Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 8, 24 February 1905 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao [ARTICLE]

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao

#(Eakauia e Simeon K. Nawaa.)

HOAKAKA. Ma ka haiolelo peresidena ana a Sir William Karuka imua o ka Ahahui Pelekane, i 1898, ua hoopuiwaia ae ke ao holookoa mamuli o ka hoike ana ae o keia kanaka naauao, o ka pīi mahuahua mau ana 0 ka heluna kanaka o ka honua ame ka emi mau ana o ka iliaina e kanuia nei i ka huita he mea ano nui ia, ke oie nae e loaa ae kekahi ai okoa e paui ae ai ma ia makalua. o na kanaka o ke ao holookoa e ku aku no lakou imua o kekahi wi ai nui i ike ole ia mamua, a i ole e kau mai no na kunmkuai kiekie loa i ike ole ia mamua, iloko o ka hhpaha kenekuria e hoea mai ana. Ua hoike hou ae no hoi o Sir William, ua pau ka nee hou ana o ka iliaina e kanuia nei i ka huita, apuni ke ao holookoa, a o kahi pono wale no e loaa.ai ka lakoai ma keia mua aku. oia 110 ka loaa ana ae o kekahi meahou e hiki ai ke hoomahuahua liou ia ka ulu ana o ka huita ma ka iliaina e kanuia nei 1 keia manawa. Ma ka huli ana o ka poe akeakamai ua loaa ke kunm o ka ulu mahuahua ana o na meaulu oia no ka ea niterogena. a o ke kanaka loea hoohuilmi e loaa ana keia mealmna e hiki ai ke malamaia e hooiako mai no oia i ka hauoli palena ole maluua o kona mau hoa kanaka. Ua hoike ae o Mr. Nikold Tesela, ke kanaka noonoo nui a loea huli i na mealiuna o ka honua ma kekahi manao i hoopukaia ma ka Nupepa Ivenekuria i lune, 1900. nona ke poomanao "Ka Xinau 110 ka Iloomahualma ana i ko ke Kanaka Ikaika, maniuli o ke Kuapo ana a paa ka Ikaika o ka La, !J e hiki mai ana no ka manawa e loaa ai keia meahuna. Ua hoike pu ae no hoi oia, oiai nae aole i loaa io ae ka hopena o keia niuau ma kana liuli ana,- eia nae ua hoomaka oia e kikoo aku imua he mau keehina maopopolea e loaa ai ka liopena 0 keia ninau. Ua loaa i na kanaka naauao ma ka lmli ana o ka olapa ana o ka uwila he mea ia e mawehe ana a i ole e hoohui ana i ka niterogena iloko o ke ea, eia nae mahope mai o ka olapa ana o ka uwila a i ole o ke ahi e hoohanaia nei he elia iniha wale no kona loihi, nolaila o ka ikaika o na mea akeakamai, mamuli o keia hopena 1 ike4a, he nawaliwali loa, a o na hoao ana e hoohuiliui i ka ea ua lilo i mea waiwai ole. Mamuli o ka Mi\ Tesela huli ana i ka liopena e loaa mai ana o na kino like ole o ke kaahele ana o ka uwila (he kaahele ana hoi i Jike me ka ha 'i ana o ka nalu) a mamuli hoi o ka hoomaopopo pono ana i ka mana ume ame ke kaomi ana o ka ea amq na degere ame ka nui o ka wai ame kekahi mau mea kino, e ae, ua hoike ae oia ua loaa iaia na kumu alakai kupono loa e loaa ai na mea akeakamai i hooliuihuiia e hiki ai ke hooikaika i ka olopa ana. Ua manaolana oia aole e loihi loa e paa pono ana kekahi mau hoolala kaokoa ana no ka hoohuihui ana i kana mau mea i loaa, a o ka mahu oia na agena ikaika loa o ia mea. Ua hoike pu ae no hoi oia ua hanaia eia ka ea niterogena iloko o kekahi huina uuku. Ina lie oiaio keia, alaila e lilo ana keia i mea nui loa a na kanaka loea e huli ai a loaa pono kona mau meahuna. Ma ia ano aole he mea e hoohewaliewa ae ai ke hoohui pu ae ma keia wanana ana, ma keia mua koke iho e loaa io mai ana no keia mea, a he ninau ano nui hoi keia ma n a aina e kanu nui ia nei i ka huita ame na meaulu hoowaiwai e ae, oiai o keia no kekahi puukalahala e pakele ae ai mai ka wi e kau mai ana ma keia mua aku, e like me ka hoike a Sir Wiliama. 0 ke kaahele ana i kka lewa aole i holopono loa mai ka manawa mai o Monogolifa, eia nae o na hoao atia o na makahiki kakaikahi i hala ae nei, ke hoike maopopo lpa mai nei lakou e hiki mai ana no ka manawa.e holopono 1 oa ai keia ninau ano nui. O ka inoku lele lewa e kau nua iluna ua lilo oia i mea liilii i na makani nui ikaika, eia nae aole loa he kumu e pau ole ai ia mau poino. He hookahi mea pahaohao loa i ka poe e nana nei i na kanaka lele haluna. oia ko lakou lelei ana a ma kahi o hookalii a elua mile i ka lewa mamua o ka lioao ana e hoi iho i ka honua, oiai no nae o ke kaahele kupono loa ana i ka lewa oia no ka lele ana a hala iki ae maluna o na laau. ua lawa iho la ia no ke kaahele lewa ana. He la e hiki mai ana e maiama ai kela ame keia kanaka kaahele lewa i ko lakou mau moku lele lewa ma na ipuka o ko lakou mau liale me ka makaukau i na manawa apau no ka lele ana, e like hoi me ko ke kanaka malama ana i kona kaalio, haikikala, otomobila ame 11 a pono liiki ke kaaheleia. E hiki ana hoi ke hookeleia na moku lele lewa, e like no me ka hiki ke hookeleia na moku e'holo nei maluna o ka ilihualalai o ka moana. Aia a hiki niai ia manawa e malamaia ana na hana lealea iluna o ka lewa e like no me ia e malamaia nei maluna o ka honua ; e malamaia ana na heihei ana i ka lewa a e hiki mai ana ka manawa e kani ai na pukuniahi iluna o ka lewa'. a e ala hou mai ana he ninau ano nui iloko o na kanaka huli meahuna e huli ai i na mea nana e kaupale aku i ke kau ana mai o na poino maluna o kekahi kulanakauhale e hikuia ana e na mokukaua lele lewa. Oiai o ka ike ana me na maka he ike ia manmli o ka holo ana o ka noonoo a komo iloko o ka 1010. e ioaa aua no he alahele okoa nana e lawe i ka noonoo ike ma keia mua aku i ka wa e pauaho ai ka ike maoli ana ine na maka mamuii o na pilikia ulia maoli a i ole makapo maoli iho no. Pela no hoi me ke kuli, e loaa ana no ka mea nana e hoopau loa ae i keia mau piiikia o ke kanaka, aoka opulepnle hoi e loaa ana na hooponopono aua mamuli o na pahi kaha a na kauka kaha kanaka. E pau ana ka hoaoia o na laan lapaau. a e hiki mai ana ka manawa e loaa ai ua laau o keia ame ke.ia ano ma'i pakahi, a e pahaohao ana ka kakou mau moopuna ame ka lakou mau keiki aku i J;o kakou ike ole ana a hookmi wale i ko kakou mau hoaloha e make wale mamuli o ke kaama'i ana. 0 ka loaa ana o ka anoano o kela ame keia ma'i, oia ka hoike nana e hoike moakaka loa mai nei ia kakou ke aneane ai*Ja nei kakou i ka pahuhopu o keia mea, a e hooloihiia aku ana na la o ke ola ana o ke kanaka ma keia mua aku. He oiaio. o ka ioaa ana o kekahi meahuna e hiki ai ke hanai mau ia ko kakou mau i 'o malia paha e lilo mai ana ia i mea nana e hoola mau j ke

kanaka a hiki i ka hoi hou ana ma: o na makahiki >> na k,u\;ik > : loikeia ma ka Baii>ala. O kekahi heuiahema nui \ keia iu:m hi a kak«>u . k.m aku h; i ko kakou mau maka ma k<-ia inua aku o k.? loaa mai. <>:* ka pan a:ia o na hale i s-:e ahi. e loaa ai hoi he m;m nui i na waiwa i a:\\? na olakino. Ile mea e hoohewahewa ole «i ke iae e >:»a ak\i ana mea uana e paie aku i keia poino, a e poīuo ole • li<>* ;ui waiwai ma keia nnia aku. O na ulia poino e kau mai ana Huna o na kannka. aole no e pau loa ana. aka ē loaa aku ana kekahi ma\i mea ak» akamai e hoemiia mai ai keia mau mea. a i ka manawa e piholo ai kekahi moku. aoie loa e piholo aaa ke kane, wahine a keiki hoi; a i v>l» x i ka manawa e haule ai kekahī kanaka mailuna aku o ka lio a ha i kona a i. o hiki ana no ke hooponopono hou ia me ka iKH'au ame ka maemae a loaa ko ola. E hiki mai ana ka manawa e au ai kakou i ioko o ka opu o ka moana me ko kakou mau ipuea. e kahaha ai na naau o ka poe ho<v maloka. E hiki mai ana ka manawa e hnaiia mai ai na mea makamae 0 ka papaku o ka honua; e hiki mai ana i ka manawa e huaiia mai ai ke daimana ma ka heluna mii e like me ka lanahu. i makaukau hoi no ka hoohanaia iloko o na halehana daimaua mmui; o kahi hoi c loaa aku ai ke gula. e hiki ana ke loaa me kekahi mea paani a ka> malii; ona mea akamai i nalowale e puka hou mai aua. a e lilo mai aua na ike o ka wa i hala i waiwai hooilina no na mea hou o keia au hoiomua, a houiuulu pa-haneri ia aku. Ina aia he mau kinoola iloko o M/i ame Vinisa, e hiki ana anei ia kakou ke kukai aku me lakou? lleaha hoi ka mea e hiki ole ai ? Me he mea la aole no paha i nele ka hoao ana mai o ka poe iloko o Ma e kukai pu me kakau. no kekahi manawa loihi. nia ka haawi lioailona ana mai ia kakou. Aole no hoi he mea hiki ole ia kakou ke panai aku 1 ka lakou hoailona ma ka hoohalike me ka lakou hoaihnm, aka nae o ka mea paakiki wale nō oia ka loaa ana o ka oh»l.« a imnpalapala e hiki ai ia kakou ke hoomaopopo like i na maimo ma ke kukai ana aku me lakou. Eia nae nole he mea e hoohrwali« i wa ae ai e loaa ae ana no kekahi kanaka nana e huli i ka papaki e liemo ai keia pohiliihi. Ke manaoio nei kekahi poe kilohoku ua oi aku ka neemua o ka naauao oka poe e noho nei iloko oMa mamua oko kakkou. Ina pela io, alaila ine he mea la e lilo mai ana na lakou e hoike mai ia kakou i ke alahele e kukai aku ai me lakou. Ke hiki io mai ia manawa, e lilo no aiianei o Ma i kikowaena e hiki ai ia kakou ke hoouna aku i ko kakou mau manao i ka poe e noho nei i »!übita, a kakon paha i ike ole aku ai eia ko Ma ame ko Juhita poe ke kukai nei, a t- I->jara-pa aku ana ko Jubita i ko Satnna, a pela aku a hiki i ka piha ana o na kaukani makahiki ma keia mua aku e hui no na mea apa.i a k-> akua i hana mai ai a kukai aku a kukai mai. Eia nae he wuh- nn a pohihiiii no keia, i liapa hoi ka ike, a e hoopuhiliia ai ka ike, a kako-.i hoi e noonoo ole ae ai i keia mea i keia manawa. Ma keia no hoi e hiki ann no ia kakou ke hoohui aku, \\w k ano pahemahema no nae, aole loa he wahi kahun e hoole ae ai i ko j, tkou nee ana aku imua me ka manaolana e hiki mai ana ka manawa - h.-o. loihiia ai ko kakou mau ola a hiki i ko kakou ike ana aku i ««ia hou ma kela ao. Aole no hoi he mau kmnu e hiki ai ke hooh ika oiaio aia no he ola hou aua ma kela ao, eia nne i keia manawa a«»le he mau kumu maopopo loa e hooiaio ana i keia mau mea « lua ; a <» liiki mai ana no ka manawa e ike maopopo ia ai e like mr ka ? lama o ka la. (Aole i pau.)