Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 50, 9 December 1904 — RUSIA AME IAPANA MA KE Kahua Enaena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio. [ARTICLE]

RUSIA AME IAPANA MA KE Kahua Enaena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio.

KI'KALA lAPANA IKK KAI A—HOOI'NA 01A I KAXA MAU KEIKI W'IU O OLE MALI NA O KE KAHI A KAI'A—I'LUI'AIA NA AI'MOKI KAI/A 0 Kl>?lA MA KE AIVA O I'OIO ATA.

Na keia inau hoike a kt-ia uiau mokukaaa okolu o Iapana i ko Iakou Aiiimarala ahonui, nana i hookomo aku i ua nooaoo ikaika iloko«> koua puuwai e alakai aku i kona uiau aumokukaua a kipoka lu»u aku i ka papu ikaika o Poto Ata. oiai o ka manawa maikai no ia i 1 ka manawa e pioo ana na euemi ma o a maanei. Me keia noonoo j ikaika i hoopuuana ia iioko o kona waihona uoonoo, ua kauoha aku < la oia i kona iukauela huki hae i ke kakahiaka nui no o ia !a, hora j uini-kuinamakahi. e makaukau na auinokukaua no ka lelekaua aua j aku maluna o na papu, ame ua mokukaua Rusia e hoao mai ana e ; puka mawaho o ke awa no ka halawai ana me lakou. J I ka manawa i makaukau ai na mea apau no ka hoonee ana , aku i kana papahana imua, ua lawe ae la no kona mokukaua. ka | mokukaua lawehae. Mikasa, i ke alakai, a uhai mai la na mokukaua J ame na mokukaua holomama ame u mokukaua topido mahope o ? kona meheu. He kulana hiwahiwa keia a ka Adimarala Togo e na'i ' ana i kela manawa oiai kona mokukaua kaulaua o Mikasa e holo I ai'a ana i ka aioana e onou poo aea iloko o na ale nunui o ia moana uli me kona mau ukali mahope ona. a i ka manawa i kaalo ae ai o kona mau aumokukaua mawaho o ke awa ame ka papu ikaika o Poto Ata ua huki hou ae la oia i ka hae hoailona e kipoka aku i ka papu ame na mokukaua Rusia. Ua like ka maluhia o t ia la me ka ole. oiai ua hooliloia iho keia , awa kaulana o Poto Ata ame na aumokukaua Rusia iloko olaila i i keia manawa e like me ke ahi o Oehena. e lalapa ana ke ahi ma 0 a maanei o ke awa ame na papu. oiai i ka manawa hookahi no hoi, e kipoka mai ana no na papu ame na mokukaua Rusia. Mahope o ka malamaia ana o keia kaua moana, ua papau aku na mokukaua Rusia i ka holo iloko o ke awa, a mamuli o keia kumu, ua loaa aku ia Adimarala Togo ka noonoo e paniku aku i ke awa 1 mea e hiki ole ai i na mokukaua Rusia ke puka hou mai iwaho, alaila o ka hanaia e kipoka aku ai ia lakou iloko o ke awa a pau i ka piholo. Me keia noonoo nui iloko Ona, ua malama iho la oia ame kona mau alii kukakuka i kekahi halawai maluna o ka oneki o ka mokukaua Mikasa maluna o keia kumuhana a ma keia halawai i malamaia, ua hooholo lokahiia iho la. e hoouna ia i eha mokuahi kahiko i hoopihaia no hoi me na j>ohaku iloko o ke awa, a e hoopa-hu hoi ia lakou iho mā ka nuku o ke awa, e alai ana hoi i ke alaliele ame ke alanui e puka inai ai iwalio. Ma ka olelo ana, e ka makamaka heluhelu, "e hoouna i eha mokuahi kahiko iloko o ke awa o Poto Ata a e hoopa-hu hoi ma ka nuku o ke awa," lie inea liiki wale no ia ke olelo ae, aka i ka noonoo hou ana i na kanaka e aa ana e hou poo aku imua o na lapalapa ahi o na papu kaua ikaika o l 5 oto Ata ame na pukuniahi no hoi o na aumokukaua e ku kokoke ana malaila, lie mea ku i ka eehia a okalakala no hoi ke hoomanao ae. I keia manawa a'u e liookauwa nei i ka ? u makapeni aia ko'u noonoo nui maluna o kela mau sela Iapana wiwo ole i aa aku imua o ka Adimarala Togo ame kona Kapena, ua hiki loa ia lakou ke hou poo aku imua o iia ahi o na papu ame ua mokukaua Rusia, a aole loa lakou e huli hoi mai a holopono ka lakou mau papahana. O keia mau sela wiwo ole i aa aku e komo iloko o ke awa me keia. mau mokuahi kaliiko eha nona no hoi ka huina tona ke hooliuihuiia o 14,000 ua kakau aku lakou i ka lakou niau Palapala Noi imua o ka Adimarala ahonui Togo, o lakou kekalii e ae ia mai e liele iloko o ke awa o Poto Ata, aka o keia palapala noi i kakauia aole me ka wai kohu o ka aka ua kakauia no ia me ka wai ula o ke koko. O ka inika iho la keia a keia poe Iapana i kakau aku ai i ka lakou mau palapala noi imua o ka Adimarala a ua komo aku ka hohonu o keia mau hana wiwo ole a keia poe sela iloko o ka puuwai o Adimarala Togo. 0 ke kakahiaka nui o ka la iwakalua-kumamalima o ka mahina 0 Feberuari, lie uini-kumamahiku la hoi mai ka la i kukala kaua aku ai ke aupuni o Nippon, oia ka la i hooholoia ai e komo aku ai keia mau mokuahi eha iloko o me ka nana ole ae i na poka nui ame na poka iki e helelei makawalu ana hoi ma ko lakou mau aoao apau. 1 ke ahiahi o ka la iwakalua-kumamalia a ao ae hoi kekahi la oia ka la i hooholoia ai e kouio aku ai keia mau mokuahi, ua malama ia iho.la maluna o ka moknkaua Asama kekalii anaina lioolana no na keiki e lawe aku ana lioi i keia mau mokuahi noloko o ke awa no ke paniku ana i nā mokukaua Rusia. Ma keia anaina hoolana 1 malamaia ua akoakoa mai na sela apau e komo poo aku ana iloko o ke awa, no lakou ka heluna nui o kanaono. Iwaena o keia auaina Ihoolana. lie lialawai hoi e hoolana ana i na puuwai o keia mau ! sela wiwo ole e kamoe aku ana hoi i ka make, ua ku ae ke kapena o keia mokukaua Asama o Yashiro kona inoa, a haawi aku la ia lakou i kekahi mau olelo hoolana. a penei kana mau olelo: u He eliiku hora mai keia manawa aku a'u e ku nei, e molio aku ana

oukou 1 ko oukou mau ohi pakahi inaHina o ke kuahu ; Aia ka ilok«i oke awa i keia manawa, ao ka !;:ū ; ~ kakon Adiuutra!a almmn oia uo ka paniku aiui aku i k< ; \ a noho paahao h«»i na mt'>kukaua o ka iU»ko *fla a ; N haule pio ana oke kulai'.akaiihale o Poi«» Ata mahii «> v ... Kaua Aina oko kakou Aina Makuahiu<\ Eia k»; kiaha wai. a aia iui mokukaua o ka eneuii iloko »» k»- kia;--. Pot » Ata, i nui ko t>iiko i makewai. a i nui hoi k«* al«>!ia i . ' makuahine. Oai Nipp'vi\. okt a!ta ana la ka oukou • puhuna. ... kiaha wai anei k» na ana no ka manawa. a i oh* «.». o k,. ; 0 lVto \ta e ke-na ka inaina o keia laliui o kak • j n<»:.a k.» īmi o kanaha niili» :a. lua he ho.kahi walo no a'u k? ik; . ; oluoln no wau a he tnea hanohano ia'u ka h<H>una pu ;ii;a : U* hele pu nu- oukou no ka hooko ana i kt-ia mi>ioua , 1 ku kekaln o onkou ma ka Uma akau. e lawelaw»' i ka ; ka lima hema. aka i ku na lima eiua. e hana aku n:e na u,iv.... ; i pilikia na wawae a ehia i huipuia hoi ute na līma elua. »• > ;ke |H»o. Xo ke alolui i ko kakou aiua. ke hoouua nvi a:; ■ . ■ , i akoakoa mai e hooku aku i k i : n>iona o ke ehs." | Me keia iuau olelo hoolana a ke kapena o keia mnknka . ; mama Asama. ua wawalo ae la na paia la.ni me na h. o ht:r> \ sela wiwo ole. ' Banrai. I>aiizai. Dai Nippon. l>ai Nippi*?-:" | lle mea oiaio ua hookohuia aku kekahi o keia |>oe se';a k. ~ I oia ke alakai a ua hookauia aku no hoi keia hanohano mah;;..; ipoohiwi o Lukanela Hiroke. Ike kakahiaka nui ana ae oka ! .• \ j kalua-kumamalima. hora ~\ aia hoi ua kamoe aku la ua ma". : . N jahi eha nei iki ka nuku o ke awa, o ka mokuahi no na o 1 . ! Hiroke oia ke alakai. i keia manawa hookahi aia ua aum. k A \ todipo mahope o na mokuahi eha a i ka hookokoke loa ana a . : - I mokuahi ike awa, ua hoola'i iho la na mokukaua topido ; , : . !a kunpau aku la na mokuahi i ko iakou mamaholo me ka man hoi e hoea koke aku lakou ma ka nuku o ke awa nianuia h.. lakou piholo ana oiai i keia manawa ua ike mai la na papu ka lakou nei, a hookuu mai la i ka lakou mau poka nui aiue ka .i. ~ mau poka iki imna o ua mokuahi eha e onou poo akn ana ini ;a .. keia lapalapa ahi. O ka mokuahi "Hokomam" aole oia i hoea akn ma ka nuka > v awa ua loaa mai la oia i kekahi o na poka nunui o ka ]»ap ;k ;a ikaika a piholo iho la kokoke i ka haleipuk\ikui: ma ka aoao ;■••;; hoi o ka nuku o ke awa o Poto Ata; ka mokiiahi , i*ushunar>r .a loaa pu mai no oia i ka ma-na ai awaawa o ka poka puknniahi a piholo malalo aku o ka mokuahi i piliolo mua; ka mokuaiii "Ter!sh naru ? ' ka mokuahi hoi e lialihali ana ia Lnkanela Hiroke e : a ka mokuahi i ano pili kokoke loa aku i ka nuku o kt k awa. a na m » luina no hoi oia i hoopa-hu ia lakou ,iho a piholo ma kahi i .m.akimakeia; a o ka mokuahi "Buyonaru'' oia ka mokuahi ho|*• i.. ;i ; hoonnaia aku iloko o ka papaku o ka moana. mamuli o koua ink» wai pu ana me kekahi ona poka wela ona papukaua. Ona luin « apau o keia mau mokuahi eha a pau i piholo ua pakele u\ :i ; ~ , lakou mainuli o ka maka'u ole o na aumokukaua topido. oiai i ka manawa i piholo ai o kekahi o na mokuahi ua kokolo aku no k«-kal-i o na uiokukaua topido a hoopakele iho la i na luiua e au ana i k»-i.i manawa. Uoko o keia mau moknahi elm i hoonnaia ame na s«ela wiw-. «»j-» 0 kanaono , he kanakolu-kumanmlua wale no sela i hu!i hoi niai. i no ka mea ua hala aku kekahi hapa ma kela aoao o ka muliwai eleele. e moe ana hoi ma ka papaku oka moaua maw;Uio iiio k i nuku o kē nwa. O Lukanela Hiroke aole oia i make aka ua puka mai oia ma'loko mai o keia luaalii o ka make me lie kanaka la ua pa|>ekiko h. i ia. oiai e hekau ana no maluna o kona mau papaliua kela ma i niinoaka oka hauoli. he mau minoaka e hoike mai ana ua liauoii oia, 110 ka mea ua hookoia ka makemake o ka Adimarala ahonui. k.i Mea Hanohano, Adimarala Togo. He mea oiaio ua sila* ia aku ka nukn o ke awa a paa aka aole 1 holopono loa a no ka mea ua hiki no i na mokukaua uukn k* puka mai iwaho, oiai no nae o ka makemake e paniku aku , n i mokukaua apau o Rusia iloko o ke awa, a aole hoi hookahi .• puk.i , īuai iwaho. i Mamuli o ka holopono ole ana o keia papahana i hoolaiaia a hookoia no hoi. ua hooholo hou iho o Adimarala Togo e h mina liou aku oia i kekalii o kana mau keiki wiwo ole e sila hou aku i ka nuku o ke awa a paa loa. j Mahope o kekahi niau hoolala hou ana ma ka aoao oke kapena jO ka mokukaua holomama Asama ua hoouua .hou ia aku la k-kahi mau mokuahi kahiko he elima ko lakou nui malalo no o ke alakai ana a Lukanela Hiroke. i Oka hora puanuanu oke kakahiaka o ka-la iwakalua kuuiamahiku oia ke kakahiaka i hooholoia oia ka manawa e koni<» j»oo liou aku ai keia mau mokuahi kahiko iloko o ke awa no ka hooko ana i ka manao kiekie o ka Adimarala. a i ka hoea ana mai.o ia hora puanuanu o ke kakahiaka, ua kamoe hou aku la no keia maii mokuahi elima no ka nuku o ke awa. : He ekolu mokuahi i loaa mai i na poka nunui o ka papu a piholo mamua hoi o ko lakou hookokoke loa ana aku i ka nuku o ke awa, a i ka manawa i piholo aku o keia mau mokuahi ekoln ua pinana ae la na luina maluna o ua kia ame na leo liuro eknlu nia ka lakou olelo makuahine, ua hoi pu aku la lakou iloko o ka opu 0 lea moana. O ka inokuahi o Lukanela Hiroke oiai oia e pii mai ana ma ka aoao akau o ka papu o Poto Ata e hookokoke ana hoi 1 ka nuku o ke awa, ua loaa mai la kona moku i kekahi topido a piholo iho la. (Aole i pau.)