Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 52, 23 December 1904 — RUSIA A ME IAPANA MA KE Kahua Enaena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio. [ARTICLE]

RUSIA A ME IAPANA MA KE Kahua Enaena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio.

| KUKALA lAPANA I KK KA L*A—HCK>UXA OIA I KANA MAI | KEIKI WIWO OLE MALI >'A O KE KAl'A — [ PAIA NA AUMOKI KAI'A O KTSIA MA KE AWA O I\>TO [ ATA. | Hale akn la u Lukanehi Hirokf- ma kela aoao o ka make, ua ! hoouiia hou «a nk»i oo kekahi mau moku kahiko v hoao »• puniku i o ki'kalii mau hana i haiiaia no ka hooko nua o ka Adiiuara!:i ekmakuU' wiwo o!*% Adīusaralu To.aho in aku keia haua 110 kekahi maiiawa maho|v, oiai ua i ui i:»iu Ja ku hai;a a e iilo aua lioi iua o a luaaiu 1 e makaaia ai. oiai \ ka elele o ka maia e oku uuii aiia ma kela wahi a nu- keia wahi o | ka nioaua, oia hoi keia uiaina e ]KŪalewaia aua mahma »» ka ili o | ke kai, oiai i ka aianawa e hooku'i al ke kino o kekahi uioku a mau | moku palui uie ka nana ole ae i ko lakou uui. he raea boujmapaa oie \e pa-hu ana keia maiua a o ka mauawa 110 ia e piholo m o ka m<»ku. j Mauiulī o keia mau eieie lokoino o ka make naua i kaiii ku aku (i ke ola ame ka ikaika kaua moaua o ko lapaun mau aumokukaua j | «»' J, i i keia mauawa a'u e kakau nei, ua hooiieieia akn o lapana uuku! | me na mokukaua eiua, Hatsuse ame lashima o ka papa ekahi. ke i jkahi uiau mokukaua ikaika loa o ke ao uei i loaa aku n Iku i ; ua mokukaua papa ekahi o Amenka Huipuia. O keia mau inoku ! kaua papa ekahi i hoike ia ae !a maliuia eia ko lana uiau kino kila! ke moe lolii uei iloko o ka opu o ka muana. a ua hoike ae kekahi o na Ke})aui koikoi o ka aina. "e like iue ka oiaio o ka puka ana mai : 0 ka la a napoo aku iloko o ke kai, pela uo o Kusia e j»oiio ai e uku 1 ka iiio o ia jnan mokukaua." | Kolaila e hoomanao kaua e ka niakamaka hehihelu o ka hiwa- ! hiwa a ka lahui. eha wale no mokukaua pap.i ekahi i k«>e ma ka noao o lapaua, a no ua mokukaua holoinama ua lawe o lapana ma na ano s apau e paio aku me na mokukaua apau a Kusia e hoouua luai ai 110 ! ka paio ana me ia. | Mamuli o ka hoikeia ana aku i ua aumokukaua Kusia ua hoo-, j nawaliwali loa ia aku ke kulana kaua moaua o A(liiuarala Togo. na i ia mea i kono aku : ka Adimara!a Makaropa o ko liusia aumoku-! ! kaua e puka uiai iwaho o Poto Ata a paio aku me ka manaolana hoi | e hoouna aku ia kaeaea o ka aina o Nippon ame kona auniokukaua I kilakila no ka opu ana ole o ia mau kai kawahawaha. a ma ka ln j umi-kumamakolu o ka malama o Apeiila i liala aku nei o keia ma-| kaliiki no e nee nei, ua oili mai la ua Adimarala Makaropa uei o koi j Kusia aumokukaua iwaho o Poto Ata no ka paio ana nie na au-; !mokukaua hiwahiwa a haaheo o lapana malalo hoi o Adimaralaj |Togo. E lioomaopopo kaua e ka makamaka heluhelu o ka iini nui I loa keia i loaa ia Adimarala Togo, o ka malamaia o ka paio mai|kai mawaena o na aumokukaua elua, oiai ua hooholo iho 110 Oia aole loa e pnkele na aumokuknua o ka enemi ina e halawai pu laua ! he alo a he alo, aole hoi o ka lioououoho iho malalo o na papu ikaika 0 Poto Ata. Ae, ma ka la ame ka nialama i hoikeia ae la maluna oia hoi ka la 13 o ka mahina o Apeiila, ua oili mai la ua keiki kaeaea nei o Rusia iwaho o Poto Ata maluna no hoi o kona mokukaua lawelia". Petovosoloka, he mokukaun o ka papa ekahi. O keia mokukaua i hoikeia ae la e lialiliali ana hoi nialuna o koua oueki ia Adimarala Makaiopa, aia uo ia ma ke panepoo o na mokukaua apau oiai oia e alakai ana i na laiua kaua o na mokukaua Kusia. i O Adimarala Togo i keia manawa aole oia i hookokoke loa mai 1 ke awa o Poto Ata, aka ua hookaawale aku oia i kona mau niokukaua ame kona mau mokukaua holomama papa ekalii he mau' mile 'ka mamao mai ke awa mai, a o keia mau liana ma ka aoao o x\dimarala Togo ka hoomaiiawanui. e na'i liookahi nei i kein mau kai kawahawaīia o Poto A ta, oia no ka hoao ana e hoowalewale aku •i na aumokukaua Kusia~e puka loa mai iwaho a kaa lioi mawaho 0 ka ikaika o ka papu. a oia ka manawa o Adimarala Togo e hoao ai me kona ikaika apau e paniku aku i ka mokukaua o Adimarala Makaropa mai ke komo hou ana aku iloko o ke awa o Poto Ata He kanaha minute wale no mahope iho o ka haalele ana o Adimarala Makai'opa i ke awa o Poto Ata a aneane n:» hoi e kaawale loa mai mai ke awa mai, ua oili mai na īuokukaua lapana me ka hiehie mii a o ka mokukaua pukonakona Mikasa, ka mokuknna lawehae hoi o ka Adimarala elemakula Togo, oia no ke alakai ana i na laina kaua moana o lapana. He mea oiaio ua malamaia iho la kekahi o na kaua moana hahana lea i ike ole ia nmmu i aku i ke au o Nelekona ma. a ma keia kaua moana no hoi ua uiupaia aku na aumokukaua Kusia a pau nui i ka puhee iloko o ke awa o I*olo Ata mamuli no hoi o ka hiki ole ia lakou ke hoomanawanui i ua poka w r ela a ko lapana aumokukana. I na mokukaua o Kunia malalo lioi o Adimarala Maka ropa e liuli hoi ana noloke o ke awa me ka manao e'hoopakele ia lakou iho, me ka mokukana I'etovosoloka e alakai aua i keia mau mokukaua o Kusia. aia hoi e like me leekahi ola'i mai ka lani mai. pela ka mokukaua Petovosoloka i liooku'i aku ai me kekahi mainn 1 hoomoeia e ua aumokukaua o Adimarala Togo, hapaiia ae la keia mokukana nui e like me kekahi wahi opala uuku a huli ae la ilalo ke alo, a iloko o eha minule o ka nalowale akn no ia iloko o ka opu

ana oia o īa mau kai kuUiH>iipo o Pofo Afa. K lu*>manaoia , k* manawa hookahi e ka miikaunikii h#>tuhehi aia maiuna o ka uioku kaua t piholo ka .\diiuar;;}n Maknr«>pa o ko «mmoknkaua o Poto Ata t a i ka plholo aiu; aku o ua mokukaua ia u.i iho pu ,tk'.' ia ° Adimarala Makart>pa i nu- ewaiu haiu ri o kona uutu iiana iLJo 0 ke kino o ka inoku. o ka IHike Kiekie Kirili ua jak» le aka aka ao!v uia i ue!e i ka halawai p« ana nw kekahi eha/* H,- k.aia-kolu-kunianuUima wale m uuu sela keia aiokak..-a 1 piikele uiai ka make mai. I ka manawa i mai ai ka hajm uii o na mokukaua i ka poiao j itH>hia aku maluna o ko i.ikou mokukaa& j<ipa t>kabi nona hoi ka iuoa i hv>ikf uuia ia ae ta maiuiiii. ua nni ka pioo «tiai iakou i kela mauawa aole hikou i iUH>maojH»iK» i ka lakou mea e hana ai oiai ke kahua a lakou ho»o aua ī keia manawa. ua hw>{K>uliia ae uo ia e kn uwaiii o ka mokukaua i piholo aku la ame ka hana nui lakou i hana ai a komo ana i k»* awa o l\>to Ata. oka make ana o Ailimamla Makarwjm a IUt . t wuhi h;uieri ka naka i ka imo aua a ka maka. he puu ikaika ia nana i wauewa aku i ka Em» |H ra Kiekie o na Kukini a luiuo' iluna o ka papahele o koua lumi m»v, oiai o kona hilinai piha aia no iloko o | Adimarala Makart>pa. koua limaakau h \ nana e hot»kahuli nku i ka | lanakila i hekau akn maluua o na Ma.ua Kaua o ka aina o Nip|xni. ■ aka i keia nuliou ♦/ehia a w**iiweli no hoi i hoikeiii ak'i ai iaia. ua hookaumaha ia nku Oia. j Ika lohe ana o Kusia a puni ua make k»> lakou AdimataU ; aloha, ua paa ka anm ok< a i k*' kanikau a mai «> a o o ka ama : o ke kiini koele o ka t»rle, he hoaihum hoi o k<* kaumaha <«ia ku Imea nana e wawahi ana ika maiuhia oke kapiioU. Na makaaiuaI na apau o ke aupuni nui o Kusia i keia manawa aia no ia iloko o ke kaumaha oiai ua uuu>jk>|h> iho ia lakou aoh* loa e loaa ki-kahi ka- , naka iloko o keia aupuni nui ,/ like aku me ke kanaka i haia ;iku ; la i ka po a e moe nei hoi i ka moe kau hooih> iloko o ka opu ana ■ ole o ia mau kai hauupanupa o Poio Aia. j He inau pule mahup,. iho o keia haawiua kaumaha i loohi.i aku maluna o kn poohiwi uahoa o ke aupuni nui o Uusia. aia luu ua lohe ia aku la ka mea hou maikai ua loaa ke paui ma kahi o ka makalua i hoohakahakaia oia hoi k«*kahi i» na kau.ika wiwo <»le »> ke aupuni nui o Kusiii uoun kn inea i walewuha i na inaka.i:s vu.i apau o keia' aina nui, o Adimnrala SkrvdioiT. Xo kekahi mau pule ko Kusia heomanawnnui ana o auamo i keia kaumahn nui i hekau iho maluua «> kona mau mokukaua ua ano hoopoina iho la ka Emepera i na kaumaha i loohia aku ma | luna o ke aupuni. a nie ka manaolaua e hahai mau no ka lauakiia I mahope o koua mau pualikiKi ame kona mau m«»kf;kaua moa.na. ua | apo aku hi koua mau noonoo kuio apnu n;a k«* kuiana e ku ana jma ke kahua kaua moana mawiiho ona k:u i'oiu A(a ame na kai j uliuli o Ladi\ostoka, ina ka aouo hikimi hoi o keia aiua uui o Mauekekui-ia. Mahope iho o ka malamaia ana o keia kaua moana mawaena ona aumokukaua elua ona aupuni Imij>iriela Rusia *ime lapana he mea hoohewahewa ole ke hoike ae maanei, ua pau ka manaolaua o ka hope Adimarala o ko Kusia aumokukaua no ka lanakila maluna o na mokukaua ame na mokukaua holomama <> A<limarala Togo, a nolaila mai ia la mai aole loa keia mau aumokukaua o Kusia i hoao e oili hou kona poo mawaho o ka nuku o k<- awa o Poto Ata. 1 kekahi la ana ae oia hoi ka la 11 o ka mahina o Apei ila ua ike liou ia nku uo kii auuiokukiiuu o Adiu\arulu ♦* j»īi iuui <vua nialalo mai o ka aoao komohana a i ka hookokoke ana mai i ke awa o Poto Ata ame kona mau papu hakumakuma e mo ku mai ana t i na opapali e hoopuui ana i ke awa i hoike ia ae la maluna. he i olapa ana na ke ahi mai ka inokukaua ]>apa ekahi Mikasa mai. u;i hoomaka mai la ka liapanui o na mokukaua o na papa like ole e . wehe mai i ka lakou niau elele o ka make e hailuku ana hoi i na papu ikaika ame na mokukaua me na poka kaulana a Shiim>se, h<» lapana naauao, a nana no hoi i imi no kekahi mau makahiki oihi, a o keia iho la ka hua i loaa mai ai, he pauda nana i ulup aku i ua Kusia apau, a he pauda hoi nana e hookau nei i kn weli maluna o na papalina o na mana nui apau o ke ao nei. Ma kekahi kaua moaiui i malamaia mawalio ae o Poi.» Ata ua loaa aku kekalii sela Kukini i keia pokii lokoiuo a Shimo>». ;i j ka nnna in ann o keia sela ua ikeia iho la na lona aleu he hooKahi haneri a oi mau pala,pu maluna o ke kino o keia ><?la oiai no nae lie hookahi wale no poka i loaa mai maluna o k<ma kino. La malamaia keia kipoka aim ma ka aoao ona mokukaua na papa like <de o Adimarahi Togo no aneaue hapahia hota, ua haaleh» iho la lakou ia Poio Ata no kahi hoolnlu. he ailana hoi »• j.i!i kokoke ana i ka aina o Fomosa. He mea kahaha i na kanaka apau. a i na makamaka h«'luhelu no paha o keia nanea hoolele hauli a hooilihia wah- i ke klno : ka la e malamaia ana ke kaua moana mawaho o ke awa o Pot » \ta. a loaa ai hoi ka ulia poino maluna o ka mokukaua laweh.o- Ivusia Petovo.soloka, a lumai aku la i kona Adimarala kaulana, Adim;o-.|a Makaropa, ame ewalu haneri mau sela iloko <» ka opu manaonao o ia mau kai uliuli. he mea oiaio, aia na pualikoa kaua lapana malalo hoi o ke k<'iki kaeaea Knroki, ia la hookahi 110. < 4 hoopuehu liilii ana i na keiki kaulana o Kusia aine ko lakou mau Kosaka. ka w. li nui hoi o na mana nui apau o ke ao nei, aka nae i na k«»iki Kep : .ni liilii i kapaia e na poe Kusia he man uhane keke-e ko lako i mamuli o ka liilii o ko lakou mau maka, he mea ole wale no. (Aole i pau.)