Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 5, 3 February 1905 — KALE O LEONA Ka Naita Puuwai Hao Wiwoole KA HOOPAKELE O KE KAIKAMAHINE ALII I LAWE MALUIA. [ARTICLE]

KALE O LEONA Ka Naita Puuwai Hao Wiwoole KA HOOPAKELE O KE KAIKAMAHINE ALII I LAWE MALUIA.

MOKI/NA XIX. I\A LUAPAAIIAO O KA HALKIWAiIAO POOKANAKA. Ue kaiunhao maoli 110 ka hana nka puuwai o k«> kauaka. Fa j Kah" e noouoo ana 1 kana /.ira aia k»> h»'»i hou ?iuii b\ ka \v»-!a «> aloha iiu» ia mo lio ia. ho luiawina i pilij».*ia mau ia mo ia im» ua m;i ! kahiki lehulehu. Ma koia īuanawa ua hiki aku la na Kristiano i k»»kahi walii mohaha o ka aina a i ka liuli ana i hop<» u«» ka uana ana \ ka uhaiaholo ua hiki ole ia laua ke maiuui ae i» hol«> ih»k<> o ka laau 'e ku inai ana inamua pono o laua, Kia ke kokoke loa ma' la na koa Mahouieila maliope o laua. a i ka hoomaoj»oj»o ana <» Kai«- he ilie | loloa ka kekahi mau koa ua emi iho la ka ikaika j>aio o koiia nuo'ioo» ; oiai he mea makeliewa wale no ka pni«» ana iinua o na mea kaua lolon. *'Ua oi aku ka maikai e ku kaua ma ke kumu o k««!a kumulaau ! nui e ku niai la. ke hiki nae kaua ilaila i ka wa kupom» mamua « ka hoea ana mai o na enemi o kaua," wahi a Kah' ma ka manawa I i ike aku ai oia i kekahi kumulaan nui ma ka lihiwaho o kahi uiu ■ laau uuku mamua TTono o laua.

mea paakikfka hiki ia kana ke paio ak«/ f wahi a Pidiro i pam' 1 aku ai i kona haku ma kona ik«* ana ak« no i ka wawaaa mai © na ih«» a na Mahome<la. •\\Ka <> hooikaika no kana e hiki ilaiia/" • l'a <ii aku ka ma kai o ia hiki kauu ilaiia mamaa o ka lioea ana mai o ua Mahonu ōa a o ka paio wale nku no, ka mea i koe a aolf }«»;♦ kaua e haawipio n?ani«a o ka hana ana i kfkahi hakaka nn» Ta paa knu nwnno e haua pela ioa no owau wale no k"f hakaka ma kekahi aoao aka." Ma ka manawa i kua iho ai ka KaU* olelo oia no ka manawa i ioo n«i mai ai ke alakai o iia Ma!ioisieda do kt* kaooha ana ia laua e kn, aka inamna o ka hookoia ana o ia U*o nni ana aia no na kania)wb> k»- holo ikaika la no mua e hiki aku ai i ke knmalaau, a i ko laua liiki ana aku ila'la ua hoolo-he io aku la laua ma ke ku ana pili kokok»' i ua kumulaau lao k«> aiakai Mahom*»da i leo nui mai ai oia no ka Naita Tlusama li-ni Al>asa a Kale hoi i hooinaopopo koke aku ai, oia kekahi 0 na na ? ta i hakoko ae iloko o ke kahua I«ilea o Garanda ma ka la ana i konio pu ai oia iloko o ia ano paani; a oia (Abasa) no hoi ka r»aita i eo ai ka iunakanawai Keni Hame. • <> oi- anei o Kale o I>-nna?" i ninau aku ai o Beni Abasa, iaia 1 holo !oa aku ai n kokoke. "Owan no ia." | "Ta loli anoe loa ae kou ano i keia manawa." | "Mamuii ia o ka hooloiiioli ana i hanaia." wahi a Kale. | •'A, k<- ike ia wau." wahi hou a Mahomeda. "Ano. e Kale o ona. iloko a ma ka inoa o ka moi. ke kauoha aku nei wau ia oe e haawipio mai ma ke ano he pio. ?? •*A niii ka inoa no hoi o ka moi ke hoole nei wau,' wahi a Kale. "A !'* i I»«>olio ae ai o lU*nt Abasa. j ~ hooh» nei wau e like ka loihi me ka mau o ke ola iloko o'u." wahi hou a Kale me kona hookuene ana iaia iho. Ma keia manawa. ua pii koke ae la ke kunahihi me ka lunakoa Ahasa a poina ilio la oia i ke kauolia i koua mau koa no ka hak<<ka ana aku ua lawe koke ae la oia i ka hana me ia a o ka hoomaka koke iiio la no ia o ko kaua. O kekahi kumu o ka pii hikiwuwe ana oia 110 ka iini nui iloko ona e kaa ka naita Kristiano malalo o kona ikaika he kumu nui hoi 110 kona pii koke ke lilo io iaia ka lanakila o ka hakoko ana. a o kekahi no hoi oia no kona lawa piha me na lako kaiia. a i ulii paa ia kona nui kino-me ke kapakila aua e aahu ana ame ka palekaua e paa haaheo ia ana e kona lima: hem:».. I Emoole olino ann ka pahikaua a ka Mahomeda ke kumu i lioo- ; hakaliu ole iho ai o Kale o Leoua i ke kupale ana nona iho me ka: iini nui iloko ona e hoeha wale no i ka naita Mahomeda aole o ka; lawe i ke ola. Aia na ]>ahikaua a na naita a elua ke kani-o la i ka wa e hui ae ai.—o ka ka naita Mahomeda ame ka ka naita Kristiano ame ka noeau nui o Kale e hoohana ana i kana mea kaua,! oiai, wahi ana, oia wale no kona mea e pakele ai mai ka hauna pahi a kona hoa —o ke pale noeau ia mau kiina o ka make—a oiai nohoi aole ona kapakila maluna ona i malu ai kona nui kino. A ma na lioao ana apau o ka naita Mahomeda aole he wahi | mea a loaa iki aku o kekahi wahi o ke Ivristiano a lilo hoi keia paio ana o na naita ma ka aoao o ka naita Kristiano, i haawina hooho mahalo nui na na koa Maliomeda i ka nui aka.mai a lehia niaopopo o ko lakou enemi ma ke kakapahi ana, a pii ino hoi ka haaheo iloko o Pirido no kona liaku no ia haawina like. | Ma ka aoao hoi o Abasa ke hana la oia me ka puahio nui e ( hooponopono ole ana aia ka pono a kaa ke Kristiano malalo ona, a no ka ikaika o ia ano iini iloko ona pela no i hooikaika aku ai ka hoohana ana ona 1 kona mau lala ke kumu i nele ole ai ke koe-, koele mau ana o na paliikaua ke hui ae laua a kani-o aku la nohoi! iloko o ka lewa me ka anapa mau ana o ka mamala ahi a he puhili nui hoi ia ia Abasa. Ma na manawa apau o Abasa e haawi ai i' kana kiina pahi e uhau ana me ka ikaika nui e lele a oni mau ana' oia mai kahi aoao a kalii aoao aku o ke kumulaau, e like me ka oni ana a kona lio a nialuna iho nolioi oia e waiho iho ai i kanaj uhau pahi ana, oiai oia ma ke kulana kiekie ae a o kona hoa paio hoi aia oia i ka honua kahi i ku ai pili kokoke loa i ke kumu o ke kumulaau a oia nohoi kona palekaua hopkahi no kona kua a o kana' pahikaua nohoi e hoohana ana ka palekaua no kona alo. | Iloko o keia paio ana. ua hahana maoli no, a ua loilii nolioi, a' aole nohoi i loaa iki ia Kale lie kiina pahi mai iaia aku na kona hoa paio, oiai, o na haawina kupale wale no kana i hoohana ai no ka lioopakele ana iaia iho, ka makamua loa 110 hoi ia o kona hakakaj palekaua ole ana me ke kapakila ole ma kona nui kino; a ina keia' manawa nohoi ua ike pu iho o Husama Beni Aba?<i i ke kamaliao lua ole o ke akamai o kona hoa paio ma ke kakapahi; a pela i ano' kuemi mai ai a kuha'u o ka noonoo o ka Mahomeda ma ka hoomanao pu ana ae i ka lanakila piha i loaa i ke Kristiano mai ka lunakanawai mai ma ke kahua paani o Garanda a lilo ai iaia nei ka makana' linine. | Ma ka aoao o Ka kakou koa wiwoole lua ole, aia no oia ma kona' kahua mau ma ke kumulaau nui, me ka lelele ole i o a i o, aka me he kia pohakn la oia i kukulu paa ia no ka eneu ole ae koe walej 110 ka oni o kona nui kino ame ka oni mau ana o kona lima aka j ij kahi hoi o ka pahikaua a ka elele Mahomeda ana i lima nui ai, e paaia ana, ame ka nui ole o kona lianu oiai he malama mau oia ii ka lana malie mau o kona noonoo i ole e puhili, a oiai nohoi aole ona lelele nui wale a ake wale aku e lele imua i mea e loaa ai kona hoa iaia e like me ka naita Mahomeda, oiai nohoi ka ikaika ame kaj mana o ka uwila e noho paa ana iloko o kona mau maka, ame ka ikaika wikani iloko o kona mau lala apau. i lle uaita o Kale i weli nui ia e ko Leona ame Kasetila ma na| ]»aio ana apau. no ka mea, ua loaa ka manaoio i ko laila poe i ka lawelawe niaiau mau ia o ka oihana kaua a hakaka ma ke kanakamakua, ke kumu o ka lilo mau o ka lanakila ma kona aoao. Aole' paio ana ana i komo ai i lilo ole ai ka lanakila ma kona aoao a oiai he kanaka opio wale no oia ua lilo mai ka hilinai piha o ka Moi Keoni o Leona ame Kasetila me ia. i laia e kupale mau ana'nona iho aia hoi ua ike koke oia iloko o ka mnnawa pokole i ka nawaliwali o ka naita Mahomeda ma ka makaala ole ona (Abasn) no ka pale ana a waiho hemahema ia ia wahi e nele ole ai ka loaa o ka e'ha ma kona aoao, ua hoohakalia ole iho la o Kale o Leona, a iloko o ka manawa kupono ua konio aku la ka oi winiwini o kana pahikaua uia ke ko-wa ami o ka hoo-: kuina o ke kuli o ke kapakila o ka naita Mahomeda a loaa pono: aku la ke kuli hema o ua naita nei, ma ka manawa ana i hoohuli ae ai i kona lio me ka ikaika no ka holo liooku'i ikaika mai i kona hoa paio. a mamua o kona hoomaopopo ana i ka poino i loaa aku iaia ua wala aoao aku la oia mai kona lio aku a waiho aua i ka honna, a he puiwa nui hoi ia no ka lio ke kumu i holo pukaka kaaaka ole aku ai iloko o ka ululaau. Ua pahu iho o Abasa iluna o ka honua me ka ikaika a nakeke'

paapaaina ae la na ap.mapana kapakila *> na naita I» 1 me h»- hale-pa la i piha nu? na pa auie ua pola a kiaha paha. i hnve!;twt» hemaln'iiia īa a hina a pau na inea nloko ī ka nohaha. f*a waiho malie iho la ka naita no kekahi ma?i ininuke a miki mai Ja na koa ona he wno ko lakoa u«i uo ka hoopakele ana : ko lakoa alakai a ia manawa hooknhl no i pili mni ai o Pi<liro ma ka aoao o kona haku mo ka makaukau no ka paio ana ina nei no ko laea aluia mai e na koa, aka aole he imnt o ia ano i hana koke ia mai mamua o ka pohala ana o ke alakai MahoiiuHia. j "'E lī.lo no ko alakai Mahomeda i hoaloha nou o kuu hakn ko haawi aku oe i kan olelo o ka oihana naita," walii a Pirido i hawanawana aku ai ia Kak\ v no ka mea ua manaoio wau ua loaa iaia ka ike piha no kou paulehia ma ka oihana hakaka e nole 010 ai lioi kona ohaoha ho< hoak>ha mai ke kekahi kanaka akamai kamahao nui wale e like me oe; a ina e lilo kona puuwai ia oe o ka pomaikai no ia ma ko kaua aoao ke hoi hou kana i liope. oiai o kou iini nui ia o ka lioopakele i ka Lede Valedolida." Ma keia mau olelo a ka ukali ua lilo ia i haawma nana i haawi koke aku i ke koa o Leoua e haawi iaia iho i pio ina oia ka hope loa o n,\ hana ana e hana ai i mea nona e hoea hou ai i Oaranda no ; ka hoopakele ana i kana wahine. j "Pololei e kuu Pirido." wahi a Kale i kakoo akn ai ika kona ; ukali i hooaiai ai. "ina he mea ia e loaa ai o ke ala e pakele ai kuu Zint. alaila. e haawi no kaua ia kaua iho i mau pio i hiki ai kaua ilaila me ke kokua a keia alakai ina e lilo mai kona puuwai ia'u. Pehea la kou manao no ka hana aku pela ina he inea ia e lanakila ai ka kaua papahana a aole nohoi ia lie holie wale.** * v Oia maoli ae la no ko'u manao e kuu Haku. ke fiiki nae ia i kaua ke lioohoaloha me ia." ; ' Alaila. ua hiki." wahi a Kale. "Iloko o ka inoa o ka moi a nia kona inoa nohoi ke wau ia oukou e kuu mau koa e hopupio aku i ka naiia Kristiano." i hooho leo nui ae ai o Abasa i kona poe koa e pupulu iho ana maluna ona. "E waiho mai ia'n. a e hooko aku me | ! •'Alia e ka naita wiwoole.'" walii a Kale o Leona i pane kahamalia aku ai i ke alakai o na koa Mahomeda. ia Abasa i hooikaika pu ae ai eku iluna mahope oke pohala ana. "Ua ike au he naita : oiaio oe a lie keonimana nohoi a ua lieluia ma ka mahele wiwoole; ! no'u iho ke iini nui nei au e lilo i hoaloha nou, no ka mea, ua ike , 110 wau i ka hiki ole ia'u ke lanakila maluna o oukou. a ia oe wale ino wau e haawi nei ia'u i pio a aole i ka moi Mahomeda. Nolaila aole au e kue aku ia oe, a ke ku ia i kou noonoo, alaila e lioopaa jno wau i ka r u olelo maloko oka oihana naita." | <f Aka,' he kue kau ika elele aka moi," i pane aku ai o Abasa me ka leo ano oluolu. ' { "A —'niai hoomau no wau i ko'u kue ia oe ina he wahi manaolana kahi i koe me a'u no ko'u lanakila maluna o oukou," walii hou i a ka naita Kristiano me ke ake e lilo mai ka puuwai o ka Maliomeda iiaia. ! "Maluna o ka oihana naita ke manaoio nei wau i kau mau olelo." j wahi a Beni Abasa. me ka hoao ana iho e minoaka, "a ke hoopaa j nei au i ka'u olelo aole loa e kau kekalii hoopilikia maluna 011 eke Kristiano a ke akamai kamahao nui wale a ku imua o ka moi, a oia 1 no ka hana ma ko'u aoao e hoike ana i ke ano hoaloha e like me kau i hooaiai mai nei; a oiai oia no ka iini o ka moi o kou lawe ola ia ! aku imua ona. E lioopaa anei oe i kau olelo eke Ivristiano. ; ! "Ina pela kou makemake e lianaia aku no e like me ia," wahi a , Kale. | [ "A pehea kou lioaloha? Ke manao nei wau e hoopuka kauoha nona no ka lawepio pu ia, no ka mea ua loaa na hooliuoi ana nona no w j "Ke komo ana iloko o ka halepaahao, a hoomaliuka i ka paaliao ; aka moi," walii a Pidiro i kahamaha aku ai. A ua pololei oe ma ia mea a ke hooiaio aku nei nohoi au i kou ukali pu aku me kuu ' haku." j J "Beni Abasa," walii a Kale, mahope loa iho oko lakou hoi ana' ma ke ala no ke kulanakauhale o Garanda, "heaha la kau hoomaopopo no ka liana a ka inoi e hana mai ai inaluna o'u e like nie kana " } ; woki e ka Xaita Kale," i paniku aku ai ka Mahomeda me ka| ' eeke pu ana ae o kona mau kipoohiwi; "e ninau ole mai oe ia'u i ( na ninau o. ia ano." i "Mai makau oe i ka hai mai i kau mau mea apau i ike ai," i pane hookakanalua aleu ai ke Kris'tiano, "no ka me, aole o'u makau . ke lolie ia mau mea." j "Alaila ua hiki no ia oe ke.koho i ka oiaio o kana mea e hana' I aku ai!" | t4 Malia, o kona manao walii a ka'u koho aku oia ka lawe ana' i kuu ola." ; i "Kale o Leona, wa hai mai oe ika mea oiaio." | | I a eeke ae la n.i kipoohiwi o Kale ika lolie ana ika hooiaio : a ka Mahomeda, aka, ua uumi' iho oia ia ano liaawina mahope ihoJ 1. hana naauao ia i ka Moi Mahomeda o ka hoomaopopo mua i k** waiwai io o ka hana pepehi ana e lawelawe ai mamua o ka hooko ana," wahi a Kale i pane aku ai. j : "Aohe ona maa.ia hana," wahi a Beni Abasa. "He liana mau aku oia i na mea ku i ka weliweli i inaa mau ole i ka hookoia e j kekahi poe." » Ma keia ua kuu iho ka laua kamakamailio ana a aohe nohoi he' mau olelo hou ana a hiki i kahi kauhale o ka hokele i limaikaikaia ai ka elele aka moi e Kale. Ua loaa aku no ua elele Ia e noho mai ana me kona- poo i wa-hiia me ka lole ma kahi i eha. Xo ka nui loa o kona liuhu i ka ike ana mai i kona enemi ua wiliwili mai oia i kona puupuw imua pono o Kale a liookalii no puupuu a |ke Kristiano oka waiho pa-hu aku la no ia ika honua. Ua hoopii aku la ua elele nei ia Ueni Abasa. eia nae aole i nanaia aku ia hoopii. me ka lioike pu ia aku e nana oia ma kona iho a waiho hoi i kana paahao. No ia mea ua pii ino ae la ka ena o ka huliu me ua elele nei me ka hoonui ana i kana hooweliweli a no ka nana ole ia aku e ka hapanui o ka hokele ua haka-nu wale iho la no oia a hoi-aku la i konu lumi. Ua hoomaha iki iho no o Beni Abasa ma no ka haawi hoonialia i na lio o lakou, a mahope iho o ka hoihoi ana i ka lio a Kale i kau ai—hoihoi i ka elele, ame ka loaa hou ana he lio no Kale ua hoomaka hon aku la ka huakai. Aole iio he mau kamailio ana ma ke ala, oiai aia iloko o ka naita Ēristiano na noonoo like ole no kona e kauia mai ana ame na hana e hana ai ma kona aoao i pakele ai oia mai ka make mai, ia lakou e hookokoke ana i ke kūlanakau(Aole i pau.)