Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 16, 21 April 1905 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

(Kakaula e Simeon K. Nawaai.)

mokuka rv. (KAU POO MUA.) NAPOLEONA MALUKA O KA PANEPOO. O k& hni ui& sp o na alii niīi Fiisit oia kokahi ioph ano Dui iloko o ia moolelo. a aia ko Napoleona aka o ke kiekie ke hooleleia Irt cka wai oka uiuliwai Kieuien. O tut kukai ana anie ke kulaoa kaumaha oka Moi o Pernsia he uiau uiea oiaio laua i ikeia. Penei ka Bavary i hoike ae ai no keia mea: "Ua kauoha ae la o Emepera Napoleona e hanaia kekahi Jialelana nni e lana ai iwaena o ka muiiwai. a ua hanaia iho he lumi maluna ona i hoohiluhiluia, me elua puka ma na aoao e huli ana kekahi i kekahi, a e hamama ana hoi laua iloko o kekahi iumi uuku. O ke kaupoku ua hanaia me elua palewai, a he hookahi o laua e hoike ana i ka ho&ilona o Busia a o kekahi i ko Farani. O na puka elua owaho loa ua hookauia no keia mau hoailona ae la. i4 Aia ua halelana la iwaenakonu o ka muliwai, me na puka hoi e huli pono ana i kela ame keia ka'e o ka muliwai. Ua oili ae la na alii elua ma kae o ka muliwai a kau aku la lana maluna ona waapa a holo aku la no kahi oka nalelana e mokM ana. Oia: he waapa maikai ko Emepera Xai)oleona e hoeia ama hoi e kona puali kiai, ua hiki e aku la oia i ka halelana a kau koke aku la iluna, a hele loa aku la ma kekahi aoao me ka makaukau e hookipa aku ia Emepera Alekanedero, oiiii aole i hiki ae, no ka mea aole he maikai o kona poe hoe e like me ko Napoleoaa. t a halawai ae la ua mau Emepeni nei a elua me na lielehelena hoopalaK maka, a nalo aku la laua iloko oka luini. No keknhi manawa loihi ko laua noho ana a puka like aku la laua ma ko laua mau puka pakahi a haalele iho la me he mau hoaoha la. I kekalii la ae ua kukulu ae la ka Emei>era o Rusia iaia iho ma Tilsit me hookahi halaliona o kona mau koa Kiai."

1 a Ua haawiia ap na kauolia iaia e haalele aku ia hapa okc (aona kahi ana ame kona bataliona e noho ana. a oiai ua makemake nui makou e loaa ae he kaliua inahuahua hou no makou. aole i komo ia aku ke kahua i haawiia aku.ai ina Kukini. Ikala i komo aku ai o EmejKM'a Alekanedero ma Tilsit aia ka pualikoa holookoa ke ku laina la a e paa ana na koa ika lakou mau mea kaua. Aia ka Puali Kiai Imepenala ke ku la iloko o na laina paa ekolu mai kahi e kle aku ai ka Emepera a hiki i kahi a Napoleona e kali mai ana, a mailaila aku a liiki i kahi o ka Emepera o Rusia. Ua kiia ae na pu aloha he hookahi hanei'i mai ka manawa a ka Ej mepera i lele mai ai a hiki i kona manawa i lioea aku ai i kahi o ! Emepera Napoleona e kali mai ana no ka hookipa ana mai iaia. Ua hanā aku o Napoleona i na hana hookipa he nmi ia Euiepera Alekanedero me kona thoouna pu ana aku i na lako no ka lumi moe o ka Einepera ame kona moe o ke kaluia kaua. u Ua lilo keia hana a Napoleona i mea inaina loa na Auseturia, a no ia mea ua hoomakaukau ae la oia me ka awiwi no ke kaua, a o ka hopena i loaa ae oia kona haulehia ana. 1 a popopo iho la kana mau hooinakaukau kaua ana. a olohaka hoi w.uhona. "I kela manawa aia ko Farani mau pualikoa nui hewahewa ma Sepania; a ua ikeia ae hoi ua makaukau o Beritania Nui e ho<<(ako aku i kekahi aupuni e ala-ku-e ana ia Farani me ke Mamuli o ke ake e panai aku i ka hewa i hookauia aku ai, a i liiki ole hoi i ke aupuni ke hoomanawanui, ua ku hou ae la o Auseturia ma ke kahuakaua., "Aia o Napoleona ke hookikina la i ka uhai ana aku i na koa Pelekane no Corunna, kahi hoi i laweia aku ai ka lohe iaia no ka Anseturia liana. Ua huli ae la oia i-hope. a hoomaka aku la i ka hoonee kaua a o Geremania kona kahuakaua. Ua houluuluia ae kona mau pualikoa me ka eieu ame ka holopouo a iloko o na inahina ekolu aia he 300,000 koa o Napoleona ma ke kahuakaua i makaukau e lele aku maluna o Ausetnria. "O keia kekahi o na hoolala kaua hikiwawe loa a Napoleona, a he mahina no a oi iki ua haule liou o Viena iloko o'kona poholima. Ua kaua aku o Auseturia me ka ma Aspern ua hookau aku o Auseturia i ka poino nui maluna o na Farani; aka nae ina oia poino nna a he alakai hawawa ina no ua ahai o Auseturia i ka lanak.ila. Va huki koke ae la o Napoleona i kona mau pualikoa mai ia poino ae, a ma Wagram i panai aku ai oia i ka poino i loaa mai iaia a haule hou no o Auseturia. "He hookahi haneri la. mai ka manawa mai o ke kaua. ua hanaia iho la ke kuikahi hoopau kaua a kakauinoa ia iho la. Ma na kuikahi nei ua lilo aku la he hookahi-hapalima o ka Panalaau o Auseturia ia Farani a pau pu me na makaainana oia wahi. Aole wale oia ko Auseturia poino. aka ma ua kuikahi nei ua ae a'e oia e lioemi iho i kona pualikoa a i kanalima kaukani koa wale no." Penei hoi na mea a Constant, ko Emepera Napoleona keiki lawelawe, i kakau ai iualoko o kana papa hoomanao no ke kaua ma Essling: "O ke kaua ma Essling oia kekahi kaua i< nui loa ai ka poino. mamuli no ia o ka noha o na alahaka, a i nana ole ia hoi mamua aku oiai ua loaa ae no ia poino he elua a ekolu paha la mamua o ke kaua ana. Ua hoohalaliala okoa niai na koa; he lehniehu wale ona mahele koa helewawae i kahea maoii aku i ko lakou mau {;enprala e lele iho mai ko lakon mau lio iho a hakaka pu aku me lakou. Aka nae aole i hooloheia mai keia mau leo; a ua hiki i kekahi mea kt ; ku aku a nana i na regimana koa e ku ana me ka lakou niau m>>a kaua me ke ahuwale imua o na kipoka ana a ka enemi. "He ekolu manawa a ka Emepeni i hoouna aku aii i ka ninau ia Ilamuku Maaena ina he hiki iaia ke paa iho a hiki i ka po ana, j a ua hooko io ia aku ia manao. oia no nae e hina ana kona mau i aliikoa ma keia ame keia wahi me ka manaonao waie. 'Aole wau e hoi hope ana oipi e kau ana no ka la/ wahi a keia ilamuku, v lilo auanei ia i mea na kela poe Auseturia e hookiekie loa mai ai." O keia manao paa o ka Ilainuku ka mea nana i hoohaule ole ia Napoleona ma ia la, a i kekahi la ae ua loaa «e la he uilia laki i ua ilamuku la. Ika hoomaka ana oke kaua ma ia la. ua ike ilio la o Ilamuku Masena i ka loihi U»a o kekahi o kona mau kamla keelii, a kahea aku la oia i kekahi koa e hele mai e lioo}Hinop<mo ae i ua kaula keehi la. a pe'a ae la no hoi oia i kona wawae maluna o ka a-i 0 kona lio. Ike koa e hana ana ua lele mai la kekahi poka pukuniahi a lilo aku la ua koa nei me ke kaula keehi pu me ka poino ole o ka ilamuko ame kona lio. 4Me he mea ia/* wahi a Ilamuku Masena. **he mea pono ia*it e kii i noho hou nou." Ma keia la poino nui ua hana ako na kanka ame na aliikoa 1 na hana maikai ma ko lakoo aoao ;oa hoike ae lakou i ko lak«,u kulana koa lua ole ame ka elen, a o keia ka mea nana i hoop:iha*i>ha'o aku ia £mepera Napoleona, nolaila i kona manana i ma kokoke ae ai ma ko lakou mau wahi e hana ana ua kukai aku ka Emepeni me lakon a ma ia mau kukal ana 1 kapa aku ai o ona I kona mau kauka "Kuu man kauka wiwoole."

O Mr. Lare paha ke kauka i haawi pao i kona ik&ika apan « paa pu no oie kona mau pono ponoL Mahope o kona lawelawe ana i ka poe i eha i haulehia ai ma ka mokupuni o Lobau. oa niaaa ae la oia ina paha he snpa kekahi i hanaiia no ka poe i eha. wahi a kona kokna i pane mai ai. 4 *Aiaiia e hana koke aku," wahl ana me kona kuhikuhi pn ana i kekahi mau lio e kn kokoke mai ana malaila, "e pepehi aku i keia mau lio a e hana koke aku i snpa. M O keia mau lio no kekahi generala, a i ka manawa a kekahi mea i lioo» kokoke aku ai ma kahi e ku ana na mau Uo la no ka hooko iim aku i ke kauoha i haawiia aka ai. na pii ae la ka inaina o ua generala la me kona hailiili ana mai i ke kuleana ole o kekahi mea e pepehi wale i kona waiwai ponoi. Ma keia ua pane ae la o Mr. Lare. "Ina pela e kii aku oukou i ko'u lio a pept % hi akn i loaa ka $uapa no keia poe eha e waiho mai ne». | E like me kana i olelo ai peia no hoi i hookoia aku ai ;a oiai aole ipohao ma ua wahi la. ua hanaia iho la ke supa iloko o na »li | paleumauma; ua eleele hoi i ka pauUa a aole hoi he paakai e miko ai. i t r a hoao iho ia o Ilamuku Manena iua supa ia a ike iho la oia ika maikai. Iloko o ke kahuakaua o na kauka ame ka pv>c lawe i ka poe i eha o lakou paha kekahi poe i manao wale ia aolo i komo iloko o ka enaena o ke kahuakaua e ka poe e nana wale aku ana no niawaho aku; aka o ka oiaio ua like no a like ko lakon komo iloko o ke kaua me ko na poe e kaua ana; no ka mea ma kahi o na |K)ka e naule ana a e hiolo ana na kiuo kanaka. aia pu iwaena o keia huikau keia poe, a aole hoi he mea e hi>ole ae ai i ko lakou koa maoli. Aia iwaena oka iakou hana e hana ana ka manaonao uiaoli hiki ole ai i kekahi poe maka'u wale ke hookokoke aku malaila, a aia hoi iwaena o ka lakou mau lawelawe ana e loheia ai na leo kaniuhu ame na olelo aloha mai ka poe i eha. I kekahi manawa e loheia aku ana keia mau olelo mai ka poe mai i eha; "E Mr. Kauku, e hoomaka aku oe i kau hana mai ko*u hoaloha aku neu oiai ua oi aku kona ehaeha mamua o ko*u, a ua hiki no ia*u ke kali aku.** O kekahi moolelo ku i ke aloha i ikeia, oia ka moolelo o kekahi kanaka ki pukuniahi i moku kona mau wawae a i elua mamuli o kona loaa ana mai'i ka poka. l'a kaikaiia ae la oia e kona mau hoaloha mamuli o ko laua hana ana i kekahi ahamako mai na lala mai o na laau i hiki ai ia laua ke lawe aku iaia no ka mokupuni. Aole oia i uwe ae i kona eha. aka i koua mau hoa e lawe ana iaia a liiki ika uwapo, ua pane ae la oia "l T a makewai loa ia wau f M a noi aku la oia i koua mau hoa e waiho iho iaia inalaila a e kii aku laua i wahi waina nona i moa nana e hooikaika ae iaia. Ua manaoio iho la keia mau kanaka i kana mau olelo a waiho 'iho Ia laua iaia ilalo a hele aku la no ka >hooko ana i ka makemake o ko laua hoaloha iloko o ka poino. la laua uo nae i hala aku ai he inau kapuai wale no, ua lohe aku la laua i ka uwe ana mai o ua kanaka la a i ko laua huli ana mai ike mai la laua i ke kino o ko laua hoalolia e kohetilieo ana a haule iloko oka wai. O keia hana a ke kanaka i poino mannili no ia o kona ike maopopo ana aole he wahi manaolana'iloko ona no ke ola a ua hooholo iho oia e make mamua o ka hooluhi >hou ana aku i kona hoa ma ke ka'ika'i ana iaia no kahi e loaa aku ai ka lapaau ana nona. O keia Constant no ka mea nana i hoike ae i ka moolelo walohia oke oki mare ana o Josetine. He maii la mahoj>e oka hauoli ana no ka lanakila i loaa ae. ua hiki ae la ko I(alia Kiaaina, Kugenc de Beauharnais. Mai ka Emepeia ponoi aku kona lohe ana i ka mea kauiuaha e ala ae ana. l'a hoopuiwaia oia no keia inea, a me ka naau i pilia i ke kauniaha aine ka ehaeha i hele aku ai oia imua 0 kona haku, a me kona ano olohewa i ninnu aku ai ina paha e hana io ia ana ke oki maie. T"a haawi aku la ka Emepera i kona ae ma ka lioailona, a haawi inai la i kona lima i kana keiki hanai me ke kaumnha. T. a pane koke aku o Eugene i ka Emepera: "K ka Mea Kiekie, e ae mai ia'u e haalele aku ia oe." "No keaha hoi/ "Ae, eka Mea Kieki<»; oke keiki aka waliiiie i hooneleia 1 ka inoa Emeperawaliine aole e hiki iaia ke noho hou aku ma ko kulana Kiaaina; e hahai akn 110 wau mahope o ko'u makuahine iaia e haalele ilio ana a hui kukai pu me ia." *'Alaila, e haalele mai ana oe ia'u, e O oe! A aole anei oe i ike'i na kumu koikoi loa nana i koi mai ia'u, kela koiki, ka manaolana hoi o ko'u puuwai kela keiki hoi i pono e loaa mai ia'u, owai ke lawe ae ana i ko u wahi i ko u manawa e kaawale aku ai? owai hoi ke hoolilo aku iaia i kanakamakua? owai hoi ke noho aku ana ma ke ano he makua nona? nawai hoi e malama aku iaia?" I ka manawa a ka Emepera e hoopuka nei i keia mau olelo aia na waimaka ke halo'ilo'i mai la mai kona mau maka mai, a i na huaolelo liope i puka aku ai mai kona walui aku, na lalau hou aku la oia i ka liina o ke Keikialii Eugene, a huki mai la iaia i kona poli, a puili ae'lu uie ka naau walania. v 0 ka la i liooholoia ai no ka hooko ana i ke oki mare oia no ka la 16 o Dekemaba. t a akoakoa ae la ka ohana alii e like me na hana mau o na alii. a ia manawa no hoi i komo mai ai ka Emeperawahine i aahuia me ka lole keokeo a i hoohiluhilu ole ia hoi. l T a haikea kona helehelena eia na e aole he hoailona oka uluku o kona naau, a e kalele ana hoi oia maluna o na lima o ka Moiwahine Hortense, i oi aku hoi kona haikea a uiuku mamua o kona makuahine. E ku ana ke Keikialii Eugene ma ka aoao o ka Emepera me kona mau lima e ope'a ana mamua o kona umauma, a e haalulu una hoi oia a ano hinewanewa. 1 ke komo loa ana mai o ka Emeperawahine, ua ku ae la o Kauna Regnaul de Saint-Jean d'Angcly iluna a heluhelu ae ia me a eo nui moa kaka ika palapala "kuahaua oki mare. Ua hooloheia aku kpia heluheln ana me ka meha, a aia hoi kela ame keia maka ke haka pono loa la e ike i na mea apau e hanaia ana, a e ake ana hoi kekahi poe e pau koke iho na hana oiai e ikiiki ana na manao «loha no ka Emeperawahine. No ka Emeperawahine hoi aia oia | ke noho la īluna o kekahi noho paipai iwaena o ke keena me ka pi- | hoihoi oie; e kalele ana kona lima iluna o ke pakaukau; e ku ana I lioi ka Moiwahine Hortense ma kona aoao. e uwe ana me ke kaumaha. I ka pau ana $ ka heluheluia ana o ka palapala oki mare. ua km ae la ka Eu«.perawahine ilona, holoi ae la i na kulu waimaka i haule iho mai kona roau makn. a me ka leo nui moakaka a haalalii ole i hoike aku ai oia i kona manao e hooko ana i na mea apau i hoikeia iua ua i«ilapala la; alaila noho hou iho la oia ilalo, lalau aku la i ka pcnt la haawiia aku iaia e Mr. Regiiaud de S a int-Jean d Angely, a kakau iho la i kona inoa. Mahope iho i puka aku ai oiaiie ke kokuaia no eka Moiwahine Honenne. la manawa h00..00 ..00 ' P ,,ka akn ai Keikialii Eugene ma ka lumi heluhelu aku a iaia e hele ana i nalohia aku ai kona ikaika, a hina iho la oia a waiho maule akn la mawaena ona puka elua. Ua ka'ika'iia ae In tua e ka poe hookipa o ua keena la a waiho aku la iaia malalo o ka malama ana a kona mau ukali, a na lakou i hoomaopopo iho iaia ma na ano apau e i>ohata hou ae ai uia. !«e huaolelo i p»ka mai ka waha mai o ka Emepera, aole hoi oia i! oni. a na like ola me kekahi kii i kalaiia ke kn me ka onioni oie Ime ka imo ole h °i °»» maka. Ia la holookoa na kioho mumnle iho oia. j (.Aoio i pau.)