Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 53, 30 December 1904 — RUSIA AME IAPANA MA KE Kahua Enaena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio. [ARTICLE]

RUSIA AME IAPANA MA KE Kahua Enaena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio.

RUSIA A ME IAPANA MA KE Kahua Enaena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio. KUKALA IAPANA I KE KAUA-HOOUNA OIA I KANA MAU KEIKI WIWO OLE MALUNA O KE KAHUA KAUA-ULU-PAIA NA AUMOKUKAUA O RUSIA MA KE AWA O POTO

! - —' i j Maho[>e o ka malamaia ana o keia kana moann o na j aumokukaua t«lua he mea oiaio ua hoi hou mai Ui ka maluhia o Poto Ata e like me mamua. Kolaila e ka makamaka heluhelu e huR ae hoi kaua a nana aku i na pnalikoa kaulana o Iapana e na'i mai la i ke Kai Meleinele. me ka manaolana hoi iloko o ko lakou mau puuwai pakahi e hehi ana lakou i ka lepo aloha o Korea anie Manekekuria a paio aku i na koa pilikua o ke Aupani Nai o Kusia. He mea oiaio i ka Ia 25 o ka malama o Aperila. 1904. ua haalēle aku la ka mokuahi Kinshiu Maru i ke awa kaulana o Kinonoseki no ke awa o Kenesana (Genson) ma ka aina malie o ke kakahiaka. Ivorea. Maluna o ka oneki o keia Ivin.shiu Maru e halihali ana oia i ka pualikoa helewawae kaulaua o ka Puali Kanakolu-kumamahiku o ka Puali Eiwa, ; a iaia e hookokoke ana mawaho ae o ke kai o Hon«ryongdo, Korea, ua halawai aku la oia (moknahi Kinshiu Manii me kekahi nniu mokukaua holomama Rusia ame elua n*au mokukaua topido ma j ka hora umi-kuinamakahi me umi minute o ia po hookahi, oia hoi ka la 25 o ka mahina o Aperila. O ka holomama Hoe sia'* ua hookokoke mai la oia i ka mokuahi Kinshiu Maru i keh? manawa. Oiai ua maopopo iho la i ke kapena o ka mokuahi Kinsiu Maru | ame ke alii o keia pualikoa kaulana o ka puali kanakolu-kuniiuna | hiku o ka Puali Eiwa, aolie wahi o lakou e pakele ai, ua kau aku la { ke kapena ame ke alii nui o keia pualikoa maluua o kekahi waapa a hoe aku la no ka mokukaua Rossia e ku mai ana, no ka malauia ! lana i kekahi mau kukaiolelo ana me ke kapena o -keia mokukaua e pili ana hoi i ke ano ame ke kulana o ka liaawi pio ana. ! I ka hoea ana aku o ke kapena o keia mokualii halihali koa ame ke alii o na pualikoa maluna o ka mokukaua Rossia, he mea oiaio ua paa mai la laua i ka hopuia, a hoopaaia aku la iloko o kekahi rumi, malalo o ka oneki. I keia manawa ua huki ae la keia mokukaua Rusia i ka hae hoailona e lioike ana i ka mokuahi Kinshiu Maru he hookalii ona hora e noonoo ai no ka haawi pio ana, aka o keia pualikoa kaulana aole loa lakou i ae e haawi pio, malalo hoi 0 ke kauoha o ko lakou Alii. 1 ka liala ana o ka hora uliii-kumama-kalii ame kanakolu minute, ua hookuu mai la ua mokukaua Rossia nei i kekahi topido me ka manaolana hoi e hoopoino aku i keia mokuahi ame na koa, aka ua holo kapakahi aku la ke topido a aole hoi i ku mai ka moku. I ka hoomaopopo ana o na koa i keia mau hana lokoino a keia mokukaua Rusia, ua laina ae la keia pualikoa maluna o ka oneki o ko lakou moku, a ki pualu aku i keia mau mokukaua me ' ka lakou inau pu raifela. He hookahi hora a oi ka malamaia ana o keia kaua hahana mawaena o ka mokukaua ame keia mokuahi, o ka mokukaua e hoolei pau mai ana i ko lakou mau pu kani ala- , pine maluna o keia mokuahi, oiai hoi na koa Iapana ma kekahi aoao e hoolei pau ana i ka lakou mau poka raifela maluna o keia pauku kila nui, a aneane no e piha elua hora o ka malamaia ana o keia kaua, ua loaa pono mai la ka mokuahi Kinshiu Maru i kekahi topido a maweheia ae la iloko o elua apana. I keia mokuahi Kinshiu Maru e piholo ana, ua mau mai no na koa Iapana i ke ki ana, a hiki i ka manawa o ka nalu ame ke kai i popoi iho ai maluna o lakou, a o ka pau ae la no ia. j O kekahi mau kela oiai e malamaia ana ke kaua, ua kau aku lakou maluna o ka waapa, a he mau la ko lakou hoomanawanui ana iwaho o ka moana e paialewa ia ana lioi e na nalu nunui o ia ! moana uli ua pae aku la lakou iuka o ka aina a o ka hope loa no ! hoi, ua hoea loa aku la lakou i ke kulanakauhale o Kobe. I ka lohe ana o Iapana uiiku ua halawai aku kana mau keiki koa aloha me ka enemi iwaho o ka moana, ua paio aku hoi me lakon I a hiki i ka manawa i piholo ai ko lakou moku a popoi hoi ke kai maluna o lakou, ua hoopihaia aku na makaainana o Dai Nippon me ke kauiualia, a i ka manawa hookalii no lioi ua hoopihaia aku ' lakou me ka hauoli nui, oiai ua hoike ae keia mau keiki maluna o keia mokuahi aole lakou i minamina i ko lakou ola a mahope o ke aloha i ka aina makuahine i hooweliweliia e ka Bea Huluhulu Ha- j Puku Aina, ua paio aku lnkou a hoea i ka inana-, ( wa a ka <k Xalu anie ke kai kupikipiki-o o ia moana i lawe haakei ae ai i ko lakou mana, ame Menemene Ole i keia mau keiki ' wiwo ole o lapana, ua popoi iho la ia lakou a lumai aku la ia lakou ilalo o kona papaku. | Maanei e kauoha ae au i ka'u makapeni e ui ae i keia ninau. ''Heaha la ka mea i kauoha ole mai ai na Mana Lani i keia mauawa o ka pilikia e hamau na Ale ame na kai kupikipiki-o i ko lakou mana/' a aole hoi e hoopilikia aku i ke ola o na keiki o Dai Nippon 1 paio iho nei me na mokukaua Rusia me ka lakou mau pu raifela?

Aole aaei i hiki ia oe e na Lani i ka manawa e pihoio ana keia mokuahi Kinshiu Maru ke kaohi mai hoi i ka mana aoie ka ikaika o ia mau kai ou mai ka hmiai ana aku ia lakou. Aka, o kou makemake ke hanaia. He mea paakiki loa i kekahi kanaka a maa kauaka no paha ke imi a noii iloko o ka moolelo kaua o na aupuni like ole o ke ao 'nei mai kinohi loa mai. a hoobalikelike aku me keia a kaua i heluhelu iho la. Hoopnniia iho la keia mokuahi Kinshiu Mam e ekolu mau mokukaua Rusia holomama aine elua mati mokukana topido a kauohaia mai la e haawi pio. Aohe alahele eae e uhaiaholo ai no ka hoopakele ana ia lakon iho a o ka haawi pio wale mai no, oi loa aku aohe pukuniahi a aohe no hoi umu pale kila uialuna o ka oneki oko lakou moku. O keia mokn he wahi moku e like me [ Hongkong Maru ma he halihali ukana ka hana. a he uiea oiaio ina | keia moku.he moku malalo o ka hae o kekahi aupuui ae. ina ua haawi pio koke aku la no. Ika hoomaka ana oke kaua ika uiahina I o Feberuari. ua halawai aku kekahi man mokukaua me ' eono mau mokuahi ame mokukalepa e welo ana i ka hae kahape'a o Rusia. a i ka manawa i kauoha aku ai keia mokukaua lapana e haawi pio mai he mea oiaio ua hooko mai no Jakou He mea oiaio no hoi. ina i ae keia mokuahi Kinshiu Maru ame na pualikoa helewawae maluna ona e haawi pio malalo o ke kauoha a na mokukaua Rusia. aole loa ia he mea e inoino ai ka inoa kaulana o lapana. Aka e like me na koa Ekolu Ilanen ma ke a!n nuku o Kemapole e ku e ana i ka huina nui hewahewa o kanaliina kaukani koa Roma pela no keia mau keiki a Nippon i laina aku ai maluna o ka oneki o ko lakou mokir a ku kilakila aku la me na pu raifela iloko o ko lakou lima, ua makaukau no ka paio ana i ka paio maikai me ka enemi nana i liooweliweli aku hoi i ka noliona maluhia o ko lakou aina makuahine. ; Xui na koa Kej>ani i haule iho maluna o ka oneki i na poka a na mokukaua. aka aole lakou i haawi pio aku a hoea wale no i ka manawa a ke kai i popoi iho ai maluna o lakou. 1 Ina iho la o keia ke kulana koa o na keiki hiwahiwa a ī>ai . Nippon e lioouna nei imua o na piiikua o Rusia he mea paakiki ia Rusia ke lanakila maluna o lakou. E lanakila ana anei o Rusia maluua o lapana? Aole loa i liiki i keia aupuui nui o Rusia ke ianakila maluna o lapana oiai e koe hookalii aua kekahi Kepani i hiki ke hapai i | kana pu a huki hoi i kona kiko: aole loa o Rusia e lanakila maluna o ' lapana a make kona kanaka hope loa. a pau lioi ke koko il«>ko o ke kino o kana mau keiki, Lanakila! Umakila Rusia! Aole, aole loa. ! Aole loa e haulepio kekahi Uihui kauaka ina iho |nOa ka wiwo a me ka maka'u ole o kona mau pualikoa. oi.loa aku kona mau kela !e na % i la ina kai kawahawalia o Poto Ata ame na kai hanupanupa 0 ke Kai Melemele. E like me ka'u i hoike mua ai ma na lu-lu i hala ua liilii ia aku na likiona kaua o Rusia ma ke kaua i uialamaia ma ka muliwai lalu a he mea maikai ia kaua e ka hoaloha e alawa ae a nana pu aku hoi kaua i na keikikane o lana, nawai ana la ka lanakila, a owai ana la o laua ke keikikane oiaio. Ile niea hewa ole ke olelo ae e like hoi me ka hoike a ka Elemakule hoomanawanui a kaua, (»enerala Kuroki, ua malamaia keia kaua no eliina la, a iloko o keia Elima la ua hamau aku o Generala Kuroki i na leo pukuniahi o na Likiona Kaua o Rusia ma kela kapa hoi o ka Muliwai lalu, a i mea e hooiaio mai ai ia kaua ua lanakila liaaheo I i° ko lapana pualikoa ma keia hoouka kaua aina mua loa i malamaia, ke wehe nei au i ke po-i o ka telegalama a (Jenerala Kuroki i hoike mai ai i ke Keena Kaua ma ke kulanakauhale o Tokio. 1 KAHUA HOOLULU MA IvA MULIWAI lALU, Mei li.—Ua hoao aku na pualikoa inalalo o'u e a'e aku ma kela aoao o ka uuiliwai lalu, aka na ku-e ikaika mai na Rukini. Mahope o ka ma- , lamaia ana o kekahi paio hahana mawaena o na Kukini aine ko'u mau pualikoa no Elima la. ua papani aku au i na leo piikuniahi o na Rukini a paa, a ma ka lēle kaua ana aku o na pnalikoa helewawae, ua lioopuehu liilii ia aku na lhikini mai ke kahna aku o Chintiencheng ame Antung, kahi hoi o na likioua Rukini e paa ana me ko lakou ikaika apau. He ehiku hanen ame kanaiwa-kumamawalu ka nui o ko makou make ame na koa i hoehaia, oiai ma ka aoao o na pualikoa Kusia, ihe elia kaukani a oi ka nui o ko lakou make anie na koa i hoehaia. .la lilo pio mai malalo o makou he iwakalua kumamawalu pukunialii kani alapine. eha haneri pu raifela ame na lak<i kaua «' ae. Ua ililo pio pu mai malalo o makou he iwakahia mau aliikoa Ihikiui, aine kekahi mau haneri koa. Ona (ienerala Rusia Kaka'ika ' saliteh) ame Ivatoliniki ua lioeha kuhohonu ia aku laua. j Eia makou ke paa nei ika uiuliwai me kona mau Inla. I keia :*aea hou hoolele hauli a hanohano no hoi ma ka aoao o lap;.na ( i laweia aku ai a lohe ke Keena Kaua o Rusia, ua hookaumaiiaia aku ka Emepera mamuli o ka lanakila kiekie i hekau iho nialuna o na mana liaua o Generala Kuroki, a o ka oi loa aku o ka lilo pio ana ia Oeneiala lvuroki ua pukuniahi kani alapine he Iwakalua kumajinawalu ame na heluiia koa o elua haneii a oi me kekahi mau Gejiierala i hoehaia maluna oke kahua Kaua. Mamuli o ka lanakil?t ; ole ana o na pualikoa Rusia maluna o na pnalikoa o (Jeiierala ! Kuroki ua hookauia iho la jnaluna o ka hokua o U.enerala Kakalika !ka hoopa'i o ka haulepio ana o ka mana kaua aina o Rusia a lilnpio | hoi na pukuniahi i hoike mua ia ae A *i. He im;a oiaio o ka lanakila i paj>ahia iho la maluna o ka Elemakule <ienerala Kur<>ki. ua • hoohauoli aku ia i na makaainana o Nippon. a ua malamaia iho la jina ke kulanak'auhale o Tokio i kela jk> kekahi ka'i ipnkukui uui e ,na makaaiuana, mamuli o ka lanakila haaheo o <ienerala Kuroki. (Aole i pau.)