Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 3, 20 January 1905 — Page 1

Page PDF (1.13 MB)

This text was transcribed by:  Ruby Kaneshiro
This work is dedicated to:  KEY Project

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKAIA’I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

_____________________________________________________________________________

BUKE XLIII. Helu 3.  NUPEPA KUOKOA, POALIMA, IANUARI 20, 1905.  NA HELU APAI  @51

______________________________________________________________________________

 

[The above banner goes across the entire page; with this article I am starting to type a single newspaper column at a time unless other wise indicated.]

O DESHA KA KINOA I KOMO.

_____

Loaa ae he Mau Hoolahala no ko Pratt Inoa.

_____

PAAIA E KA PERESIDENA MAMULI O KA TELEGARAPA I LOAA AKU IAIA MAI NEI AKU I HOOUNIA E KOONEI LUNANANA HALELTA.

 

_____

      WASINETONA. Jan. 14. --- O ka inoa o George Desha i lunaleta no Hilo ka @ aku i ka Senate i keia la. 

      O @ la ka lono telegrapa i loaa @ Honolulu nei mahope mai o ka @ a ke Kilohana i hoike aku @ helu i hala. Aole o ke komo @ o ka inoa pau iho la ka @ @ila aka aia no he mea aku @ @a o ka lilo ana ae o keia @ , oia hoi, o ke apono ae @ S@te.

      A@ he wahi mea nana e hoolo’oia@ i ka Desha hoi koke aku no Hilo, @ mai ka Senate i kona inoa, @ aole i pau ka manawa o ko @ @ta e noho nei i keia manawa, @ a hiki mai ia manawa maopopo @ka Desha hoi aku. He manawa i @ a neim ua lawe ko Hilo luna @ i ka hoike, e ‘ike me ko Amerika @ e lawelawe nei  i na oihana, @ me ia hoike ana ua loaa na apono @ i kona lilo ae i luna haleleta, a ina e loaa koke ae ana kona kahua mamua o ka pau ana o kona manawa, alaila o k@ Desha hoi koke aku nno ia no Hilo, ke aponoia mai no nae kona inoa e ka Senate.

      O ka lua iho o ka lono telegrapa i loaa mai oia iho keia:

      WASHINETONA, Jan 13. ---Ma ka telegarapa a ka luna haleleta ua hoikeia o Pratt kekahi loio ma kekeahi hana aina oia ka mea nana i hookaulua iho i ka waihoia ana aku o kona inoa i ka Senate.

                                                                                                                        WALKER.

      Ma keia ae ia maopopo aole i komo ko Pratt inoa, aka eia no ke waiho nei ma ko Peresidena Rusewela pakaukau e kah@ana o ka pau ae o na pohihihi.

      O Mr. Hare oia ka luna haleleta o Hawaii nei, a i kona uiia ana aku i na@ pop@ na kumu hoohalahala, ua ho@hokaia mai, a ua olelo ae oia aole eia e hoopuka ana i kekahi huaolelo e pili ana i keia mea.

      O Mr. Pratt oia kekahi  i komo ma kekahi  lawelawe aina a Charles S. @esky i na makahiki e holomoku ana @a hana kuai aina a kukulu hale o Honolulu nei. Ua manaoia ia maluna o keia ke kumu hoopii a Luna Haleleta Hare i woiha aku nei ma Wasinetona e ku@e ana ia Pratt mai kona lilo ana i lunaleta no Honolulu nei.

_________o_o_o__________

MANAO E HOOLOIHI I KE ALAHAO OAHU.

      Eia ka Hui Alahao Oahu ke manao mai e hanaia i alahao mai Ewa aku e holo ana no Wahiawa. O kahi e manaoia nei e holo aku ana keia alahao hou aia no ia ma na wahi e kokoke ana i na mahina ai o Wahiawa, oia hoi na mahina ai hala kahiki ame ka hale @ana. @a keia hana hoowaiwai ke pi@@ai nei, a aia no hoi he mau tausani @ka aina e waiho wale nei ma keia wahi i like aku no ko lakkou maikai me na aina i paa i ke kanuia i na huaai i keia manawa. O ka mea wale no @ana e h@mi hope nei i ke nee ana aku @ keia wahi imua oia no ka nele i ke a@ahao, oiai i keia manawa o na waiwai o keia mau aina eia ke lawela nei ma na kaalio no umikumamakahi mile a loaa aku ke alahao.

      Ina e hololea ana na hoolaia ana e hanaia ke kahua koa ma kauwahi e kokoke i Wahiawa, alaila e hikiwawe loa ana ka hana koke ia ae i alahao no keia wahi.

      Aole he mau pilikia nui no ka hana ana i a@a hao no keia wahi.  Ina e hana iho na ko Honolulu nei poe e holo ai e hoomaha o@ai o keia kekahi o na wahi maikai o Oahu nei.

__________0_____0______0__________

MAKAUKAU ILOKO O EKOLU PULE.

      “Iloko o na pule ekolu mai keia manawa aku e pau ana na hoo@oii a me @a hooponopono hou o ka Hale Luapele.” Wahi a George Lycurgus, iaia i hiki mai ai i Honolulu nei mai Hilo mai.

      “Eia keia hale ke hooponopono hou la nei a hookomo aku i kona au lakou hale hou. Aole he mea e koe iho ana ma kahi o na mea kahiko koe wale no ka uhi.  E Hilo ana keia i mea @a@ @ e ikeia ana ma la wahi.

      @ ka hale-auau hou e nai ana me ka papahele pohaku a me ka paia i uhi ha@ ia mailalo ae me na papa i m@.

      “Aole wau i ike i kekahi wahi hiohiona o ka haulani ae o ka luapele o Kilauea. Ua hai mai no nae o Peter @ee a@a no he mau hiohiona. Aia no he puapuai mau ana o ka mahu a he hiki no ke ike@a ka wena mai o ke ahi i ka po.”

_____________________________________________________________________________________

 

[There is a large graphic across three columns. Within this graphic there are three headlines.   Then comes a picture of a stately façade of what appears to be a government building..There us a caption below the picture.

      The headlines read as follows:

He Mau Hoonaue Olai ma Kapalakiko.

_____

Hoohioia Kekahi o na Puo”a o ka Hale Aupuni “City Hall” Oia Kulanahale.

_____

HE EHA MANAWA A KE OLAI I HOONAUEUE AI ILOKO O EHA HORA --- PINOIHOI NA KANAKA --- NANAIA KA POINO I LOAA I KA PUO’A.

[ Then comes the picture]

[The caption under the picture says: KA HALE AUPUNI “CiTY HALL O KAPALAKIKO.[SIC.]]

[The article(s) then continue(s) in columns]

_______________________________________________________________________________

 

     

      Ma ka la 1 o Ianuari nei ua loaa ae la he mau hoonaue olai koikoi ana ma ke kulanakauhale o Kapalakiko. He eha manawa i hooneueia ai. O ka hoonaue mua ua hoomaka ae ma ka hora 3:05; o ka elua iho, a oia no hoi ke koikoi loa i ikeia ma ka hapa lalo o ke kulanakauhale, ua hoomaka ae ma ka hora 3:36; o ka ekolu ma ka hora 4. a o ka hope loa ma ka hora 7:55.

      O ka hoonaue oiai elua, oia hoi ma ka hora 3:36, oia ka oi aku o ka ikaika, oiai o keia ka hoonaua nana i hookapakahi i ke ku ana o kekahi o na puo’a o ka Hale Aupuni o Ka;palakiko, e hoonaueue pu ia na hale e ae me ka ikaika.

      Ua pihoihoi a pilipu na kanaka o keia kulanakauhale iloko o na manawa i ala ai keia mau hoonaue olai ana, a ua loaa ae he mau pilikia e ae mamua o keia i hoikeia ae la. He ekolu mau puka aniani nunui o ka halekuai kamaa o Goodman ma Donohue Hale i poino: hookahi i noha loa: hookahi i owa holookoa ma ka laula, a he hookahi i kauia he maka o elua kapuai. Ua haule kekahi pahu hookomo kala mailuna aku o ke pakaukau ma kekahi halekuai paka kika ma alanui Mission, a ua pau hoi na pa ame na mea makamae oluna o na papaaina i na nohaha.

      Ua hoike ae na kanaka loea o Kapalakiko o ke olai i ikeia ma Kapalakiko aole ia o ke ano ino e poino ai. Ua hoike pu ae ao hoi o Professor Davidson ua kaahele ae na hoonaue olai ana mai ke komohana a i ka hikina, olai ke hi-o nei ka puo’a o ka Hale Aupuni ma la huli.

      O Lukanela Kelley o ka Oihana Makai ka mea nana i ike mua i ke kapakahi o keia puo’a. Mamuli o ka maka’uia o loaa mai he hoonaue hou ana, ua kaupale koke ae ka oihana makai i na kanaka mai ka hele ana ma kahi o ka puo’a e ku ana ma ka hoomoeia ana o kekahi kaula, a hoonohoia ae he mau kanaka e kiai a e kauoha aku i na kanaka e hookawale. 

      Ua piiia e ka hope kokua elua o ka oihana kinaiahi, Mr. P. H. Shanghnessy, keia puo’a no ka huli pono ana i kona mau hemahema, a ma kana hoike ua maopopo he uuku loa kahi kuleana nana e paa nei ka puo’a. Ua ike oia na hooneeia ke ku he eha iniha mai kona wahi mua i ku ai, a o kahi kuleana o ka paa he wahi umii hao o hookahi iniha ka manoanoa.

______________________________________________________________________________

[The next article runs across four -- count ‘em, four -- columns, with a graphic depicting a ship, captioned.]

 

Ku Mai ka Mokukaua Nu Olina.

[The article is presented across four columns.]

      Ma ka hora 2:45 o ka auina la Poakahi nei i komo mai ai ka mokukaua Amerika Nu Olina mai Pilipine mai, ma kana huakai huli hoi no ka aina makua no ka hookuu ana i kana hana i alo ae nei no keia mau makahiki  E ku iho ana oia maanei no eha paha la no ka hoopiha lanahu a@a, a mahope iho e haalele iho ai o@ i ko kakou kaiaulu. Iaia e ku ana maanei e waiho iho ana oia he elua o kona mau pukuniahi eono iniha e hookomoia aku ana hoi ma kekahi o ko kakou mau papu ke paa ae. Ua waiho aku oia he eono pukuniahi 6-iniha ame hookahi pu 4.7-iniha ame eone pu kanipinai helu eono ma Cavite, a iaia i hiki ae ai ma ka Mokupuni Hapawaena ua waiho aku oia he elua pu kanipinai helu eono, a e hookauia ana keia mau pu ma na papu e hanaia ana nolaila no ka malama ana ia wahi.

      Ma ka la 27 o Dekemaba i haalele ai o Nu Olina ia Pilipine a ku ae la ma Guama ma ka la 1 o Ianuari nei, a haalele aku ia wahi ma ka la 3 a ku ae la ma ka Mokupuni Hapawaena ma ka la 11. Amuli o ka ino malaila ua kaulua iho ka moku malaila e hookahi @a mamua o ka hiki ana ke h@leleia aku kona mau pu i ha’i mua ia @ae nei. I kona haalele ana a holo mai ua halawai mau oia me ka ino a hiki i kona ana mai i ianei.

      Ua hoike mua aku ke Kilohana i na mea e pili ana no keia moku ame kona hooholoia ana @ kapa@ ia mai ko Amerika Oihana Kaua Moana, a o keia @uakai huli hoi no America ka hooia@o @.

[This article is followed by the picture of a ship identified in the caption as “MOKUKAUA NU OLINA”]

______________________________________________________________________________

[This next article at its beginning stretches across the last two, rightmost columns of this page, going down for a few paragraphs. Then it reverts to one column, going down the rightmost column for another few paragraphs, to accommodate the wide spread of the article and picture about the ship New Orleans. After this article ends, the next article reverts to the second column from the right edge of the page.]

E ALA KU-E ANA PAHA O RUSIA IA KINA MA KA AKAU.

_____

Noi o Kina i na Hoike Ano Nui e Pili Ana i ko Rusia Hoohalahala.

_____

KE HOI LA O GENERALA STOESSEL NO RUSIA -- KAHA HA OIA I KONA LOHE ANA I KA MOOLELO KAUA OIAIO MAI NA KEPANI MAI.

_____

     

     

      MUKDEN, Jan. 13 --- Ua hoopu@pu@ aku nei ka Iapana pualikoa ma ke k@ huakaua me @S puku@iahi ame @ koa helewawai. Ma keia e l@a@ ana ka huina @ ma ke kahuakaua he @88.000 ame @254 pukuniahi.

      NAKASAKI, Ja. 1@ --- He umiku@@maono pio kaua Rukini me ka@ alilkoa, ua hiki mai nei ianei. Ma ka Poaono ae nei e hiki mai ai o Generala Stoessel, a e holo aku ana no Ka@opa ma ka la 16 iho.

      TOKIO, Jan. 13.--- O na waiwai pio @ lilopio i na Kepani ma P@to Ata @laila he 546 pukuniahi @ poka pahu, kanakolu kaukani bukela pau@a a he elua miliona apo poka raifela.

      LIBAN, Jan. 13 --- He eha mokuluu no ka oihana kaua moana o Rusia i @ea mai la mai Amerika mai ianei.

      TOKIO, Jan. 14. --- O ka moku Pelekane, Lethington, i piha me ka lanahu no Vladivostok, ua hopupioia a laweia ae no Sasebo.

      BUEZA, Jan. 13. --- Ua holo aku nei ko Adimarala Botrovsky mahele no ka hema. Ua manaoia e hui aku ana oia e ko Rusia aumokukaua maoli a holo loa aku no ka Hikina.

      TOKIO, Jan. 13. --- Eia na Rukini k@ hana mai nei i ke kaua ma ke komohana o Liaoyang. Ke manaoia nei ua manaoia e nee puapuahulu ae no ke alahao no ke kaupale ana i na pukuniahi a Generela Nogi e laweia nei no Shake.

      Wasinetona, Jan. 13, 1905. I ko Iapana Kanikela. Honolulu.

      He mahele koa Rukini o ewalu mahele koa kaulio me umi-kumamalua pukuniahi ka i oili ae a lelekaua ae la i ko kakou kahua lako ai ma Newehiatung ma ka la 12 kai hoopuehuia aku ma na aoao apau. Ua kolo ae kekahi makele koa kaulio uuku o a Rukini, ma ka po o ka la 11, ma na apana o Anshanaien, Hai@heng, Yinkow ame Tashikiao a hoopoino iki ae la i ke alahao, a ua hooponoono koke ia ae k@ alahao.                    TAKAHIRA.

      ST. PETERSBURG. Jan. 14. --- Ke oleloia nei o ka Rusia palapala i na mana aupuni e pili ana i ko Kina manaoia ua wawahi iho i kona kaokoa he uwalo ana ia i na mana nui e hoike ana aia he mau hiohiona o ke ala ku@e ano nui i na lahui e ma Kina he hopena hoi o ka Kepani hooululu ana. Ma ua palapala la e olelo ana he mea pono i na mana nui apau e hui like no ka malama like ana o ko lakou mau pono pakahi.

      Ua hoikeia ae nei ua apo ae nei ka Za i ko Kuhina Kalalaina Mirsky palapala waiho oihana. O Wffe@ ame ke Keikialii Obolensky na inoa e hoopukapukaia nei i pani ma ko ke Kuhina makalua.

      @AS@Y@ {This entire item is not legible due to light ink.]

      ST. PETERSBURG. J@ [This item is also illegible due to light ink.]

      WASINETONA. Jan. @6. @[ This item is also illegible due to light ink.]

      POTO ATA. Jan. 16. [This item is also illegible due to light ink. Some characters are discernible, such as “@koa e Generela N@...”]

      ST. PETERSBURG. Jan 1@ @ ko Generela M@ henko p@ k@ wale ua hoi ae nei iloko o ka pua@ maoli, e hoike @na he @ lakoou huma i poino.

      HUANSSAN. Jan. 17. -- E@ ka @i @uahua @ i ka na K@.

      NAKASAKI. Jan. 17. -- Ua hala aku nei o Generela S@ kana wahine @ na Admirala Grego@vi@h ame Lochinsky, @a Generela Gorba@sky ame R@ ame @45 aliikoa e ae ame na keia @ R@ maluna o ka mokuahi @ara@ Au@.

      TIENTSIN. Jan. 18. -- [This item is also illegible due to light ink.]

      WASINETONA, Jan. 1@. -- Ua @ nei o Kina ia Ru@ia e waiho @ [This item is also illegible due to light ink.]

      TOKIO. Jan 1@ [This item is also illegible due to light ink. One fragment I could make oout was “ …

@elmin@”]

____________________________0______0______0__________________________________

KAHAHA O GENERALA STOESSEL I KA LOHE ANA I KA MEA OIAIO MAI NA KEPANI AKU.

_____

      KEENA KAUA O KA @KOA EKOLU O NA KEPANI MA @ ATA. Jan. 7, ma ke ala @ Yank@ @ Ianuari, ua hoounia aku  ..  K@pena Taumo@a, kekahi o na Kepa@ aliikona ukal@, no Poto A@a @o ka @ ana aku ia Generela Stoessel i na @anao o ka lono kauoha mai ka Eme@ mai o Iapana ia Generela Nogi, e haa@ ana hoi i na o@o ana e hanaia aku no na koa @e ka manao maikai. N@ ua aliikoa la no hoi i lawe@ olelo @a ua ma@ Ge@ N@ hui @ me Generela Stoessel ma @ kahi la ae.

      @ lawe @ o K@ T@a me@ he makana i ka al@kini oia hoi he m@ @ ka ua Generela @ai, a ia manawa hookahi @ mai ai oia i kona mau @ aku no ka loaa ana he anawa nona @ hui ai me Generela Nogi.

      Ua hoomaka koke ae na kuai @lo ana mawaena o ka Generela ame ka Ka@na a ua hala ae he elua hora @ keia kukai ana. O ka St@ i ni@ mua @ pili ana no ia i k@ Generela K@pakina w@hi @ @ ana. Ua @ aku o t@umoda aole oia @ ma@ loa eia @ ua loaa mai he @ ai i Kuropakina ma kekahi wahi o Mukden.  Ua hoike @ la o Stoessel o kona lohe hope @ ana @ ma ka la @ no ia o ke alakai @pua@koa e Manuku@a i olelo @ koke ae ina oia @ ke kokua ana @ Poto Ata. Ua hoouna aku

2 wahi @ i na Kiu Pake @ huli @ ana mai ua hoik@lakou @[illegible four lines.]

      [Illegible 12 lines] @ maile ae @a ole ua alakai hewa @a o@a.

      Ua ninau ae ka Generela a@ @a ihea k@ Rusia aumokukaua elua @ ka Pa-

(E nana ma ka anae @.)