Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 4, 27 January 1905 — KA ELELE KALANIANAOLE HANA MA WASINETONA. KAKAU LETA MAI OIA I HONOLULU NEI A HOOLAHAIA I KE AKEA. HOOHALAHALA OIA I KO KAKAUOLELO ATKINSON NOHO MA WASINETONA NO KA PONO O KEKAHI POE KAMA WASINETONA NO KA PONO O KEKAHI POE KAKAIKAHI-EIA OIA AME KONA KAKAUOLELO KE PAAHANA LIKE NEI. [ARTICLE]

KA ELELE KALANIANAOLE HANA MA WASINETONA.

KAKAU LETA MAI OIA I HONOLULU NEI A HOOLAHAIA I KE AKEA.

HOOHALAHALA OIA I KO KAKAUOLELO ATKINSON NOHO MA WASINETONA NO KA PONO O KEKAHI POE KAMA WASINETONA NO KA PONO O KEKAHI POE KA-KAIKAHI-EIA OIA AME KONA KAKAUOLELO KE PAAHANA LIKE NEI.

O keia ieta malalo iho nei ka leta a - Eiele Kalanianaole j hoouna mai ai I : ka Liin;ihoo{ onopoiu.) o ka Nupepa ' l'uHelin keia ku!ar.ak-iuhaU>. a ke \ ;a*ve ae nei makou a iu>.>puka aku i j ike mai ai na hoa Huwaii i kana hatm > »!(i Wa>-inetona a ma keia leta no ho> • * iioike ae i kona mau manao. ; Ha!e o na Lunamakaaiu.ina. Wasine- . tona, Jan. 3, 1905. I Luna'nooponopono Kullelin Puka-a-hiahi: Xo ka pono o ka hana kaulike u'ne ka hv>oma >popo ih>uo ana o na i mea pili no Hawaii ma \Vasinetona. ' ua loaa ia'u ka hanohano e noi aku i ' ka ht>olahaia o keia leta. ! Kou Oiaio. J. K. KALAXIAXAOLE. Elele i ka Ahnolelo Xui. J Hale o na Lunamakaainana. Wasine- J tona. Jan. 4. 1905. i Lunahooponopono Builetin Puka-a-hiahi: Ma na pu-a nupepa o na pepa 0 Honolulu me he mea la e hoike mai ana he kakaikahi wale o na kanaka ma Honolulu i hiki aku i ka hopena o na hana apau I hanaia ma Wasinetona 1 keia makahiki na Kakauolelo Atkinson ia mau hana. h o kahl manaolana no na mea pili ia Hawaii iloko o ka Ahaolelo Nui oia no kona paaia maanei no kekahi mahina han.a kuikawa. O keia mau hoaloha o ke Kakauolelo ua huli ae nei lakou'e hoike ae i ka manao na Lunahoomalu Burton o ke Komite o na Muliwai ame na Awapae ame kekahi mau alakai e ae o ka Ahaolelo Nui i noi aku i ke Kakauolelo e noho iho ianei no hookahi mahina e haawi ai i na hoike pili no na kumuhana o Hawaii. Aole i haawl koke ae 0 Kakauolelo Atkinson i kekahi hoike hupo a e hoike ana i ka ike ole ina ka aoao o ko Honolulu poe e pili ana 1 na ano o ka hana iloko o ka Hale ame ka Senate, O ke Komite o na Muliwai ame na Awapae ua hana hoomau ae ma na haiawai hana mahope o na pani puka i lakaia, a u hooie like hoi i ka haawi ana i na hoolohe ana ma| ko waho aku. O Mr. R. P. Schwerin, ka Lunahoohana Nui o ka Hui Mokuahi La- ! weleta Pakipika, i Wasinetona nei oia ] no elua manawa iloko o ka mahina o i Dekemaba, a ma ia mau manawa elua aole i loaa iaia ka manawa e hul ai |me Mr. Burton; a he mea oiaio hoi. e llke me na olelo maa mau e kamailio- | ia ana ma ka lanai o ka Hale he mea j paakiki ka hui ana aku me Lunahoo- | malu Burton mamua o ka makemake ! ana e ike aku i ka Peresidena. Me ke ku mai o keia mau mea oiaio he mea malkai ole no ko Mr. Atklnson ; mau hoaloha ka haawi ana ae i kekahi hoike hawawa e olelo ana ua nol ; aku o Mr. Burton laia (Mr. Atkinson) je noho iho ianei no kekahi mahina. I ; ka manawa i ninauia aku ai ka Mr. j Burton kakauolelo ponoi i na mea i j iohe lauahea wale ia, ua aka ae ia oia no keia mea hoomakeaka .olai he ; hana mati ia na Mr. Burto« i na la i apau ka hoole ana i na noj no umi-

> kum.imuUm.i mtnu{e «» k.im*kamaMo pU paupu 1«,». ua sai.v o ki Huh» a ii*e j na k.uuika i hol»> uiai iunei niai ru& | xvah * ajv,iu o k«'i« .-lina no ka »' ana i na koi rsii i na inuliwui a»ic na ? iuvapae. I Ma tui nin:ut ]?«.>::«■» ii?>a r:'.a ko Kapi- ! tahi nei m e ho hu.m l a o k« Ui moolelo | holookoa a i ;l k<* kn« noi m«ifnu!! o na [ ke kak:\iu>irlo rn thvU» t!c>ko o ke Kwna Kalaiaina. mma h->i i h«». han a 1 ko pa't ana \ ka hoik*» n ko Kia«'iinu. u nnna h*>i i oieU* a«.* h«» tn«\ , v |K»no no lKi\v\ ka ar\a :ho o ke Kaknuoielo. nj;»i tJ ac aole h<> hnna nuia iiiau ia u ko kamaiiio ana tnah>ko o na nu]H?pa e pi!i uiki i ka u hana I>onoJ. ke makt?mako n«M w«u, mnlalo 0 k«?ia mau kuniu. o hoik t v imkoK» ar 1 na hanā a'u S hana m iloko o na la he umi-kum.im»ha o ko kan n |vkrma ba, helt» mua aku wau i ka IVitsJdena a ioaa mai l a kana mau hooiaio an a e loaa mai ana knna mau koku* ana maluna o na bil a t>o ke .\wa o Honolulu am<* ka Huli ana i k.n Ma'l Lepem. Mamuil o knnn oiolo ua w»l---ho aku wau 1 kn rv r e#i<ifna i Ua inoa 0 na lala o ka Hale am«> ka Senate I makemakeia aj hoi e inwe aku oia i keia mau kumuhana la lakou. | I ka īua iho o ka la ua loaa Jho ia , ia u he manawa e kukai ui tm- l.unahoomaiu I?urton no ka wajho ana aku 1 na mea pili i ko awapae. I kinohl no ua hoike mai la o Mr. Hunon o k» ana awapaē oia wale no k»> iooa ana ma keia kau; eia nne mahope o k* ha i piha ana aku i ka maua hana e a'u ame Mr. MeOlelian, tia ike mal ia ka Lunahoomalu o ka maua haiia h«* mea kaokoa ae Ja a hoopaa mal ia oia fi hana oia i biia kaokiwi, ina nae e hiki. e hanaia no ko kakou jx»no m# ke pani ole ia o na koi e ae. Ma keia ua hoomaka koke aku la. wau e hahai ma keia aianeie me ko'u waiho maoll ana i na laia pakahi o ke komite i keia kumuhana, a mahope aku ua hoouna aku wau J lela p«-tkaiU ia lakou e waiho aku ana i na mea oiaio. ha pjip a helu ame na hoike pokole e piii ana i na koi o ke Awa o Honolulu. Ua hele pu aku maua e ike ia Genemla Mackenzi6 rna ke Keena. Kaua a ioaa mai ia mai laia mal he hoike piha mai ka Papa Kneglnia. Ia maua no hoi ma Kaj>alak)ko, ua loaa pu ia maua na kakoo ana a ko Kapaiakiko Oihana Kaiepa. a ua hoou na koke ae iakou he nol i keia ame keia lala o ko Kaieponi huina elei»«. a waiho pu ae no hoi i k« komiie. 0 ka hopena o na hana i hanaia ua loaa iho la ia'u mai ka Lunahoomalu Burton ma ka la 17 o Dekernaba, kt» noj ua makemakeia no kekahi hana, i hoounaia ia Generala Mackenzie. ke poo o na o ka papa hoike ma ko Honolulu ke*ma o ka Paiwi Bjieginia e telesrarapaia. a i kehi manawa eia ianei me ka makaukau no ke komile. 1 keiA la ua noiia mai wau #» Lunahoomalu liutton o walho aku īaia. he manao i kakauia f > ka pauku e hookomoia ana iloko o k.i Hlla Muliwai >nr.e Awap.ie. * ht><>kojno j u a na i ke ana ana i ko Hiio Palvkai. a u.t haawiia mai na h> 'oi.'? nr. i »■ h'H>kori>ii|a ana iloko o k'i hi'.a mun. No k\ mea e i>■ ti «n.i \ haawina •laia no ka huli ana i ka nu'i !«-rx»ra. rna ke noi a ko Honoluln nii ua hooka'ulua wnu i ka hana ar. v a hiki i ka loaa ana mai o ka ltk-«u pa!ajala nol. l' ;1 hel«> aku «ai! e ik»« la Kaukakaha <.'l*»n»»rala. Wyrran. i apo saai ho} < keia kumuhana tne k« ohohia. nui: a ua manno oi.v o k.thj r»ono loei e hiki ai ke hojo k'*kthi ht*a o k*»»/i ano oia ka hooilio 'inn a* 1 hi'a Lahui | m;imua hol o ka lilo ana i hiUi. llawa»s. . no ia mea ua h»>ohosohi e hoop- w»i ponoia no k.i hookomo ana aku *■ ka ī lunahomalu o k*> Kosn!ī- nana boi *• | hoike nna la rrt*a h<wjkahi. | Oiai aia i!oko o'u ka |irti Toan a«* [ n» kokua ana i ko Haw ,ui mau m.t'l i leofVī» mamua o ko'u hanohano k.ilal- ! alna * Uwa mal ana ina k«ria k«mti- ) hana. noialla ua waiho aku w-.iu I ka'u f Mia, a e huipu no w.»u n" ka ho»h'>!o ; f īma 1 ka Lunahoomaiu Hepburn hil*. \ He hlla no ka hoihoi hou I k& ' waihona o ka T<?rtto?v o n& dala 1 hooi Hiola ao ka hana fina i ke a*a am» ka malama ana 1 na haiekukul km 1 hoe» ; komoia. a ua hoao po no hol wau ♦ looa mai he haawina dala * konv> pu ana ra 1110 Ahaolelo o ka Teritorf. | Xo na mea e plli ana I auT>unt ua hootina ieta aku i n» I laia pakahi o ke komlt«. e hookomo J ana I na i makemakeia no Hlsa stne Honoitiitk» a e haawi koke la ana he hoolohe ana l ka manawa e noonooia a* ai ra hale aupuni. Mahop* o ka hoohoio ana o Mr. Tounir e haawi ae i kona hale I hal» ka ioaa ol«» mai o na hoike m>nao ana msl "Honoluln tnal •

alakai ai ia'u, ua kukai aku"vvau me Lunahoomalu Gillet o ke Komite o na Hale Aupuni, ua manao o Jlr. Gillet he uuku loa kahi manaolana no ka hooholoia o kekahi hila o keia ano, nolaila ua a'o mai la oia ia'u e waiho aku i ka Mr. Young bila ma ke ano "ua noiia mai." No ka'u Bila Hale Aupuni, ua ha'i aku wau ia Mr. Young ua manao wau e waiho aku i kana bila ma ke ano he kumuhana i noiia mai," eia nae ua hooholo iho oia e waihoia aku ua bila la ana ma kona ano maoli a na kekahi hoa o ka'Ahaolelo. Ua noi aku wau a loaa mai ia Lunahoomalu Gillet ame' Mr. Young he manawa e kukakuka ai ,a aole hoi wau i waiho aku he kaola ma kona alahele; eia nae ua hāna aku waii i ka hana e hoolilo mau ai i na pono o Honolulu i mea nui ia'u manyia o ka Mr. Young, a hana ole hoi i mea e ku-e ana i ka kakou noi i hale aupuni Federala" no Honolulu. Ua manao wau o ke awa o Honolulu oia ka ninau ano nui mua, a he inea hoi keia a'u e iini nei. O na kokua lokahi like ana o na poe apau i kokua l ka loaa ana he hana kaokoa kupono e komo ai ke awa o Honolulu iloko o ka bila Haawina i keia makahiki ke mahaloia aku nei; eia nae ua huikau ae nei keia kumuhana a ua loaa ae na mea e paakiki ai a he mama ioa hoi ka hoohaule ana mamuli o na lawelawe huikau ana. Eia o Kakauolelo Atklnson ke iini nei e kokua i keia hana; eia nae o kekahi o kana hana mua loa mai kona hoi ana mai Nu loka mai, me kona ui mua ole mai ia'u, oia'hoi kona hele ana aku 1 ke Kakauolelo Kaua a noi aku iaia e hanā aku e like me ka ke Keena Kaua i hana koke iho nei apau. Mamuli o ko Kakauolelo Taft kamaaina pono ole i keia ninau, ua ae aku la oia a haawi koke aku Ia oia i ke kauoha i kona mau limahana; o ka hopena e loaa mai ana mai ke Keena

Kaua mai e huikau una. a e hololike uie ana na manao, a e loaa ae ana he niau hilinai oie ia o ko Hawali kanaka ame na ano hana. Ina paha wau i komo akeakea aku i ka Kakauolelo Atkinson hana pili i na bona e like me ia ana i hana ae nei. ke manao nei wau ua pono na kanaka o Hawaii e hoohalahala mai i ka'u i hana ai. Ua tvae wau ia Mr. McClellan i Kakauolelo na'u me ke aponoia mai e na hui kalepa o Hawaii; ua hana like maua me ka maikai no ka loaa mai 0 keia haawina paakiki pili i ka laweiaweia o ke kumuhana awapae, a o kona hana oia kekahi i mahaloia. Mahope o ka launa mua ana me Mr. Burton, ua ha'i aku la oia i kana kakauolelo o ka maua mau hoike kekahi o na hoike ikaika loa i waihoia aku e pili ana i ka hana e waiho nei iaia. He mea e ehaeha ai no ka naau i ka hoike ana ae i na mea. pillkahi, aka me he mea la he mea pono no i mea e hiki ai ke hoike aku o ka'u kakauolelo ame a'u pu ua hikl no ia maua kp waiho aku me ka naauao i, na kumuhana pili no Hawaii nei iloko o ka Ahaolelo Nui. _..■-* Aole wau e anunu ana apau I ka hanohnno o ka loaa ana mai he hoolohe mal ia Mr. Burton, aka ina ua koiia mamuli o ka Mr. Atkinson hooikaika ana, ina paha hoi ua loaa koke ae iala 1 hui mua ae ai iloko o Dekemaba. nole hoi iloko o ua pule elua mahone iho o ka haa!ele ana iho o Mr. Atkinson i ke kulanakauhale nei. Ke mahalo nei waū i na kokua a na makaainana o Hawaii e hele mai ana a hui like a hana pu ma kekahl papahana ma ke Kapitala nei. Aka no kekahi mau kanaka kakaikahi ma Honolulu e paa ai !a Kakauolelo Atkinson a i ole i kekahi mea okoa ae maanei no ka mahina ma ke ano he limahana kaokoa. he hana wale no ia e aiakai ai iloko o na unene ana a e hoopilikia ai i na r>nro o Hawaii. Kou Oiaio, J. K. KALANĪANAOLE. *+*