Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 1, 6 January 1905 — Page 4

Page PDF (1.33 MB)

This text was transcribed by:  Melissa Eskaran
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nuhou Kuloko

 

Alameda i keia kakahiaka mai Kapalakiko mai.

 

I keia la e hoomaha pokole ai na kula Kamehameha.

 

Ua hoomaka hou ke kau kula o na kala ma ka Poalua nei.

 

He 700 ka nui no na haumana o ke kula alii o Kehehuna ma ka hoomaka ana iho la @ ka Poalua nei.

 

Ua hoike ae o James Low, ka lunanui o ka mahiko o Halawa i kona “Banzai” @ ka leta i kona mau limahana.

 

I ka poakolu nei i holo aku ai na mokuahi holo piliaina Kinau, Kelau@ina ame Waialele no ko lakou mau awa mau.

 

Ua loaa ae i ka mokuahi ana moana Patterson o Amerika he puu pohaku nui i paa ole iluna o na palapala aina moana mawaho ae o na aekai o Maui.

 

O Kupakoko Conkling o Mauna Loa ke holo ana maluna o ka mokuahi W. G. Hall e lawe ae ana i ko Mauna Loa makalua no na awa o Maui, Kona ame Kau.

 

E waihoia ana he hoe hele mawaho ae o Kamalo.  E holo aku ana paha o Kapena Niblack no Kauanakakai no ka imi ana i kahi e waiho ia ana ka hoe ma ia wahi a holo loa aku no Kamalo e huli pono ai i kahi e waihoia ai ka hoe.

 

Ma ka mokuahi Mongolia o ka Poakolu nei i huli hoi mai ai a W.R. Cas@ mai kana huakai no Amerika.  Wahi ana iloko o na pule elua ana i noho ai ma Kapalakiko, ua ike oia he umikumaha hoonaue olai ana.

 

Ka Moolelo o Kekahi

Kanaka.

 

I HAHA E KEKAHI O HONOLULU

NEI NO KA LEHULEHU

 

            O ka mea ano nui e loaa ana ma ka moolelo, ua pili no ia i kekahi kupa o Honolulu nei.  Malia paha, emi mai kona waiwai nui ma ke ekolu ha@ha ina o ka mea nona ka moolelo, e hui pu ia me ko kekahi mau kamaaina o kahi mau kulanakauhale Kalamazoo, Mich., a i ole o Woomsocket, R. I.  E like me na hooiaio o na kamaaina, na kupa ame na oiwi ponoi o ka aina nei pela ka oiaio i puka mai ai mai ka laau lapaau Old Quaker, Doan’s Backache Kidney Pills.  Aohe laau e like me ia ma ka hoola i na eha.

            Eia ka Mrs.Emma Vierra (he kamaaina o keia kulanakauhale) pane.

            He mau makahiki ekolu a eha i hala ae ua hoonawaliwali mau ia au no ka maopopo i kona ano ma ka wehewehe ana mamua o ka ike io i kana hoehaeha.

            A he ano hiki ole ia’u, paakiki ke nana aku i ka’u mau keiki a i elua o ka mea wale no o’u i kamahai mai ai a oluolu loa mahope mai a hiki i keia manawa oia no kuu lawe ana i ka laau Doan’s Backache Kidney Pills ma ka Halekuai Laau o Hollister ma.  Ua nui ka pomaikai i loaa ia’u a ke hooiaio aku nei au i ka poe i loohia i ke kuahaneenee e hoao i keia laau Doan’s Backache Kidney Pills.

            He 50 keneta wale no ke kumukuai no ka pahu hookahia he eono pahu no $2.50 a e loaa no ma ka halekuai o Hollister Ma, keia kulanakauhale a o lakou no hoi na agena no keia Paeaina Hawaii.

 

HOAHEWA DEMOKALAKA

IAIA IHO.

 

(Mai ka aoao 2 mai)

 

ahaelele lahui i loaa ole aku hoi i ke Demokarata ka mana nui iloko o ka aina ka manao ku-e hui hoohaiki, he hopena haulehia ka i loaa mai.

            O ka hana a ka aoao, i aloia i ka @ e mau ana no ia – e paio ku-eia na @ hoohaiki a hiki i ko lakou weluwelu liilii ana.

            @ o ka aoao Demokarata ma k ona alakai la e nele ana i ka noonoo maikai e ike o ka oiaio ame ka hana ka hoopuka nei laua i ka mea hookahi e pili ana i ke alahele o ke Demokarata e hahai aku ai, alaila e like me ko ke kanaka hoowahawaha ana i ka aihue a @li I ka hookaumahaia e ala mai ana he mau aoao e ae e hana i keia hana hookahi.  Aole loa ma ke ano maa mau e haawi aku ana na makaainana o Amerika ia lakou e na hui hookahi, i ka poe he mau manao anunu ko lakou i komo ka lakou mau hana kalaiaina no ko lakou mau pono wale iho no – he poe manao anunu hoi i nele me ke aloha aina a i ole ka noonoo no ka hana pili kuloko oiaio.

            Ua hoopuehu liilii ia ka aoao Demokarata no ka mea ua maka’u oia i na @ hoohaiki, no ka mea no hoi ua apo@ ke alahele o ka “pono, maluhia a akahele ana,” ame ka hoopono ole, ua piha me na manao o Belmont ma ame Kalivilana ma.

            Me ka haawina i hala e heluheluia ma keia mua aku:

            “I mea e lanakila ai o ka aoao Demokarata e pono i Demokarata.”

            O keia ae la maluna oia ka manao o keia kanaka Demokarata naauao i na@akeeia ai e kona mau hoa Demokarata, a ma kona manao ua hoike ae eia, o ka ninau hui hoohaiki oia ke kumu i haule ai o ka aoao Demokarata ma Amerika, a ke hoahewa ikaika ia nei i na hoa Demokarata waiwai ona.

            Ma keia mua aku e hoao ana ka mea kakau e hoomaikeike aku i kekahi mau mea e ae e pili ana no i na aoao kalaiaina ma Amerika, aka no keia manawa e hoao ana ko oukou meakakau e hoakaka i kekahi mau manao e ae maluna no o ka ninau nui o ke kalaiaina, a’u hoi e manaolana nei e loaa ana no he mau mea e waiwai ai a e hoalaia ai na noonoo o kakou pakahi.

 

NA LUNA AUHAU O KEIA

MAKAHIKI

 

            Ua apono ae o Puuku Campbell i keia papainoa o na luna auhau ame ohi auhau no ka makahiki 1905, e like me keia malalo iho nei:

            Mahele Auhau Ekahi – Oahu.

            Hope no Oahu – Arthur W. Neely.

            Na Hope no Honolulu – Thomas V. King, Charles T.Wilder, Paul J. Jarrett, Samuel, L. Kekumano, Joseph H. Kunewa.

            Ewa ame Waianae – Frank K. Archer, Joseph H. Kunewa.

            Waialua – Edward Hore.

            Koolauloa – Henry Cobb Adams, Joseph Kekuku

            Koolaupoko – Henry Cobb Adams.

 

            Mahele Auhau Elua – Maui, Molokai ame Lanai.

            Hope no Lahaina – George H. Dunn.

            Wailuku – James N. K. Keola.

            Makawao – A. F. Tavares

            Hana – M. H. Reuter.

            Molokai ame Lanai – George H. Dunn.

 

            Mahele Auhau Ekolu – Hawaii.

            Hope no Hilo Akau – E Kaeta Kaiwa.

            Puna – H. J. Lyman

            Hilo Hema – W. George Kaihenui.

            Kau – W. A. Schwallfe.

            Kona Hema – Aole i loaa.

            Kona Akau – Aole i loaa.

            Kohala Hema – Moses Koki.

            Kohala Akau – W. P. McDougall.

            Hamakua – William Horner.

 

            Mahele Auhau Eha – Kauai ame Niihau

            Hope no Niihau ame Waimea – J. K. Kapuniai.

            Koloa – L. Kahlbaum.

            Lihue – J. B. Hanaike

            Kawaihau – J. W. Neal.

            Hanalei – E. G. K. Deverill

 

1904 UA PAUAHO MAI.

 

            Ua pauao mai ka makahiki i hala!  Ua hanau mai he makahiki opio ma kona makalua!

            Ma ka hora 12 o ka po Poaono i hala i kanikauae ai na hele ame na oeoe o ke kulanakauhale nei, e uwe ana hoi mo ka mea i hala a e hoomanao ana hoi i kona mau mea ano nui i ala mai.  Mahope koke iho, he sekona paha ke kaawale, I olowalu hou ae ai lakou me na leo e hoopiha ana i na paia lani, he mau leo hoi e hooho hauoli ana no ka hanau ana mai he opuu rose hou i pani no ka mea i hala, ka makahiki 1904.

            Ua hookipa ae na kini o Honolulu nei i ka malihini hou me na leo o na mea kani, na pahupahu e paapaaina ana ame na hoohe Hape Nuia ana.  Mawaho ae o keia he mau paina ma na home a he mau anaina haipule ma na halepule.

            Aole i nui ka poe i hoohala i na hora hope o ka makahiki ma na alanua o ke kulanakauhale nei e like hoi me ko ka po Karisimaka, eia nae ua lawa no e hiki ai ke ikeia aia no he hiohiona laukanaka.  O ka hapanui o ko Honolulu nei poe aia no ma na home ame na wahi halawai, e noho ana hoi a kiai aku i ka makahiki hou, a i ka hiki io ana mai, a hala aku hoi jua hooluolu iho la na kini o ka Ua Kukalahale e kali ana o ka hoea mai o ka malamalama o ka la i anoiia a hoonuu aku hoi i kona mau mea nani e pahola mai ana.

            Ma ke Sabati ae. ua malamaia ae na anaina haipule hoomanao makahiki hou, a e hoomau ana hoi kekahi mau Ekalesia i na hoomanao ana ma ka malama ana i ka hebedoma haipule, e like hoi me ka mea maa mau.  Ma ka po Sabati iho i hui ae ai na Ekalasia o Kawaiahao ame Kaumakapili a hoomanao like ae i ka hebedoma haipule.

            Ma ka Poakahi ae, e like me ke kuahaua a Kiaaina Carter ua panikuia ae na hale oihana o ke Aupuni a hoomanao ae no ka makahiki hou.

            Ma ia la no i malama ia ae ai ke puhi oke hou ana ma Ema Kuea, mahope o ka hooponopono hou ia ana o keia wahi kahiko nana i apo ae he lehulehu o na malihini ame na kamaaina i naue aku malaila no ka hoohala manawa ana a no ka hoolohe ana i na mele e meleia mai ana.

            Ma ke kahua kinipopo hoi o Kamoiliili i malamaia ae ai he paani popo peku wawae mawaena o Maile Ilima ame Honolulu, a he mea kaumaha ma ka aoao o Honolulu ko lakou hoohaahaa loa ia ana a i ka la hoi o ka hauoli makahiki hou.  Ua haule o Honolulu ia Maile Ilima me na puni he 20 ia 0.

 

I HEWA NO I KA LELE MUA

 

            Ua ike iho wau i kau pane, e Aloha Aina, e hoike mai ana oe i ka hu ana o kau mau kalaimanao mawaho o ke alahele o ke kalanimanao naauao ana a ua ku aku la ko pewa hi’u i na kalaimano naauao ana mai ia’u aku a ke hewa nei oe e imi ana i kahi e alo ae ai.  Ua hiki nom no ka mea ua ku ia oe ka olelo a kahiko e kau kehakeha ae la maluna, “I hewa no i ka lele mua.”

            Mai ko’u manawa i hoomaka ai e hoopuka i ko’u mau manao, aole loa he wahi huaolelo a Nawaa no Aloha Aina a hiki wale i kou manawa i puiwa ae ai mai kou , a hiamoe ana, a i ole mai kou hoopoluluhiia ana e ka hopena o na hana koho balota au hoi i lele ae ai me he tiga la e po’I ia’u me kou manao o Waawaaikinaaupo keia, a laa no nae ke newa la ko pewa hi’u.

            Aohe he waiwai o ke momi ke waiho aku imua ou he noonoo papau.  He hooio na kamalii a he mau olelo na ka wahine kau mau pane.  He mea oiaio aole he waiwai o kau mau pane ia’u oiai aole he i’o, aole he momona, he hawawa ma kalaimanao ana a he ike ole maoli, e poho ai no ka poe e heluhelu ana i kou mau manao palaueka, a ua pono no e hoohalahala ka poe e heluhelu ana i kou mau manao hihi kauhi hili i manamana.

            No kau hoohalike i ko’u mau manao me kekahi kahunapule haiolelo loihi, hiamoe, a o oe no ua hoahanau hiamoe la, a o ka hoahanau i hele a hiamoe iloko o kana naau, a he hele wale iho no ia i ka pule no ka e nana ai i ka ohe luli i ka makani nolaila hiamoe kona mau noonoo, hiamoe pu me kona uhane.  O kou kulana keia a’u e ike nei au hoi i hoike amaka mai nei ma kau pane a kamalii o Kula.  Eia me Nawaa he mau leta e hoole ana i ka oiaio o kau i olelo mai nei no ka hoihoi ole ia o ka’u mau pane, a i hooiaio no keia ke hoopuka aku nei wau i ka hapamua o kekahi leta i loaa mai ia’u mai ka Mea Hanohano H. L. Holstein (Linekona) o Kohala, penei ua leta la:

“Kohala, Dec. 12 th , 1904.

“S. K. Nawaa Esg., Kokua Lunahooponopono Kuokoa, Honolulu.

            “Aloha a nui: Mahalo wai i kau mau pane ia Aloha Aina.  Nui ka maikai no ka mea, he mohala kau mau wehewehe ana, a ke heluhelu iho he ike koke ia ke kaona o na manao, a he maikai no kau mau olelo Hawaii i kii oleia a he hapa i ka haole a hapa i ka Hawaii e like me ka makou.  Me he mea la aole e hiki ia Aloha Aina ke pane mai i kau mau arguments koe wale no o ka pono hopu manao, a he mea loaa wale no ia i kamalii.  Aka ma ka i’o maoli, aole paha a ua kupono oia e ‘close up shop.’”

            Ke ike nei wau ua paupauaho oe, a nou no ke kumu paupauaho no ka mea aole he kohu o kau mau pane.  E i mai ana anei oe e Nupepa Aloha Aina o oe no ka aoao Demokarata?  Pehea hoi o Kini ma lunanui o ka aoao Demokarata i kohoia ai e ka Ahaelele o oukou ma ka halekeaka Opiuma?  Aole anei o lakou maoli ka i’o Demokarata, a o ka lakou mau mea e hana ai a hana ana lakou ma ka inoa o ka aoao Demokarata, no ka mea ualoaa ia pono ia lakou mai ka Ahaelele Demokarata aku ka wahaolelo o ka lehulehu Demokarata?  O kau hana e Aloha Aina he paa hu’a no ka Demokarata, a ke hana nei oe nou iho.  Ina paha o oe e Aloha Aina ma kahi o Wilikoki a manao oe e hoopii laibila no ke pa’iia o na kii hoohenehene nou e hoopii ana anei oe i ka aoao Repubalika a i ole i ka nupepa a lunahooponopono paha o ka nupepa nana i hoopuka ia mau kii?  Ke hoopii oe i ka aoao Repubalika poholo oe i ka lua mimina o ka hoka no ka mea aole na ka aoao ia hana na ia nupepa no ame kona lunahooponopono, e like hoi me ka manao o ka’u pane ia oe, a no ka olohaka o ka puniu hiki ole ia oe ke hoomaopopo i ka mea pono ame ka mea hewa.  Ina no anei he manao ino kou ia’u ma keia mau paio ana a kaua a manao oe e hoopii, aole oe e hoopii ana i ka aoao Repubalika oiai no nae he Repubalika wau, a ke paio ei wau no ia aoao.  Owau kau e hoopii ana.  Pela iho la i kaa ole ai ka aoao kalaiaina  iloko o keia mau mahele a’u e hoakaka nei.

            No kau ninau, “Pehea ka hoi oe i huikau pu ai ia Aloha Aina iloko o kau mau kalaimanao hoino aoao Demokarata?  “E Aloha Aina, mai ko’u hoopuka ana i ko’u mau manao kalaiaina e hoakaka ana i ke ano o na aoao kalaiaina ma ka poomanao, “I haule no na Demokarata ia lakou no,” aole loa he wahi huaolelo a Nawaa no Aloha Aina.  Aole i ka hoohuikau wale, aole hoi i ka nema wale aku , aole ma na ano apau.  Ua ike o Iehova i ka oiaio o keia, a ua ike ka lehulehu Hawaii o kaua i keia a’u e hoike nei.  Pane mai oe ia’u i kinohi akahi no a puka ka huaolelo “Aloha Aina” ia’u.  Nawai i hoohuikau ia oe me Demokarata?  Nau no aole ma Nawaa.  Nau no keia mau huaolelo, ma ko pepa o ka la 17 o Dekemaba, 1904: “Ua hoomau aku ko lakou (Demokarata) wahaolelo oia KE ALOHA AINA nei i ke a’o mau ana me ka hoomanawanui, a pela aku.” a ina no e nana hou ia aku ma kekahi mau pane au e loaa ana no na huaolelo i like no na manao me ko keia a’u i hoike ae ai.  Aole keia mau olelo na Nawaa e hoohuikau ana ia oe, nau no, a pehea ia oe i nukupuu ai i kou hoohuikauia, oiai nau no i hoike ae i ke akeam a he lawe wale mai no ka keia makapeni a lawe kiani ae maluna o ka pepa. Ua pouli paha ka noonoo maikai o Aloha Aina, ke houhewa nei me he pinao la.  Aloha no paha!

            No kou kapa mai i ka papau o ka noonoo o Nawaa.  Aole oe i ike i ka’u ipukai.  Ua piha, ua lawa e hoonaueue ai ia oe e Aloha Aina, e like me ia au e naka haalulu mai nei me he Berehazara la i ka ike ana i ko’u pulima e maalo mau aku ana imua o kou alo a ma na paia o kou keena, e hoike aku ana ia oe i kou hawawa kalai lalau i like aku me Lualii i kalai ai i na kii hoolei ae a kohu keia mau olelo au, “Aohe hoihoi o ka paio ana me oe e Nawaa he wahi Karisiano kanakamakua, he kamalii nae ke ano o ka paio ana,” Ma na kalaimano ana a Nawaa he kanakamakua na pane i loaa ole ia Alohe Aina, a i hiki ole ia Aloha Aina ke haawi ae imua o na hoa Hawaii.

            Nani ia aole ou hoihoi i ka paio ana me a’u no ka mea aia wau i ka papa Ekahi, o hoi me ka wahine e paio ai i kohukohu ke ano o na paio ana, a ke hoi nei ko Kalihi keiki me ka lei o ka hanohano.  Ua haule a Aloha Aina, ua haule mai ia o Poto Ata haule pu me Aloha Aina.  Banzai!  Banzai!! Banzai!!!

Owau no me ka oiaio,

S. K. NAWAA

            Kalihiwaena, an. 4, 1905

 

PA’I-A-PA’I NA MOHO.

 

            E like me ia i hoolahaia ai e hui ae ana na kaeaea hoolele puupuu o keia kulanakauhale ma ka po Poakahi nei au hoike ae i na mea keikikane o lakou pela no i malamala ae ai.  Ua piha ae ka ka halekeaka Opiuma me na makaikai, na koa no hoi e hoike ana i ka lakou ohohia a hooikaika i ka lakou mau moho, a pela no hoi na Hawaii e hapai ana no hoi ia Bill Huihui, ko Hawaii nei moho e hoopana nei me na ilikea.

            O ka hookuku mua i malamala ae ai he hookuku o eha puni mawaina o Harris ame Ashcroft.  O Harris ko laua keiki makaukau loa a he mau puupuu hoi kana o “wela ka hao,” a he lehulehu na manwa i hina ai kona hoapaio ilalo, eia nae aole he mea a haawipio o keia Ashcroft a e hoi mau ae ana no oia e kii i mau puupuu mahanahana nona.  Mahope o ka pau ana o ka laua mau komo ana ua haawii@ ae ka eo ia Harris.

            O ka lua o na hookuku mawaena o Kupa ame Wilson.  He mau keiki makauakau no keia a ua hoike ae no laua i ko laua makaukau, eia nae aole hoi he hakaka ana.  Ua hooho ae ke anaina e hoolele ae hoi laua i na ai a ka a’i, eia nae hoomau no laua i ka hakaka aikane ana.  I ka laua komo ekolu ana, ua hoohina wale iho no o Wilson i kona manawa i pa lihilihi ai i ka puupuu a kona hoa.  Ua hoike ae ka luanakanawai aole keia he hakaka ana.

            Ua oili ae o Scott ame Anderson no ka hookuku ana no ekolu puni a ua hoike like ae laua i ko laua makaukau.  O Scott ko laua mea makaukau a ua hoike ae oia i kona maamaalea loa ma ka hoolei puupuu ana.  Ua hina iho o Anderson ilalo a mahope o na helu ana he umi a ku ole oia iluna ua lilo ka eo ia Scott.

            Maanei i komo ae ai ke keiki Hawaii Bill Huihui ame Ryan.  Ua hoike ae keia mau moho i a maikai o ko laua mau kino a makaukau hoi e paio no ka hanohano a laua e alualu ana.  He eono puni a laua e alualu ana.  He eono puni a laua e hoopapa ana a no ka inoa moho nui ae o ke kaumaha.  Mahope o na komo ana eono a laua ua hoopau wale ia keia hakaka oiai aole o laua mea i eha.  O Bill Huihui ko laua mea makaukau eia nae ua loaa ae no i kekahi mau puupuu mahanahana mai kona hoa mai.

            O ka hope loa o na hana hookuku mawaina no ia o McFadden ame Modlin e hakaka ana hoi laua no ka hanohano moho mama.  I ko laua hoomaka ana no i kinohi ua hoomaka o Modlin e ahai i ke alakai ana i na hoolei puupuu ana, eia nae ua pa’i-a-pa’I ae no laua.  Ma ka nana aku o Modlin ko laua kanaka ikaika eia nae aole i loaa aku ka makaukau o kona hoa a he lehulehu na puupuu i halahu ae.  I ko laua kono ana i ka ekolu o na puni ua hoomaka ae la ke anaina e uwauwa me ka leo nui a ia manawa i kuupau ae ai ua mau moho la i ko laua makaukau.  I ka pau ana o na komo ana eono aole o laua mea i eha nolaila ua hoopau wale ae keia hakaka ana.

 

KE KAUMAHA NEI NA PAKE NO MANCHURIA

 

            He nui na Pake o Hawaii nei e kau aku nei na maka me na manaolana e ala mai ana he mau anonioni ano nui ma Kina a ke kau pu aku nei ko lakou mau manao maluna o na hana a Kauka Sun Yet Sen, ka Pake poo kaulana o ka hoala hoohaunaele, a o kekahi hoi o na makaainana nana i hoala ae i kekahi pualikoa no ka hoohiolo ana i ka nohomoi o Manchuria i ka manawa o ke kaua hoohaunaele a na Pake Boxer.

            Ma na lono hope i loaa mai aia ua kauka la ma ke kulanakauhale o Nu Ioka kahi hoi ana e haiolelo ana no Kina e hooikaika ana hoi i ka pono e hoanohou ia o Kina ma ka hookahuli ana i ka noho aupuni e ku nei i keia manawa.

            Ua manao o Kauka Sun e hoi aku ana oia no Kina ma ke alahele aku no Europa.  He mea oiaio e kiaiia ana oia e na agena o ke Aupuni Imeperiala o Kina.  Ua manao ua kauka la e hiki aku oia ma Kina me ka ike ole ia a hoomaka aku i kana hana me ka malu.  Aia he mau keena hana o kela kauka ma kekahi mau pana@ e pili kokoke ana I Kina a ke kiaiia nei keia mau wahi me ka maka@ loa ia e kona mau hoa.  Mai keia mau wahi aku e hoomaka ana oia i kana hana e hooikaika nei a i ka wa e hiki io ae ai ka manawa kupono e hoolilo no oia iaia iho ma ke poo alakai o kekahi pualikoa nui nana e hoohiolo iho i ka Emepera o Kina me ka manaolana, ina e holopono ana e kkuluia no he Aupuni Repubalika ma kahi o ke Aupuni i helelei.

            Ua hoonaauooia o Kauka Sun ma ke kula nui o Iolani ma Honolulu nei.

 

            E PILI ANA I KE ANU – Ma na aupuni apau iwaena o na lahui apau o keia poepoe honua o ka laau kunu ka laau lawe mau ia a i ka lawe pono ana ua oi aku kona maikai i ko na laau e ae.  O ka peo kino kanaka aole i nele ka loaa ana i ka ma’I puu eha ame ke ake I hoopilikiaia e ke anu a malia ma ka loaa mua ana i k@ma’I e mau no ia iloko o ke kanaka.  Ua ike na kanaka apau i ka hopena pilikia mamuli o ka hoohemahema ana i ke anu, oiai o ka hapanui o na make ua loaa ae ka hookumu ana ame na hiohiona mamuli o ka loaa anu.  O ka poe noonoo akahele a ake e loaa ke ola aole o lakou hookuukuu wale i ke anu e hoomau aku ma kona alahele, aka ua lawe koke i ka laau e ola ai.  No kekahi mau makahiki loihi i lawe nui mau ia ai ka laau kunu a Chamberlain ma Amerika holookoa ame na aupuni eae, a pela i loaa ai na hoolalo ana o keia hookahi ka laau kupono loa no ka puu eha ame ka ma’i o ke ake, a o ka oi aku no nae o ke kunu, anu, hupekole ame ke kunu kalea.  He hoola ka keia laau a he hoola hikiwawe hoi.  Ke kualia nei ma na halekuai apau.  BENSON , SMITH & CO., LTD. na agena no ko Hawaii Paeaina.

 

Ina He Makemake

KOU I KA

Lauoho Maikai

 

E heluhelu i keia

 

Malia paha ke pau nei kou lauoho ka helelei, a koe kakaikahi.  E kau i ka laau mamua o ka pau loa ana i ka helelei, e hana i laau e ulu hou ai.  O ka laau

 

“Laau Hooulu Lauoho a Ayer’s”

ka mea e ulu hou ai.  He nani ka lauoho ke ulu mai, a he nui hoi. 

Ina he nawali ka ulu ana o kou lauoho, a ka

 

“Laau Hooulu Lauoho a Ayer’s”

ka mea e manoanoa ai ka ulu ana, a ke loaa i keia laau pau loa ka helelei ana.  I na he piha kou poo ke Kepia, o ka

 

 

“Laau Hooulu Lauoho a Ayer’s”

ka laau e pau ai a maemae kou poo.  Ke loaa i keia laau e hoi hou ana ka ulu ana o kou lauoho a like me k@ kou wa bebe.

Hoomak @aukau ia e Kauka J. C. Aye@ & Company, Lowell, Mass., U. S. A

E loaano keia mau Huaale ma ka Hale Kuai Lau O Hollister, alanu@ Papu.

 

            He hoomaa@ @ kau a ho@iwa ka ka oihana.  Maikai I ka @ P@ nei.

 

            E hoi ana o Nelson, @ ka Mauna Loa kupakako @ no ka hana @ka h@ o Wailuku, a o @ ke pani ma @ makalua.

 

            Eia no na h@koko ana na ka hanohano lunahoomalu o ka @ ke @e mai nei no.  O Knudsen ame Holstein na mea e paio nei.  Ua lawa paha o Kauai i kela kau aku nei, e haawi ae hoi no Oahu ame Hawaii ka hanohano i keia kau.

 

HE KAKAIKAHI WALE NO.

 

            Iwaena o ka nui o na k@ aupuni kakou he uuku loa ka poe iloko o ia huina i maikai ke ola kino.  O ka hapanui o lakou he mau pio lakou na kekahi mau ano mai iloko o ke ano kuhohonu a lahilahi iki mai.

            No kekahi manawa ua hapaila ke kanaka iloko o ke ano ikaika mamuli o na kanawai o ke ola kino, aka i hal hala ana o kekahi mau manawa ua pii ae la ke ano ino iloko o ke koko a o na mea paahan keia o ke kino ua hookaumaia iho la, ke kumu i haule ai malalo iho o ka ikaika mau.  O keia mau mea apau e loaa ana i ke kanaka i ka manawa pokole a i ole i ka manawa loihi paha aka hookahi no hopena.

            O ka poe I hookaumahaia e keia ma@ pilikia o lakou ka poe i kaa aku mawaho o ke ano ola maikai.  Iloko paha o keia huina aia he poe o lakou i loaa i ka ehaeha i ulu mai mamuli o ka maikai ole o ka oihana hoowali ai o ka opu ai ai a lilo mai mahope mai I m@ kuluma a ma’i nahi hoi iloko o ka opu.  O na lapaau ana maluna o kela ano he pohihihi ka loaa o ka pono a nele loa no paha i kekahi manawa aku a @ Kauka ua hooiaio mai lakou i ka

WAMPOLES PREPARATIONS

            He laau keia o ke ano hoomaemae kok a hoihoi hou mai i na wahi i pilikia a ke kulana maikai mua.  O keia lapaau ole a maikai no hoi he laau ono i ka ai ana ano like me ka home a he mau waiwai hoola hoi kona maloko mai o ka Aila Akepaa o ka I’a Cod, i loaa mai ia makou mai ke akepaa mai o ka i’a cod makamaka hou loa i hoohuihuila hoi me ke Compound Syrup of Hyphosphites and Extracts of Malt and Wild Cherry.

            E hoomaka ka ai ana i keia laau i ka manawa no e hoo@aka ana ka ma’i pela no i ka manawa e kinohou loa.  Eia ka Kauka J. M. Guijosa pane maluna o keia laau:

            “Ua haawi aku wai i keia laau a oukou i kekahi wahine nona ka ma’i pili i na mea paahana o kona kino a mai ka omole mua ana i inu ai ka hoomaka ana o ka oluolu iaia.

            Mahope iho o ka lawe ana he eono omole laau ua pau loa kona ma’i a loaa iaia ke ola piha.  Ua inu oia i keia laau me ka maikai aole hoi e like me kekahi ano laau e ai i ka maikai ole o ka ai ana e like me ka mea i ike mau ia o ia mau ano haawina.

            He hookahi no omole o ka lawa no ia o ka na o ka noonoo e pau ai ke kuhihewa.  Aole e hoohokaia kekahi ke hoao iaia.  He kuaila keia laau ma na halekuai apau apuni ke ao holookoa.

 

MOOHEAU HALE

 

Ma ke kakahiaka o ka la 2 o Ianuari nei, i komola ae ai o Mooheau Paka ma Hilo, me na hana kupono no ia hana.  Ua haiolelo ae o Peresidena Holmes o ka Papa o na Hanam a na Adimarala Beckley i heluhelu ae i kana palapala panai a haiolelo ae hoi o Loio Le Blonde.  Ua puhila ae ke me Maki Mooheau e ka bana, a ua apo ae hoi ka Adimarala i na hoomaikai ana he nui a he luau no hoi kekahi i malamala.  I ke ahiahi iho he aha hulahula nui.

 

E Malama i kou Ili

KE ANO O KA MALAMA, HOOMAEMAE MA KA HOOUI ANA I KA HI A ME KA HELEHELENA

 

            No ka malama, hoomaemae a me ka hooui ana i na ili, i ole ai e loaa i ka huehue, ili pohaka, ili akaakaa wale, kolekole lena, hou nui, ili nakakaka, ili lahilahi, a i na ano kinaunai lehulehu wale o ke ili, aole loa kekahi kope ili a helehelena paha e hiki ke hoohalikeia me ka KOPA KUTICURA no ka mea, aohe kopa e ae e hiki ai ke imi aku a loaa na kumu penei: ka paakiki upehupehu a hoopaaia paha o na pukapuka o ka ili.

 

E Malama i Kou Lauoho

KE ANO O KE PALE ANA I KA LAUOHO HELELEI, NA EHAEHA O KA ILI POO ME KE KEPIA

 

            E holoi pono i ke poo me ka lauoho me ka wai KOPA KUTICURA pumehana holoi i ke kopa me ka wai pumehana, hoomaloo maila, alaila h@m@ malie me ke KUTICURA, ka laau hamo maemae loa, ke komi malie ia a komo iloko o ka ili o ke poo.  O keia wahi laau hoohui lilo ole, iloko o kona ano ole, he oi aku o ka maikai no ka hoomaemae ana i ka ili o ke poo a e pau ana ka ekaeka o ka lauoho me ka ili a me ke kepia e oluolu ana na @i eha, ka wewela, a e hooikaika ana i na kumu lauoho, e hoolawa ana i haa me na mea kupono e ulu ai, a e ulu auanei ka lauoho maluna o ka ili maemae, a ola maikai no hoi, ma kahi i nele ai i laau e ae a pau.

 

E Malama i kou Lima

KE ANO O KA HANA ANA I NA LIMA A PALUPALU ME KE AIAI I KA PO HOOKAHI

 

            E holoi a lumai i na lima i ka wa e makaukau ai e mao, iloko o ka hua@ua KOPA KUTICURA manoanoa hoi i hoopumehanaia.  Hoomaloo pono a mamo puni me ka KUTICURA HAMO ka laau hoola ili oi loa a o ka oi aku no hoi o ka laau hamo maemae loa.  E komo i mikilima alualu i ka po me ka hana nae i mau pukapuka ma na manamana.  No na lima ula, kalakala a mokumoku, maloo, nakakaka, maneo, owelawela o na poholima, malao kek@ me na manamana hu’i, o keia lapaau ana no hookahi po wale no ka mea kupanaha loa, a he mea hoopomaikai no hoi i ka poe a pau i eha, mokumoku kalakala a lahilahi paha o na lima

 

HOOLAHA I KA POE HAHAI HOLOHOLONA, KAAHELE KUAHIWI, etc

 

KE HOOLIMALIMA AKU NEI A KUAI AKU HOI MAKOU I NA HALEOLE, PALULU LA, NA LAK ONO KE KAAHELE KUAHIWI ANA, NA LAKO HAHAI HOLOHOLONA ME NA LAKO LAWAIA.

            NA AHAMAKA, NA NOHO KAAHELE, AME NA NOHO KULE, NA PU AME NA POKA.

 

PEARSON & PETTER CO.

LIMITED

931 ALANUI PAPU.