika a he mea hiki ole ke hoopale aku i na lawelawe aupuni ana a Amerika ame kona mau manao. Aole kakou i Mokuaina i keia manawa e hiki ai ia kakou ke lawelawe iho i ko kakou mau hana me ke keakea ole ia mai e Amerika.

            O ka manao o ke kukuluia ana o kekahi mau aoao lehulehu e ku nei ma Amerika i keia la, oia ka hoonaauao ana i na kanaka maluna o na ninau ano nui e ala mai ana iluna o ka aina. Ina i keia kau aia ke kulana o ka aina ma kahi nenelu o ka poino,ua makaukau keia mau aoao liilii e kakoo i ka aoao e hoao ana e hoopakele ae i ka lahui mailoko ae o ka poino, a pela i holo ai i o a i o iloko o keia mau aoao kalaiaina nui, Repubalika ame Demokarata. Ina o ke kukuluia ana o ka aoao Home Rula ma Hawaii nei a i hanaia ma ke kulana hoomaauao i ka lahui, e alakai ana i ka lahui iloko o keia mau aoao mana nui ma na ninau koikoi e ala mai ana ma keia Teritore, alaila ua maika; aka o ka lawe ana ae i aoao kalaiaina e hoao ana e loaa ka mana, aole loa e hiki ala wale no a he pau loa no na aoao mana nui elua o Amerika i ka hoohioloia mai ka @lihonua aku, he hana hiki ole hoi i ka aoao Home Rula o Hawaii nei ke hana.

            Nolaila e na hoa Hawaii, noonoo mai i keia, a e kapae loa ae i ka hilinai ana i na olelo e onoonouia nei imua o oukou, aia no he aoao Home Rula ma ka Aina Makua, no ka mea aole he aoao o keia ano malaila, a o ka ike i ka mea pono oia kahana pono e hana aku ai. Aole e loaa ia kakou ka lanakila ma ke ku-e ana i ko Amerika mau lawelawe aupuni ana. O ka aoao Home Rula nau e Hawaii i hoala ae nei a ikeia he aoao kalaiaina ia. aka aole ona kahua ma ka aina makua, kahi o ko kakou mau pomaikai e hele mai nei.

 

E HOOKOIA KO KAKOU MAU KANAWAI.

 

            Ua hanaia mai na kanawai apau mai ka hookumuia ana mai o ka honua a hiki i keia manawa. He kanawai ko na mea mau a ke Akua ihana mai a hoonoho iho ma keia ilihonua, e like me ka la, ka honua, ka ea a lehulehu wale aku. I kona hana ana mai i ke Kanaka kau mai la oia i ke kanawai i na kanaka makamua loa, aole laua e ai i ka hua o ka laau iwaenakonu o ke kihapai, eia nae ua hookuli laua a o ka hopena hewa ka honua a kau mai na kauawai i oi aku ke koikoi. Ua hanaia mai no na kanawai no ka hoomalu ana i ka ohana o ka Isaraela, a oia no hoi na kanawai he Uni i waihoia mai ai ma ka lima o Mose ma ka Mauna o Sinai, a oia mau kanawai oia ke alahele o na kanawai apau e ku nei i keia manawa iloko o na Aupuni naauao apuni keia poepoehonua.

            Ua hanaia na kanawai i hiki ke hoopololeiia na aoao o ke kanaka, ke malamaia ka maluhia o na waiwai e waiho ana iluna o ka aina, i hiki hoi ke hookaulikeia ke kaumaha maluna o ke kanaka ilihune ame ke kanaka waiwai, i malamaia hoi ke ola o na kanaka e noho ana iluna o ka aina ame na manao lehulehu o ka hanaia ana o keia mau kanawai.

            O ka hana a ke kanaka oia ka hooko ana i na kanawai, ina no ia he kanawai pono a ponoole paha. Ua koho aku ke kanaka i kona wahaolelo e hele aku iloko o ka Ahaolelo no ka hana ana mai i na kanawai ame na hana e hooholomua ana i ka pono maluna o ka aina, a aia maluna o na kanaka i kohoia no ka Ahaolelo ka hana ana mai i na kanawai, a o ke kuleana paa iloko o ke kanaka oia ka hooko ana. Nolaila he mea pono e hooko ia ko kakou mau kanawai e ku nei ma ka nana ole ae i ke kulana o ke kanaka, ina no ia he waiwai a ilihune paha, oiai na hanaia mai na kanawai i mau mea na kakou e kakoo ai a e hooko pololei ai, a he hana keia na kela ame keia makaainana e hana ai a he hana hoi na ko

 

KAKOU OIHANA MAKAI.

 

            Ua hookaawale na kanawai o ka honua nei i poe na lakou e hooko a e ike ke malamaia nei na kanawai i kauia maluna o ka aina. O ka Oihana Makai oia kekahi o na lala o na oihana aupuni i hookaawaleia ai no ka ike ana ke malama a ke hookoia nei ua kanawai i hanaia. Ua hoonohoia i poo no keia Oihana, a ua kau aku ke koikoi maluna o ka Makai Nui ame kona Hope ka ike ana i ka hooko pono ia o na kanawai. O na maki e noho ana iloko o ka oihana o lakou na lima-akau o keia mau kanaka koikoi i hookohuia aku no ka malama ana ame ka hooko ana i na kanawai, a o na hemahema apau e ala mai ana ma ka hooko ole ia ana o na kanawai e maua ana iluna o ka aina ua ili aku maluna o keia mau kanaka elua.

            I mea e hiki ai ke hookoia na kanawai e na kanaka e noho ana ma ke kulana Makai Nui a Hope paha, he mea pono ia laua, aole o laua wale no, aka pilipu keia me na makai e noho ana iloko o ka oihana, ke ku kaawale mai na mea a ke kanawai i papa ai. Aole pono e huikau pu lakou iloko o na hana ha’iha’i kanawai, o hiki ole ia lakou ke hooko i na kanawai o ka aina. Aole hoi he pono ia lakou e hoohoaloha i kekahi a haalele i kekahi oiai ua hoonohoia aku lakou e hana me ka pololei i na manao o na kanawai. He mau kauwa lakou na ka lehulehu. a e hana mai lakou no ka pono o ka lehulehu, aole o ke kau kapakahi.

            O keia kekahi o na kumu i loaa mai ai he hoolohi ana ma ka Oihana Makai i keia mau la a kakou i ike iho nei, eia nae hoi aole he mau kumuhoopii i hookauia aku maluna o na lunanui o ka oihana makai. Ua loaa mai hoi keia mamuli o ka hakiloia ana a ikeia aole i malama ponoia ka hooko ana i na kanawai o ka aina e like me ka na makaainana ame ke Aupuni i manao ai. He mea pono e ike na makaainana i ka hooko pono ia o na kanawai, a he hanohano hoi no ka aina ke loaa kekahi oihana makai e malama pono ana i na kanawai a maluna o ia kahua i manao ai ke Kiaaina e hoololi i ka oihana.

 

HE KULEANA KO KE KIAAINA.

 

            Aole he kuleana hana kanawai o ke Kiaaina, aka ua lawe ae oia i ka oleo hoohiki e malama ana a e hooko ana i na kanawai o ka aina, a ina aole he malama pono o ka Oihana Makai a hooko ole hoi i na kanawai, alaila he hana maopopo loa na ke Kiaaina ma kona aoao e like me kana i lawe ai i ka hoohiki e ike a e hoonoho ae i oihana makai e hooko ana i na kanawai. Ina no he mau kanawai maikai ole, o kona kuleana no ia e hooko ai aole o ke kapae ae. Aole ona mana maliala O ke kuleana ia o ka Ahaolelo o ka huli i na kanawai pono ole a hooponopono i hiki ai ke loaa mai ka mea maikai a hookomo ae ma kahi i ino a i hemahema.

            Ke hailukuia nei no nae ke Kiaaina i keia mau la e na aoao kalaiaina e ku-e ana iaia mamuli o ka hooko ana i kana hoohiki i lawe ai i kona manawa i hoonohoia aku ai ma ka oihana. Ua hewa anei ke Kiaaina ma keia hana ana? Ke kapaia aku nei oia he “CZAR” oia hoi, he “limanui” aka ke iho ke kanaka a noonoo pono. eia oia ke hooko nei i kana i hoohiki ai. Aole anei he mea pono ka hooko ana i ka olelo hoohiki? Ua hoike ke Kiaaina i kona manao e hookoia na kanawai e pono ai, a ke ku nei ke Kilohana maluna o ia kahua. Ina he mau hana limanui ka hana a ke Kiaaina i hana ai. alaila ke hoihoiia nei ka hana ana i ka mea pololei i mea hewa a o ka hana ponoole hoi i mea pono. ua like hoi ia me ka olelo ana ae “Ke huki nei ke kaa i ka lio, aole hoi ka lio i ke kaa.”

            He manao paa ko ke Kilohana e hanaia na hana apau o ke Aupuni ma ke alahele maikai. a o ke Kiaaina o keia Teritore e ku nei i keia manawa ke huipu nei me ke Kilohana maluna o keia kahua hookahi. O na kanaka pono apau e hoopololei ana i ko lakou mau mau aoao apau. he poe lakou i kupono e loaa na mahaloia mai ka lehulehu aku. O ko kakou Kiaaina kekahi oia poe a he mea pono i ka lehulehu ke mahalo aku i kana mau hana hoopakele i ka lahui mailoko mai o ka nenelu e nee loa aku ai na hana ku-e kanawai i ka lanakila maluna o ko kakou aina aloha nei. Aole loa no i pono na kanaka apau, a aole no he kanaka pono ke Kiaaina oiai ua olelo mai ka Buke Nui: “Aole he kanaka pono hookahi ma ka honua nei,” aka nae aole i nele ka honua i na kanaka e hoao ana e hana maikai nona iho ame kona mau hoaloha, a ke manaoio nei ke Kilohana o ko kakou Kiaaina kekahi i komo pu iloko o ka huina o na kanaka e hoao ana e hana i ka mea pono.

 

HE KULEANA KO NA MAKAAINANA.

 

            He kuleana nui ko na makaainana e ike ae ke hooko pono ia nei ko lakou mau kanawai e na kauwa a lakou, a he kuleana ko lakou e waiho ae i na olelo hoopii ku-e i kekahi luna aupuni e hana ole ana a e hooko ole ana i ke kanawai. Mawaho ae o keia aia he kuleana nui i haawiia mai e ke kanawai, ke kuleana e koho aku i ko lakou mau wahaolelo a hoouna aku iloko o ka Ahaolelo. O ka Ahaolelo kahi kupono e hoohalahala ai i ke ino o kekahi mau kanawai i hanaia, a o ke kuleana o na makaainana oia ka waiho ana ae i ka lakou mau palapala hoohalahala ma ka lima o ko lakou mau wahaolelo i kohoia no ka Ahaolelo a na keia mau wahaolelo e hoololi hooponopono a hoopau paha i na kanawai e hoopilikia ana i ka lahui. Aole pono e hoahewa ka lahui i ke kanaka e hoao ana e hooko i na kanawai i hanaia, aka e hookau aku i na hoahewa ana maluna o ka lakou mau wahaolelo i hoouna ai i ka Ahaolelo.

            Ma ka aoao o ke Kilohana, ke poloai nei i na kanaka apau i loaa na mana koho e koho i na kanaka i ikeia ko lakou hoopono, oiai he mea hiki ke manaolana aku e hana mai ana lakou i na kanawai e pomaikai ai ka lahui. He kuleana keia no kakou apau, a o na makaainana e hoohemahema ana i keia kuleana he mea maopopo o lakou no ka poe i makaukau loa e ku koke mai ma kekahi aoao a wawahi iho i na kanawai no ko lakou mau pono pili ponoi iho.

            He mea hanohano no ka lahui ka loaa ana o na kanaka e hooko pono ana i ka hana i waihoia aku ma ko lakou mau lima. a he hana maikai na ka lahui ke kakoo ana aku i na kanaka o ia ano. He hanohano hoi no ke kanaka ke koho ana i na kanaka kupono e hele aku iloko o ka Ahaolelo no ka hana mai i na kanawai e hiki like ai i na makaainana ke hooko me ka ewaewaole. He hanohano no kekahi kanaka e lawelawe ana i ka hooko ana i na kanawai ke ku kaawale mai na hana ha’ihai’ kanawai mai. a ke loaa na kanaka o keia ano ola ka lahui ame kona mau pomaikai apau e hoolaupa’i ana iluna o ka aina.

 

O ka manao a ke Elele Kalanianaole e puka aku nei ma keia pepa oia kekahi o na manao e pono e heluheluia me ke akahele loa a hoomaopopo i ka ikaika o ka hana a ke Elele i hana aku nei ma ka Ahaolelo Nui no ka pono o Hawaii nei. He mea oiaio kana e hoike nei i ka nui maoli o ka hana, oiai aia ilaila ka hilinai nui no ka pono o Hawaii nei, a o kana hana i hana aku nei ua loaa mai no he mau hua e ike maopopo aku ai ka lahui i ka loaa ana o na pomaikai ma ka hoouna ana i kanaka a Elele hoi e pili pu ana me kekahi o na aoao kalaiaina nana e hoomalu nei i ka Aina Makua. I ke kau mua no a ke Elele Repubalika i hoounaia aku ai hoomaka e no ka ikeia mai a hookoia mai kekahi mau pono no Hawaii nei ma na pono pilikahi ame na pono pililau@a.

            Ma keia e ka Lahui Hawaii, maopopo loa ka waiwai ole o ka hoouna ana i kanaka Elele Home Rula, mahope hoi hou mai i Hawaii nei ke ike i ka nele a pakui aku i huelo Demokarata a i ole Repubalika paha a hoi hou no Amerika. I mea e kali ole ai ka Lahui i na pomaikai e loaa mai ana ia kakou, e pono e koho ia Kalanianaole i moho na kakou no keia elua makahiki e nee mai nei.

 

MA KA AOAO IKAIKA E KU AI KAKOU.

(Kakauia e S. K. Nawaa.)

 

            Me keia mau mea maopopo loa no ka aoao Demokarata ma Amerika ame Hawaii nei hoi i keia mau la, e ninau iho kakou: He mea kupono anei ko kakou kakoo ana i keia aoao? Aole. He pono anei e hoike aku kakou na Hawaii ia Amerika o ka aoao e ku-e ana i na pono no Hawaii nei ma ka lawelawe aupuni laula ana oia ka kakou e kakoo aku ai? Aole. He mea pono anei ia kakou ke hoike aku i na Repubalika o Amerika ke ku-e nei kakou, mahope no nae o ka lakou mau hana maikai ana mai no Hawaii. ma ke koho ana i na Demokarata maanei a paio aku i ke Kiaaina a lakou i hoonoho mai ai? Aole. He mea maikai anei ka hoohakaka ana i ka Ahaolelo kuloko no ka pomaikai o kekahi poe kakaikahi e niania nei i ko kakou Kiaaina? Aole: no ka mea ke ku nei ka moolelo o ke Kau Ahaolelo o 1901 o ko kakou ahaolelo kuloko a hoike mai he hana waiwai ole ia. E kali anei kakou. e ka lahui no kekahi kau hou aku no ka hanaia mai o ko kakou mau makemake e like me na makahiki mua o ko kakou lawelawe aupuni ana ma keia ano a kakou e ku nei? Aole. O ko kakou makemake o ka hoohana koke ia mai o ko kakou mau makemake.

            Ina o keia manao hope oia ka makemake o ka lahui, alaila e hoi ae kakou iloko o ka aoao ikaika. ka aoao hoi nona ke kahuahana kaulike e imi mai nei i mau pono no keia Teritore nawaliwali a uuku. Ka aoao hoi e noho mana aku ana ma Amerika no keia mau makahiki eha e nee mai ana, a ilaila kakou e paio ai no ko kakou mau pono.

 

NAWALIWALI KO LUNAKANAWAI PARKER KULANA.

 

            Ma na hoike ano nui e hoea mai nei ua maopopo loa aole e puka ana o Lunakanawai Parker. ka moho Peresidena a ka aoao Demokarata. Ua loaa pu iho no hoi ma ia mau hoike o kahi ikaika wale no nona oia na mokuaina o ka Hema, a oia no na mokuaina Demokarata, aka ma ka Hikina ame ke komohana aole loa he wahi ikaika.

            He kanaka maikai o Lunakanawai Parker ma kona moolelo o ka lawelawe ana i kana hana ame kona nohona ohana ana, a ua oleloia ae aole i ikeia kekahi kanaka kupono loa ma ka aoao Demokarata e noho ma ke ano he alakai no ka lahui e like me keia Parker, a i kona waeia ana i moho, ua hoohaili mai no na manao iloko o ka lahui Amerika e koho aku iaia i Peresidena no lakou. aka nae i ka manawa ana i hoopuka ae ai i kana palapala e apo ana i ka hanohano i hooka@ia aku maluna ona. ue kuemi hope na makaainana Amerika. oiai ua hoike ae oia i kona hilinai maluna o ke dala gula, oiai no nae ua koho aku oia ia Bryan ma na kau koho mamua iho ma ke ana dala keokeo, a oia hana ana pela ua hewa ia a o ke dala gula ka oiaio.

            O ke ana dala gula, oia ke kahua lawelawe panailike a ka aoao Repubalika, oiai na Demokarata e hilinai ana maluna o ke dala keokeo, e like hoi me ka Bryan i holo ku-e ai ia Makinale maluna o ke ana waiwai dala keokeo “16 la 1.” I ke kau Ahaolelo Demokarata i noho ai ma Sana Lui iloko o Iulai iho nei. ua kapae ae ka aoao Demokarata i ka ninau ana dala a waiho hakahaka iho ia ko lakou kahuahana me ana panailike ole: eia nae ua telegarapa koko a@ o Lunakanawai Parker i ka manawa i ninauia aku ai kona manao, e hookomo iho i ke dala gula iloko o ke kahuahana Demokarata ma ke ano he ana panailike, a mahope o ka hala ana o kekahi mau hora loihi i ka hoopaapaa ana maluna o keia kumuhana, ua hooleiia ae ke noi a Parker.

            Mamuli o keia kumu o na Repubalika ame na Demokarata i kakoo ia Parker, i na la i hala, ke kuemi hope nei a hoi ae ko lakou kakoo ana ia Peresidena Rusawela i keia manawa. Eia iho kekahi manao i laweia mai kekahi mai o na nupepa o Kikako, e i ana penei:

            KIKAKO, Sept. 13.- O kekahi o na mea ano nui nana i hooluolu aku i na manao o ka Lunahoomalu Lahui Cortelyou ame kekahi poe alakai Repubalika oia ke ku laina ana o na poe koho i kuapo aoao ai maluna o ka ninau dala iloko o 1896 ame 1900. O na Repubalika Dala Keokeo i huki ai ma ko Bryan aoao he ewalu makahiki i hala ae nei eia lakou ke hoi mai nei iloko o ke apo hookahi (Repubalika), a o na Demokarata hoi i hilinai ma ke dala gula a haalele aku i ko lakou aoao, eia no ke noho nei iloko o ke kahua hoomoana o na Repubalika.

            Ua hoea mai o Konela George Stone, ka Lunahoomalu Mokuaina o Kaleponi, i keia kakahiaka a waiho ae i kana hoike no ke kulana ma ka huli Moana Kai Pakipika. O ka hopena i loaa mai oia ka huli hoi ana aku o Lunahoomalu Cortelyou no Wasinetona i keia po me na manaolana maikai no na lawelawe hooikaika koho balota ana ma ke Komohana waena ame ke Komohana loa. E like me kona pilipaa ana ma kana hana oia hoi ka hoike ole ana i kona manao i keia manawa maluna o ke kulana holo balota, nolaila aole ana mea i hoike ae ai no ka hopena e hoea mai ana ma keia kau i keia manawa.

            Eia hoi ka Senatoa i pau Carter o Montana i olelo ae ai no ke kulana kalaiaina i keia manawa: “Aia ka ikaika o na manao o ka lehulehu i keia manawa ma ko Rusawela aoao mai na mokuaina o ke kuahiwi (na mokuaina Komohana waena) a hiki aku i na aekai Pakipika. Aole loa he Repubalika i pani iho i kona waha ma ka hoole ana i ke koho ana no Parker, a he hapanui hoi o na Demokarata i hoike akea ae i ko lakou mau manao e kakoo ana lakou ia Peresidena Rusawela ma na ano apau.”

            O keia manao ae la maluna oia kekahi o na hoike maopopo loa e hoike ana i ko Parker nawaliwali. a o kona nawaliwali ana oia no ka nawaliwali ana o kona aoao e ku nei. ka aoao Demokarata, a eia hou no keia hoike moakaka loa a kona nawaliwali ame kona aoao i hoikeia hoi ma keia poomanao:

 

KE HOAA NEI NA DEMOKARATA A KE ULOLOHI NEI NA HANA HOOIKAIKA BALOTA.

 

            NU IOKA. Sept. 11 – Mamuli o ke ala ana mai o na manao p@oloke @amuli o ka nele i ka holomua, ke k@@ahihi o na manao ame ka lawelawe hu@kau ana ma ke keena kuwaena Demokarata. e malama ae ana na alakai o ko Parker puali i ka po o ka @a apopo i kekahi halawai. E hoaoia ae ana e lawe mai i lawelawe hapa ana mai ke kulana kupilikii mai ma ke keena kikowaena a hoonoho aku i alakai hilinaiia no ka lawelawe ana aku i na hana hooikaika balota.

            Ua hui ae o Henry G. Davis, ka m@h@ Hope-Peresidena, me kakahi mau alakai i keia la a kukakuka pu me lakou. Ua maopopo ae nei eia o Davis ke makemake nei e ike i na kumu o keia ulolohi. Ke oleloia nei me he mea la e hiki mai ana o Parker ianei. ina ia he mea pono. no ke kokua ana i keia hana a no na hooponopono ana i ke kulana ma ke keena kikowaena. E hoea mai ana i ka po o ka la apopo o Senatoa Arthur P. Gorman o Maryland, kekahi hoi o na Demokarata a alakai pauaho ole a kanaka makauakau hoi i ke alakai ana iloko o ka aoao Demokarata. Ua koi ikaika aku o Senatoa i pau Davis, he ohana hoi no Senatona Gorman, ia Gorman e hele mai a e haawi ae i kana mau kokua ana.

            Ua hiki no ke ikeia aku e kekahi mea e hakilo pono ana no na @a he umi i hala ae nei aia na mea apau iloko o ke ke@na kikowaena o na Demokarata ma kahi apuupuu. Me he mea ia @@ nalowale na manaoio hana a ua ne@e hoi i ke alakai. Aia malaila me he mea @a he hookahi kakini alakai a me he mea la e huki ana kekahi i @ a i @ kekahi hoi i kauhii i kau manawan@. Ua ike pu ia no hoi i ka nele i ke dala, a o ka poe i kauia aku he mau “anela” nana e lu iho no keia hana i na okeni eia lakou ke paweo nei a komo ole ma na hana kokua.

            Ua hoike ae kekahi o na alakai kaulana o na Demokarata i keia la, pen@@ “O ka hau@@hia ana o na hana @@kupu dala oia kekahi puupuu ika@ka loa i loaa i na Demokarata. O @@ k@@a@a i lawe ae i ke@a@ana ma k@ @@k@@ aoao eia lakou ke paupa@a@@ @@. Ua manaoia i ka hoomaka ana o na hana hooikaika balota e kahe mai ana ke dala me he wai la. O ka poe i h@@aku nei ma na apana o ke dala e ka@ ana ua halawai mai lakou me na hoole ana he lehulehu. O ka poe a k@@ poe noi dala i kau aku ai na mak@ e loaa mai ana na kokua ana ma@ i@ lakou mai ua hoike mai nei lakou i k@ lakou mau manao ua lawa iho la lakou a ua kupono hoi i ko lakou mau man@@ na lawelawe aupuni ana e ku nei a ke ike ole nei lakou i na kumu e hoo@@ ae ai.”

            Ke manaolana ia nei, ma ka @op@@@a o ka hui kukakuka ana i ka po o ka la apopo, a pela no hoi me na kukakuka ana ma keia mua aku iloko o na @a pokole, e nui ana na mea e hanaia ana no ka hoopuipui ana ame ka mahelehele ana i na hana pakahi a kela ame keia paahana iloko o ke keena kikowaena, a no ka hooponopono ana i keia pilikia e ku nei. Ua loaa pu no hoi na manaolana e hanaia aku ana he hana no ka hookupu dala ana. E noila aku ana o Belmont ame kona mau h@a o ke alanui Wall e kokua ae i keia hana.”

            O ka manaolana o na Demokarata ma Hawaii nei e hooikaika mai nei oia ka lanakila mai o ka lakou moho Peresidena, oiai ma ia ano e kohoia mai ai kekahi o lakou i Kiaaina no Hawa@i nei a pela no hoi na lunakanawai ame na oihana aupuni e ae, a pela hoi e h@@ ai ia lakou ke hana mai e like me k@ lakou makemake e kalahea nei maloko o ko kakou Ahaolelo. Eia nae ke h@ke maopopo mai nei keia mau hoike i @ikeia ae ia maluna aole loa e lanakila ana ka lakou moho Peresidena, a @@ hoi lakou ma ka aoao kalaiaina nawaliwali, a pehea iho la e ko ai ka lakou mau mea e palaueka mai nei. oiai na Repubalika e noho mana ana@ ma Amerika, me Kiaaina Carter hoi e n@@ nei ma ka poho kiaaina, ame kek@@@ hapa mahuahua e noho ana iloko o ka Senate o keia Teritore?

            E hoomanao, e na hoa Hawaii, aia ka holo o kekahi kanawai a olelo hooholo paha i ka loaa o ka elua hapakolu o ka Senate. pela no hoi me na hookohu e manaoia ana e apono, a @a e komo aku ana na Demokarata me na Home Rula i keia kau ma ke ano a@a ia lakou ka hapanui o na Hale a elua, aole no ia he mea e ko ai ko lakou mau makemake e paulaueka mai nei, oiai aia no kekahi hapanui o ka Senate i na Repubalika. O ka hopena e loaa mai ana e like loa ana keia kau ahaolelo ae me ke kau Ahaolelo o 1901, ka hoopaapaa wale. hoopau dala. a aole he pomaikai e loaa mai ana i ka lahui.

            O ka hana pono loa ia kakou e na Hawaii. oia ka hoolokahi like ana. E hoomanao i ka olelo kaulana: “Iloko o ka lokahi ka ikaika.” Ina mahea kakou e nawaliwali ana. a pela mau no kakou e noho u ai. E lokahi like kakou ma na ano apau.

            E Hawaii nui a Keawenuiaumi, aia ihea na makani nui a Ku-a-Pakaa i helu papa ai? Aia ihea:

            O ke kumu o ka ino o Hilo

            O ke ano ia o ka makani, o ka ua kea,

            Ke ooki ia i ka hu-a o ka hale a moku

            He Kepia ko Hilo pali-ku

            He Uluau ko Waiakea

            He Ulumano, he Awa, he Puulena

            He Moaniala ko Puna

            Hoakoakoa i ka makaia Kuamoae

            Moae ka’u malaia ka makani

            A paiahaa i Kanakaloloa

            He Hau ko Kapalilua

            He Eha ko na Kona

            He Kipu ko Kahua

            He Eelekoa ko Uli

            He Kipuupuu ko Waimea

            He Olaunio ko Kekaha

            He Paaiaa ma ka moana

            He makani hao i ka lau milo ko MaMakaopau

            A Kalahuipuaa Apaapaa Kohala i ka pali iuka

            A mahu lele ka makani

            He Puukolea ko Kapaau

            He Holopoopoo ko Waipio

            He Aeloa ko Hamakua

            He Kona ka makani o ka lewa

            Kai o ka moana Alenuihaha

            Pae ae i ka-honua

            Lele ae iluna ke ehu o ke kai

            Ke ehu o ka makani, la-e, ino.

            (E nana ma ka aoao 5.)