Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 45, 4 November 1904 — Ka Alika Lopikana Haiolelo Hueia ka I'o o ke Kahuahana a ka Aoao Repubalika. NO KA HIKI OLE I NA DEMOKARATA KE HOOHIOLO I KE KAHUAHANA, KE HAILUKU NEI LAKOU IA CARTER. [ARTICLE]

Ka Alika Lopikana Haiolelo

Hueia ka I'o o ke Kahuahana a ka Aoao Repubalika.

NO KA HIKI OLE I NA DEMOKARATA KE HOOHIOLO I KE KAHUAHANA, KE HAILUKU NEI LAKOU IA CARTER.

Mahope o ka pau ana o ka L*unahoomalu Smith haiolelo, ua hoolaunaia mai la o A. M. Robertson (Alika Rohikana), ka Lunahoomalu o ke Komite Kuwaena o ka aoao Repubaiika. 0 kana poo manao oia no "Ke Kahuahana i ka Aoao Repubalika, a penei kekahi mau olelo o ia haiolelo: "He pule i hala ae nei i keia po ua komo mai la wau iloko nei i ka wa e malamaia ana ka halawai a na Demokarata. O ka mea mua loa i kau mai i ko'u mau maka oia ke kii nui o Aberahana Linekona, ka mua loa hoi ame ke poo hoi o ko kakou Peresidena Repubalika (paipaiia). Aole wale oia ka mea kupaianaha i loaa mai ia'u ma ia halawai. Ua noho mai wau me ka hoolohe pono ana i ka haiolelo a W. A. Kini. Ua olelo ae oia i keia mau olelo e pili ana i na hana hooikaika a na Repubalika a kakou hoi e lawelawe nei: "I ka manawa e puhi ai ke kohola i ke. koko e pono oe e hoomaopopo iho ua ku aku la kona wahi e make ai." Maanei i hoike ai o Robikana i kekahi moolelo o kona mau la opio e pili ana 1 kekahi mau kii ana i ike ai e kau ana iloko o kekahi o na hale pahupahu. Ma kekahi aoao he kii no kekahi kohola me ka waapa e holoia ana e kekahi poe kanaka. He elua kanaka o ia e ku ana iluna me ka laua mau o. O. kekahi o laua ua hoolei aku la oia i kana o iluna o ke kohola a ku aku la ua kohola ia, o ka lua hoi o ke kanaka e ku ana oia a nana i ka hopena e loāa mal ana mai ke o a kona mua. Ua hoohalike ae oia i keia mau kanaka o i'a me laukea ame Kini. Ua hookuu aku o laukea i kana o, a eia o Kini ke ku nei me ka nana ana i ka hopena e loaa mai ana. Ma kekahi aoao o ua lumi pahupahu la, e kau ana kekahi kii no ka waapa, na kanaka ame ke kohola. U a loaa ua waapa la i ka hi'u o ke kohola a ua lele i ka lewa a haule iluna o ka ilikai a nahaha liilii, a o na kanaka hoi e au ana iluna o ke kai me ka hoolana ana ia lakou iho me na apana liilii i koe mai ka waapa mai. Wahi a Robikana o keia ana ka hopena ona Demokarata. Ia lakou i manao ai ua ku ke kohola a ua puhi ae oia he, wahl hunahuna koko liilii, aia hoi na manaolana iloko o na Demokarata no ko lakou lanakila, eia nae aoie lakou i ike mua e kapeku ana ka hi'u o ke kohola a lele liilii ana lakou.i ka moana kai uli kai hohonu. Maanei i hoomau aku ai o Robikana i kana haiolelo maluna o k e kahuahana o ka aoao Repubalika.

O ka pauku mua o ke kahuahana o ka aoao Repubalika kuloko e PM ana no ia i kona kakoo ana i na kumuhana i hooholoia a ! hoikeia iloko o ke "kahuahana o Kikako. Ua hookomoia keia mahele iloko o ko kakdu kahuahana kuloko me ka manaoio aia iloko o ke Kahuahana Lahui na' kumuhana i hanaia no ka hoomahuahua ana aku i ka pono o na kannka apau o na Mokuaina Huiia. O kekahi ona hana o keia aoao ola ke ku ana no ka pulama ana i na hana kuloko. ke dala oiaio ame ka hoomahuahua ana i ke kalepa waiwai.

O na pauku elua ame ekolu he mau pauku ia e kakoo ana i na lawelawe noeau a aloha aina oiaio o ka hooponopono aupuni ana a Rusawela, a e kakoo ana hoi i ka waeia ana o Rusaweia ame Fairbanks. Ke hauoli nei makou i ke aloha aina oiaio. ikaika a maemae o ka lawelawe aupuni ana a! Rusawela ana i hawi mai ai l ka la» i hui. He *nau kumu no e kupono ai i keia Teritore ke kakoo aku i Ko Ru3a-j wela waeia ana mai. Ma na ano apau: ua hoike mai oia i kona mau manao ; maikai no Hawail nei. a o kona make-| make nui oia ka pono o keia lahul ka- r naka. K' manaoio nei wau e mai ana o Rusawela 1 na mea apau e; pono ai keia Terltore. | O ka pauku eha he mea maikai i ka| poe i kapa iho ia lakou he poe Re-| pubalika, a i komo hoi na manao iloKo ; 0 lakou e koho okioki i ka balota. O ; kela kekahi o na paliku a Cecil Brown 1 ku ai iaia i noi mal ai l ka ahaelele; Repubal!ka no kona waeia ae i ka Se-j nate. Penei ka heluhelu ana o ka ha-, pamua o ua pauku la: "Ke hoapono; nei makou me ka haūoli I ka hoopono-; pono holopono a Klaaina r * er - ; (paipaiia) Ua aponoia keia Kahua-; hana ma ka la 1 o Sepatemaba maj Hilo. a ma ka la 1« o Sepatemaba ia Cecll Brov,*n e ku ana maluna o ia ka-| huahaaa. ua nol ae oia no kona waeiaj ae i moho. Aia no he mau kumu i hooholo ai ka Ahaelele i noho al ma Hilo e kakoo ana i ka lawelawe aupun ana a ltiaaina Carter. Mai kona manawa 1 hookohula ae ai 1 Kiaaina ua hoike ae oia «oko o kona puuwai I kona, makee i na pono o keia Terito«. iTa haawl mal ola ika lawelaw e aupun!

jna f 'nvT;'- hooixtno a kuix>no hol ma k* law<?l.'<ae ana i na Hoko o kona mau lal.i o K«? supunl a nw na ano apau 0 kana maa hana apau ua piii wal« no 1 "ka pnno o kela Tsrilore ame kona znau ma ieauilnana. j AoJ* oia J loihi aku ma kona ku?ana' Kiaaina ua lk€ iho la o& aia ka Trrl- - maluna o ke kahua banakarupa.; H« elua alahele a Carter e hana ai. O 3ta mua ola kona lawe ana a« Uoko o Xona ilma f ka hooponopono ana a okl ae hoi ma o a maanel f na ukuhana a holke aku hoi I ka poe limahana aupunl t apo mai lakou I kana mea e haawl aku ai ia lakou. 0 kekahi hol ola kona hliinai ana mal I na makaalnana o keia Teritore, ma ke kahea ana i kona mau wahaoleio ma ka Ahaolelo a walho aku hoi Imua o lakou i ka nlnau e

hookaulike ana i na lilo me na loaa. Aok- ; i.'ihi ioa kona hoohoio ana i kana hana e hana ai. Aole ola I lawe ae I k.i rr-ana iloko o kona llma. aka ua houluulu mai la oia I na wahaolelo o ka >hulehu a noi aku ia lakou e hooponopon''' mai i na hemahema. Ua hilinai nku ola maluna o ke aloha aina oiaio maoli o na wahaolelo o ka lehuiehu. a ua hoe-n ae osa ma ka aoao lanakila. T*a hahai ae lakou i kana mau kuhlkuhi a ua hooko aku na waha o ka K-hu>hu. I*W-ia manawa ua loaa la kakou he waihona l hookahuaia maluna o ke kahua paa o ke ola, t*a nui na haiiukula ana o ke Klaaina Carter e na Home Rula ame na Demokarata o ka oi aku no nae o ka fooa hope. Ke hoino nei lakou iaia no kona alakai i ka aoao Repubalika a hoan hoi e iiio oia a mana nui. Ke hoino nei lakou ia : .a no kona noi ana i k«"*kahi mau palapaia waiho oihana l maopopo ko iakou mau la e hookoia ai. a o!al ua hoihoi ae ke Klaaina i k<-'a mau palapala waiho oihana 1 na Lu' ak'mawai Apana a ma la ano ua hnopnu ne oia ia kumu o ka hoohainhnl.i nm /. ku-e ana iain. Aia Iloko <> k" Kinaina ka noonoo kanaka maikni f- hooponopono ai ia mea. Aoie hr- hnao - o kn aoao Demokarata *> ku- i k.i lawelawe ana o ka aoao T"a like ia me keknhi mea e ni>lio pu nna ma ia wnhi hooknhi I ha'i nku i kona hoa i kana mea e hn.na ni no ka hooponopono ana i kona (•hann. n kn pnuku r-lima p pili nnn ia i ke knkoo ann o ka aono R»pubalika me ka loknhi i na hana n ka Elele Repuba!ikn Kainniannole. He hnna pnakiki loa i k' k ihi o n. t lala hou o ka AhaoMo Nui i!ok.-> o k<>nn k;ui mua ka hooloheia ann mni. oin nne ua hnna aku ke Keikialii i kn hnna a ua hooloheia mai oia. a iw.iona o na iala hou ua kau nku "ia maluna o lakou ma na hana I hnnnia mai k;> k"ia Tfritore. a eia oia "k. k<ii mai n« i no kona koho hou ia ak>i 7 1 " k.i ana o hoopau pono mai i k-ina h >nn a ina ao]«> nia p koho hou i.i :w>. alaila e lilo ana kana hana i t:i.. ■>!" k-' ]v!e nku oia mn kau j'.-k>!" >• n<iho mni ann mn WaJ»inetona i!>>k.-. >1 D-*k"!rn!>a nt> n' % i nna hol e h>> ■,r >i'< i :>ku ai <-. hnoholoia knna mau : h--'>komo nku ai. o kona ike la n* s : . V- 'V:>>h . i hauie oln ka mea v.• ":■ • h-> -ik.-'ika i kana hana ' • '■■■'. 1 :• '"'o r.ui i halr\ aku ]ft ola ka -i' 'n n nn a<>ao kalaiaina nui e .■>•• : i v:\ ]>ar.n no k»> ka\i k»">ho T'' • ■ • :••" 1 n h- 1 :.hao!>-!" hn': ia me ka p-. ■."•:! r<> k> h'i-ik'iiu 7i:ai o na " ■- • : u han.a aku ka K!i-lo īlav. '•'.: ; k • h''.na a ua loaa mai ka hua i ■•■ • ■ '■• . »>•:• •• "!,. '> .. h.»-\n mai ana, :■ »>.. •■; • « •'•..> '"i ho : i k.i no:m U"pu- '• ' aj; n. i " kak"<\ aku ai 'aia. '' ■ • ■ • : ':•<■• .-■">>. . hiku am." eiwa oia -•.< • i'-: 1 : ■ ' : "s' :r• « ; i ho ko at\a o : .'■■ ' > 1! :>-:h->l ; ka i ka lakou mau ••■;■' ! ■■ ■■ ••• V: (>;>>.-i aku ai i;nia n '• • *• ••!•••'•;:. T ':a •• k >:> v ia r».-> an.i na '•■ " "' • •• ! '0.-.a īv:\\ rna k.-. kau nha- •.'"■■■■ 1 • : ■' ; '■•:•■• ?!-• īkaka i:> ua oi :•■■" • ■ ■• ■ • • :•> ■' ' '! •: i i !"•!a 01.-. hol : : k ••'•: ! a :' l . <"> k" Kanawai Kalana :? • h •!;••'.- ; i ka ?ranao mua n!>"> e • ki Aha Ki"ki". Ha nne i''" ka i" !o R"pubnljka ma- * k u ' >)ooka!'uaia ke Komi^ina 'K • '• : K ' "• < ka. h !'i ! i kannwni '■ ' -.••■ • 5 ai k- ki"! >i \ ao. a e wa'hoia : ' • •:.•'! k:tra'.v.!i 1; ma ki>ia kau A- » 4 k • > '''k-; «".vahj o ; ! k"kahi n n/l : :'-n" ' >' ■•.' T*ro'.vn >■ ku ana i kn •■ ; ••"' "•:>! "■. i i kona kakoo ■ . ' '•• > I h-> pau- '• : '•■ • • '■ • :■■"?•" o ti 1 Mmaha na e ■ ' •• '■:*••■.? •-. •• i h, > •>a Au: :mi. ! k. :■> ' ■ ■ •■ • '• ■ i 1 k" h'">o--1 • - ■ • : K••-.> • ••• ]<•>•" i"a m \ kona V ■■ " '••: i k : h • i \:kupa!• n" ka V Vv. : 1 "' '■',•? ; k"': 1 ]: •]- : h:k: nku k. ' ' : •..; > < V> ; •{-... : : 0 V- " -a \Va ; k'ki Ma -n h:-•: ■ \':■ : - h—:> 1 k.-ia ■' k 'h ? '■•': na kupa ame k.- :'<■'■■ : k-wonn e ?rni i mnknain >'" V-:- - : .k.'. r-.':ka •.:••:•' ,• ri!> a!:a i ka hanwiia o r\ A " '■ i ka y >.-> <> mako^^ak^ na.i •• >\ >v>k::or-,n.•>♦•<,% h>;»a pu hoi in la V :>; k- \-o" > .•> h;\!ī.\ i ?vnvi nlanui no lak-",'. :!'•• ko k>knu mau liln pnnoi, me k > k • Aupu*'i h.!.\wi ana aku 5 ka po- ?• ",k\: ka'.: i>!n ?nai \ kn Aupuni ina u.a h k - a.ku ?:.•>. j!«o n ka hana ana ! ke n!i:-ui i k" kumukuai oia aina i 1510 aku. He hnnn P'"no kein i ke Aupuni e ha.na akv. ai. oiai he trea i:\ nana e ho"\v.ii\v:ii mai i ? a ain.a i lilo he po« maikai j>n k-> Auin:ni, Pauku un\i-kumamakahi e pill ana i na hana honnaauno. Eia ka aoao Hppuhaliki ke makemake nei o hooma-huah-aaia nku ka nihana h«x>naauao. a p hoihoi h.ou ia ae ka ukuhana o na kumu i pnu ihn nei i kt» okita mamuli o k,> kulana hune o ka aina. He hllinni nui ko ka aoao Repuba ! ika i ka hana-, ia ana o na e ku loihi ana aole hoi e pahonohono i na hale kula 1. popopo e hoolilo ma'uwale al malnlla, l aka i mau hnlepohaku e ku aku ana; i n\au kia hoomnnao no na hana mal-l Vai i hanala. i Pauku umi-kumamalua e pUi ana I ka honmat?!n o na hasw ! na I ke* knhua ma*l ma Molokai, a e noi ana hoi 1 ke Aununl Makua e kokua mai ma ka hookahua ana I wahl e la-j pono ia ai keia ma'i. | O Ka pauku umi-kumamalima e pill ana ia i ka hoomau ana i ka haawina! hoomau o ka Molwahine Lllluokalani. a; he hana pono hoi na keia T»rUore e kfcna aku af a hiki I ka hookoia ana

ma.l o k* eo! a. ka Elel* e waiho nei nia[ h ka Ahaoleio eui l uku ao ka t Moiwahine. ; t O ka pau k-'ia o na mea ano r>ui ma- e !ur,:i »•> keīa kumuhana.. a he mau oie!o l e ae ro k->:ahi a A. G. M. Rob-rrt.son. ua ae ma keia. r ~ A -- - , li