Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 47, 18 November 1904 Edition 02 — Page 4

Page PDF (1.40 MB)

This text was transcribed by:  Lynda Patterson
This work is dedicated to:  In Memory of Edmund Y.M. Fu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

4          NUPEPA KUOKOA, POALIMA, NOVEMABA 18, 1904

 

mai. E nee imua e kuu lio maikai i malele aku ai mai ka poino e @ mai ana ina he mea kekahi o ia ano ma ke ala."

 

Me he la i ka nana iho ua maopopo aku la ka manao o ke kahu l@ke lio oiai aia kona nui kino ke oni la o ka nee imua, a mahope @ o ka hoomaopopo ana ua makaukau o Zira no ka nee ana imua @ haawi ae la oia i ka hoailona a o ko lakou nee aku la no ia ma @ huakai o ka po, a no Leona ame Kasetile ka pahuhopu.

 

"E hookuu aku i ka holo o kou lio ina ioa kou makemake." wahi a Zira i pane aku ai iaia e holo ana ma ka aoao o ka naita @ a iaia no hoi i holo liilii aku ai a ike iho la i ka hiki iaia ke @ pono i kona lio, "Mai maka'u oe no'u. Ke paa nei ko'u @."

 

Me keia manawa aole he hiki ia Kale ke ike pono aku i ka @ o kana aloha oiai kona lio e holo ana ma ke ano ikaika e @ ke holo hoomau eia nae, aiai ma ka leo ia i hoomaopopo ai @ makemake ona e mamao loa aku mai Garanda aku.

 

He maikai ke alaloa, oiai nae ke uhi la ka pouli aole no nae @ kuha'u iho o ka nee ana o ka lakou huakai imua. A hala ka hapalaa hora o ka holo ana ua hiki aku la lakou i Godika a emo@ no hoi na a'e aku la lakou ma kahi aoao o ka uwapo a ma ia aoao i kali iho ai o Kale no kona ukali.

 

"Ho! e hoomau anei kakou ma ke alanui a kaua i hele mai ai?" i ninau aku ai o Kale ia Pidiro i hoea mae ai.

 

Ma kahi a lakou e ku ana aia he mana alanui e noe pololei ana i ka akau mai ia wahi aku, eia nae aole ia o ke alanui a na kamahele i hele mai ai a komo iloko o Garanda oiai he alanui okoa no ka laua i hoomaka mai hoi ma kahi i mamao loa mai kahi a lakou e ku ana e moe ana ma ke kukulu hikina.

 

"E hele loa ana keia alanui a hiki i Kina, eia nae aole pono ia kakou e hele ma keia alanui. Ma ke alaloa no a kaua i hele mai ai malaila no kakou e hoomau ai. Ua hiki ia kakou ke hoomau a hiki wale i Guladikiwa kahi o kahi hokele e ku ana ma keia kapa o ka muliwai Andalusia, a hiki wale no kakou i Ilako e hoopii la ma kela aoao o ua muliwai nei."

 

"Pono e kuu Pidiro maikai. A ma ia wahi aku no e hoomau ai a ke hiki kakou i Sana Lorenzo o ko kakou maha no ia."

 

Alaila hoomaka hou aku la ka lakou huakai mahuka o ka po -b na aloha no a elua mamua a o ka ukali Pidiro no hoi mahope mai. Ua holo pili ae no o Kale ma ka lihi muliwai a hiki i ke alanui ana i anoi ai a moekahi mai la no hoi ka hele ana. Aia mamua pono o lakou he aina akea nui malaelae i paa i na mea kanu mea ai ma na wahi like a he mau mile loihi no ia e naku ai mamua o ke komo ana oloko o ka ululaau loloa, eia nae e maalo mua ae ana lakou ia Guladikiwa.

 

"Aia," i hooho ae ai o Zira me ke kuhikhi ana o kona lima i ke kukulu hikina i ka hiki o ka lani e pohaka wena ula ana, "aia ka mahina ke puka ae la. Aole e li'uli'u e loaa no ko kakou malamalama no ke alahele."

 

"Aka ua oi aku ka maikai o ka mahina aole i pouliuli," i pane oluolu aku ai o Kale.

 

"Aole anei he ululaau mamua aku o kakou?" i ninau aku ai ka wahine u'i iaia i nana aku ai mamua pono ona a ike aku la i ka laina pouliuli me he la he ululaau.

 

"Ae," wahi a Kale, a he loihi aku no kahi i koe, eia nae e hiki mua ana kakou i Guladikiwa a'u e manao nei e hoomaha iki kakou i ka hokele ke loaa ole kekahi ke'ake'a."

 

"Lana ae la ko'u manao aole he pilikia no kakou o mua aku nei." wahi a Zira me ke ano ohaoha.

 

"Malia aole a oia no hoi ka maikai loa. Eia nae he pono no ia kana ke hooikaika e hana i na hana kupono apau e kaawale loa ai oe mai ka limaikaika mai o ka Mahomeda ame ko makuakane."

 

Ma keia mau olelo a Kale ua holo koke ae la ka lia o ka maka'u iloko o ka nui kino o ka wahine opio ma ka noonoo koke ana ae i ka moi Mahomeda ame Beni Hame, ke kumu i hooholo ikaika loa iko ai kona noonoo i ka waiwai nui o keia huakai, ana hoi i manaoio koke iho ai e pakele io ana no oia no ka nui hilinai ona maluna o ka naita opio ana i aloha nui ai a i haawi piha i kona puuwai nona.

 

Ma keia manawa ua nee ikaika aku la na lio oiai na kahu e hamau ana ame ka ike pu ana iho o Kale o Leona i ka nui mama o ka lio ahinahina ana i kuai ai no ka wahine opio, ke hele la a kau like mau me kona lio eleele nui, ana i hoomaopopo ai ua hookuu iki aku oia i ka holo o kona lio eleele nui, ana i hoomaopopo ai ua hookuu iki aku oia i ka holo o kona lio ponoi; a hala ka hapalua hora a oi iki na ike aku la lakou i na hiohiona aina o Guladikiwa a aole no hoi i li'uli'u loa ua hiki aku la lakou i kolaila hokele.

 

"E hoomaha iki kakou maanei," wahi a Kale i pane aku ai i ka ukali i hoea mai ai.

 

"A e loaa no he wahi waina ia kakou i mea hooikaika no ke koena o ka huakai," wahi a Pidiro, "eia nae aole kakou e hooka'ulua loa maanei."

 

"Ua ano hala iki kakou iwaho nei nolaila aole e poho ke hala kekahi wahi minute hoomaha maanei."

 

"I maha like no kakou apau," wahi a Pidiro, aka aole no kakou i malele loa aku mai ka poino mai."

 

"E hele mai no ia mau popilikia a na'u e hui aku me lakou. Aohe maka'u me a'u no lakou apau."

 

Ua nana wale aku no ka ukali i kona Haka aole nae i pane aku a hookokoke loa aku la no hoi lakou i ka hokele mahope iho a o ka lele ana mai na lio iho. Ma ke aka loa ana ae o ka mahina ua hoomaopopo aku no lakou i kahi hokele-he wahi ia o ka nanaina maluhia a hauwalaau ole a mawaho ae o kahi hokele aia he mau hale e ae no kekahi ma kahi o ka iwakalua mai na halenoho a na halehana.

 

He wahi hokele no hoi keia e ku ana ma kapa-alanui a ilaila i kipa aku ai lakou. O ka mea malama o ka hokele he Mahomeda a pilalahi oeoe loihi oia, eia nae he nanaina oluolu a heahea kona, a i na manawa apau a na malihini e kipa aku ai aole i nele ka apo ohaohaia mai o lakou.

 

A pii aku la no hoi lakou no ka lanai o ka hale a mahope o ke kikeke ana, oiai ua ano aumoe ia manawa ua weheia mai la ka puka a komo aku la no hoi na kamahele o ka po ma ke alakaiia ana e ua mea malama hokele nei a iloko o kekahi keena ma ke kihi lakou i hoonohoia aku ai, a nalo hou aku la ua Mahomeda nei no ka hoomakaukau ana i na mea ai i makemake ia.

 

"E ike aku i ka haku mea hale no ko kakou poe lio." wahi a ka naita opio iaia i noho iho ai ma ka aoao o ka wahine opio kokoke i ka pakaukau, a i kahi kukui e a uwiuwiki malie ana.

 

A me ka eleu no hoi ua ukali aku la o Pidiro mahope o ka Mahomeda a koe kokoolua iho la na aloha no laua iho.

 

"Ina o keia a kaua e noho nei iloko o keia hokele." wahia a Zira i pane aku ai mahope o ka hookuu ana i keaho a olu iki iho la ka noonoo, a iloko o Leona --."

 

"Ilaila oe e noho hauoli mau ai e kau aloha." i kahamaha aku ai o Kale, a huli mai la no hoi ka wahine opio a nana pono mai maluna o ka naita opio me ka hooho mahalo iloko ona no ka nui kanaka u'i o kana aloha ame ka hiehie o ka oihana naita maluna ona ana i hilinai nui ai he hoopakele io oia nona.

 

"Ke olioli nui nei no hoi wau i ko'u malele ana mai keia kumakaia o'u i mauaoia ai," i pane hou ae ai o Zira, me ke kuio, "aka aia ka maha loa a hiki ole ia ano haawina ke hoohaili hou ia mai maluna o'u ma ko kaua lilo ana i hookahi"

 

"Pololei e kuu aloha, a-", aole i pau loa ka ka naita olelo ua oki pu ia iho la mamuli o ka hoea ana mai o kona ukali me na hiohiona kunahihi ame ka hooka'ulua ole na pane mai ola oia:

 

"Ua ikeia kakou e kuu Haku, a eia iloko nei ka elele i hoounaia mai no ka hopu ana i ka naita o Leona ame kona ukali."

 

Ma keia meahou ano nui a hoohikilele noonoo nui wale ua pii koke ae ka haikea iluna o ka helehelena o ka wahine opio a pili puili aku la oia ia Kale me ka pane leo ole, no ka nui ino loa o ka maka'u.

 

"Ehia ko lakou nei?" i ninau aku ai o Kale me ke ku pu ana ae iluna ame ka malu no hoi o kona noonoo eia nae ua piha oloko i ka uwila.

 

"He hookahi no, a he elele ia mai ke aloalii mai."

(Aole i pau.)

 

RUSIA AME IAPANA

-: MA KE :-

Kahua Enae@a o ke Kaua

Kakauia e Bernard H. Kelekolio.

 

KUKALA IAPANA I KE KAUA-HOOUNA OIA I KANA MAU

KEIKI WIWO OLE MALUNA O KE KAHUA KAUA-ULU

PAIA NA AUMOKUKAUA O RUSIA MA KE AWA O POTO ATA.

 

Kimilia, nona na tona 6,800 a nona no hoi ka mamahole o 20 nota i ka hora; ka mokukana holomama Diana nona na tona o 6630 a nona no hoi ka mamaholo o 21 nota i ka hora: ka mokukaua holomama Palada nona hoi na tona o 6630 a nona no hoi ka holomama o 21 nota i ka hora; ka mokukaua holomama Asakola nona na tona o 6100 a nona no hoi ka holomama o 20 nota i ka hora: ka mokukaua holomama Variaka nona na tona o 6500 a nona no hoi ka holomama o 23 nota i ka hora ame ka mokukaua holomama Boiarina nona na tona o 3200 a nona no hoi ka holomama o 19 nota i ka hora.

 

He mea oiaio o kona mau mokukana topido ua hoea aku no ia maluna o ka huina o 30 a oi, a oiai o na poe sela Rukini aole lakou i walea a makee no hoi maluna o keia mau mokukaua makika pela no lakou i hoike ole ae ai i ko lakou mau kulana wiwo ole i ka manawa i malamaia ka paio mawaena o na aumokukaua makika o na aoao elua. Nolaila, ua maopopo mai la ia oukou, e na makemake heluhelu, i ka ikaika maoli o ke Aupuni o Rusia ma ke kai Melemele mamua o ke kukalaia ana o ke kaua mawaena o na aupuni elua, a me he mea la ua hiki no i ka mea kakau nei ke hoike ae, oiai na aupuni elua e malama ana i na kukaiolelo ana, he mea oiaio, aia ke aupuni nui o Rusia e hooikaika ana e hoomakaukau iho no ke kana e hiki mai ana, oiai ua maopopolea mua no oia, aole loa oia e haawi pio ana malalo o kekahi lahui i hookaeia ma na ano apau, a mamuli o keia kumu wale no, ua hoouna malu aku oia i kona mau aumokukaua pukonakona o ka papa ekahi ame na aumokukaua holomama no ke awa kiai o Poto Ata, he mau hoailona a he mau hooiaio ana, ua iini no o Rusia e paa i keia aina nui o Manekekuria me ka nana ole ae i kana mau olelo paa imua o ke aupuni nui o Kina ame kana mau olelo hooia imua o na mana nui.

 

Nolaila e hoomaopopolea mai ana oukou ma keia hoakaka pokole, na ke Aupuni nui o Rusia i hoala mai i ke kaua, a ke ku nei o Iapana ma ke kulana pale no kona pono i hooweliweli. Ike ae la hoi kaua i na aumokukaua pukonakona o Rusia ma na kai o Poto Ata, he mea maikai no hoi ia kaua ke hoomanawanui iho a ha lo aku i ka ikaika o ke Aupuni nuku o Iapana i ka manawa i kukalaia ai ke kaua Eia: He mea oiaio aole loa he apuni hookahi i aa aku e komo iloko o ke kahua kaua me ka maopopo mua ole iaia e hahai mau ana no ka lanakila mahope o kona mau pualikoa kaua ame kona mau aumokukaua moana. He mea oiaio ua hoolilo aku o Iapana he umi a oi mau makahiki no ka hoomakaukau ana iaia iho no ke ku ana aku imua o ke Aupuni Imipiriela o Rusia a hoike aku hoi iaia o ka pono ke hanaia, aole hoi o ka hoopunipuni ame ka maalea.

 

I keia manawa e huli ae kaua a ha-lo aku i ka nui o na mokukaua papa ekahi o ke aupuni nuku o Nippon, kona mau mokukaua holomama ame kona mau aumokukaua makika ma kekahi inoa hoi o na aumokukaua topido. O ka nui o na mokukaua o ka papa ekahi i onaia e ke aupuni uuku o Iapana he eono wale no, oiai o Rusia he ewalu; a o na inoa o keia mau ilio bulu o ke aupuni uuku o Nippon oia no keia malalo iho:

 

Ka mokukaua papa ekahi Mikasa, ka mokukaua lawehae o ka Adimarala Togo; o kona mau tona na hoea aku no ia maluna o ka heluna o 15,200 a o kona mamaholo ua hiki ma ka heluna o 18 nota i ka hora; ka mokukaua papa ekahi Hakuse nona na tona o 15,000 a nona no hoi ka mamaholo o 18 nota i ka hora; o keia mokukaua oia kekahi o na mokukaua ikaika loa iwaena o na aumokukaua o Nippon, a he mea kaumaha i ka mea kakau nei ke hoike ae, i keia la, aia kona kino kila ke moe malie nei iloko o ka papaku o ka moana mawaho ae hoi o ke awa o Poto Ata, aole ma ke ano ua piholo oia ma ka malamaia ana o kekahi kaua moana mawaena o na aumokukaua o na aupuni elua, aka, mamuli o kekahi ulia i loohia iaia, aia hoi ua hooku'i aku la kona kino me kekahi maina i hoomoeia iloko o ke kai, a hoi aku la oia malalo o ka papaku o kela moana uli, me kona mau sela pu hoi kekahi nona ka heluna i hoea aku ma ka heluna nui o Ekolu Haneri a oi. He mea oiaio i ka manawa i laweia aku ai keia mea hou kaumaha imua o ka Adimarala poohina Adimarale Togo, ua piholo aku ka mokukaua papa ekahi Hakuse, ua kulou iho la kona poo ame na waimaka e halo ilo i ana ma kona papalina i mo a i ka pauda o ka pu ua puana ae la oia i keia mau olelo. "Ua haupu ae no wau aole kakou e nele i ka halawai me ka poino."

 

Ka mokukaua papa ekahi Asahi nona na tona o 15,200 a nona no hoi ka holomama o 18 nota o ka hora. Maluna o kona oneki e halihali ana no oia i kona mau pukuniahi i kau ia weli, oia hoi na pukuniahi o umikumamalua iniha ke anawaena a o ke kapena o keia mokukaua oia hoi o Tobayama ua kalele aku oia i ka ikaika o kona mokukaua maluna o keia mau pukuniahi i hoikeia ae la maluna. O keia mau pukuniahi i hoikeia ae la maluna ua hiki ia lana ke hoolei i na poka kaumaha o 1,250 paona no umikumamalua mile a o na poe Rusia he ku i ka maka'u ke ike wale aku i na kino olinolino o na aumokukana o Iapana; ka mokukaua papa ekahi Sikisima nona ka heluna tona o 15,000 a nona no hoi ka mamaholo o 18 nota o ka hora hookahi, a o ka ikaika kaua o keia ilio bulu o Nippon ua hoohalikeia aku no ia me kona hoahanau i hoikeia ae nei maluna, ka mokukaua papa ekahi Asahi; ka mokukaua papa ekahi Iashima nona ka heluna tona o 12,300 a nona no hoi ka mamaholo o 19 nota i ka hora.

 

O keia mokukaua oia kekahi o na pukonak@ na nana i hookau aku i ka weli maluna o keia Adimarala kaulana o Rusia oia hoi o Adimarala Makaropa, ka Adimarala i hoo@aia aku ai e na mokukaua kaea@a o Adimarala Togo e m@ pu me ae @a o ka moana uli o Pota Ata: a o ka hope loa no hoi oia ka mokukaua papa ekahi Fugi, he mokukaua nona ka helana nona e 12,300 a nona pu no hoi ka mamaholo o 18 nota o ka hora.

 

 O keia mau mokukaua papa ekahi i hoikeia ae la maluna ua hoea aku ko lakou h@luna tona ke hoohuihuiia maluna o ka @, a o ka nui o na kapuniahi apau loa o keia mau ilio huiu o ka aina o Nippon na hoea aku ko lakou heluna maluna o 268 pukuniahi o na ano like ole mai na pukuniahi 12 iniha mai a hoea aku i na pukuni ahi kani alapi@.

 

Maluna o keia mau mokukaua eono i hoikeia ae la maluna, maluna no o lakou ke ola o keia aina o Nippon a na kalele aku ka manaolana o ka Emepera kiekie loa o Iapana e ola ka lahui mai oia o@o ka aina i ka ikaika mana kana o keia mau mokukaua. Nolaila ke ike mai la no kaua o ka mea heluhelu o keia wahi nanea o kakou he eono wale no mokukaua o ka papa ekahi ke Iapana kuheana oia ke aupuni nui o Rusia he ewalu ona mau mokukaua papa ekahi i heluia aku no hoi @o lakou ikaika me na mokukaua papa ekahi i hoike mua ia ae nei ma ka aoao o ke aupuni uuku o Iapana.

 

E hoomanawanui hou mai no kaua, oiai ua hoike ae la ka mea kakau nei i na mokukaua papa ekahi o ke aupuni uuku o Iapana, oia hoi na ilio bulu o ke Aupuni, he mea maikai no ia'u ka hoike piha ana aku i na heluna aumokukaua holomama o ke aupuni uuku o Iapana, oiai o keia mau aumokukaua holomama o Iapana oia no kekahi o na pouhana ikaika loa nana i kakoo aku iaia ma na kaua moana apau loa i malamaia mawaena o ke aupuni nui o Rusia ame Iapana, a nolaila o ko kaua haawi ana i kekahi o ka kana mau heluhelu ana maluna o keia mau aumokukaua holomama o Iapana e hooi hou ae ana no ia i ka ike o ko kaua mau lunaikehala a nolaila e oluolu oe e ka makamaka heluhelu e alawa iho kaua a painuu iho i na mokukaua holomama o Iapana.

 

Ka mokukaua holomama Asama oia kekahi o na mokukaua aiwaiwa loa malalo o ka hae poepoe o Iapana nona hoi ka heluna tona o 9,750, mamaholo 23 nota o ka hora hookahi: Tokiwa, 9,750 tona a nona no hoi ka mamaholo o 22 nota o ka hera hookahi. Idzumo, 9,800 tona a nona no hoi ka mamaholo o 22 nota o ka hora hookahi: Iwate, 9,800 tona a nona no hoi ka mamaholo o 21 hola o ka hora hookahi: Iakumo, 9,850 tona a nona no hoi ka mamaholo o 21 nota o ka hora hookahi: Adzumo, 9,456 tona a nota no hoi ka mamaholo o 21 nota o ka hora hookahi: Nisshin, nona ka heluna tona o 7,700 a nona no hoi ka mamaholo o 20 nota o ka hora hookahi: Kasuga, nona ka heluna tona o 7,700 a nona no hoi ka mamaholo o 20 nota o ka hora hookahi.

 

O keia mau mokukaua holomama i hoikeia ae la maluna oia no na mokukaua holomama i hanaia me ka ikaika piha a ina e hoohuihuiia i ko lakou mau heluna tona ame ko lakou mau pukuniahi, he mea hoopaapaa ole ua hoea aku no ia maluna o ka heluna tona nui o 73,806 a o na pukuniahi hoi ua hoea aku no ia maluna o ka heluna nui o 273 pukuniahi like ole mai na pukuniahi 10 iniha mai a hewa loa aku i na pu liilii kani alapine.

 

O na mokukaua holomama i hahapaleia oia no keia malalo iho: Takasago, nona ka heluna tona o 4,300 a nona no hoi ka mamaholo o 24 nota o ka hora hookahi; Kasagi, nona ka heluna tona o 4,784 a nona no hoi ka mamaholo i hoea aku ma ka 22 nota o ka hora hookahi; Kitose, nona ka heluna tona o 4,784 a nona no hoi ka mamaholo i hoea aku ma kahi o 22 nota o ka hora hookahi; Iashino, nona ka heluna tona i hoea ma kahi o 4,180 a nota no hoi ka mamahoho i hoea aku ma ka 24 nota o ka hora hookahi; Itsakusima, nona ka heluna tona i hoea aku ma kahi o 4,277 a nona no hoi ka mamaholo o 17 nota o ka hora hookahi; Hashidate, nona ka heluna tona o 4,277 a nona no hoi ka mamaholo o 17 nota o ka hora hookahi; Matsushima, nona ka heluna tona o 4,277 a nona no hoi ka mamaholo o 17 nota o ka hora hookahi; Naniwa, nona ka heluna tona i hoea ma kahi o 3,727 a nona no hoi ka mamaholo o 18 nota o ka hora hookahi ;Takachiho, nona ka heluna tona o 3,737 a nona no hoi ka mamaholo o 18 nota o ka hora hookahi: Akitsushima nona ka heluna tona o 3,150 a nona no hoi ka mamaholo o 19 nota o ka hora hookahi; ka mokukaua holomama Niitaka nona ka heluna tona o 3,420 a nona no hoi ka mamaholo o 20 nota o ka hora hookahi; ka mokukaua holomama Tsushima nona ka heluna tona o 3,420 a nona no hoi ka mamaholo o 2 nota o ka hora hookahi; ka mokukaua holomama Suma nona ka heluna tona o 2,700 a nona no hoi ka mamaholo o 20 nota o ka hora hookahi; ka mokukaua holomama Akasi nona ka heluna tona o 2,700 a nona no hoi ka mamaholo o 20 nota o ka hora hookahi.

 

O keia mau aumokukaua o Iapana i hoikeia ae la maluna na lilo no lakou he mau kakoo ikaika no ka inoa hanohano o ka aina uuku o Nippon, a mamuli o ka nui ikaika o keia mau aumokukana o Iapana, na hooliloia aku ka ikaika kana moana o Rusia i mea ole imua o na ike naanao o na keiki puuwai hao kiia o Iapana. He nui hewahewa ae no na aumokukana o Iapana aole i pau ia'u i ka hoikeia, aka mamuli o ka loaa ana ia u o kekahi manaolana oia hoi ua iini nui oe e ka makamaka heluhelu e ike koke i na kana e paioia mai nei i keia mau la, ua hooholo iho au e hoolilo hou ae i ke kaua manawa ma ka alawa ana iho i na kana aina e paio ia la e ke Generala kaulana o Iapana oia hoi ka elemakule, Generala Kuroki.

(Aole i pau.)

 

ILAMAKU OYAMA.                                               GENERALA KUROPATKIN.

NA KII A KEKAHI O NA KAHAKII KEPANI I KAHA AI NO KEKAHI MAU ALAKAI O KEIA KAUA MAWAENA O RUSIA AME IAPANA.