Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 3, 20 January 1905 — RUSIA A ME IAPANA MA KE Kahua En-ena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio. KUKALA IAPANA I KE KAUA-HOOUNA OLA I KANA MAU KEIKI WIWO OLE MALUNA O KE KAHUA KALA ULUPAIA NA AUMOKUKAUA O RUSIA MA KE AWA O POTO ATA. [ARTICLE]

RUSIA A ME IAPANA MA KE Kahua En-ena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio.

KUKALA IAPANA I KE KAUA-HOOUNA OLA I KANA MAU KEIKI WIWO OLE MALUNA O KE KAHUA KALA ULUPAIA NA AUMOKUKAUA O RUSIA MA KE AWA O POTO ATA.

Mahope f) kn iniihunuia an.i •• k*'U\ k.ma h;th? n< • ii» j»«al3kjuia o Kenen'ia ain«* :m punhka.ua Kt:k:s<i h**\ ♦ n* puii o Nanakana amt' Kinikno, ua !»»»<?■« īhi» !:i ka an a-> a «*-hia loa o k*/ia mea «» k<* kana, <»ia h«»r Ka manawa ; fc*»omaka a: na lapana e hetu i ka nui o kr> lakou mak** nmi n,s fH»ka hiuhui niai ona pualikaua Kukini. H<f m*>a oiaio ua h**'a uku ka mit • u-t n;ake ma ka aoao o na puaiikaua o Keoerela Oku malalo hoi • ka Keikialii Fushimi i ka ekolu kaukani a oi a ma ka at\ao <> na pm*l kaua Kukini ua loaa aku ewalu hant*ri i nwk^

•>. : i f]ua i hoikeia ae nei maluaa. 0 keia niaa helana make he nui \ t ,. haawiia aku la na ke aielo menemene ole o ke ahi e hoohana. , ;«•; o ka hoao ana e e'ii i na kawaiha no keia mau kino make he nai. , r ' inoe aku ai hoi iakou .ilalo olaila. he mea hiki oie ia, oia na y,-.ka wela e haulehia ana ma na aoao apau o ke kahuakaua. Hc 1 k-i: .twalu a oi mau pukuniahi i haulehia aku malalo o ka ikaikai kaua o Kenerela Oku ame kana nnaii keiki kukilakiia. a o na papui I nana e ku kiai ana keia mau puu ua haukpio mai !a no malaio; . k««na mana. E like me kgu i hoike mua ai i ka helu i hala aku nei , k-'ia mau pnu oia iho ia na ki e hemo ai ka ipuka no ka nee ana ; k » me ka maiuhia no mua o na papu kiai ikaika o Pota Ata, no ?-u ia mea uo hoi i uhaai ai o Kenereia Oku i kona mau koa, a ua kn ?ia iho oia aole oia e ae e haawi pio a hiki i ke koa hope ioa ; • •. .t • o ona o oia pu kekahi, no ka iawepio ana mai hoi i keia vpuu eiua. Ma keia wahi. e huii a f e kaua a nana aku i ka kaua ; ! uui i malamaia mawaena o na puaii kaua o Oi&ma ame ,na pu-;-.!»kaua o Kenereia ka iima akau o ke aupuni nvii o ma keia kaua e maiamaia nei. Mamaa o kou hoike ana aku i k- ano ame ke kuiana i malamaia ai o keia kaua nui i oi aku ma- !; ia o ke kaua o Wakaiu, he mea maikai e hoomaopopo hou mai }--nria, e ka makamaka heiuhelu o keia nanea, ma na kahua kaua; v\'AU loa i maiamaia mawaena 0.,.na pualikaua elua, ua ianakiia | heo mau no na puaiikaua o lapana maluna o na pualikaua o ke| ;nijivini nui o Kusia, a aoie waie hoi o keia aka. ua hopu pio ia akii ]-.»'kahi mau haneri koa ame na pukuniahi he nui. Noiaiia ua kaena ih«» l.i o Kuropakina rna ke kulauakauhaie nui o Liaoana .. a (' ku ai a paio aku me na pualikaua kilakila o Oiama, a aoie ioa j hoi »>ia e haawipio a hiki i ke kanaka hope loa. I kekahi mau ia: :ho ua hoakoakoa ia iho ia na pualikaua o Kenereia Kuropakiiia j he aneane hookahi haneri kanawalu kaukani ka nui, a imua o keia j man pualikaua hanohano, ua haawi aku la o Ivenerela Kuropakina, i kana "Haiolelo Hooiana" imua o kona mau pualikaua, a o keia iho malalo kana haioieio piha ma ka la 2 hoi o ka maiama o Okaro { ,a. 'lle aneane ehiku malama i hala a'e nei, ua ieie powa aku ka . ii' ini maluna o ka papukaua ikaika o Pota Ata mamua o ka kukalaia ana o ke kaua. Mai ia la mai. maluna o na ale ahiu o ka mo;ma ame ka aina, na hoike a'e na pualikaua o ka aupuni o Rusia : kona mau kuiana wiwo ole, a ke aupuni nui hoi o Kusia e keha ai me ka hanohano nui. Aole wale ka enemi i hoohilahiiaia a hooku-i <miia aku ihope, aka, ke manaolana mau nei ka enemi e lanakila ;»na lakou. v "Oiai aole i lawa pono ka ikaika kaua o na pualikaua maloko r ka aina nei o Manekekuria, aka, ua iawa no na'e ia no ka ke'ake'a ;• na aku i ka enemi mai ia kakou aku, e a'o aku ana hoi i ka enemi, i,a makaukau mau ke aupuni o Rusia e kupaie i kona mau paiena aina i lele kaua ia. I mea e piha pono ai ka ikaika kaua o ke aupuni, li" mea pouo ma ko'u aoao ame oukou pu e lioomanawanui, oiai i ka wa e loaa ai keia e lanakila auanei kakou maiuna o ka enemi. llamuii o keia mau kiunu, oiai no hoi i ka manawa liookahi na hoopuini) aku kakou i na pualikaua o ka enemi ma na kahuakaua o Takakiao, Linasiana ame Liaoana, aole au i manao ua hiki mai ka manawa knpono no ka hoomau ana aku mahope o ka meheu o ka lnnakila, a nee aku hoi imua o na pualikaua o ka enemi, a no ia kumu. ua haawi aku au i ke kauoha e kuemi hope kakou. ffl ; % , Ua liaalele aku oukou i na kahua kaua a oukou i kupale aku, ai mo ka haaheo nui, ua piha i na koa o ka enemi, a iloko o«a manawa hookahi, ua makaukau no oukou no ka maiama hou ;ma i ka paio. Maliope o ka haia ana o na la elima o ka malamaia f< n;« o ke kaua mawaena o oukou ame no pualikoa o ka enemi ma Liuoana (Liaoyanj?) ua hanlele aku oukoii i ka laina pale mua, a hauie mai ia oukou ma na kahuapale hou i hoomakaukau mua ia. Mahope o ko oukou kupaie ana aku i na alahele ame na kahua pale like ole e hoopuni ana hoi i ke kulanakauhale o Liaoana ua haalele aku la oukou ia kulanakauhale, a molio mai la ko ouJcou alaliele no keia kulanakauhaie o Makadana (Mukden), malalo hoi o na kumu pohihihi. 4i Ua lelekaua mai o Kenerela Knroki maluna o oukou, aka, me ];a nana oie a'e i keia ua hoomanawanui mai oukou i ka alo ana i na lepo pohopoho o ke alanui, e paio ana hoi i ka kakahiaka a liiki i ka napoo ana o ka la, e huki ana i na pukaa pukuniahi me ko oukou m«u lima, a i ko oukou hoea ana i Makaeiana (Mukelen) aole loa oukou i haaleie aku i kekahi pu, i kekahi kaa ai a koa hoi maloko o ke kulanakauhale o Liaoana. 4< Ua haawi aku au i ke kauoha e kuemi hope kakou a haaleie aku hoi ia Liaoana me ka puuwai ehaeha, aka, me ka manaolana paa iioko o ka papaku o kuu naau, lie mea pono ia no ko kakou ianakila koe oie maluna o ka enemi i ka wa e hiki mai ai o ka manawa kupono. i <4 Ua haawi mai ka Emepera no ka paio ana me ke aupuni Imipiriela o lapana i na pualikoa Pua Rose o ke aupwni no ka lawo haaheo ana i ka lanakila maluna o na pualikoa o ka enemi. 'O na kulana pohiliihi no ka halihali ana ia mai o keia mau puali kaua no aneane ewalu kaukani mile, ke hooikaika nei na loea o ke aupuni e imi a loaa. "lloko o na maiama ehiku, e hoea mai ana iloko o Manekekuria nei, he mau haneri a lianeri kaukani koa, umi a umi tausani lio ame na kaa ame miliona a miliona paona lako ai. 4i lna o na pualikoa maloko o Manekekuria i keia mau la ua lawa pono ole ia no ka paio ana aku me ka enemi, e hoea mai ana no na pualikoa aiwahva o ke aupuni, oiai o ka iini paa o ka Emepera e lioopio ia ka enemi e hookoia no ia. O ka enemi, ma ka lakou i lau uee kaua ana, tia maleie nui lakou maluna o ko lakou nui howahewa; ua hookakaawaie aku i kona mau puali ma ke ano e iioopuni ia kakou; ua a % aka, o ka mauawa no ka nee ana aku imua o ka enemi, a kakou hoi i iini mii ai, ua hiki mai, a ua hoea mai ka hora e kauoha aku ai kakou i ka enemi e haawipio mai malaio o kakon. oiai ua iawa ka ikaika o ka pnalikaua o Manekekuria no ka hooko aua i keia kauoha ; a no ka nee ana aku imua o ka enemi. Aka, i ka manawa hookahi, e noonoo oukou i ko oukou enenii, he mau koa wiwo ole, a lie mau koa ua makaukau mau no ka mauna ana i ka iakou mau ola. Me ka nana ole a'e i ka nui o na ' make i loaa ai ka lanakiia, e hooinaopopo oukou i ke ano nui o keia imua o ke aupuni. a oi loa aku hoi, no ka hoopakele ana aku i ko kakou mau hoahanau ma ke kuianakauhaie o Pota Ata, e paa mai la hoi ia papukaua no aneane ewalu mahina. 44 0 ko kakou pualikaua» i hipuuia a paa me ka Eraepera ame ke aupuni o R«sia, ua hana aku ia i n» hana pookeia o ka wiwo ole maluna o na kahuakaua like ole ana i komohia aku ai. a ua papahi iho keia haiiohauo maluua o ke aupuni. E noonoo oukoit i kela ame keia hora, ua waihoia mai iioko o ko oukou mau lima ka pale »na i ka hanohauo ame ka ihiihi o na kuleana o ke aupuni o Rusm wa ka Hikina Loa e ka Emepera. "0 ke Akua pu me kakou apau loa/* He mea oiaio o na puali kana inalalo o Kenereia Oiaiua a Keiiierela Kuroki, ame Kenereia Oku aia~uo ia ke hoopuni la i na pualikaua o Kenerela Kuropakiua ma ke kahua kaua o Liaoana, oiai o k« kahua kaua a Kenerela Kuropakina i hwhoio ai e ku aku a paio me ka pualikaua o Kenerela Oiama, Kenerela Oku ame Keuerela Kuroki. aia no ia kahua imua o kekahi muliwai i kapaia ma ka inoa o Ka. O keia muliwai ua kaupalena mai no ia i ke kulanakauhaie o Liaoana ma kekahi aoao, o ke kulauakauhaie o Makadana ma kekahi aoao o ke kula palahalaha. E like me ka'u i hoakaka inua ae nei e pili ana i na "Haiolelo Hoolanaiana M a Kenerela Kuropakiua imua o kona mau pualikoa kaua nona hoi ka huina o hookahi haneri kaukani ame kanawalu, pela no kona mau koa i hooholo ai mai m Kenerela a hoea loa aku i

k»- k<»a pn'hi ♦•' Kii» 1 » a hcw?s i fcanaka hop* !*>a. O ka ln*>a ! uī • rn;.-v anu 1 ka hauohar»'> o kr aiipiau u\:i o Kiuiia i k«*ia hora. aia r-r, u\ imna o ka ahaho»*kf*U>ko!.-» o kem k?*htm ka«;i e ho«-»nkaia u»n. lnn*>i »? h""h'>2":a k; ka *'Ole?o II«x>h»»-;«» xiu k'* aiipani vui ♦> Ks«ssa no ka kī:il:kn ana i ka aiua nui o Man»>Kekuria. a i oU*. paha. O ka ī:iv*a ae a lutn«>h;t»o n»> hoi <> ka aupnui o K»ia. ī apob e na mmui ihiī mai na b\ mai o Pipikopu. k- 1 kaeaea nana i hooh*»ko aku o k»- «no h- welī no ko ko ao. i keia hora a kaua * hialaai nei. K«* h«tok».»Iokolo in nei imua o ka maka o na ♦-!fu pu ama ka waha hoi on a pukuniahi. O ka ninau ano nui e mau n>-i i kuu Innaikeluila oin no ** l*a hiki anei ia Ken*'re!a Kuropakina ame kona num koa o h«v>kii?ii han-h kanawaiu kaukani a oi kr ke*sk.e'n aku i na k«>a piur>v;u hao kiia o Dai Nippon. malalo o kt> alakai nna ;t Ken»;Tvbi Oiama. Kurokt arnf» Okuf E ana a'.iei «> K». k ne!v;a Kuro|>akina i k»'hnk*'ha iho nei. ma keia kahua kaua o Liaoana »> paio ai ««īa a e kuiai aku ai oia ika mana kaua o lapana. E nana aku hoi kaua. 0 keia knlanakauhal* o Liaoana ua hoopilniia no ia e na mauna kiekio e like me Poia Ata. a i mea e holomua ai na lelekaua ana he hana naauao ka kula'i mua ana i na papu kiai i hanaia n»e ka noeau mahina o aa puu kiekie e hoopuni ana i keia kulanakauhale. Ma ka la 27 o ka malama o Augate o ka makahiki 19<>4 ua net* aku ia na pualikoa kaua o ka namuku Oiauia malalo hoi o na alakai ana o Kenerela Kuroki, Kenerela Oku ame Kenerela Nodzu. O ka pualikaua malalo o Kenerela Kuroki nona ka huina o hookalii haneri tausani mawaena no ia o na puu o Khoyou ame Gutzia: o na pualikaua o Kenerela Nodzu nona hoi ka huina o kanawalu tausani a oi mawaena 110 ia o Simoulieng ame Khalin a o Kenerela Oku hoi ma na alahele haiki o Haikena. (Aole i pau.)