Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 46, 18 November 1904 — Page 2

Page PDF (1.37 MB)

This text was transcribed by:  Neil Romabiles
This work is dedicated to:  Karina Romabiles and Katria Callanta

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, POALIMA, NOVEMABA 11, 1904.

 

MAKAIKIU

WETE * DETONA

Ke Ahi Lalapa Pio ole i na Nihiliti

Ke Kanaka Amerika Koa lua ole

 

MOKUNA XXXI.

 

MA KAHI POHIHIHI LOA.

 

            Ia lakou i kau aku ai iluna o ke kaa, oia no ka manawa i wehe ae ai ko laua nei hoaloha i ka uhimaka e hoonalowale ana i kona helehelena, a pane mai la ia Wete:

            “Ke ike nei wau aia ka iini iloko ou e ike mai i ko’u helehelena a e hoomaopopo hoi i ko’u ano.”

            “Pela oi no.  He mea pono ia’u ke ike aku i ka mea nana e malama nei ia mamua i keia manawa, a he mea hiki hoi ia’u ke koho aku ina paha he hiki ia’u ke hilinai aku maluna ou, ma ka nana wale ana aku no i kou helehelena.”

            “He keu no oe o ke kanaka makaala loa.”

            “O ko’u kuleana ia o ka makaala no maua iho,” a ia manawa i hoohuli aku ai o Wete i ka malamalama o kana kukui makai, a phoa pono ana ka malamalama maluna o ua kanaka la.

            Ike aku la o Wete i ka pupuka ana ae o ka helehelena o ua kanaka la i keia hana a Wete i hana aku ai maluna ona, eia nae aole oia i hoopuka mai i kekahi huaolelo. A hiki wale i ka manawa i pau ai ka Wete nana pono ana, alaila pane mai la oia:

            “Pehea iho la, ua pau ae la anei ko’u hoohuoi?”

            “Ae, aka e kala mai oe ia’u ke ha’i aku nei wau i ko’u manao, oia hoi ke hoohuoi nei  wau nou a ke ike nei wau i kau hana e hana mai nei.”

            Aka ae la ua kanaka la, a pane mai la ia Wete:

            “No ko’u hoohuoi ia olua i makemake ai wau e kokua aku ia olua a e ike pono hoi, a e hooko aku ana wau i ka’u i manao ai a hiki i ka holopono ana.”

            “A ina wau e hoike piha aku ana i na mea apau e pili ana no’u a hololea hoi kau mea e makemake nei, aole anei oe e kokua mai ana ia maua?”

            “E kokua aku no wau ia olua.”

            Mino aka iho la ua Wete nei a kakou no ka manao o keia kanaka, a aia hoi iloko o kona noonoo ia manawa kana hana e hana aku ai, eia nae aole oia i pane iki aku, aka kali iho la oia no ka manawa e hiki mai ana, ka manawa hoi a keia kanaka e hooko ai i kana mea i makemake ai e hana mai maluna o laua nei.

            Mahope o ka hala ana o kekahi manawa ua hiki aku la lakou nei i ka pukapa, a weheia mai la ka puka no lakou nei e ke kiaipuka, a holo loa aku la ko lakou nei kaa a ku ma kekahi puka aoao o ka hale.  Alakai loa aku la ko laua hoaloha ia laua nei no ka hale oluna, a hiki aku la lakou nei ike ana, a e a ana no ke kukui aila ea i ka manawa a lakou i komo aku ai.

            “Maanei a loaa ai ka malu no olua no kekahi manawa, a ke manaolana nei no hoi wau e loaa aku ana ia lakou kekahi alanui he le e hiki ai ia olua ke puka aku iwaho o keia aina,” wahi a ko laua nei hoaloha Nihiliti i pane mai ai.

            “Maikai maoli no kau hana no maua,” wahi a Wete i pane aku ai, e hoonalonalo ana hoi i kona manao maoli.

            “Aole loa pela.  Ua hana maikai mai olua ia makou, a pela no hoi wau e panai aku ai no makou apau.  Ua lawe mai wau ia olua iloko nei me ka nana ole ae i na poino e kau mai ana maluna o’u, no ka mea ua makemake wau e ike i ka oiaio maoli o na mea e pili ana no Kauna Gerenigofa ame Kaunawahine Alamazofa,” i pane hou mai ai ua Nihiliti nei.

            “E lohe ana oe i na mea apau, aka he mea pono ia o eke hoihoi aku i keia lede iloko o kekahi lumi no ka hooluolu ana,” i pane aku ai o Wete.

            “Ua hiki iaia ke hoi aku ma keia lumi, a o oe no hoi ma kekahi aoao.  Ke manao nei wau aole oe i makemake e kaawale aku mai kou hoa aku.”

            “Ua pololei kau.  E hoi paha oe e moe e ke kaunawahine.  Ke manao nei wau ua maluhiluhi oe,” i huli ae ai o Wete a panai aku i na huaolelo o ke aloha i kana milimili.

            Hoike mai la o Kaunawahine Vera i kona ae, a iaia i hele ae ai no ke komo ana aku iloko o kona lumi i haawiia mai ai, ua hawanawana iho la oia ia Wete:

            “Ke makemake nei wau e kukaiolelo pu me oe no kekahi manawa.”

            “E kala mai oe ia’u,” wahi a Wete i huli aku ai a pane aku la i ko laua hoaloha Nihiliti, “ke makemake nei ke kaunawahine e hui kukaiolelo mai me a’u.”

            Aka ae la ua Nihiliti nei, a pane mai la:

            “Ua hiki no; aka ke ike e aku la no wau i kana mea e makemake mai nei e ha’i mai ia oe.  E ha’i mai ana oia ia oe owau ke Duke o Kalouga. A ke kanaka hoi i ikeia kona moolelo maikai ole.  Aole anei pela, e ke kaunawahine?”

            “Oia io no ka’u mea i makemake aku nei e ha’i aku iaia nei,” i pane aku ai o Vera, me kona ano maka’u.

            “Mahalo ia oe, e ke kaunawahine,” wahi a Wete i puana ae ai; alaila alakai aku la oia i ke kaunawahine a hiki i ka puka o ka lumi, a hawanawana aku la i ke kaunawahine, “Mai wehe iki oe i kou lole.  E makaukau mau oe no ko kana hele aku i ka manawa no e loaa mai ai ke kauoha ia oe.  Aole o’u hilinai i keia hoaloha Nihiliti o kaua.”

 

MOKUNA XXXII.

 

KA MOO NIHOAWA.

 

            “Ano,” wahi a Wete i pane aku ai i ka duke, a i ka manawa hoi i pani mai ai o Vera i kona puka “e ninau mai i kau i makemake ai e ninau mai.”

            “He oiaio no anei na mea apau au i ha’i ai ia makou iloko o ka halawai o keia po?”

            “He oiaio na mea apau, a mawaho ae o keia, na makaukau o Kaunawahine Sofia, no kona pomaikai ponoi iho, e kumakaia aku ia Gerenigofa ame kana mau hana apau e ku e ana i na Nihiliti am eke aupuni pu.”

            “Ua hooko io anei ua kaunawahine la ia manao ona?”

            “Ke manao nei wau ua kumakaia aku oia ia Gerenigofa ma kona ano he Nihiliti, a ke manao nei wau aole oia i hana aku a oi aku mamua o keia.

            “Pehea oe I manano ai pela?”

            “No ka mea, o ke Duke Kiekie Valadimea kekahi me ua kaunawahine la i ka manawa ana i hui kukai aku ai me ka Emepera.”

            Ia Wete i hoopuka aku ai i keia mau olelo, ua haka pono aku la kona mau maka maluna o ua duke la, a ike aku la oia i ka olu ana iho o ka manao o ua duke la.

            “Malia paha ua huli hou aku ua kaunawahine la a hoi aku a ha’i aku ka Emepera?”

            “Pela io paha; aka ke manao nei wau aole oia i hana pela, no ka mea ua nui loa kona inaina ia maua a ua hoolilo mai oia i kona manawa ma ke alualu ana mai ia’u.”

            “Malia paha ua kana aku nei oia ia hana mai ka manawa o olua i holo ma lu mai ai?”

            “Malia paha aole oia i ike i keia manawa i ko maua holo mahuka ana.”

            “Pela oi no paha; aka ina ua ike oia i keia mea, malia paha o hele aku oia imua o ka Emepera a kuai aku i kana mau hana apau ma ka ha’i ana aku iaia i kana maehou ano nui?”

            “Pela io no ke ano, no ka mea e hana no ia i na hana apau e hiki ai ke hookoia kona inaina maluna o ke Kaunawahine Radolinisiki.”

            “E hele aku ana wau e ike iaia.”

            “Heaha kau i manao ai e loaa mai ana ia oe mai iaia mai?”

            “Ina aia iloko o kona poholima kou ola, a ua makaukau hoi oia no ka hoolei ana aku ia oe ma kahi e poino ai, heaha kau hana e hana aku ai?”

            “Alaila ke manao nei oe e pepehi aku iaia mamua o ka loaa ana o ka manawa iaia e kumakaia aku ai ia oe ame kou mau hoa Nihiliti?”

            “Ina ia he mea e pono ai ka make ana o kekahi mea, ua oi loa aku ko’u iini aole e kau mai ia mea maluna o’u.”

            “A ina paha aole e loaa aku ana oia ia oe?”

            “O, e loaa no oia ia’u.””
            “Pehea, he makemake no anei kou e lohe i kekahi mau olelo alakai maikai nou?”

            “He hauoli nui ko’u ke lohe aku i kau alakai.”

            “Ke manao nei wau, o kekahi kanaka e like aku me oe, ke komo pu aku iloko o kekahi hana kumakaia i ke aupuni, ua hoomakaukau mua oia i alahele nona e holo mahuka aku ai a kaawale mai kahi aku o ka make.”

            “Ae, ua paa ko’u mau palapala ae hele, a ua hiki hoi ia’u ke haalele iho i keia aina i na manawa apau a’u e makemake ai e hele.”

            “Alaila, he maiaki nou ka hele ana aku i keia po: no ka mea ina aole i kumakaia aku nei o Sofia ia oukou, alaila me he mea la e hana aku ana oia ia hana i ka la apopo.”

            “Oia anei kou manao?”

            “Ina ua loaa aku ka manao iloko o ua wahine la ua hiki ke ko kana mea i manao ai ma ke kumakaia ana aku ia oe, aole loa oia e kuha’u iho ana i kona hooko ana aku ia manao.”

            “Ua pololei kau’i ha’i mai la, nolaila e hele ana wau e huli iaia.  Ke loaa ole aku oia ia’u, alaila e huli hoi mai no wau a holo mahuka aku.”

            “Ina pela mai hoohala wale oe i ka manawa.”

            “Aole.”

            “A ia oe e hele ana aole loa maua e pakele ana ke noho iho ma keia wahi, nolaila he mea pono ia’u ke huli hou aku i wahi no maua e noho ai.”

            “Maanei olua e noho ai me ka loaa ole mai o kekahi poino ia olua, a hiki i ka manawa a’u e hooholo ai i ka’u hana e hana aku ai.”

            “Pela anei?”  Ina paha oe e poina ana i ka ha’i ana mai ia maua i ka poino e kau ana maluna o maua, heaha iho la ko maua pono?” i pane aku ai o Wete ka maalea nui, oiai ia laua e kamailio ana aole i nele kona nana aku i kona hoaloha Nihiliti a ike i ka nahesa nui e oile mai ana mai kona waha mai.

            “E hoi hou mai ana no wau, a ke ha’i aku nei wau ia oe aole loa wau e poina ana ia olua.”

            “O kau anei ia e hoohiki mai nei imua o ko’u alo?”

            “Me ka oiaio.”
            “Ina pela ua pono iho la, a e hiamoe ana hoi maua me ka maikai.  Mai poina no nae oe ia maua.”
            “Heaha ia?”

            “Mai poina oe ia maua.  He kanaka hiki ole wau ke hoopunipuniia, a he kanaka hoi hope ole o ka noonoo,” wahi a Wete i pane aku ai, a ua paneia aku hoi me ka hoomaka’uka’u ana.

            “Aole au mau olelo ana i koe e hiki ai ia’u ke ike aku i kou ano.  Ua lawa ka’u mau mea i ike ai nou ma kau mau hana iloko o ke keena halawai a kakou i noho mai nei.”
            “Ina pela e aloha aumoe kaua.”

            “Aloha aumoe oe.”

            Haalele iho la ke duke i ka lumi a laua noho ai, a no Wete hoi komo aku la oia iloko o kona lumi a hoolono mai la i ke pahupahu o na kapuai wawae o ua duke la iaia e hele ana no kona lumi.  I ka mamano ana aku o ua duke la mai iaia aku, oia no hoi ko Wete manawa i wehe malie ae ai i ka puka o kona lumi a kiei aku la iwaho, a mahope mai hahai aku la oia mahope o ua duke la.

            “Ua manao paha oe e hiki ana ia o eke fulu mai ia’u,” wahi a Wete i kamailio iho ai iaia iho.

            Ike aku la o Wete i ke komo ana aku o ua duke la iloko o kona lumi a oia no hoi kona manawa i awiwi aku ai a iloko o ka manawa pokole aia oia ke nana la ma ka pukaki.  Ike aku la oia i ka duke e noho ana ma ka aoao o kona pakaukau, a lawe ae la i na lako kakau main a holowaa ae o kona pakaukau, a hoomaka iho la e kakau awiwi.  I ka pau ana o kana kakau ana ame kona heluhelu ana, ike aku la o Wete i ke kunokunou o ke poo o ua duke la me he mea la e apono ana i na manao o na leta ana i kakau ai, alaila opopi iho la a hookomo iho la iloko o na wa-hi leta.

            “Ke makemake neie wau e ike i na manao o kela mau leta,” wahia Wete i puana ae ai, a me ke kali ole iho, ua kikeke aku la oia ma ak puka.

            “E komo mai,” i panai mai ai ke duke.

            Me ka hoohakalia ole iho, wehe aku la o Wete i ka puka me ka awiwi, a komo aku la, a hele loa aku la no kahi a ka duke e noho mai ana me kona pane ana aku:

            “Laki maoli no ka loaa ana mai nei ia’u o kou lumi!”

            “Pela!  Pehea i loaa mai nei ko’u lumi ia oe?  Heaha keia?  Heaha ka mea i hiki ia’u ke hana aku nou?” wahi a ua duke la, me kona puiwa nui i ka ike ana mai ia Wete, a me kona manao hoi ua hoea main a koa o ke Aupuni i kona kakela.

            “Ke makemake nei wau e hana mai oe i kekahi hana no’u, a o ua hana la oia kou haawi ana mai i kena maul eta,” wahi a Wete i pane aku ai, me kona lalau limanui ana aku i ua duke la a paa ana ka puana-i, a me ka ikaika i oniuia ae ai ua duke la a waiho ana iluna o ka papahele.

            Hooikaika ae la ua duke la e hemo mai ka umii ana o na lina konahao o ka kakou Wete, eia nae aole oia i lanakila, a iloko o na minute pokole, ua paa ae la na lima ame na wawae o ua duke la i ka makinakiia, a hoopihaia aku la waha a piha i ka lole, alaila ku ae la o Wete iluna.

            “Ua ho aia mai ko’u puuwai, a ke ake aku nei wau e ike i kea no o na leta a kekahi kanaka kipi e hoouna aku ai e like me kou ano, ka hookamani nui ame ka maalea nui malalo iho o ka la.” Wahi a Wete i puana ae ai, a ia manawa no hoi oia i lalau iho ai i ua mau leta la a lawe ae la mai ka papahele ae, a wehe ae la I ka leta loihi o laua.  O keia na mea i palapalaia iloko o ua leta la:

            “I kuu Kaladimea aloha: - Eia ka hoi ka mea ha’i aku ia oe!  Ua maopopo no paha hoi ia oe eia ke ake loa nei o Sofia e inu aku i ke koko o Radolinisiki me ka nana ole ae i na mea e ala mai ana?  Oiai ua ike hoi oe i na mea e pili ana i keia mea, oiai o oe hoi kekahi i ka manawa a Sofia i kumakaia ai ia Gerenigofa imua o ke Emepera ma kea no he Nihiliti; a malia paha aole oe i maopopo mua, ua makaukau ua wahine la e kumakaia aku i kekahi kanaka i oi aku mamua o na Nihiliti a i ole o Gerenigofa no hoi.  Eia me a’u o Radolinisiki i keia manawa i ko’u hale nei, a pela no hoi me kela makaikiu Amerika, a eia laua a elna iloko o ko’u mana. A ina ua manao oe ua pono e haawiia aku laua ia Sofia, alaila ua makaukau wau e lawe aku ia laua.  Heaha kau ma keia?  Ke hoouna pu aku nei wau i kekahi leta na Kaunawahine Sofia a nau ia e haawi aku iaia, ina nae ua manao oe he mea maikai e hoike aku iaiai i keia mea.  E pane awiwi mai oe no ka mea he kanaka hoohuoi nui keia makaikiu Amerika.  Ma na ano apau aole e pono e paa aku oia i ke aupuni.  He mea pono e ki ia oia i ka pu iaia e mahuka ana, a i ole e hookuu aku iaia e hele laelae.

            Kou Oiaio,                                                                  KALOUGA.”

           

            “He keu no oe a ka lapuwale nui.” wahi a Wete i puana ae ai mahope o kona heluhelu ana i ua leta la.  Alaila wehe ae la oia i ka lua o ka leta, a o keia kana i ike iho ai:

            “I kuu kaunawahine aloha: - Eia o Radolinisiki i ko’u hale nei.  Ua hiki ia o eke kii mai a lawe aku iaia.  E pono ia oe e ike mua mai ia’u mamua o ka hoike ana aku i keia mea i ke aupuni.  Ke hoopaa aku nei wau me ka oiaio e kokua aku no wau ia oe.

            Kou Oiaio,                                                                  KALOUGA.”

 

            “Ka pupuka ino!” wahi a Wete i puana hou ae ai m@ @ kona heluhelu ana i na leta la.  “Aole wau i ike i kekahi kanaka lapuwale e like aku me oe!  Heaha iho la ko’u manao ma keia mea i keia manawa a heaha hoi kau e manao mai ana mo ka’u hanahana aku ai maluna o u?  He oiaio aole e hiki ana ia o eke p@ i ka’u ninau me ka paa o kou waha i kela welu, pehea@@@ ia?  Maikai ea! Ke makemake nei anei oe e ha’I aku wau ia oe i k@ hana e hana aku ai maluna ou?  Well, aole wau e pepehi aku ana ia oe.  Aole i pono e pepehiia oe i keia manawa.  E waiho ana wau ia oe no kekahi mea maikai i oi ae mamua o ka pepehi kanaka.  E opeope aku ana wau ia oe me ka maikai, a waiho aku ia oe kma kekahi wahi ou e loaa koke ole ai no kekahi manawa.  Ke manao ma anei oe e hiki ana ia o eke ola me ka ai ole no na la elua?  O, w@ ka hoao no paha ka pono, aole anei pela?”

                                                (Aole i pau.)

 

 

KALE O LEONA

 

Ka Naita Puuwai

Hao Wiwoole ---

 

            KA HOOPAKELE O KE KAIKAMAHINE ALII I LAWE MALUIA.

 

MOKUNA VIII.

 

KE KE’A LEIGULA.

 

            “Ae, aia he poino.  Aole ou makemake e ikeia mai oe iloko o kena ano Mahomeda au e aahu mei.  E auau kaua.”

            A lalau aku la ka ukali i kona haku ma kona lima aka ua lohi loa kana hooikaika ana no ka mea ia haalele koke iho la ua kanaka kiu nei i kona wahi e ku ana a hele mai la ma ka aoao o ke alanui a na kamahele e ku ana.

            “Ma ka inoa o Sana Dominika o Abadala kela e like me ka oiaio o ko’u ano he Kristiano,” wahi a Pidiro i pane aku ai i kona haku iaia i hoomaopopo koke iho ai no ua kiu nei.

            “Abadala,” i hooho ae ai o Kale, “heaha kou makemake no’u.”

            “Ua lilo oe i mea ume manao i na Mahomeda,” wahi a ka Mahomeda i olelo aku ai iaia i hookokoke loa aku ai i kahi o ka naita opio e ku ana.

            “A heaha kau no ia mea?”

            “O, aohe a’u hoohalahala no ia mea koe wale no paha o ka lilo o ka noonoo o ka lehulehu maluna ou.”

            “Pela io paha a me lakou wake aku no ia.  Aka ma na mea apau ke manao nei wau ua ku kaawale loa au main a ano ha’oha’o kamahao o keia poe.”

            Ua hoopuka aku ka naita me ka leo ikaika aka me he la i ka nana aku aole i hoomaopopoia mai keia mau olelo ikaika e ka Mahomeda.

            “Aole o oe wale no keia e hele nei,” wahi hou a ka Mahomeda.

            “Ma na mea apau pili i na mea huna owau ame kuu ukali wale no na maka e hakapono ana maluna o Abadala.

            “A pela oe i hele aku nei i ka home o Beni Hame.”

            Ma keia hoike manao o Abadala ua puiwa ae la ka noonoo o ka naita a iho koke iho la kona lima akau a loaa ke kumu o kana pahikaua kahi a ua lima la i kalele iho ai me ka makaukau no ka hookna ana ina nei no ka hoohana aku.

            “Aole a’u manao no ka hoopilikia aku ia oe,” wahi a Abadala i pane koke aku ai me ka hoohakalia ole iaia i ike aku ai i ka iho ana iho o ka lima i kahi o ke kumu o ka pahikaua.

            “Alaila heaha kau makemake no’u.  A heaha kou manao o ka hookolo ana ma ko’u meheu?”

            “No ka mea ua umeia mai ko’u noonoo maluna o kou ano e hele nei iloko o keia kulanakauhale; a oi loa aku i keia po. a no ia mau mea i koi ikaika mai ia’u e hookolo aku mahope ou.  I kahi aku nei oe o Beni Hame.”

            “O kau i kalele mai la no ko’u hele io i kahi o Beni Hame ina he mea nui no hoi ia ia’u.  Ua ike anei oe i ka Lede Zira?”

            “No ka hoike aku ia oe i ka oiaio e ka Mahomeda, aole e hiki ia’u ke alo ae i ka ike iho i ka mahaoi loa o kau mau ninau pili ia kumuhana.  Heaha ka’u mea e ha’i wale aku ai no i ka mea au e ninau nei no kou makemake e maopopo?”

            “E hoolohe mai oe e Kale o Leona, ua maopopo mua ia’u kau mau hana e manao nei e hana – he mau hana hoi e alako ana ia oe i kahi o ka pahi oki poo-kanaka, a e ha’i aku wau ia oe aole @@ hoihoi iki ko makou moi iloko o kona noonoo iho i ke komo ke’ake’a mai o kekahi mea mawaena ona ame kana mea i makemake ai.  Mai hoopaa i kau pahikaua e like me kau i hana koke iho nei no ka mea e ha’i aku wau ia oe aohe he waiwai o ia manao limaikaika ana ou.  Eia wale no e ha’i mai i ka oiaio – oia hoi, ina na hoohele oe e hoomahuka ia Zira a e lawe aku iaia mai Garanda aku?”

            Ma keia hoike manao hope o ka Mahomeda ua nui ino loa ka puiwa o ka naita opio.  Ina no aole oia i nana ia Abadala aole no i nele ka loaa o na noonoo hikilelel o ke kuha’u iloko ona.

            “Owai oe,” i ninau aku ai o Kale, “ka mea i heluhelu mai la i na mea oloko o kuu noonoo?”

            “Oia iho la no wau la au e ike mai la ia’u,” wahi a ke Mahomeda, “he kanaka ilihune ma kau nana mai ame kou hoomaopopo mai a aia he hookah wale no kanaka iloko o Garanda nei apuni i aa e kapa mai ia’u he hoaloha nona.  He hookahi mea i koe a’u e ha’i aku ai ia oe, oia hoi, ina e komo aku iloko o kekahi mea e ulu mai ai ka maka’u maluna ou no kou pakele iloko o keia kulanakauh@l@ @ hoomanao iho oe aia au me oe ilaila.  Ina e hoomaopopo oe i ka mea e hooko koke ia ai o kau mikiona ma kahi a’u e ku nei o ka hookomo koke ana no ia ia’u iloko o ko’u make koke iloko o ka @@nia o Mahomeda.  A e ka naita hanohano aole au mea hookah e maka’u ai no’u.  Nolaila e hai mai ina ua loaa aku mailoko mai o Zira ka mea au i makemake ai pili no kau mikiona?”

            Hakaponmo aku la na maka o Kale maluna o Abadala a me ka pane leo ole aki.

            “E pane mai i ka’u/ninau,” i koi ikaika aku ai ka Mahomeda.

            “Heaha ka’u e ha’i wale aku ai?”

            “No ka mea ina aole i loaa he ike ia oe, na’u no e hoike aka ia oe owai la ia a heaha oia,”

            “He lede anei oia o ke koko Mahomeda?”

            “Aole,” i pane mai ai ka Mahomeda.

            “A ua hanau anei oia i Garanda nei?”

            “Aole,” i pane hou aku ai o Abadala.

            “Alaila pehea oia i hiki mai ai ianei?”

            “Ua lawe malu ia mai oia mai ka halelole mai o kona makuakane ma ke kahua kaua o Alamanaza.”

            “A o oe no anei kahi ilaila?”

            “Ae.  A ia la no hoi i komo ko’iko’i aku oia ka moi Mahomeda iloko o ka poino nui o ka hookah koko, a na kristiano i haalu a ai na kuli no ia ano manaonao.  Ae, ilaila io no wau, a ina i make au ilaila ina ua maikai loa.  Aka o Ala ka mea iaia ka mana nui o ka hoomalu ana i na mea apau a he mea pono ia makou e hoolohe i kona leo.”

            Ma keia mau olelo a ka Mahomeda ua nui loa ka puiwa o ka naita a oi loa aku o Pidiro, a ma keia ua ano uhi ia iho kea no hoohuoi no keia Mahomeda ano kupanaha a he kamahao wale no ka iloko o Pidiro.  Mahope iho o ka hamau iki ana o ka niata opio ua pane hou aku la oia me ka leo e hoike aku ana i ka hilinai maluna o na olelo a ka Mahomeda.

            “Oiai he nui aku kau ike no keia mea, nolaila ua manao iho wau e ha’i aku i ka haina o kau ninau.  Ua manao wau e hana aku---“

            “Ah!” i hooho hawanawana aku ai o Pidiro me ka huki pu ana