Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 45, 4 November 1904 — KALE O LEONA Ka Naita Puuwai Hao Wiwoole KA HOOPAKELE O KE KAIKAMAHINE ALII I LAWE MALUIA. [ARTICLE]

KALE O LEONA Ka Naita Puuwai Hao Wiwoole KA HOOPAKELE O KE KAIKAMAHINE ALII I LAWE MALUIA.

MOKUNA VIII. , KE KE'A LEIGULA. Xo ka naita o L<?ona na ike maopopo o Zira ine ke kuhiln-wa ole i ka hiki maalahi loa iaia i ke aloha ana i ke kanaka e lik,- iip īa—a oia no hoi ka mea ana i alolia ai i ka wa mna 110 o kona ik»- an.i iaia ma ke kahua hakoko lealea, me ka time pau loa ia nna aku kona puuwai lahilahi. a 110 ka wa mua loa no hoi ka loaa ann .. i.i ano haawina o Le ''aloha" iaia. Ma ko laua hui ana ae un iiim«► jm <j loa no iaia o ko'laua pukuiia ana ae i hookahi, ana i hooiiiani.n:«» ai na kekahi mau mana okoa ia hana i hoolilo ai ia laua i hunka},:. a - ia mau mea mana okoa apau mailoko mai no ia o ke alolia. La aneatie aku no lioi ka wahine opio e hiki aku i ka i'iik.i •"» kona lumimoe oia no ka manawa i hoea mai ai o kekahi ni<*a {•" a : iuU ma kona ala mamua pono ona. A na keia mea i hoohiki!.•],. i.t i a nehe awiwi aku Ja kona mau wawae a o ka paa *iku n«> h< : ;.i '» ka puka i ke paniia mahope iho o kona wehe awiwi ana a knm,» '"k " o ka lumi, iaia e paa ana i ke poheoheo o ka pani puka ma k;< f ' inaloko no ke pani ana a paa, oia no ka manawa i paaia mai a : < kpoheoheo o ka puka ma ka aoao mawaho e kekahi lima ik.n a. : kumu i hiki ole ai 1 ka lima palupalu ke pani mai i ka puka- a i k.i manawa pokole no hoi komo ana o Beni Hame, oiai. uona ka iiaui īkaika o ka paa ana i ka puka. E mau ana no ka a o ke kukui a Zira i liaalel,. iho ai a «a U malamalama 1 haawi aku i ka ike i ka wahine opio e ku ai.a 0 ka haalulu nni no ka mea i komo aku iloko o kona lumi *. hoi o Beni Hame. "Zira ? " wahi a Beni Hame i pane aku ai me ka leo huhu. aku nei oe? v I ka malapua e kuu papa," wahi a Zira me ke ano kakanal .a uo ka maka'u. | "A healia aku nei kau olaila?" | "I holoholo aku nei iwaena o na pua." | <k O oe wale no anei?" | Ma keia ninau hou a ka lunakanawai ua hakapono aku ! mau maka maluna pono o na liiohiona o ke kaikamahine a koke loa aku la no hoi iaia. oe wale no anei ilaila?" i palua aku ai ka ninau aua. Ma ko he mea paakiki loa iaia ka pane ana i ka i.inaa hope i waihoia mai iaia. 'Aole oia he kaikamaliine i maa i ka lohe ole ia Beni Hame a no hoi oia i maa i ka hoopunipuni. 4 <o oe wale no anei ilaila»'i pakolu akn ai ka ninau aua. 'Aole," i pane aku ai o Zira me ka haalulu nui. <,r Haī L a ike aku nei au he elua kanaka i puka aku īuai pa aku nei ia'u i komo mai nei. Owai laua?" Ma teia manawa koke no 1 ulu ae ai kekahi noonoo iloko 0 Zi rl 1 ka maikai loa ina oia i hoopunipuni ia Beni Hame, no ka mea pono iaia (iaia e noonoo ana iloko iho ona) e ku wiwoole im ui * 0 ka huhu nui o kona makua e kupale ai hoi i kana naita ana i nui ai, oiai e lilo no ka naita opio i mea poino ina e loaa pouo ia Beni Hame. Xo ke ku ana aku imua o ka huhu o Beni Hame aole ia he m*® no ka wahine opio e wiwo ai aka o ka ikeia o ka naita oia kana 1 maka'u loa ai. >Ua ike no hoi o Zira i ka hopena o ka naita iß& e 1 ikeia ana na mea apau mawaena 0 laua nolaila ua hooholo koke ii o

.. {i.io i k n rin manao e malama i kana mea hana iaia wale' • S ° 'Y• 11 maopupo iaia pehea la i ikeia ai kona hui ana me< a «i ua hoohuoiia. nolaila ua ha'i aku no oia ika oiaio * T Wi, hi ana oka mea i koe aole ia e hoike aka e huna ;* lv iu?a huna iaia wale no. ; m; k-'la num kanaka? v i ninau hou aku ai o Beni Hame. , x ~ hiki ia'u ke ha i aku ia oe," wahi a Zira i pane aku ai me . • ... ...i ī: ! ii. _ . i !•' e ke kaikamahine. Mai hoike i ka mea hoopunir:: . ha'i aku ana i hookahi mea." ;i kela mau kanaka?" . \ n ;. a i nana heaha la kekahi mea mawaho ae o ka'u mea i «, '~k" u"» 5;l <*•" .-V j k.i ° au i a Mahomeda, eke kaikamahine aole au i ~ 3 li<>okuli a hoolohe ole i ka'u olelo mamua e like me uiuau hou nei wau ia oe owai kela mau kanaka?'' ' i; ( . : ; Hame. ina o kau hana hope loa oka omou mai ikaoi o ! .... 1 ;i }»ukole iloko o kuu umauma nei i keia manawa no, * ;i i i !!•* e l oaa a^u a * kekahi pane mai ia'u aku,'-' wahi a aku ai me ka nui wiwoole. 1 '{ Ki ua maopopo no ia'u e hoike mai ana oe," wahi a Beni o „.... :!1 . kahi leo ano akakuu, "a e ha'i aku no hoi wau ia oe ike ; ;- >} iu-wa ia o kuu Mlinai maluna ou, nolaila aole e hiki ia'u ?•!' n : ii i" tl iil oe ma keia hope aku, a pela wau i hooholo ai e lawe - ī ka moi i keia hebedoma no." {■~ \ • manao inaoli ko Beni Hame no ka hooweliweli ana ika , , • i inea e hemo ai ka io 6ka mea huna iloko oke kaikaH j , .ila na kuhihewa loa ia oia no ka mea ua lilo aku kana iinua o ke kaikamahine i mea e hooi loa aku ai kona kuii,i; .- o kana aloha. 1 " \: mi. /ira, ke ninau hou aku nei wau ia oe, owai kela mau ka- • ī a iohe aku ne* oe i ka'u pane." nia ka inoa o Ala, ke apo aku nei wau i kau.olelo," wahi| p , : aku ai me ka huhu nui, a ia manawa hookahi no i hopu | *Y.' : i ka poohiwi o ke kaikamahinē me kekahi lima ona.a ha ! "'j;■, Kana {lahikaua pokole ma kekahi lima a kau aku la imuaj . .. ...iniahino kokoke [ ka'puuwai. ''E pane i ka'u ninau a i; .j uu kim pahi i kou koko. Pane?" ! • i;. iii Ilame, aole i lilo kau pahi i mea no ? u e weliweli ai. A,j ] iuiii i kau mea oi iloko o kuli puuwai ina o kou manao ia a! /W ,j, make aiaila e hoike aku wau ia oe ika mili'kai loa o ka; ;i j x u i kuu kino puanuanu iloko ona lima oka moi Mahoineda. y'i,'ii>ai .• lieni Ilaine, aka aale hookahi pane e loaa aku.ana ia oej Ui i ;!'!! akll." i \,. ka nui liuliu loa o ka lunakanawai a lioomaopopo ole oia ij |. hana ai ua manana wale kona lima a haule aku la kaj naii:''iaai'k<'iia lima aku ilalo ika papaliele. Ika lioomaopopo amij o''i;.-n: 11 aiiH* ike ano kamaliao loa oke kaikamahine ia po ua maTr!l) w;i!c iho no oia ua ano-e ia kona noonoo. Oke kaikamahine m i nianaoio nui ai ika nui hoolohe a akahai ina la i hala a i keia ~a ano okoa ae la a ua lilo ia i mea hoopuhili i ka noonoo o ki iiii akanawai. Ua ike pu iho no o Beni Hame i kona hemahema iii ip;l ka hoao ana i kana hana hooweliweli no ka mea ua hoopaa ~'ia i kana olelo ika mcTi no kaliaawi ana ika lima o kana kaikiiu.ii'.iii'' i ka moi. K /ira." i pane aku ai o Beni Hame mahope īho o ka liainau iki ana. a iaia no hoi e hoomalu ana i kona noonoo i uluku nui, "ua i ;m «'i i keia mau kanaka a me oe anei laua i 'keia po.^ -Makehewa kau ninau liou mai ia'u no ka mea aole liookahi pane luaai- l>aa aku aua shrdleutaoinshrdluetaoincmfwypetaoincmfwyp c iuaa aku ana ia oe mai a'u aku. v A, e liou mai i kau pahi, no ka m ,m 11a hiki ia'u ke liooiuanawanui ia mea." . I a ('ini malie aku la o Beni i hope pololei i ka puka me na_hioliioua o ka luiliu nui nialuna ona. Ika nana. aku ika Naita Beni ] 1 a111«• ua ano like loa kona helehelena me kekahi kepolo no ka nui ikaika <• ka huhu iloko ona no ke ko ole o kana mea i makemake ai ~.ika nia ; k-e kaikamahine mai, a me ia ano liiohiona oia ī lalau aku ai' i ka i„,lieoheo o ka panipuka a huli mai la no hoi e nana i ke kaik;i •ia Ui i'.f eku aku ana. , , , . . .„ . 1 nialaina i kau mea huna, aka aole lie hookalu waiwai o ia Hi,,! a wahi a Beni i pane aku ai. "Ua manao paha 06 aole au ii . r < ike wau ika mea i hui mai nei me oe iloko oka malapua, a ,ia kauaka oia no o Kale o Leona. Aka, aole oia e pakele no ka n:ii-a ka inoa o Ala e lilo no kona poo mai kona kmo ae, a mai i„ i Ui oe eke kaikaiualiine naaupo no ia mea." Ma k. ia mau olelo a ka makuakane ua poina koke īho la ke kaik;,:!:i„e iaia iho. Na kona aloha io i kana alolia ī kumakaia īaia Īi.m i.,, ii,, ka mea i kona lolie ana ina olelo weliweli a Bem Hame n > ka iaw'-ia p ke poo o kana naita ua puolio koke ae la oia me ka i; nui a holo aku la no hoi imua no kahi a kona makua e ku i» mai hoopilikia oe iaia," wahi ana i puolio ae ai me kona. man li.na ei 1 uili ana kekahi i kekahi e hoike ana i kona nm kaumalm. Alaila akaaka lienehene mai la ka makua no ka lanakila ī loaa l a lieluhelu aku nei wau i ko mea liuna iloko ou a ahuwale ia'ii a aole e hiki ia oe ke huna inai a ? u aku. Heaha ka kela īiio Kki- iano i kamailio mai nei ia oe? ? ' • Aohe, aohe/' 1 a ike no wau i kana mea i hoike mai nei ia oe, aka he hoopnnii.uni wale no ia ana i lia'i mai la ia oe." \o ka nui puiwa loa o ke kaikamahine i keia mau olelo ua ano vmi iho la a ano maka u mai la o Beni, no ka mea wahi ana he mau Oi,!o ikaika loa ia i pa aku la i ke kaikamahine a malia paha e lilo 1H) i;i i inea e hoonawaliwali ai a hoano-e i ke kaikamahme a he mea liO"kuonii lioi i ka manao o ka moi. leaha—heaha kana mea i hoike mai ia oe?" i palua aku ai ka iiiiuii ana a liookuu aku la no hoi kona lima i ka poheoheo o ka pau iMika a hookokoke liou mai la i ke kaikamahine. i'a ano kuenii liou aku la o Zira i liope mea ma keia maiiawa. na hoi koke mai la no kona noonoo inaikai a hoomaopopo kok.- iia. ia oia ika naaupo o kana liana pilioihoi wale ana. Ua noono.. u„ke iho no o Zira i ka ike a hoomaopopo io o Beni i.kona hui ana n. ka naita Kvistiano, aka, ua ike pu.no oia aole loa o Beni i hani-u iki no ka papahana mahuka ana i liooholo ai me kana aloha, ano ; ,a nit\i ua hooholo paa iho la kona noonoo aole loa oia e hoike, a :ioi«. no e pono e ikeia, aua no hoi i olioli loa ai i ka hooliaili ole īa o ka noonoo o ka makuakane ma.ia mea. Alaila e make no o' Kale o Leona. E hoomanao e ke kaikaranlrn.. e niake no o Kale o Leona, a e haawi koke aku no wau īa oe iioko u ka lima o ka nioi me ka hooliakalia ole, a o kona Mamua o ka lioopau loa ana aku o Beni i kana mau olelo hoonoonoo ua hina aku la o Zira ilalo a waiho maule aku la iluna o ka papahele. Jvo keia mea ua puiwa loa ka lunakanawai a in.- ka maka'u no a me ka hopohopo nui no hoi oia, no ka mesi ua ike k<»kr no oia—o ka poino oke kaikamahine oia kona poino ika moi ~iai oia ka mea a ka moi i hoopaa mai ai no ka malama pono ana iii Zira. Aole oia i hooliakalia aku ua lele koke aku la oia.ma kahi o k,. kino e waiho ana a hapai ae la i ke poo o ke kaikamahine a hookau iho la iluna o kona u-ha. 'T;i ma'i anei oe, e Zira? E kamailio mai ia u. Kaakaa ae la na maka o ka wahine opio a nana wale ae la no ia Boni ia Heni e nana iho ana maluna ona. -Aole oe i iua'i?" ia Beni i ninau aku ai me ka hopohopo nui iloko ona. He maka*u uahoa ko ka makuakane no ka mea he makona no kona hoahewaia mai e ka moi a aole no ke aloha keiki. "K kamailio mai e Zira. E ha J i mai aole oe i eha. ,, "E maikai ae no wau i kou wa e kaawale aku ai." ' Aka, mamua o ko'u haalele ana e ha'i mua mai'oe i ka mea a kola ilio Kristiano i waiho mai ai ia oe/* wahi a ka lunakanawai i paiie aku ai me kona hoala ana ae ia Zira a nolio iluna me kona ku pu ana ae iluua a olioli iho la oia no kona malele koke ana mai ke iaikamahine maule aku.

| r "Aohe, aohe." j "He oleio no kana i waiho mai ia oe." wahi a Beni me ka pii; hou aua ae o kona huhn a holoholo iho la iloko oka lumi. % Ta ha'i; uiai anei kela ia o<? aole oe he kaikamahine na'n. Aka he hoopuni-1 ; puni nui kela." j Alaila huli pono ae la o Zira a nana aku la ia Beni me na niakai ikaika a ano inaka'u iho la o BenL Ua hoomanao pu ae ia o i i na oleio a kana aloha e pili ana no Beni Hame a i keia manawa keī hoomaopopo loa la oia i ka oiaio o na hoohuoi i loaa iaia, a no ka: mea ua ike koke aku oia i na hiohiona mae iloko o ka helehelena o! Beni. | 4i ßeni Hame," wahi a Zira, if nau no i hoohaiii mai nei ika hui \ ana oka naita Kristiano me a ? u i keia po, a maluna oia mea ke waiho aku nei wau nau no ia e hooiaio aku a mai kauka'i mai na'u e hooia no ka mea aole he hookahi pane e loaa aku ana mai ia ? u aku. E ha'i aku wau ia oe—a e hooiaio aku no wau ia oe—o ka hoohaili olelo ana maluna o ko'u kaikamahine ole ana nau aole ia na*u i hoo- » puka aku nei ia oe aka nau no ia i olohewa mai nei me ke koi ole ia aku, a na keia mau olelo au i hoala hou mai i kuu noonoo maluna o na olelo a kuu wahine malama, oiai nae ua ano poina au ia mau olelo no ka mea ua hoopukaia ia he elua mak-ahiki ae nei i hala." 4, He kaikamahine oe na r u," wahi a Beni Hame i pane aku aiJ "Aole i hoike aku ko wahine malama ia oe pela," | "A ina wau he kaikamahine nau alaila e palama oe ia*u ma kei ano mau o ka makua," i pane aku ai o Zira me ke ake iloko ona e hoomau aku i ka lana olelo maluna o ia knmuhana, "E malama no wau ia oe ma ke ano he keiki oe na'u a na'u no e a o aku ia oe i ka hana ma ka aoao o ka makua; a ilaila hoi oe e ike ai i ka mana piha o ka makua maluna o ke keiki. a maloko o ia mana oe e noho ai a hiki i ka manawa ou e waihoia aku ai iloko o ka mana oke kane mare. Aole oe e haalele i keia wahi a hiki ika manawa e laweia aku ai oe no loko o ka lumi o ka Halealii o ka Moi." <k A oka mea i loaa mai ia oe mai na ilio Kristiano mai i keia po,' wahi a Beni i hoomau aku ai," me oe no ia a ina makemake oe e mo-ku no iloko iho ou alaila aia wale aku no ia ia oe, eia nae, aole he wahi waiwai o ia mea ia oe, a he mea pono ia oe e hawanawana j ma ia mea iloko o kuu pepeiao. a oia no hoi ka maikai loa mamua o j kou hawanawana aku iloko oko ha'i. E haalele iho ana wau ia oe | iloko o kou lumi a nau no ia e noonoo iho me ko ? u nana ole i kau I olelo hooholo e hooliolo ai. Mai poina iki nae oe, oia hoi, mai keia j manawa aku e kukulu kiai aku ai wau maluna ou a makaala loa i ; kou mau wahi apau e hele ai. Aole oe e kaawale aku mai ka hale aku nei ke ole e loaa aku kekahi leo mai a ? u aku." la Beni Hame i hookuu iho ai i kana mau olelo i j ke kaikamahine ua huli ae la oia i ka puka a wehe mai la i ka panipuka a aole iio hoi i u iho ua nalo aku la oia iloko o ka pouli o ka holo a paniia mai la no hoi ka puka a noho hookahi iho la o Zira iloko o kona lumi me ka noonoo nui i na mea i hanaia ia po mawaena ona ame ke kanaka i kapa iaia iho he makuakane nona me ka poina ole nae iaia o na hoomanao ana no na mea i kukaia e ia anie kana aloha no ka maliuka ana mai o Garanda aku a mai kaupoku hale aku no hoi o ke kanaka ana i manao mau ai he makua nona. He mau minute no ia 0 Zira i noho malie iho ai ma kona wahi i hoonohoia ae ai e Beni, a 1 ka hoi pono ana mai o kona noonoo ua 'ku koke ae la oia iluna me ka hoolanalana ana ae iaia iho. "Mawaena o ka naita Kristiano ame Beni Hame aia he mea huna i maopopo ole," wahi a Zira e nune ana iloko iho a hoopuka leo ia ae la e lohe ole ia mai ai e na pepeiao okoa, me kona kau pu ana ae i kona lima iluna ma kona lae. "Ma ka hauoli o'u i loaa mai ia'u mai kuu naita Kristiano mai, ke manaoio nei wau aia he maka'u a hohewale iloko o Beni Hame no ka Naita Kale o Leona—he maka'u i oi aiku maluna o na olelo e hiki ai iaia 'ke hoike ae i ke akea ina he manao aa kona e hana pela. Ua ike a hoomaopopo loa aku nei wau i na hiohiona maka'u iluna o kona helehelena i kona manawa i hoopuka mai nei i ka inoa o kuu aloha," A i ke kaikamahine i hoonoho pono iho ai iaia a maalo ae la na uluku nui ana a hoi mai la na noonoo maikai ana a maluna hoi o kana aloha a no ka papahana hoopakele iaia mai ka hana kumakaia aku ua ha'ulia'u iho la oia o ke ano uwe, eia nae aole he leo i puka liou mai iaia ae e loheia mai ai. Ame ka hikiwawe no hoi ua hoohikilel» ia ae la kona noonoo i kona hoomanao koke ana ae i kekahi mea, a me ia noonoo oia i ku koke ae ai a liele aku la i 'kahi o kona pahu-ume e ku axia ma kekalii kilii o koiia lumimoe. Ua wehe mai la oia i kekahi pani a iloko o ka ume i lawe mai ai oia he walii holowaa, lawe ae la oia ia mea a iluna o kona pakaukau

ma kalii oka ipukukui eku ana. Ua piba oloko ina mea makamae kumuwaiwai nui o na ano like ole, a lawe pakalii ae la oia i na mea oloko me ke akaliele a wailio iho la iluna o ke pakaukau kokoke i ka ipukukui. Pela oia i lawe pakalii ai a hiki ika mea ana i makemake ai. He ke'a gula ia o ke auo maikai loa i lmnaia me ka maiau nui. I na kukuna oka malamalama kukui epa olino ana maluna oua ke ? a nei oia i paa a oinou ia me na pohaku makamae waiwai nui ua liulali ae la, a nana malie iho la o Zira maluna o ke ke'a me ka hamau loa. "0 ka mea keia a kuu wahine malama i liaawi mai ai ia'u; a he mea oiaio na kuu makuahine io mai no keia," wahi Zira i namunanm iho ai, "o ke ke'a Kristiano keia a kuu aloha Kale i olelo mai ai ia'e. Alaila he Kristiano anei kuu makuahine?" '*E kiai, e kiai mai ia'u," wahi a Zira i pane hou ae ai mahope o ka hainau iki ana a iaia no hoi i liapai ae ai i ke ke'a iluna, aka e ha'i aku wau ia oe e Beni Hame a piha ke kaukani aole loa e ko kou makemake."

MOKUNA IX. HUI HOU ME ABADALA. "Oia maoli no anei kou manao?" i pane ae ai o Pidiro Bamabino| iaia i nana pono aku ai i kona haku me ke kamahao nui. j •'Oia maoli 110 a e ao," i pane aku ai o Kale. "Ke olelo nei wau i ka mea oiaio." "Alaila e hoomaikaiia mai oe ena lani. E kokua no wau ia oe a hiki ike kulu koko hope loa iloko o kuu kino v " wahi a Pidiro i pane aku ai. * ; Aolie o'u kanalua nou no ia mea, e Pidiro." 44 Alaila pehea oe e hana ai a heaha kau papahana no ka hooko ana?" "Ua pau ika hooponoponoia. E makaukau ana o Zira ika hele pu ana me kaua eha po mai keia po aku. Ua ike no oe he mau lio; liolo ko kaua a ikaika no hoi, a iloko o ka manawa kupono e loaa ai ke kolu o ka lio no Zira." O na olelo keia a ka naita Kristiano ame kona ukali Kristiano ia laua e hoi ana mai ka hale aku oka lunakanawai. Ma keia manawa a laua e kamailio ana ua hoea aku laua ma ke alanui aupuni e moe pololei ana i ko laua hokele. "E kuu Haku Kale aia kekahi mea ke hakilo nei ia kaua mai kela aoao mai o ke alanui," wahi a Pidiro i pane aku aj. Alaila liuli ae la ke poo o ka naita opio ma kahi i kuhikuhi leo ia aku iaia a ike io aku la oia i kekahi kanaka e ku ana iloko o ka pouli omamalu ma ka malu pouli o na hale nunui e ku ana ma kahi aoao o ke alanui me ka hiki loa iaia ke ike aku he hookahi io no oi ua kanaka la. Ma keia mea ua hele wikiwiki aku la o Kale no mua a pela no hoi ke kiu e hele awiwi ai ma kekahi aoao o ke iilanui. A ina no oia o Kale e hele malie iho a o ka hele malie iho la no ia o ua kanaka kiu nei. '•Ke hakilo io nei kela kanaka," wahi a Pidiro i kona haku. 4i Ke nianao nei wau ua ike no wau i kela kanaka," wahi a ka naita me kona ku pu ana iho. <4 Hamau," walii a Pidiro i pnana mai ai. <l Ua poina anei oe e walaau nui nei a loheia mai oe?" "Heaha ka poino ma ia mea?" (Aole i pMu)