Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 17, 28 April 1905 — NA WARENA OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pelekane ma Inia. [ARTICLE]

NA WARENA OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pelekane ma Inia.

MOKUKA 111. HOLO I PAKELE. 1 t A loaa iho la ka hoomaopopo o >><Je ke alakai Inia i kulike ai me lw ano o ka aahu, a o Dike hoi uia ke ano he ukali, a i ka hoi ana mai o na kaikuahine he inea e ko laua puiwa ame ka hoohewahewa i ke ano-e o na hiohiona i loaa aku ia laua ma ka hui ana me ko laua mau kaikunane. A hakalia no a napoo ka la o ko lakou lioeu koke ae la no ia i ka hele ana. a aole. no hoi i liuliu loa o ko lakou hiki no ia i ke alanui nui a malaila lakou i mokio aku ai no kahi kauhale e kau mai ana mamua pono o lakou. Ahe elua paha hora oka hele ana oko lakou hiki aku la no ia ilaila. Ma ke kuka ana ua hooholo iho la iakou o Pike ka mea kupono e hele ai iloko kauhale o na kamaaina oiai o kona ka lole ano hauliuli loa e loaa ole ai na hoohuoi ana. a ina ma kona ike ua malaelae ke ala alaila e hele aku no lakou maloko o ke kulanakauhale a puka ma kahi aoao, a iua aole alaila e hele lihi ae no lakou, he ■ ala loihi hoi. i Iloko o unii minute i hoi mai ai o Dike a hoike ae la i kana mau ik<>: *'E aia lie elna puali ona Inia iloko oke kauliale. a aia | lakou apau iloko o na hale, aka, aia na lio mawaho ka|ii i kuku ai, a'u e manao nei e aihue kakou i k'ekahi mau lio i loaa ai i alaiVui maalalii na kakou. Pehea la ia i kou manao?" "Nani." wahi a Nede i liooho ae ai. "a no keaha no hoi e hiki ole ai ia kakou ke hana aku pela. lle wa keia oke kaua a ma ka limanui hoi ka hana e pono ai. a aole a kakou hewa oiai e kaua ana. Ke loaa na lio ua hiki ia oe ke kau maluna olaila me kekahi o na kaikuahine o kaua ame a'u no hoi kekahi malnna o ko'u lio. A ina e ikeia kakou, a uhaiia paha alaila ua lawa ka ikaika o na pu-panapana e kupale 110 kakou." -Lle hana puikaika no keia a e poino ai paha kakou e Nede," wahi liou a Dike, "aka, i ko'u noonoo he hoolala maikai loa ia. Pehea koi. manao e Kose?'' "Manao wau e hoao kakou e Kete. Pehea kou manao?" iui aku ai o Nede. "Eia nae, e hoomaopopo mua kakou ina mea apau e hoohanaia aku ana. O ka mea mua a'u e hoomaopopo nei oia no ka loaa mua ia kakou na hoomaopopo ana no ko kakou kau aku iluna o na lio." "Nolaila, e hoomaopopo oe e Rose, e pili mau oe ma ka aoao o Dike, aooe no hoi e Kete me a ? u, aika wa o maua e kau ai oia no hoi ka wa e kau mai ai ka wawae raa ke kaula-keehi no ke kau ana. a e paa no hoi ia maua ma ka nui kino, oiai e paa ana kekahi lima i ke kaulawaha a i ka pu hoi ma kekahi liina." "He mea pono e paa pu kakou me ona huipa, i hili iho ai ia a mama ka lio i ka liolo," wahl a Dike i hoomaopopo aku ai. "Alaila ua pono," wahi a na kaikamahine i puana ae ai a o ko lakou hele aku la no ia no ke kauhale. j < Me ke akaliele ko lakou hele ana a komo lakou iloko oke kulana-1 kauliale Inia, a he mea oiaio aia na lio mawaho o na hale kahi i | kuku ai i makaukau me na noho. Emoole pili ana na keikikane ma! ka aoao o na lio a e hoomea aku ana laua e kau iluna o na lio i loaa aku ia laua, oia 110 ka wa i onioni ino ae ai na lio, a nakeke ae la, ke kumu i welieia inai ai o ke olepelepe pukaaniani. Eia nae ua makaukau e no na keikikane 110 ke kau ana, oiai l ua paa na nianao e hana pela, a ia laua i kau ae ai aia no hoi na j kaikamahine e pili kokoke ana a hakalia no hoi a noho na keikikane iluna o na lio o ka pii aku la no hoi ia o na kaikamahine a kau ana lakou apau iluna o na lio. "Heaha la keia e puiwa nei na Iio?" i hooho ae ai kekahi kanaka,! ka mea hoi nana i wehe mai i ka pukaaniani, ame ka oili pu ana mai | o kona poo mawaho o ka pukaaniani no ka hoomaopopo ana i ka nakeke. ' . Eia kekahi poe aihue lio mawaho nei,' ? wahi liou a ua kanaka nei i hooho leo ikaika ae ai, a o ka wa no lioi ja o na kaikamahine e hoomea aku ana e kau iluna o na lio. "E wiki, e na kaikamahine," i paue ae ai o Nede; a kau ana laua iluna o na lio, "e holo," wahi a na keiki a o ka hana aku la no hoi ia o na holoholona i ka laua hana. Eia nae o ka hana o ka lio o Dike ua holo aku ia imua, aka o Nede hoi aia oia ke peki liope la. a oia no hoi ka manawa ana i haawi aku ai ia Kete i ka huipa no ka hili ana i ka lio a hoomakaukau koke iho la oia i kana pu-panapana me ia, a oia no hoi ka manawa i puka mai ai kekahi koa Inia nui, a oia no hoi ka wa a Nede i ki aku ai 1 kana pu a waiho make ana ua kanaka nei iluna o ka honua ma ke ku ana aku i ka poka. Na keia kani ana o ka pu i hoopuiwa ae i ka lio nuha a o ka holo aku la no ia imua me ka puahio nui, aka, aia o Nede ua makaukau e hoomalu ana i kona lio; a ma keia manawa hookahi no ua pūoho ae la ke kauhale a ikuwa ae la na leo pioo me ka maopopo ole o na mea e hana ai. "He eha maoli keia," wahi a Dike i hooho ae ai ia lakou i kaawale loa ai, "ua oi aku ka uiaikai ame ka oluolu o ka noho ana iluna o na i ape'a o ka moku mamua o ke kau ana ilnna o keia lio a holo e like me ke ano o ka kakou holo puahio ana mai nei." A hiki wale i keia nianawa aole loa na kaikamahine i pane leo [ iki a hookuu wale ia laua mai ka lio aku. Alfyla kau hou ae la lakou j a hoomaka liou aku la ma ko lakou huakai—e nihihele ana no hoi a' hiki wale i ko lakou hoea ana i kekahi alanui i moe like me ke alanui | nui a malaila iakou i hoomau aku ai e komo ana hoi iloko o kekahi inan kauhale kanaka ehia a puka ma kahi aoao me ka ole ame ka palekana no hoi. A no ke ano maluhiluhi o ka hele ana ame ke kau ana maluna o na lio ua kipa ae la lakou iloko o na nenelu o ka ululaau, a malaila lakou i hoomaha iho ai, ma ka wehewehe ana i na pono pale o na lio a loaa ko lakou mau haliilii, a emoole no hoi ua haule a pa'uhia aku la lakou i ka hiamoe no ka nui loa o ka luhi I ke ala ana ae o lakou i ke kakahiaka o kahi la ae ua makaala loa na keikikane i na pono lio. ma ka wehewehe ana i na molina palelio ame na pihi o na kaulawaha i mea e ike ole ia ai a loaa na hoohuoi, alaila kau hou ae la lakou maluna ona lio—o na kaikuahine no hoi mahope a hoomaka hou aku. la ko lakou nee ana. Ma keia hoomau ana ua komoia no e lakou kekahi mau kauhale me ka loaa ole o na hoohuoiia, oiai ua ikeia mai no lakou maluna 0 na lio, me ka manao he hakukane keia me kona ukali ame na wahine i aahu i ko laua mau aahu Musalamana, a i ka ahiahi ana ua klpa hou ae no lakou iloko o ka ululaau no ka hooaumoe ana i ka |>o, eia nae, ua piha ma ko lakou huakai he iwakalua-kumamalima mile o ka heleia ana. I ke kakahiaka ana ae ua hoomau aku la no lakou ma ka huakai | a hala ehm paha mile oa komo hon aku la lakou iloko o kekahi kau l hale, a ia lakou i aneane al e puka iwaho ma kahi aoao. aia hoii ua j puka mai la kekahi auna kaoaka nui e uhai mai ana ia lakou nei i' lako hoi me na laau ame na ho ame na pu hoi kekahi mau mea. K Aia e Nede, w wahi a Dike i pane aku ai ia Nede," ke kanaka au i kuai mai ai i kana mau meaai i ke kauhale a kakou i komo ai 1 ka ponei." "He mea pono no ia kakon e paio aku me keia poe," wahi a Nede, nolaila ? hoomakaukaa oe i kao pa e Dike a e paa pono mai no hoi ia maua e na kaikuahine."

Alaila hili iho la na opio ī ko lakou mau lio a hoomaka aku la» no hoi ka holo ikaika ana o na Uo, a oia no hoi ka manawa i lele ma- i kawahi mai ai o na poka a na inia, a ike koke iho la e t)ike i ka| oloio ana ae o kekahi poka me he Ia he hao i |>ahuia mai iloko ona ma ! kona papalina. a ia maiiawa hookahi qo hoi i ki aku ai na opio 1 ku; laua mau pu iwaena o na Inia. | A loaa koke ae la ka ike ame ka hoomaopopo i na Inia i ka haule j make o kekahi mau hoaloha o lakou, eia nae. ua hui koke ae la tia Inia a ka pukui hookahi no ka nee ana imua e loaa ai na opio a ia manawa hookahi no e kani ana na pu. a lohe pu aku la no hoi o Dike i ka leo uwe a kona kaikuahine Kete mahope i>ono ona iluna o ko laua lio.

**Ua eha anei oe." wahi a Dike i ninau aku ai me ka puiwa nui ame ke aloha no hoi ina ua loaa io i ka poiiao. "Aohe a'u mea e kamailio aku ai, e I)ike. E holo aku kakou me ka hikiwawe e loaa ana ia kakou." Ma kahi o ka hapaha mile ka holo hoomau ana ua hoomaha iho la lakou a loaa iho la ka hoomaopopo i na palapu 1 loiui ia Dike ame Kete. A emooie ua paa ae la ko Kete lima i ka wa hiia me ka • lole ao ko Dike papalina hoi kekahi i wa-hi pu ia ae. Ua ikeia iho ! ia ua ku aku ko Kete lima i ka pu aole nae i loaa aku ka iwi a aole j no hoi i kuhohonu loa iloko 0 ka i'o, a pela no hoi ko Dike papiilina, |aka, ua kahe nui ae no ke koko, a mamuli o keia mau kuia ua loaa |iho la ka manao ia Xede e hoomaha iki lakou no ka hoomalielie ana j i ka eha o ka lima o Kete, aka aole he ae iki o Kete. Alaila hoomau hou aku la lakou ma ka lakou huakai. a hala t wale ke awakea, a aui wale i ka auwina la, a i ka alawa wale ana ae ( no o Kete i hope ua ike koke aku la oia ikeee o ka lepo oiai na j lio kanaka e holo mai ana me ka ikaika nui he mamao loa nae mai ia lakou aku. 4< Eia ae lakou ke uhai mai nei e Nede." wahi a Kete i pane aku ai, "he auna nui okoa no keia e holo mai liei." Alaila puiwa ae la 0 Nede a alawa ae la i hope a ike io aku la j i kekahi pualikoa kaulio e nee mai ana, ma kahi paha o ka iwakalua. | f, Aia no lakou i hope loa. v wahi a Xede. "nolaila ua loaa no ia kakou he manawa e pakele ai nolaila e holo kakou e pono ai." Alaila hoomaka aku la na opio e holo 110 ko lakou ola iho. "Aia lakou i hea i keia manawa, a pehea ka mamao mai a kakou aku?" i ninau aku ai o Xede i kona kaiknahine Kete. a Ke pii hikiwawe loa mai nei lakou, eia nae, aole i lihi launa mai i o kakou nei." wahi a ka pane. ''Aole no e liuliu loa e napoo aku no ka la a e uhi mai ai ka pouli," wahi hou a Nede i hoolana manao aku ai, "'ke manaō nei wau ua ano piulaia ko lakou poe lio inamuli o keia holo ikaika a lakou e holo mai nei, nolaila ua loaa iki 110 ia kakou he wahi oioina e pa- | kele ai. A iloko oka manawa kupono a kakou e hooikaika ai e komo jai iloko o kela ululaau kahi hoi e palekana ai a'u e manao nei aia ! ma kahi o elua mile ka inamao a hiki aku ilaila." A hala no hoi kekalii inanawa 0 ka hooikaika ana i na lio, aia hoi ua komo aku la lakou iloko olaila, aka aia ka pualikoa kaulio I ma kahi o ka hapalua niile paha mahope pono o lakou, a uhi iho la ka pouli iloko o ka ululaau oiai ua ahialii' maoli no. a hala 110 lioi j he elima paha minute ua lohe aku la ua poe opio uei i ka haukawewe ana ae o ua pualikoa kaulio nei mawaho 0 ka lihi o ua ululaau nei. i * {i E hoomau aku iko kakou holo ana," wahi a Nede i paipai ikaika aku ai tl a 0 kahi mea i laki loa ai aole kakou i helewawae iki e nui ole ai ko kakou luhi. A mamua oka puka ana mai okala no ka la-apopo e pono e mamao loa kakou mai keia wahi aku. E hoea mai ana lakou a e huli mai ana iloko 0 keia ululaau i keia po no, | nolaila 0 ka hana maikai a kupono loa ia kakou me ka hoohakalia ole oia no ka hoomamao koke mai keia wahi aku." A hala ka hapahia hora hou a lakou i nee ai iloko o ka ululaau ua hiki aku la lakou iloko o ka nenelu paa 0 ka laau, a hoomaha iki iho la lakou ilaila. "Ina e lioomaha iki iho oukou, v wahi a I)ike i pane aku ai ia Xede, "alaila e hele ae au e nana iki no mua aku nei i ka malaelae ame ka ole a hoi mai ai e hoike aku ia oukou. Pehea ia i kou manao?" "Ua pono," wahi a Nede. Iloko o umi minute o ka hele ana ua hoi liou mai la oia. ' E kuaana," wahi a Dike i pane hou aku ai, "aole kakou i mamao loa mai keia ka'e 0 ka muliwai, aia paha ma kahi 0 kanalima i-a ka mamao oonei a hiki i ka iuuliwai." "Alaila he mea pono no ia kakou e hoomau iloko o ka laau nei ma ka lilii nae o ka laau aine ka muliwai e liiki ai no ia kakou ke alo ae i na koa Inia, a'u e manao nei aia lakou ke helehuli nei ia kakou,'' wahi a Xede i hoakaka aku ai. A i ko lakou hiki ana i ka lihi laau ame ko ka muliwai aole hookahi kino kanaka a lakou i ike ai a he nialaelae wale no ke ala ika nau « ana a hoomau aku la no lakou i ka hele ana a hala paha ka hora hookahi ua hiki aku la lakou ma kekahi wahi alanui uuku e moe aua ina ka lihi inuliwai, a 0 ko lakou hoomau aku la 110 ia ma īa lanui. "Ke manao nei wau," wahi a Nede i pane aku ai ia Dike a Ina kaikuahine no, <4 ua ike palia ua poe nei he liana nui los ka huli ana iloko o keia laau hihipe'a nolaila ulu wale ae la no ka noo--1100 iloko o u ua liele aku keia poe koa i kekahi poe kauhale okoa aku e paipai ai no ka lmi pu mai no ka huli ana ia kakou. a ina pela, alaila ua loaa loa ia kakou he manawa kupono e mamao loa ai mai ia lakou mai." MOKI NA IV. PIULA A WAIHO MA'I MA KE ALA. Aole i liuliu ko lakou hele ana, ua lohe aku la lakou i ka halulu 0 na kapuai wawae lio. a holo iho la lakou me ka mama nui i loaa ia lakou, oi loa aku i na kaikamahine, a e pii mau ana ka haukawewe o na kapuai o na lio he hoike ana ia" i ke kokoke loa mai 0 na enemi. "Aia he wahi alanui ilalo o ka muliwai," wahi a Dike i pane aku ai, "e holo kakou ma ia alanui no ka muliwai," ame ka hoohakalia ole ua mokio aku la lakou ma ia ala. "Huro? eia he waapa, e kau kakou" a iloko no o ka manawa koke no i kau aku ai na opio me ka hooka'ulua ole iluna 0 ua wahi waa nei a īnamao koke ana lakou iwaena o krt muliwai, a oia no hoi ko lakou niauawa i lolie aku ai i ka haukawewe ana ae o ka pualikoa Inia i uhai mai ai mahope o lakou. Ua Ihoomaopopo pu iho no hoi na opio aole e waiwai ka lakou kau ana maluna o ka waa i mea e pakele ai no ka mea aohe a lakou hoe. f ;*E pono kakou e hoi hou iuka o ka aina," wahi a Xede i pane ae ai - e pahu liou mai ika waapa nei iwaho oka i ike mai ai lakou aia kakou iluna olaila, a lilo ko lakou noonoo ilaila aiaiia ua loaa 111 kakou ka manawa e mamao ai mai ia lakou mai." t a hooko koke ae la lakou ia manao a emoole kau hou ana lakou luka o kti aina a hoomaka hou aku la ka lakou huakai ma ka ama, a e pa konane ana hoi ka mahina ia manawa oiai ua maalo ae la ke ao ele<?le nana i huna ae a alai ae ika mahina. Ua hala ae no kekahi mau kauhale ia lakou me ka ike ole ia e a ? e ana hoi i kekalu mau auwai nunui i hanaia no e na Inia no ka lakou mau kaupapaloi laiki a hiki aku la lakou i na aina mahi ole ia a manao aku no hoi kahi noho nui ia e na kanaka. ~A ia* aneane ana aku i ka wanaao i hoike mai ai o Hose 1 ka hiki ole iaia ke nee hou aku imua no ka nui maoli o ka luhi a no ia kumu ua hapa pu mai la ko lakou nee ana imua a huli ae la lakou īloko o ka ululaau no ka hoomaha ana e like me ka mau ia lakou mamua īho. A hakalia no lakou a komo iloko olaila, a mahope oka makaukau ana o ko lakou wahi hoomaha ua waiho a-make aku la na kaikamahine i ka hiamoe, a i ke ao ana ae aia no o Rose ke hiamoe la oiai kona mau hoahanau i ala ae ai ma kahi o ke awakea no Rose " wabi a Kete *«i a t« ai ina kai- , kunane laia 1 hele aku ai i o laua. w aia oia ke hiamoe loa la me ka ana ame fca , nunn,a i'oko O kona hiamoe no. O kona 1 helehelena na ano e ae ia mai ke ano man mai, a ke hoopa akn i kona maa hma ua ano like me ke ahi." p UKU 1 L T,»n« a ihl k i > . n 1 h t ,e akn ai ma fcabi e hiamoe ana ko lakou hoahanan a nana īho la malana ona. aia no oia ke hiaimoe walaau la. alaila kaakaa ae la kona maa maka a nana ae la i na Opio Warena. •O ka manawa anei kela e ala ai?" wahl ana i ninan ae ai. O (Aole i pao.) '